روایتی از عملکرد تخریبی انجمن حجتیه

 به گزارش  فارس، از تیرماه سال 89 طی حکمی سکان‌دار معاونت فرهنگی وزارت ارشاد شد و پس از محسن پرویز به عنوان معاون فرهنگی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی بر این سمت تکیه زد.

 

بهمن دری از کارشناسان زبده کتاب و 25 سال سابقه مدیریت فرهنگی و مطبوعاتی، نویسنده بیش از یک هزار مقاله، تحلیل، تفسیر و نقد در حوزه‌های انقلاب اسلامی، دفاع مقدس، ادبیات ایران و جهان و رخدادهای داخلی و خارجی در رادیو، مطبوعات و نشریات است.

 

 

وی تاکنون مسئولیت‌هایی چون سردبیری مجله پیام انقلاب، رییس انتشارات کل سپاه، قائم مقام اداره ویژه کتاب وزارت ارشاد، سردبیر هفته نامه سروش، معاونت فرهنگی و قائم مقام انتشارات صدا وسیما، عضو شورای نشر سازمان فرهنگی – هنری شهرداری تهران و معاونت فرهنگی ستاد مرکزی مبارزه با قاچاق کالا و ارز نهاد ریاست جمهوری را عهده دار بوده است و صاحب تالیفات و آثاری چون (ولایت مطلقه فقیه اصل دین است، راه اندیشه، خدمات متقابل ادبیات و سینما، فیلم شناسی دفاع مقدس، فرهنگ شعارهای انقلاب اسلامی، حماسه مقاومت و مارمولک های خانه بدوش) است.

 

اینها خصوصیات معاونت فرهنگی بود که آن زمان از سوی روابط عمومی ارشاد برای رسانه‌ها ارسال و مواردی از آن در حکم وزیر ارشاد آمده بود. طبق روال هر مصاحبه حضوری نامه‌نگاری‌های اداری انجام شد و برخلاف تقاضاهای داده شده در دو سال گذشته، پس از نامه اخیر پاسخی مبنی بر قبول و تعیین موعد مصاحبه ارسال شد.

 

مکان مصاحبه در دفتر معاون وزیر بود، پس از اندکی تامل وارد اتاق شدیم و طی مصاحبه‌ای دو ساعت و اندی درباره موارد مختلف در حوزه کتاب و هرآنچه به آن مرتبط بود پرداخیتم، آنچه در ذیل می‌آید گفت‌وگوی خبرنگاران فارس با بهمن دری است که در دو بخش منتشر می‌شود.

 

 

 

* عملکرد معاونت فرهنگی در حوزه حجاب و عفاف بی‌نظیر است

 

 

 

آقای دری در ابتدا باید از روند مصاحبه‌های حضوری گله کنیم چرا که مدت مدیدی است در انتظار مصاحبه‌ای حضوری با شما بودیم که سرانجام پس از دو سال محقق شد، با این حال در ابتدای مصاحبه درباره حضور خود در این دوسال در معاونت فرهنگی و موضوعاتی که پایه‌گذار آن بوده و اجرا کرده‌اید، بفرمایید.

 

به هر حال، در مواردی که ضرورت پیدا کرد در خدمت خبرنگاران بودیم، از این موارد که عبور کنیم، درباره حوزه معاونت فرهنگی باید گفت که یکی از معاونت‌های کلیدی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی «معاونت فرهنگی» است، به ویژه که بعضاً اتفاق می‌افتد که این معاونت را معاونت حوزه کتاب می‌دانند، اما بنده اعتقاد دارم معاونت به معنای اخص، علاوه بر کتاب می‌تواند برای مباحث فرهنگی پیوست فرهنگی تهیه کند کما اینکه این کار را انجام داده‌ایم.

 

در رابطه با حوزه حجاب و عفاف شاید بتوان گفت در معاونت‌ها و دستگاه‌های وزارت ارشاد یکی از معاونت‌ها بودیم که فکر می‌کنم توفیق بیشتری نسبت به دیگران داشتیم، گرچه به نقطه مطلوب نرسیدیم.

 

در صدور مجوز کتبی که درباره حجاب و عفاف است تسریع شد، نمایشگاه‌هایی در حوزه فرهنگ عفاف و حجاب در شهرستان‌ها و استان‌ها برگزار شد، از این رو بسیاری از نمایشگاه‌های استانی ما، بخش جنبی و دائمی درباره حجاب و عفاف دارند که بسیار مؤثر است. اغلب کتاب‌ها در حوزه حجاب و عفاف چاپ یا خریداری و یا حمایت شده در بخش‌های جنبی بسیار مورد توجه قرار می‌گیرد، که کافی هم نیست.

 

 

 

* فارس: چند عنوان تا به حال در این زمینه چاپ کرده‌اید؟

 

در این دو سال تا سه ماه اخیر؛ بیش از 720 عنوان در تیراژ 3 میلیون نسخه منتشر شده است؛ این تعداد آثاری هستند که در اعطای مجوز آنها تسریع شده است، چرا که ایده و سیاست آن است که با این کتاب‌ها به شکلی دیگر برخورد شود، مثلاً کتاب «اطلس جامع عفاف» اگر با حمایت ما نبود منتشر نمی‌شد. این اثر پس از انتشار به چاپ‌های متعددی هم رسید و بسیاری برای پرداختن به موضوع حجاب به این اثر استناد می‌کنند، چند عنوان کتاب درباره حجاب هم هست که به چاپ‌های 15 و 16 رسیده، اگر این آثار طی این دو سال حمایت نمی‌شد چه بسا مهجور می‌ماند.

