واژه‌نامه مشترک آمریکا و روسیه درفضای‌سایبر

گرداب: با گسترش روزافزون سلطه "فضای سایبر” بر عرصه‌های مختلف زندگی و در اصطلاح سایبری‌شدن زندگی بشر امروز، این فضا و متعاقب آن نقش‌آفرینان و تصمیم‌سازان آن، قدرتی بیش از پیش یافته‌اند تا آن‌ جا که "جوزف نای” از نظریه‌پردازان اصلی در زمینه قدرت نرم، در توصیف قدرت این فضا آورده است: «تکان دادن کوه‌ها و دریاها کار آسانی نیست، اما در فضای مجازی با فشار یک کلید می‌توان همه چیز را تغییر داد.»

در این شرایط کشورهای موثر در این عرصه از جمله آمریکا و روسیه پیش از سایرین به لزوم دستیابی به فهم مشترک در این زمینه پی برده و گام نخست در این زمینه را برداشته‌اند.

با توجه به آن که این عرصه نسبتا نوظهور است، اقدام به تعریف اصطلاحات مربوط به آن، به آمریکا و روسیه این شانس را می‌دهد که به راحتی ابتکار عمل در این فضا را در دست گیرند و جهان در این زمینه نیز مانند بسیاری از زمینه‌های دیگر، مطابق میل و در راستای تامین منافع این کشورها به پیش رود.

شاید رسیدن به تعاریف مشترک بر سر برخی اصطلاحات کلیدی این عرصه را بتوان گامی هم‌سو با توصیه نای دانست که از کشورهای مختلف جهان خواسته است، دور میز مذاکره بنشینند و برای جنگ در فضای مجازی چاره‌ای بیاندیشند.

در همین راستا، "انستیتو شرق – غرب” آمریکا و "انستیتو اطلاعات دانشگاه دولتی مسکو” در اقدامی مشترک، به شرح اصطلاحات مهم و موثر در فضای سایبر پرداخته و این تعاریف را با عنوان "مبانی اصطلاحات حیاتی” منتشر کرده‌اند. در این سند، عبارات به زبان انگلیسی و روسی تعریف شده‌اند.

در این مجموعه که مولفان آن را گام نخست از پروژه بزرگ‌تری در این زمینه عنوان کرده‌اند، ۲۰ اصطلاح در سه حوزه "بستر”، "شیوه‌های تهاجم” و ” مهارت‌های موثر در حوزه سایبر” و بر اساس طبقه‌بندی زیر شرح داده شده است:

بستر:
فضای سایبر (Cyberspace)
زیرساخت سایبری (Cyber Infrastructure)
خدمات سایبری(Cyber Services)
فضای سایبری حیاتی (Critical Cyberspace)
زیرساخت سایبری حیاتی (Critical Cyber Infrastructure)
خدمات سایبری حیاتی (Critical Cyber Services)

شیوه‌های تهاجم:
جرم سایبری (Cyber Crime)
تروریسم سایبری (Cyber Terrorism)
مناقشه سایبری (Cyber Conflict)
جنگ سایبری (Cyber War)
امنیت سایبری (Cybersecurity)

مهارتهای موثر در حوزه سایبر:
جنگ منحصرا سایبری (Warfare Cyber)
حمله سایبری (Cyber Attack)
حمله متقابل سایبری (Cyber Counter-Attack)
ضدعملیات دفاعی سایبری (Cyber Defensive Countermeasure)
دفاع سایبری (Defense Cyber)
توانایی دفاعی سایبری (Cyber Defensive Capability)
توانایی تهاجمی سایبری (Cyber Offensive Capability)
استثمار سایبری (Cyber Exploitation)
بازدارندگی سایبری (Deterrent Cyber)

در بخش نخست، به تعاریف فضای سایبر، زیرساخت سایبری، خدمات سایبری، فضای سایبری حیاتی، زیرساخت سایبری حیاتی و خدمات سایبری حیاتی می‌پردازیم:

بستر
این بخش به تعاریف مورد اجماع برای شش اصطلاح زیر ‌می‌پردازد:
"فضای سایبر”، "زیرساخت سایبری”، "خدمات سایبری”، "فضای سایبری حیاتی”، "زیر ساخت سایبری حیاتی” و "خدمات سایبری حیاتی”. هرکدام از سه اصطلاح اولیه، دارای زیرمجموعه حیاتی هستند که سه تعریف دوم را به وجود ‌می‌آورند.

