کارکرد حجاب در بیداری اسلامی

در چند سال اخیر شاهدرشد فکری و بیداری ملت ها ،بخصوص کشورهای اسلامی هستیم که زنان و مردان در این مناطق باشیوه های اعتراضی خود ، درپی تغییرات اساسی در نظام اجتماعی ، اقتصادی و سیاسی کشورهای خود هستند تا با به دست گیری ساختار سیاسی و حکومت موجود ، و تصمیم گیری مناسب بر اساس آموزه های اسلامی بتوانند در جهت عدالت و احقاق حقوق خویش حرکت کنند.

در این موج بیداری حضور زنان در کنار مردان از شاخصه هایی است که تعجب جهانیان را برانگیخته است. زنانی که تا قبل از شروع جنبش بیداری،بر اساس تبلیغات فریبنده غربی و جنبش های فمینیستی و نگاه های متحجرانه غرق در جریان جهانی شده بودند ولی به مرور زمان وتغییراتی که حاصل شد، زنان فهمیدند که در دنیای امروز به کالایی برای تجارت تبدیل شدند، بنابراین بسیاری اززنان مسلمان وحتی غیر مسلمان به این باور رسیدند برای رهایی از این سقوط ونگاه ابزاری باید به خویشتن خویش بازگردندو دراین هیاهوی پوچ گرایی ورواج برهنگی وسقوط اخلاقی، دین اسلام بهترین پشتوانه برای آنهااست.(راغبی،1384،ص120-111/ساندی تلگراف،1933/گاردین،2004/نیویورک تایمز،1996،همان،2008)

از زمانی که زنان جایگاهی که اسلام برایشان تعریف کرده بود را شناختندوالگوی مبارزه زنان ایرانی را مشاهده کردند ،نسیم بیداری اسلامی وزیدن گرفت. به دنبال این آگاهی وشناخت بود که زنان کشورهای مسلمان و خاورمیانه اهمیت بیداری وحضورموثر خودرا درک کردند و در صحنه ی مبارزه وجهادحضوری جدی وتاثیرگذارداشتند. (خبرگزاری بین المللی زنان (وفا)،1390)

در جنبش بیداری، نقش زنان به عنوان حاضرین در صحنه در کنار ایفای نقش های همسری و مادری و تربیتی ،همراه با آموزه های اسلامی و حفظ حجاب موضوع مهمی است که در این مقاله با تعریف بیداری اسلامی و حجاب و آموزه های اسلامی و الگوی عملی فاطمه زهرا(س) و تاثیر پذیری از انقلاب اسلامی و حرکت های موجود در جهان اسلام اشاره شد است.

حرمت وکرامت زن

نکته مهمی که باید به آن توجه داشت، اهمیت و اهتمام اسلام به حفظ حرمت زن و پاسداشت کرامت وی و تاکید بر حفظ عفت و پاکدامنی او است. «شاید یکی از فلسفه‏های قوانینی که این گونه محدودیت ها را برای بانوان قرار داده، در صدد توجه دادن آنان به جایگاه بلند و مرتبه والای آنان در آیین الهی است و توجه دادن به کرامتی است که خداوند به آنان بخشیده و فراهم آوردن ضمانت‏ها و تعهدات کافی برای حفظ پاکی و پاکدامنی آنان می‏باشد. »(محمدی گیلانی ، همان، ص115)

در حقیقت اسلام با توجه به ارزش و کرامت و شخصیت زنان والگوی عملی حضرت زهرا(س) نشان داد که در رسیدن به کمال وسعادت زنان نیز می توانند با عمل به دستورات اسلام و رعایت قوانین آن از جمله حجاب و رعایت حدود در تمامی صحنه های سیاسی و اجتماعی حضوری فعال داشته باشند.با این تفاسیر مشخص می شود که اسلام ، نه تنها واضح قانون حجاب نبوده است ، بلکه در جهت جلوگیرى از افراط و تفریط هایى که در طول تاریخ در مورد حجاب به وجود آمده بود، به قانونمند کردن و تنظیم و تخفیف آن همت گماشته است و آن را به صورتى متعادل ، صحیح و متناسب با فطرت انسانى زن ارایه نموده است .(جوادی آملی ،1378،ص 439)