 

 

 

* فارس: حمایت‌های شما از این گونه آثار چگونه بوده است؟

 

معمولاً در حوزه کتاب و عناوین چند نوع حمایت صورت می‌گیرد؛ حمایت حداقلی و حداکثری. در این حوزه ما از حمایت حداکثری استفاده کردیم، مثلاً در حوزه صدور مجوز، 48 ساعته مجوز گرفتند. یک کتاب در راستای حجاب سراغ ندارید که مجوزش طول کشیده باشد و دیر شده باشد، حمایت دوم در حوزه خرید کتاب است، در این حوزه با توجه به اعتبارات موجود اقدام به خرید 200 تا 500 عنوان کتاب از سوی کمیته خرید کردیم،‌ کتاب‌های حوزه حجاب و عفاف گاه تا هزار نسخه و یا دو هزار نسخه خریداری شده و مهمتر اینکه برای تجهیز و تأمین کتابخانه‌های عمومی هم این آثار را ارسال کردیم که موفقیت‌آمیز هم بوده است زیرا بعضاً به ما منعکس می‌شود که در استان‌ها بسیار به اینگونه آثار نیازمند هستند.

 

 

 

* از کتاب‌های مفید قبل از چاپ حمایت می‌کنیم

 

 

 

* فارس: این آثار به لحاظ محتوایی تا چه میزان تأثیرگذار هستند؟

 

دری: البته ما کتاب‌های سبک هم در این زمینه داشتیم، اما با نویسندگان و ناشران آنها صحبت کردیم که به جای انتشار این کتاب‌ها، کتاب‌های جامع‌تری به لحاظ پژوهشی و تحقیقی ارائه دهید، تا قبل از اینکه بحث صدور مجوز مطرح باشد ما پیش از انتشار از آنها حمایت کنیم.

 

 

 

 

 

 

حمایت دیگر ما، پیش از انتشار آثار است، (یعنی مؤلفی در رابطه با این حوزه کار پژوهشی و تحقیقی انجام می‌دهد اما امکان دارد هر ناشری به دلیل هزینه‌ها این کتاب را نپذیرد، ما چون هزینه‌های چاپ و انتشار آن را می‌پذیریم، ناشر با طیب خاطر می‌پذیرد و کتاب را چاپ کند) به عبارتی قبل از انتشار هزینه کتاب را پرداخت می‌کنیم. در حوزه حجاب و عفاف این کار را با شدت و حدت بیشتری انجام دادیم و ارزیابی ما این است اگر قرار بود به صورت عادی با این تعداد کتاب  برخورد شود هرگز به لحاظ کمیت و کیفیت اینگونه منتشر نمی‌شد. ضمن اینکه کشور ما باز هم نیاز بیشتری به آثار مکتوب در این حوزه در ابعاد گوناگون دارد.

 

 

 

 

 

* بیش از 70عنوان داستان در زمینه عفاف و حجاب نوشته شده است

 

 

 

* فارس: در میان آمار اعلام شده انتشار720 عنوان اثری هم در حوزه داستان و رمان یافت می‌شود؟

 

در میان 720 عنوان منتشره حدود 10 درصد داستان‌های کوتاه بوده است؛ در رابطه با موضوع حجاب برای نگارش رمان به بنیاد ادبیات داستانی مأموریت دادیم که چند رمان در دست نگارش است، همانند موضوعاتی چون امام رضا(ع)، امام هادی(ع)، جنگ نرم، دفاع مقدس و... .

 

اقداماتی در حوزه داستان در حال انجام است، اما به لحاظ زمانی طول می‌کشد. اینکه منتظر بمانیم تا داستانی در این راستا بیاید و ما بخریم بیشتر جنبه انفعالی دارد؛ از این رو ما خود وارد میدان شدیم و گفتیم از تولید حمایت ویژه می‌کنیم و مستقیماً به جای ناشر سراغ مؤلف می‌رویم و در حال حاضر هم قراردادها منعقد و نویسندگان در حال تألیف هستند، در این راستا چند نویسنده مشخصاً آثاری درباره عفاف و حجاب دارند که پس از آماده شدن بنیاد ادبیات داستانی از آن حمایت کرده و در آن هنگام حمایت حداکثری صورت می‌گیرد. از آغاز تا ظهور اثر در حمایت قرار می‌گیرد؛ از حجاب که بگذریم به بحث عرفان‌های نوظهور می‌رسیم.

 

عرفان‌های ساختگی که خوشبختانه خبرگزاری فارس ورود خوبی به این موضوع داشته است. فکر می‌کنم یکی از موفقیت‌های بی‌بدیل معاونت در این حوزه بوده است؛ این موضوع سخن ما نیست، این مهم حرف همه مراکز امنیتی، اطلاعاتی و بازرسی نظام است که اذعان دارند در رابطه با حوزه عرفان‌های نوظهور در عرصه کتاب، موفقیت‌هایی نصیب جامعه شده است.

 

 

 

* عرفان‌های نوظهور در دوره ما از بحران تبدیل به آسیب شده است/دستگاه‌های امنیتی گفتند شما رتبه اول هستید

 

 

 

* فارس: ورود شما به این حوزه به دلیل آن است که عرفان‌های نوظهور بحث روز جامعه شده و معاونت فرهنگی هم نمی‌توانست از کنار آن به آسانی عبور کند؟

 

در برهه‌ای عرفان‌های کاذب و انحرافی در حال مبدل شدن به بحران بود؛ پس از انقلاب تا سال 73 در رابطه با عرفان‌های ساختگی تحرک جدی نداشتیم از آن سال به بعد کتب مربوط به عرفان‌های کاذب شروع شد و در دوره اصطلاحات به شدت شکل گرفت و تا سال 88 ادامه داشت.

 

در گزارش دستگاه‌های امنیتی، وزارت ارشاد در مرتبه نخست مبارزه با عرفان‌های نوظهور قرار دارد. تا پیش از سال 1373 کتب مربوط به عرفان‌های کاذب در ایران هم اندک و هم پراکنده بود، اما از سال 75 به بعد این کتاب‌ها به صورت هجمه‌وار به بازار روانه شدند.