ارتباط میان فضای سایبر، زیرساخت سایبری و خدمات سایبری به آسانی و از طریق یک نمودار، بدون انتقال اطلاعات گمراه‌کننده قابل نمایش نیست. فضای سایبر از زیرساخت‌های سایبر ساخته شده است. همچنین خدمات سایبری منافع و ارزش‌های کاربران را در فضای مجازی تامین می‌کند. خدمات سایبری از طریق سیستم‌هایی که زیرساخت سایبری را تشکیل داه‌اند، صورت می‌گیرد.
این شش تعریف در این بخش آورده شده‌اند.

فضای سایبری(Cyberspace)
محیط الکترونیکی که از طریق آن اطلاعات تولید، ارسال، دریافت، ذخیره، پردازش و حذف ‌می‌شود.

*توضیحات
ملاحظات مهم در مورد این کلمه، شامل موارد زیر است:
ریشه یونانی واژه "سایبر”، ” κυβερνητικός” به معنای توانمند در هدایت و کنترل است. نظر غالب آن است که واژه”سایبرنتیکس” در کتاب "سایبرنتیکس یا کنترل ارتباط در حیوانات و ماشین” (انتشارات ام‌ای‌تی، ۱۹۴۸) وضع شده است.

"نوربرت وینز” مولف این کتاب، این واژه را از منظر کنترل سیستم‌های پیچیده در دنیای حیوانات و شبکه‌های مکانیکی به کار برده است.

این کلمه در جامعه پزشکی برای اشاره به تلفیق انسان‌ها و حیوانات به وسیله دستگاه‌ها به کار رفته است. در هر حال، واژه سایبر از زمانی که ابداع شده معانی مختلفی به خود گرفته است. واژه سایبر به صورت قابل توجهی در تجارت، حقوق و سیاست به کار رفته است. این واژه اکنون کاربرد گسترده‌ای دارد و ‌می‌تواند برای اشاره به دنیای غیرفیزیکی، مجازی (Virtual) که به وسیله اینترنت و دیگر وسائل ارتباطی الکترونیکی به وجود آمده، مورد استفاده قرارگیرد. از طرف دیگر، "فضای سایبر” بدون اجزای فیزیکی که از آن ساخته شده، وجود ندارد.

وجود کلمه "فضا” (Space) در این ترکیب حاکی از آن است که "فضای سایبر” باید بُعد داشته باشد؛ یعنی باید فضا اشغال کند. علاوه بر این، فضای سایبر را بعضی عرصه‌ای جدید مانند زمین، فضای دریا و فضای کیهانی‌ می‌دانند. در هرحال، اینها طبیعی هستند، اما سایبر مصنوعی و ساخته دست بشر است.

وزارت دفاع آمریکا "فضای سایبر” را این گونه تعریف کرده است: "دامنه جهان گستر در محیط اطلاعاتی، متشکل از شبکه درون وابسته از زیرساخت‌های فناوری اطلاعات، شامل اینترنت، شبکه‌های ارتباطات از راه دور، سیستم‌های کامپیوتری و کنترل گره و پردازنده‌های نصب (Embed) شده.”

زیرساخت سایبری  (Cyber Infrastructure)
مجموعه‌ای است از افراد، فرآیند‌ها (Process) و سیستم‌ها که فضای سایبر را تشکیل ‌می‌دهند.