اسوه و الگوی فاطمی

حضور فاطمه زهرا(س) در صحنه عمل یکی ازشاخصه های اسلامی است که با توجه به نگرش طبیعت زن و مرد ،وتوجه به کرامت و ارزش زنان در تمامی صحنه های سیاسی ،اجتماعی ،علمی ، فرهنگی و حتی جهاد و رزم حضوری فعال همراه با شور وشعور وآگاهی بخشی به جامعه است.(قزوینی،1371،ص37) مقام ارزشی و معنوی فاطمه زهرا(س)چنان والا وارزشمنداست که امام زمان (عج)، هم فاطمه زهرا (س) را اسوه شایسته زندگانی خویش معرفی می‌فرمایند:«و فی ابنه رسول الله لی اسوه حسنه ؛دختر رسول خدا برای من الگوی شایسته است.»( مجلسی، 1382،ج53،ص178)

اگر به زندگی حضرت زهرا(س)نگاهی کنیم به جرات می توان گفت در منطق فاطمه زهرا(س)، ویژگی های جسمانی زن، تنها محدود در زندگی زناشویی اواست،و عفاف همراه با حجاب بر اساس آموزه های دینی درتمام فعالیت های اجتماعی ،فرهنگی و مبارزاتی حضرت کاملا محسوس و ملموس است. سیره تاریخی نشان می دهد که حجاب و عفاف حضرت زهرا(س) به گونه‌ای است که ، در حالی که در مقابل نامحرم کوبندگی و قاطعیت دارد ، به مسلمانان می‌فهماند که اختلاط بین زن و مرد ممنوع است . (شوشتری، 1404ه.ق، ج3، ص47 و 48)

مفهوم بیداری اسلامی

از آن جهت که این مقاله به بحث بیداری اسلامی در حوزه زنان پرداخته است،ضروری است تعریفی از بیداری اسلامی داشته باشیم. در تعریف بیداری اسلامی، باید گفت که در بین اندیشمندان و پژوهشگران، وفاق وجود ندارد. عام ترین مفهوم این است« که از آن به اصلاح دینی و احیاگری تعبیر شده است که در عربی به« اَلصُّحُوهْ الاسلامّیهْ، اَلبَعثُ الاسلامی، اَلتیارُ الاسلامی وَاَلحَرکَهْ الْاِسْلامیهْ»نام برده می شود.( الویری،1384،، ج 1، ص 217)

 از بیداری اسلامی «به پدیده ای اجتماعی تعبیر می کنند که به معنای بازگشت بیداری و هوشیاری امت اسلامی است تا به خدا باوری برسد وبه دین وکرامت واستقلال سیاسی،اقتصادی وفکر خود مباهات کرده»(همان،ص218 )ودر راستای« ایفای نقش طبیعی خود به عنوان بهترین امت برای مردم تلاش کند.» ( مطهری،1368،ص92-90)

به تعبیر دیگر می توان بیداری اسلامی را «مجموعه هایی از باورهای دینی دانست که در دوره کنونی در میان مسلمانان عالم شیوع پیدا کرده است. اساساً بیداری اسلامی از مصادیق باورها و گرایش های معنوی در جهان اسلام است. پس حرکتی را که هدف آن بازگشت به اسلام ناب وهویت فراموش شده دینی، رهایی از دست استکبار جهانی باشد بیداری اسلامی گویند.» (جلالی فرد،1390)این اعتقاد مشترکی است که نسبت به آموزه های دینی در بین همه مسلمانان سراسر جهان وجود دارد.

واین حقیقت واضح وروشنی است که وقوع انقلاب اسلامی وعملکرد33 ساله آن ،تاثیر مهمی در بیداری جهانی داشته است .چنان که مقام معظم رهبری فرمودند: «نظام اسلامی مایه امید و نشاط روحی قلب های مسلمانان است و شوق حیات دوباره اسلام بیش از پیش در دل ملت ها و نسل های متجدد جهان اسلام، رشد و نمو می کند و نباید بر اساس القائات دشمن، این تاثیر عظیم انقلاب اسلامی را نادیده گرفت.» (بیانات مقام معظم رهبری،1386)درموضوع انقلاب اسلامی وابعاد مختلف تاثیر گذاری آن بر بیداری جهانی نقد وبررسی های زیادی می توان داشت.اما در این پژوهش تنها به تاثیر انقلاب اسلامی در بیداری زنان و حضور آن ها در صحنه های مختلف مبارزه مدنظراست که اشاره می کنیم.