 

آمارها نشان می‌دهد از آن زمان تا سال 88 بالغ بر صدها عنوان کتاب در این زمینه به زبان فارسی ترجمه یا تألیف شده است. (4 هزار عنوان کتاب مستقیم یا غیرمستقیم در این راستا منتشر شده‌اند) که البته برخی از آنها در چند جلد منتشر شده‌، این آمار از سال 1389 و متعاقب آن از سال 1390 به شدت روند نزولی داشته است. در این سال به بسیاری از این آثار اجازه چاپ و نشر داده نشد. (کتاب‌های پائولوکوئیلو، اوشو، کریشنا و...) و به ناشرانی که این آثار را به صورت وسیع چاپ می‌کردند تذکر جدی داده شد، در مواردی که باز دچار تخلف می‌شدند با تعلیق یا محرومیت یا محدودیت مواجه می‌شدند، از طرف دیگر در جهت ایجاد آگاهی و شناخت از این جریان‌ها و فرق انحرافی کتاب‌های بسیاری در نقد عرفان‌های نوظهور و کاذب چاپ و انتشار یافت. در این راستا وزارت ارشاد در رأس مقابله با این موضوع شناخته شده است. هم‌اکنون عنوان شده در موقعیت کنونی بحث عرفان‌های نوظهور در شرایط بحرانی نیست و باید به مثابه یک آسیب با ان مقابله کرد و جنبه‌های سلبی و ایجابی را هم مدنظر قرار دهیم.

 

 

 

* برخی ناشرانی که مبلغ عرفان‌های نوظهور بودند در حال حاضر علیه این جریان کتاب منتشر می‌کنند

 

 

 

* فارس: ابتدا برخورد سلبی انجام شد یا ایجابی؟

 

سلبی و ایجابی با هم انجام شد؛ ایجابی معمولاً تدریجی است. در این راستا حداقل به بیش از سه ناشر مجوز پروانه نشر دادیم که طی 2 سال کار خود را آغاز کردند، کارشان فقط درباره عرفان‌های نوظهور است. مجوز موسسه دکتر فعالی را صادر کردیم و دو ماه پیش که تقاضای انتشارات را هم ارائه کرد به آن هم مجوز دادیم، تا آثارشان را منتشر کنند، چند ناشر کتاب‌های عرفان‌های نوظهور را چاپ می‌کردند، با آنها صحبت کردیم و زمینه کاری خود را برضد عرفان‌های نوظهور تغییر دادند ما ناشران را تشویق به موقع کردیم، بلافاصله مجوز انتشار و پروانه نشر دراختیارشان گذاشتیم و آثارشان منتشر شد.

 

 

 

 

 

 

در نمایشگاه‌ها و اختصاص غرفه‌ها به اغلب ناشرانی که آثار ارزشمندی در این حوزه ارائه کرده بودند، تخفیف داده و در برخی موارد غرفه رایگان در اختیارشان گذاشتیم؛ البته این موضوع تمام نشده است.

 

 

 

 

 

* تبلیغ کتابی از اوشو در شبکه آموزش

 

مگر می‌شود موضوعی که تمام جهان بر آن سرمایه‌گذاری کرده، کار ایجابی نکنیم، اگر این کار صورت نگیرد موضوع در حوزه دیگر سر درمی‌آورد، کما اینکه ماه گذشته دیدم از «اوشو» کتابی در شبکه آموزش معرفی می‌شود؛ سازمان‌ها باید با یکدیگر هماهنگ شوند، تذکراتی اینگونه در جلسات سازمان‌ها و نهادها عنوان می‌شود که هم‌افزایی را در پی دارد.

 

 

 

* هیات‌های علمی بر کتب روان‌شناسی نظارت می‌کنند

 

 

 

* فارس: یک سری از این آثار در حوزه روان‌شناسی قرار می‌گیرند، در این حوزه چه کار کرده‌اید؟

 

در این حوزه هم کار سلبی و ایجابی را انجام دادیم. در حال حاضر برخی از کتاب‌ها ترجمه شده (آثار حوزه روان‌شناسی اغلب ترجمه است) و در حوزه بررسی اینگونه کتاب‌ها از هیأت‌های علمی و کارشناسان حرفه‌ای‌تری استفاده می‌شود تا از پیچ و خم حوزه‌های روان‌شناسی و تأثیرگیری عرفان‌های نوظهور بتوانند به راحتی استفاده کنند، از این رو در این حوزه هم از انتشار برخی کتاب‌ها ممانعت شده و یا آثاری با اصلاح و نکات مشروطی مواجه شده‌اند تا خاصیت گزندگی اثر گرفته شود،

 

اجمالاً در حوزه روان‌شناسی چون بیشتر متکی به مباحث ترجمه‌ای هستیم، تأکید ما در سال گذشته و جاری این است که برای جایگزینی تدریجی در این حوزه به جای ترجمه، اعتنای ویژه‌ای به تألیف شود، گرچه در زمینه ترجمه هم مستغنی نیستم اما به هر حال یک‌سری کتاب‌های ارزشمند باید ترجمه شود.

 

 

 

* انقلاب اسلامی در ادبیات مغقول مانده است/سفارش می‌دهیم اما کار سفارشی منتشر نمی‌کنیم

 

 

 

* به جز حوزه عفاف و حجاب و عرفان‌های نوظهور، بیشتر انتقادها از معاونت فرهنگی در راستای وادار کردن نویسندگان به سفارشی نویسی است و در این راستا با ضعف‌هایی مواجهیم؛ اکثر نویسندگان انتقاد می‌کنند که معاونت فرهنگی تنها از آثار سفارشی باب میل خود حمایت می‌کند، چرا تأکید مؤکد شما بر  سفارشی است؟

 