*توضیحات
ملاحظات مهم در مورد این کلمه، شامل موارد زیر است:
"زیرساخت فضای سایبر” از ۸ جزء ضروری تشکیل شده که به این شرح است:
۱٫ محیط (ساختمان‌ها، محل قرارگرفتن برجهای سلولی، فضایی که ماهواره‌ها در آن حرکت کنند، بستر دریا که کابلها روی آن قرار گرفته‌‌اند و… )
۲٫ منبع انرژی (برق، باتری‌ها، ژنراتور‌ها و… )
۳٫ سخت افزار (تراشه‌های نیمه رسانا، کارت‌های الکترونیکی، بسته‌های مداری، ابزار‌های انتقال فیبر نوری یا فلزی و… )
۴٫ نرم افزارها (کدهای منبع، برنامه‌های ترجمه (Compile) شده، کنترل نسخه و مدیریت پایگاه‌های داده و…)
۵٫ شبکه‌ها (گره‌ها، اتصالات، توپولوژیهاو… )
۶٫ قدرت (اطلاعاتی که از طریق زیرساخت‌ها منتقل‌می‌شود، الگوهای گرافیکی و آمارها، توقف اطلاعات، تعریف اطلاعات و…)
۷٫ انسان (طراحان، اجرا کنندگان، اپراتورها، مسئولین نگهداری و…)
۸٫ سیاست یا توافقات کاملتر، استانداردها، سیاستها و تنظیم کننده‌ها (اِی اس پی آر).

تمایل جهانی به سمت آن است که بیشتر زیرساخت‌هایی که دوره حیات طولانی دارند، به گونه‌ای آماده شوند که با فضای سایبری هماهنگ باشند بدان صورت که دارای قابلیت مبتنی بر کامپیوترشدن‌ و شبکه‌سازی‌شدن را داشته باشند.

خدمات سایبری (Cyber Services)
انواع مختلف تبادل داده‌ها در فضای سایبر، برای منافع مستقیم یا غیرمستقیم انسان‌ها هستند.

*توضیحات
ملاحظات مهم در مورد این کلمه، شامل موارد زیر است:
یک خدمت سایبری، از سوی یک برنامه کاربردی ارائه ‌می‌شود. این برنامه کاربردی،‌ می‌تواند از سوی فرآیندها و داده‌هایی که در فضای سایبری منتشر شده‌‌اند، ارائه شود. این بدان معناست که سیستم‌ها‌ می‌توانند در مکان‌های جغرافیای واقعی بسیار متفاوتی قرار گرفته باشند. خدمات سایبری، ‌می‌توانند آف‌لاین یا آن‌لاین باشند؛ از طریق پردازش محلی یا راه دور و طی مراحل یا اتصالات بلادرنگ یا دارای تاخیر زمانی، انجام شوند.

به این خدمات سایبری باید به عنوان مفهومی نامحدود نگریسته شود، زیرا سرویس‌های جدید زیادی در راه هستند که حتی تاکنون تصور نشده‌‌اند. (به عنوان مثال ‌آی پی ورژن ۶ دارای این پتانسیل است که تعداد زیادی از موجودیت‌ها را به شکل متصل داشته باشد.)

فضای سایبری حیاتی (Critical Cyberspace)
زیرساخت سایبری و خدمات سایبری است که برای حفظ سلامت جامعه، ثبات اقتصادی، امنیت ملی و ثبات بین‌المللی ضروری است.

*توضیحات
این واژه نشان‌گر زیر مجموعه‌ای از فضای سایبر است .

زیرساخت‌های سایبری حیاتی (Critical Cyber Infrastructure)
زیرساخت سایبری است که برای خدمات بسیار مهم به منظور حفظ  سلامت جامعه، ثبات اقتصادی، امنیت ملی، ثبات بین المللی و بازسازی فضای سایبری حیاتی، ضروری است.

*توضیحات
ملاحظات مهم در مورد این واژه، شامل موارد زیر است:
حیاتی‌ترین زیرساخت‌ها اغلب مواردی هستند که برای ارائه دهنده ارتباطات، انرژی، حمل و نقل، خدمات مالی و خدمات مداوم دولتی [انجام وظیفه دولت] است؛ بنابراین، کامپیوترها و عملیات شبکه‌ای مورد نیاز برای عملیات مبنایی مربوط به مهمترین جنبه‌های این بخش‌ها، حیاتی هستند.

برخی کشورها بیش از بقیه،کاملا به زیرساختهای سایبری حیاتی وابسته هستند. بخشی ازاین مسئله، درنتیجه افزایش یافتن پیشرفتگی و بخشی ناشی از نبود امکان پشتیبانی با فناوری پایین است.

خدمات سایبری حیاتی  (Critical Cyber Services)
خدمات سایبری‌ای هستند که برای حفظ سلامت جامعه، ثبات اقتصادی، امنیت ملی و ثبات بین‌المللی بسیار مهم هستند.