انقلاب اسلامی ایران

پس از انقلاب اسلامی ایران، حجاب اسلامی زنان ایران یکی از شاخص ها ونمادهای انقلاب اسلامی بود که در جریان پیروزی انقلاب اسلامی و نحوه حضور زنان در تظاهرات و دوران های مختلف انقلاب تاثیر بسیاری برجای گذاشت وبه عنوان یک الگو در جهان غرب و اسلام مطرح شد. (صحیفه نور، ج 5، ص 216/همان، ج 10، ص 184)زنان دردوران انقلاب اسلامی در دنیایى که در تبلیغات رنگارنگ خویش که فرهنگ برهنگى و سقوط اخلاقى و ارزش هاى انسانى نماد برترى و پیشرفت و توسعه !! را جلوه گر ساخته بود باآگاهی و معرفت از ارزش هویتی و شخصیتی خود در دین مبین اسلام «حجاب» را انتخاب کردند؛(سیمای زن در کلام امام خمینی(ره) ، 1370،ص54-36)

چون اسلام با فرهنگ پوشش و توجه به هویت انسانى ، معنویت و جاذبه ى روحى و آرامش را در جامعه نمایان گر ساخته است. (اکبری ،1380،ص45-12) زیراقاموس الهى بر اساس فطرت ، هویت ، توانایى و جاذبه هاى فیزیکى زن و مرد نازل شده است ، اگر جوامع انسانى تنها به فطرت و دستورات الهى عمل کنند به جایگاه و هویت اصلى خود دست پیدا مى کنند و جامعه با امنیت و مصونیت مى تواند راه خویش را طى کند . ( محمدی اشتهاردی،1368،ص49-32)

الگوی حجاب ایرانی در بیداری اسلامی

تمایل و افزایش رویکرد به حجاب اسلامی در کشورهای اسلامی یکی از تاثیرات حضور زنان در انقلاب اسلامی بود که علی رغم سانسورهای خبری وتبلیغات منفی جهانی ،عملکرد مثبت حجاب زنان تاثیری جهانی داشته است. به طورکلی همان گونه که احمد هوبر می گوید:«آن چه در ایران با آزاد کردن زن رخ داده، در همه جای جهان تاثیر گذارده است». (دلال، 1384،ص162)در جریان بیداری اسلامی ورشد حرکت های فعالیتی در حوزه زنان شاهد حضور زنان محجبه در کشورهای بپا خاسته بودیم .زنانی درتونس،مصر،یمن،ترکیه ،اندونزی،اردن،لیبی،مالزی،بحرین و...که با حفظ حجاب ،درصحنه های مختلف فکری و فرهنگی و مبارزاتی شرکت کردندو نشان دادند که عفاف و حجاب هرگز مانع از حضور وفعالیت وحتی جهاد زن نمی شود.

زنان ترکیه نیز بر پایه بیداری اسلامی، اعلام کردند که هم حجاب را می‏خواهند و هم‏حضور در اجتماع را. وبیان کردند که زنان ترکیه نمی‏خواهند با پذیرفتن حجاب از جامعه قطع‏رابطه نمایند و این همان الگویی است که زنان انقلابی ایرانی به آن عمل‏می‏کنند. همچنان که هانیه ترکیان از امریکا به این موضوع اذعان داشته و تلاش زن ایرانی در معرفی الگوی زن مسلمان به جهانیان را موفق می داند.( نیویورک تایمز،1996م) وفعالان امور زنان در ترکیه نیز بر این نکته تاکید دارند که «زنان ایرانی الگویی برای زنان ترک شده و آن‌ها را به شرکت در تظاهرات خیابانی و شعارگویی در خیابان‌ها و حضور در فعالیت سیاسی با رعایت حجاب و پوشش اسلامی ترغیب کرده است. »(سایت حق قلم،1389)