برای اینکه اعتنای ویژه به مباحث داستانی صورت گیرد، داستانی‌هایی خلق می‌شود که داستان‌نویسان خودمان آنها را می‌نویسند (نه ترجمه)، حساسیت و ضرورت این موضوع به گونه‌ای بود که «بنیاد ادبیات داستانی ایرانیان» شکل گرفت، این بنیاد تا قبل از دوره ما تنها جنبه شکلی داشت؛ در گذشته بیشتر جنبه تأسیسی داشت، اما بر مبنای فرمایش رهبر انقلاب و تاکید ایشان بر حوزه داستان، عنوان کردیم جنبه نمایشی و شکلی بنیاد تأثیری ندارد و باید تمام تلاشمان را معطوف در حوزه داستان‌نویسی کرده و بنیاد ابیات داستانی شکل عملی به خود گیرد، خوشبختانه در حال حاضر فکر می‌کنم بنیاد ادبیات داستانی با 80 تا 90 درصد نویسندگانی که شاید بتوان گفت برخی از آنها 5 سالی است اثری خلق نکرده‌اند، وارد کار و قرارداد شده و امروز داستان‌هایی خلق می‌شود که حمایت ویژه‌ای از آنها شده و بحث سفارشی هم نبوده است، دو نکته‌ای که عرض شد از اولویت‌هاست، مثلاً در بحث داستان اولویت‌های ما «انقلاب اسلامی» است، چرا که به حدی درگیر سایر حوزه‌ها هستیم که حوزه انقلاب اسلامی مغفول مانده است. بحث دفاع مقدس، جنگ نرم، بیداری اسلامی، ائمه معصومین و از دیگر موارد مورد نظر است.

 

 

 

 

 

 

برخی معتقدند در بحث اهل بیت علیهم‌السلام مگر می‌شود داستان نوشت، باید گفت چرا نمی‌شود! در این زمینه رمانی در حال نگارش است که امیدواریم در ایام دفاع مقدس و دهه کرامت از آن رونمایی شود، یا در رابطه با سایر امامان آثاری در حال خلق شدن است؛ برای اینکه نویسندگانی که در این راستا اثر تألیف می‌کنند تشویق شوند، «جشنواره ادبی هشت» راه‌اندازی شد تا داستان‌های کوتاه، خاطرات، داستان‌های کوتاه کوتاه، در این حوزه از کل کشور جمع‌آوری شود. با این جشنواره دیگر برخی نمی‌توانند به ما انگ سفارشی را بزنند؛ به نظرم باید کار از جایی آغاز می‌شد، کارهای اجرایی صرف به سرانجام نمی‌رسد. در حال حاضر شما هیچ انجمن داستان و تشکلی را نمی‌بینید که حمایت جدی یک تا صد برای آن انجام نداده باشیم.

 

 

 

* فارس: هر انجمنی؟

 

همه انجمن‌ها؛ مثلاً در رابطه با انجمن قلم ایران، انجمن نویسندگان کودک و نوجوان، جشنواره غنی‌پور، جشنواره داستان انقلاب و...؛ در بنیاد ادبیات داستان بخشی از اعضای انجمن قلم و دیگر بخش‌ها در حال خلق اثر هستند.

 

 

 

* از ناشر منتقد معاونت فرهنگی هم حمایت می‌کنیم

 

 

 

* فارس: شما در حمایت‌های خود تقسیم‌بندی می‌کنید؟ اولویت قائلید؟ اگر ناشری و نویسنده‌ای با تصمیمات و اهداف شما زاویه داشته باشند از او هم حمایت می‌کنید؟

 

اتفاقاً این موضوع را داریم، کتاب‌هایی از سوی کمیته 7 نفره خرید کتاب خریداری و تأیید می‌شوند، برخی اعضا عنوان می‌کنند که این انتشارات منتقد جدی معاونت است، اما بنده عنوان می‌کنم اگر اثری خریداری شد دیگر خرید انجام شده و مشکلی وجود ندارد. کمیته اتنخاب خرید کتاب جزء معدود جلسات و شوراهایی است که هفته‌ای یک مرتبه جلسه دارد.

 

 

 

* اسامی کمیته خرید کتاب اعلام شود ناشران انتظار پادرمیانی دارند

 

 

 

* فارس: کمیته خرید کتاب متشکل از چه افرادی است؟ چرا اسامی آنها اعلام نمی‌شود؟

 

برای اعلام نکردن اسامی این کمیته بنده و خود اعضا دلیل خاصی دارند؛ البته اعلام شدن آن مشکلی ندارد، الا اینکه برخی از این افراد وقتی معرفی می‌شوند، ناشران و نویسندگان به سوی این فرد هجوم برده و انتظار دارند برای فلان کتاب این فرد پا درمیانی صورت گرفته و اثر خریدار شود.

 

 

 

* فارس: اما عنوان نکردن نام این افراد رانت ایجاد می‌کند؟

 

اینگونه نیست، چرا که ما آیین‌نامه و مقررات داریم، ضمن اینکه هر یک از اعضای این کمیته حوزه تخصصی خود را دارند؛ برخی در سه حوزه، برخی دو حوزه و برخی میانگین در همه حوزه‌ها نقش دارند، به لحاظ حقوقی ما چند نفر از مدیران مجموعه خود را در کمیته داریم، مثلاً مدیرکل کمیته ارزشمند و مطالعات کتابخانه هم عضو کمیته خرید است.

 

 

 

 

 

 

نکته دوم اینکه کمیته کتاب‌های چاپ اول را خریداری می‌کند، چاپ دوم و... را خریداری نمی‌کنیم، این کتاب‌ها توسط اعضا امضا می‌شود و در نهایت باید به تأیید بنده برسد.

 

 

 

* فارس: حتما شما هم خرید برخی از کتاب‌ها را وتو می‌کنید؟

 

تا امروز طی این دو سال شاید بتوان گفت تنها برای خرید قرآن منظوم مخالفت کردم.

 

 

 

* فارس: گاهی آموزش‌ جزء سی قرآن هم در این لیست خرید مشاهده می‌شود، لزوم خرید اینگونه آثار چیست؟

 

در شهرستان‌ها و استان‌ها به اینگونه آثار نیاز دارند. در حال حاضر نیازهایی که استان‌ها در موضوع قرآن دارند با موضوعات دیگر برابری می‌کند، ما باید براساس نیاز اقدام کنیم، مثلاً فلان کتابخانه در فلان استان عنوان می‌کند که می‌خواهیم کتاب‌های دینی و مذهبی خود را پالایش کنیم، براساس نیازسنجی خرید صورت می‌گیرد؛ ما 31 مدیرکل در استان‌ها داریم که نیازسنجی‌های استانی را انجام می‌دهند و عنوان می‌کنند کتابخانه‌های مستقر در استان نیاز به اینگونه آثار دارند، گرچه ما تمام نیاز استان‌ها را نمی‌توانیم برآورده کنیم.

 

این نیازها در آیین‌نامه‌های ما آمده است؛ کتاب‌های دفاع مقدس جزء آثاری است که در برخی استان‌ها و برخی استان‌ها بیشتر اعلام نیاز می‌کنند، نیاز در حوزه حوزه دفاع مقدس و اعطای قرآن و... اعلام می‌شود؛ بسیاری از مساجد و یا کتابخانه‌ها برای نوسازی و یا تعمیر آثار تخریبی خود درخواست کتاب‌ها و قرآن‌های سالم و تازه چاپ شده دارند، چرا که برخی قرآن‌ها وهن هستند، برخی قرآن‌ها جلد نداشته یا حاوی دست‌نوشته برخی افراد است، ورقه‌هاشان قابل احیا نیست، از این رو معاونت فرهنگی قرآن خریداری و در اختیار استان‌ها قرار می‌دهد.

 

 

 

* خرید همه کتب نشر نیستان در کمیته خرید کتاب تصویب شد

 

 

 

* فارس: ما در خبرگزاری فارس، در حال بررسی وضعیت نشر استان‌ها هستیم که یکی از مشکلات اصلی این ناشران بحث خرید کتاب است و عنوان می‌کنند کتاب 90 هزار تومانی از سوی ارشاد هزار عدد خریداری می‌شود، اما کتاب دفاع مقدس 1500 تومانی را در تعداد پایین می‌خرند؛ چرا اینگونه است؟

 

اینگونه نیست، اولاً در استان‌ها هزینه‌ خاص برای خرید کتاب از ناشران بومی اختصاص می‌دهیم، در تفاهم‌نامه‌ها این مبالغ وجود دارد؛ در آنجا بر اعتنای ویژه به ناشران استانی و ارتقاء آنها تأکید شده است، برخی ناشران شهرستانی آثاری چاپ می‌کنند که خوب ارائه نمی‌کنند، در شهرستان‌ها برای ارتقاء در این راستا اعتباراتی اختصاص یافته است و بودجه تعیین و کتاب‌ها خریداری می‌شود، اما اگر برخی از این کتاب‌ها خریداری شود عده کثیری اعتراض می‌کنند که چرا خریداری صورت گرفته؛ کتاب‌ها باید اولاً چاپ اولی باشند، اینکه عنوان می‌شود از کتاب 90 هزار تومانی هزار عدد خریداری می‌شود باید بگویم، کمیته‌های گذشته نیز این آثار را خریداری نمی‌کند، ما کتاب‌های گران‌قیمت را نمی‌خریم به آن دلیل که می‌توانیم با هزینه آن از 10 ناشر کتاب‌های ارزان قیمت خریداری کنیم، کتاب‌های نفیسی که بین قیمت 20 هزار تومان تا 40 هزار تومان دارد تعداد 50 عدد برای کتابخانه تخصصی خریداری می‌کنیم.

 

 

 

 

 

 

در حال حاضر 2500 کتابخانه در کل کشور داریم که 60 کتابخانه از آن تخصصی است، ضرورتی ندارد که کتاب‌های 90 یا صدهزار تومانی خریداری شود. امکان ندارد حتی در دوره گذشته هم کتاب‌هایی با قیمت سنگین و بالا خریداری شده باشد، به لحاظ بودجه‌ای نمی‌توانیم تمام آثار ناشران استانی را خریداری کنیم؛ تصور کنید 70 هزار کتاب در کل کشور منتشر می‌شود، از این تعداد ما 5 درصد کتاب‌ها را می‌توانیم خریداری کنیم؛ در بحث داستان هم اولویت قائلیم، در کمیته خرید کتاب بنیاد ادبیات داستانی هم عضو است، کتاب‌های داستانی را که بنیاد ادبیات داستانی در شورای علمی برای خریداری می‌پذیرد، کمیته خرید ما ملزم به خرید است، طی 5 ماهه اخیر تعداد خرید کتاب‌های داستانی با کتاب‌های دینی برابری می‌کند، یعنی افزایش یافته است. کتاب‌های داستانی با توجه به اعتبارات ما میان 200 یا 300 عنوان خریداری شده است. یعنی کل کتاب‌های انتشارات نیستان خریداری شد، دستور دادم کتاب‌های چاپ اولی که قابلیت خرید دارند و اغلب کتاب‌های داستانی هستند (نه تنها انتشارات نیستان)، با مشورت بنیاد ادبیات داستانی در دایره خرید کتاب‌های کمیته کتاب قرار گیرد، اما در برخی موارد ناشر یا نویسنده عنوان می‌کند کتاب ما در کمیته خرید شما رد شده (در حوزه داستان) بنده این کتاب را به بنیاد ادبیات داستانی ارسال می‌کنم، اگر این بنیاد آن را برای خرید بپذیرد آن را می‌خریم.

 

 

 

* فارس: نام اعضای کمیته را که اعلام نکردید، تعداد مشخص آن چند نفر است؟

 

می‌توانم نام اعضای کمیته را مطرح کنم، اما اعلام اسامی کار ما را سخت می‌کند.

 

 

 

* فارس: از ناشران شهرستانی عضوی در کمیته خرید کتاب وجود دارد؟

 

اعضای موجود متناسب با آیین‌نامه هیأت انتخاب و خرید کتاب است، بنیاد ادبیات داستانی عضو کمیته است، یا مثلاً در بحث مساجد حجت‌الاسلام حمیدرضا ارباب سلیمانی عضو کمیته و «دبیر ستاد عالی کانون های فرهنگی هنری مساجد» است تا کتاب‌هایی که مورد نیاز مساجد خریداری شود، بقیه هم به لحاظ تخصصی در این راستا اقدام می‌کنند. غیر از کمیته خرید برخی کتاب‌ها (داستان در مرتبه نخست است) به دستور شخص بنده به دلیل اینکه نیاز برخی استان‌هاست خریداری می‌شود.

 

 

 

* موضع سال گذشته من درباره نمایشگاه فرانکفورت باعث حضور بهتر ناشران در سال جاری خواهد شد

 

 

 

* فارس: امسال در مهرماه نمایشگاه فرانکفورت را داریم، بنا به گفته شما امسال عدم حضورمان باعث افتخار است یا حضورمان؟

 

اگر اقدام سال گذشته بنده صورت نمی‌گرفت، شما این سؤال را نمی‌پرسیدید؛ این اقدام باعث شد برخی به اهمیت حضور جهانی ایران در حوزه کتاب پی ببرند، اما این سئوال مطرح است که ره‌آورد ما پس از پیروزی انقلاب اسلامی در نمایشگاه‌های فرانکفورت چه بوده است؟ تا چه میزان نزدیکی میان ما و ارتقاء و اعتلای فرهنگ ایرانی اسلامی ما از این نمایشگاه‌ها بروز پیدا کرده است؛ خروجی چه بوده است؟

 

 

 

* حضور ناشران ایرانی در نمایشگاه فرانکفورت تحت غرفه واحد ایران

 

 

 

* فارس: آقای دری، شما با رویکرد خودتان چرا سال گذشته در نمایشگاه حاضر نشدید؟

 

حتی در سال گذشته هم مدنظرم بود، به این دلیل که طی سال‌های قبل هیچ‌گاه به صورت یکپارچه  نظام جمهوری اسلامی مقتدرانه شرکت نکرده، ره‌آوردی نداشتیم هیچ، بلکه نقاط ضعفی هم برای ما مرتب شده است؛ اما امسال به دلیل همان اقدامی که صورت گرفت، فکر می‌کنم حضور حداکثری و برنامه‌ریزی ویژه در نمایشگاه فرانکفورت اتفاق افتاد، اما اگر اقدام ما در این راستا صورت نمی‌گرفت باز هم در بر یک پاشنه بود و می‌چرخید.

 

 

 

* اگر ضرورت ایجاب کند به فرانکفورت می‌روم

 

 

 

* فارس: شما شخصا در نمایشگاه فرانکفورت حاضر خواهید شد؟

 

 نخیر، بنده نمی‌روم. در قرارگاه فرهنگی یا نظارت از بالا، مسئول باید در معرکه یا کنار باشد؛ اگر ضرورت داشته باشد می‌روم؛ برنامه حضور ایران در نمایشگاه فرانکفورت را به شکلی تنظیم کردیم که اولاً مؤسسه نمایشگاه‌ها با بسیاری از ناشرانی که انفرادی شرکت می‌کردند (با برنامه یا بی‌برنامه) هماهنگ شود، عنوان کردیم برنامه‌ها باید با درصد بالا انجام شود و باید دارای پارامتر و مؤلفه‌هایی باشد.

 

 

 

 

با برخی ناشران خصوصی که قرار است در فرانکفورت حاضر شوند باید صحبت و هماهنگی می‌شد تا در مجموعه غرفه ایران حضور پیدا کنند که این مهم انجام شد، اما منعی برای حضور ناشرانی که دوست ندارند اینگونه در فرانکفورت حاضر شوند قائل نشدیم. این کار را در قطر انجام دادیم و نتیجه گرفتیم، چند ناشر اهل سنت ایرانی در خارج از غرفه فعال بودند، که صحبت کردیم این ناشران هم تحت غرفه ایران شرکت کنند.

 

دیدگاه ما در راستای حضور حداکثری در نمایشگاه فرانکفورت و سایر نمایشگاه‌ها باید محقق شود، درباره نمایشگاه فرانکفورت خوشبختانه تحقق پیدا کرد. ناشران به دو بخش تقسیم‌بندی شدند؛ ناشران بزرگسال و عمومی و ناشران کودکان و نوجوانان؛ ترجیح ما این است ناشران ایرانی در غرفه بزرگی که درنظر گرفته شده تحت لوای جمهوری اسلامی حاضر شوند، برای اینکه به این اقتدار کمک بیشتر کنیم، مؤلفه‌هایی را مطرح کردیم که حضور کارنامه نشر ایران (همانند سالنی که در نمایشگاه بیست و پنجم تحت عنوان یاس اتفاق افتاد) باید رخ دهد، از هر ظرفیت تبلیغاتی اعم از تیزر و... برای معرفی نشر ایران استفاده خواهد شد؛ در بخش ویژه دفاع مقدس کمکی به ناشران و انجمن دفاع مقدس کردیم، که اگر در غرفه جمهوری اسلامی ایران نتوانستید حضور یابید وزارت ارشاد حمایت صددرصدی انجام می‌دهد تا به صورت انجمن شرکت کنید، انجمن کتاب‌ها و ناشران دفاع مقدس هم در فرانکفورت حضور می‌یابند؛ بنیاد ادبیات داستانی در حوزه داستان به صورت بارز و با انتخاب چند داستان‌نویس برجسته کشورمان غرفه خوبی را دریافت کرده است.

 

 

 

* فارس: قرار بود چکیده برخی داستان‌ها ترجمه و در فرانکفورت توزیع شود؟

 

به نکته خوبی اشاره کردید، اولویت با آثاری است که بنیاد ادبیات داستانی در حوزه‌های مختلف (طی سال‌های متمادی) چکیده و ترجمه کند؛ قرار است وضعیت نشر در حوزه داستان تدوین و منتشر شود که یک نسخه از این اثر منتشر شده است.

 

 

 

* مخزنی از کتب ارزشمند ایجاد کردیم/کتبی که معرفی می‌کنیم در استان‌ها به چاپ‌های متعدد می‌رسد

 

 

 

* فارس: مدتی بسته ده‌تایی معرفی کتاب از سوی معاونت فرهنگی انجام می‌شد، چرا در نیمه راه رها شد؟

 

ما با هدفی آغاز به این حرکت کردیم که به سرانجام رسید، البته این کار به شکلی دیگر در حال استمرار است؛ وقتی این اقدام را آغاز کردیم پیش‌بینی نمی‌کردیم تا این حد مؤثر واقع شود؛ بنا بود هر ماه 10 عنوان کتاب معرفی کنیم؛ پس از گذران مرحله آزمایشی نظرات خوب و تقویت‌کننده‌ای مطرح شد، مشخصاً مجمع ناشران انقلاب اسلامی از این طرح دفاع و عنوان کرد آمادگی دارد این مهم را دنبال کند، اما به دلیل نمایشگاه کتاب این طرح با وقفه مواجه شد؛ در این راستا به «خانه کتاب»، «بنیاد ادبیات داستانی» و «دفتر مطالعات کتابخوانی» مأموریت دادیم هر ماه 10 کتاب شاخص را معرفی کنند تا از میان 30 کتاب شاخص، 10 کتاب مناسب معرفی شوند تا به مخزنی برسیم که درنهایت مملو از آثار برجسته باشد.

 

 

 

 

 

 

مجمع ناشران در این راستا بصورت موضوعی با حمایت ما از این طرح استفاده کرد، اما دیدیم کار مجمع بیشتر جنبه توزیعی دارد، اما کار ما توزیعی _ ترویجی است، ما 10 کتاب خود را علاوه بر رسانه‌ها به استان‌ها ارسال می‌کنیم؛ براساس این ده عنوان مسابقات استانی کتابخوانی برگزار می‌کنیم، از این رو برخی از این عناوین به چاپ دهم هم رسیده؛ مخزن 150 تایی به دست آوردیم که انتخاب آثار برتر برای معرفی دشوار است، اما از ماه مبارک رمضان 20 عنوان کتاب را معرفی می‌کنیم؛ برخی از مؤلفه‌های مطالبه ایجاد و موجبات تجدید چاپ آثار فراهم شد و اتفاق مدنظر ما رخ داد؛ فکر می‌کنم برای تجهیز و تأمین کتابخانه‌های کل کشور هم این جزوات می‌تواند الگویی باشد. کار دیگر معاونت فرهنگی این بود ارسال این جزوات به وزارتخانه‌های مختلف بود تا همه از آن استقبال کنند.

 

 

 

* تلاش انجمن حجتیه برای تخریب عملکرد مسئولان نمایشگاه کتاب

 

 

 

* فارس: این معاونت فرهنگی چقدر ناگفته دارد که اغلب پیامک آن ارسال می‌شود، ناگفته‌های خود از نمایشگاه کتاب را بگویید. عاقبت مأموریتی که معاون اول رئیس‌جمهور به وزیر ارشاد در اختتامیه نمایشگاه بیست و پنجم درباره کلنگ‌زنی محل دائمی نمایشگاه کتاب تا آخر خرداد 91 داد به کجا رسید؟

 

آن زمان هم گفتم، کار ساختن محل نمایشگاه کار وزارت ارشاد نیست، برای ارشاد جنبه نرم‌افزاری مهم است، ما مکان ویژه‌ای برای نمایشگاه نداریم، در بحث ضرورت محل نمایشگاه کتاب همه اتفاق‌نظر دارند. جسته گریخته ناگفته‌های خود را بازگو کرده‌ام، مهمترین آنها مطلبی است که در جلسه هیأت امنای بنیاد ادبیات داستانی به آن اشاره کردم؛ مشخصاً مواردی را مطرح می‌کنم؛ یکی اینکه به نظرم می‌رسد در نمایشگاه بیست و پنجم کتاب تهران جریانات خزنده‌ای وجود داشت تا نمایشگاه و اعتبارات آن را زیر سؤال ببرد، این جریانات اینگونه نیست که طی یکی دو سال به وجود آمده باشد، در دوران پیش از انقلاب هم امام(ره) هشدار این جریانات را داده و از حرکات تحجرآمیز می‌نالیدند، مشخصاً انجمن حجتیه‌ای‌ها دیدند نکاتی را به عنوان راهبرد مدنظر داریم که مغایر با اهداف آنهاست، بعضاً نکاتی را مطرح کردند مثلاً نمایشگاه در معرفی اهل بیت علیهم السلام یا آموزه‌های دینی غفلت می‌کند، در حالی که تنها یک غرفه حضرت زهرا(س) که به مانند نگین انگشتری بود، نزدیک یک میلیارد ریال فروش داشت؛ اینها با همان شیوه و اقدام که در زمان امام داشتند و امام مقابل آنها ایستاد، قصد داشتند ورود داشتند، اما خوشبختانه با حضور مقام معظم رهبری و نکاتی که ایشان مطرح فرمودند این مسئله هم از بین رفت، اما باید هوشیار بود و نباید دشمن را خارج از مرزهای خود ببینیم. باید برای استمرار کار به صورت ویژه مراقبت صورت گیرد.

 

 

 

* «مجتمع امام خمینی(ره)» محل دائمی نمایشگاه کتاب می‌شود اما سال بعد هم در مصلا هستیم

 

 

 

یکی دیگر از ناگفته‌ها این بود که صرف عنوان اینکه مکان دائمی می‌خواهیم و کاری نکنیم فایده‌ای ندارد، ما محل دائمی می‌خواهیم عمل و پیگیری هم می‌کنیم به این صورت که کار مصلی و ویژگی‌های مثبت و منفی آن را دنبال و محل‌های موردنظر را ارزیابی کردیم؛ ما همه مکان‌هایی که کاندیدای نمایشگاه کتاب بود بررسی کردیم، پس از سخنان آقای رحیمی بحث و بررسی صورت گرفت، همان مکان کنار مصلای امام خمینی تحت عنوان «مجتمع امام خمینی(ره)» برای محل دائمی نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران درنظر گرفته شد؛ اما اینگونه نیست که سال آینده نمایشگاه در مجتمع برگزار شود، ساخت نمایشگاه کتاب زمان‌بر است.

 

 

 

* فارس: نمی‌توان نشست تا 10 سال و دید هنوز فضایی ساخته نشده، باید حداقل کلنگ‌ زده و امور اجرایی آغاز شود؟

 

درست است، در حال توافق مکتوب با مصلا هستیم تا این محل تنها برای نمایشگاه کتاب ساخته نشود، چرا که زمین به حدی گسترده است که می‌توان از این فرصت برای نمایشگاه کتاب با آخرین استانداردهای جهانی استفاده کرد، اما مکان قطعی مجتمع امام خمینی(ره) است؛ قطعاً نمایشگاه سال آتی در مصلا خواهد بود؛ بودجه نمایشگاه همواره متکی به معاونت است، باید برای نمایشگاه به صورت هویت اصلی بودجه‌ای تدارک دیده شود، به بودجه معاونت باید بخشی به عنوان بودجه نمایشگاه کتاب الحاق شود.

 

 

 

* هر سال بخشی تحت عنوان کتاب‌های ممنوعه در نمایشگاه کتاب درنظر گرفته می‌شد تا مسئولان رده بالای کشوری و لشکری از آن دیدن کنند، چرا امسال این مهم رخ نداد؟

 

البته سال گذشته هم تعداد معدودی از غرفه کتاب‌های ممنوعه و جمع‌آوری‌شده بازدید کردند؛ امسال جمع‌آوری‌ها انجام شده و درصددیم نمایشگاهی برای رسانه‌ها و مسئولین از کتاب‌هایی که در عرصه جنگ نرم اهداف نظام را مورد هجمه قرار داده‌اند، برپا کنیم.

 

 

 

* فارس: دو سال است شکل دیدار حضرت آقا از نمایشگاه کتاب تغییر کرده است، چرا که تا پیش از این رهبر انقلاب در بازدید از فضای شبستان از اکثر کتاب‌ها دیدن می‌کردند، نتیجه این گفت‌و‌گو و دیداربسیار خوب بود، رهبری بدون واسطه آثار را نقد و با ناشران سخن می‌گفتند، دو سالی است با طراحی سالن یاس این امکان گفت‌وگو از بین رفته و تنها برخی آثار و ناشران با ایشان دیدار می‌کنند، رهبر انقلاب امسال فرمودند: دوست داشتم با همه ناشران دیدار کنم، چرا دیدار ایشان به شیوه گذشته باز نمی‌گردد؟

 

دری: مقام معظم رهبری در سه بخش صحبت کردند، بخشی درباره کلیات کتاب‌ها، روند، موضوعات و یا درباره دایره‌المعارف‌ها و کودک و نوجوان نکاتی را عنوان کردند، نکاتی را هم در هنگام استراحت در حضور وزیر ارشاد مطرح کردند و احساس کردیم بسیاری از مشکلات توان‌فرسای نمایشگاه از دوش ما برداشته شد، بخش آخر هم به صورت عمومی صحبت‌های ارزشمندی را ابراز داشتند؛ رهبری فرمودند: "با دیدن این بخش (سالن یاس) دوست داشتم فرصت بسیاری بود و باز هم از بخش‌های مختلف دیدن می‌کردم چرا که ارضا نمی‌شوم، دوست داشتم زمان بیشتر به بازدید اختصاص می‌یافت."

 

 

 

* فارس: این شکل بازدید پیشنهاد شما بود؟

 

دری: نه، بنده دوست دارم رهبر انقلاب از تمام کتاب‌ها و سطح نمایشگاه بازدید کنند، فکر می‌کنم اگر رهبر انقلاب از کارنامه نشر ایران بازدید کنند (به شکل قدیمی) بهتر است؛ اما دست ما هم نبود سعی کردیم در بضاعت آنچه از ما خواسته شده بود انجام دهیم، اما همین که توانستیم کارنامه نشر سال 90 را در مرحله دیدن گذاریم کار بزرگی بودغ ضمن اینکه بسیاری از ناشرانی که در خارج از سالن حضور داشتند و سال 90 کتاب منتشر کرده بودند در سالن یاس حاضر شدند؛ البته اگر بتوان فضا را به شکلی تقسیم کرد که به کل ناشران هم تعمیم یابد بحثی است که باید بررسی شود.

 

 

 

* بدهی ناشران خارجی تا مهرماه تسویه می‌شوند/دلالان باعث تحریک ناشران خارجی هستند

 

 

 

* فارس: ظاهراً هنوز به نشاران خارجی بدهی دارید؟

 

دری: در حال حاضر نیمی از بدهی‌ها را پرداخت کردیم، می‌دانید بدهی‌ها مرسوم است، با این نوسانات ارز برخی قصد فشار بر ما را دارند، اما روش مرسوم این است که تا مهرماه بخشی از مطالبات داده می‌شد و در 6 ماه بعد تسویه صورت می‌گرفت، ضمن اینکه در دوره بیست و چهارم نمایشگاه کتاب تهران، مطالبات را تا 70 درصد پرداخت کردیم؛ بخشی هم مربوط به دلالان کشور و دلیل نوسانات ارز است، فکر می‌کنند اگر با این گرانی ارز بدهی‌‌ها زودتر پرداخت شود پول زیادی نصیبشان می‌شود، دیر پرداخت شود پول کمتر، اما به هر حال براساس آنچه تقبل کردیم 60 درصد مطالبات را دادیم، مردادماه بخشی دیگر پرداخت و تا پیش از مهرماه تسویه صورت می‌گیرد.