زنان فعال بنگالی نیزاز الگوی حضور زنان انقلاب اسلامی تاثیرپذیرفته اند.هم چنان که یکی از زنان بنگالی در این باره گفته است: «من و دیگر زنان چیزی بیش‏تراز برابری مورد نظر قوانین غربی می‏خواهیم. ما خواهان نقش فعال‏تری درزندگی مذهبی و اسلامی هستیم.»(راغبی،1384، ص 111 ) به گفته یکی دیگراز فعالین زنان در اندونزی که می‌گوید: «تقلید از حجاب بانوان ایرانی در اندونزی به تدریج به یک مدل تبدیل گردیده و هم اکنون در میان دانشجویان دانشگاه‌ها هواداران بسیاری یافته است.» (پلنگی،1384،ص189)

از سوی دیگر نوع پوشش و حجاب زنان ایرانی به علت احساس امنیت و نشان دادن کرامت و ارزش زنان ،در کشورهای خلیج فارس و حتی کشورهای اروپایی تاثیر گذار بوده است«به گونه ای که می توان گفت این نوع پوشش زنان ایرانی بر لباس و به ویژه روسری در بعضی از کشورهای خلیج فارس، به طرزعمیقی تاثیرگذاشته است؛ به گونه‌ای که در سال‌های اخیر، تعداد دانشجویان با حجاب در دانشگاه‌های اردن افزایش یافته و در لیبی گرایش به حجاب افزایش چشم‌گیری داشته است.

طبق نظرسنجی دانشگاهی که اخیرا در دانشگاه‌های اروپایی صورت گرفت، ضریب آرامش و امنیت روانی دختران و زنان محجبه از دیگر دانشجویان بیشتر و فعالیت اجتماعی در نظر آنان آسان‌تر است.» (پلنگی،همان)در حقیقت انتقال فرهنگ حجاب اسلامی زنان ایرانی یکی از تاثیرات بی‌بدیل انقلاب اسلامی به کشورهای مختلف جهانی بوده است.پیام انقلاب اسلامی این بود که نشان داد در مقابل ترویج فرهنگ برهنگی و نگاه ابزاری اندیشه ی غربی به زنان ،نماد و فرهنگ حجاب دراسلام،هرگز مانع از حضور زن در عرصه مشارکت های سیاسی و اجتماعی و..نشده است .

برای همین قدرت‌های جهانی و ضد دین به شدت احساس خطر کردند و به مقابله با فرهنگ اسلامی برخاستند، تا به هر وسیله ی ممکن بتوانند مانع از بیداری اسلامی جهانیان و از جمله تاثیرگذاری اندیشه ی دینی عفاف وحجاب روی زنان شوند.در کنار بیداری زنان مسلمان ،قدرت های جهانی که منافع خود را در خطر دیدند برای مقابله با این حضور با شعور و آگاهانه زنان در صحنه مبارزات ،سعی کردند با شیوه های مختلف نقش زنان و حضورآن ها را کاهش دهند.

از میان اقدام های مستکبرین و همراهان آن ها در مقابله با موج بیدرای اسلامی می توان به موارد زیر اشاره کرد:تصویب قانون ممنوعیت حجاب، ایجاد موج اسلام هراسی به طور گسترده در جهان، مخدوش کردن چهره زنان و مردان مسلمان و... ؛ اما هیچ کدام از اینها تاکنون نتوانسته مانع از گرایش جهانیان به حقیقت شود. امروزه زنان بسیاری را می‌بینیم که با حجاب اسلامی در تظاهرات‌ها علیه دولت‌های دیکتاتورمنطقه مانند یمن، بحرین، مصر و ... شرکت می‌کنند و اسلام خواهی وعدالت جویی را با صدای بلند فریاد می‌زنند؛ زنانی که با عزم و اراده پولادین‌شان نه تنها جهان را به حیرت واداشته، بلکه الگوی زنان آمریکایی و اروپایی برای مقاومت در برابر دولت‌های شان نیزشده‌اند.(خبرگزاری ها1389،1390،1391)

حجاب وفعالیت‏های اجتماعی زنان

بر اساس آموزه های اسلامی تجربه ی انقلاب اسلامی اثبات کرد که به هیچ وجه، حجاب محدودیت نیست و نه تنها هیچ منافاتی با پیشرفت زنان در عرصه‏های مختلف ندارد؛ بلکه عاملی مثبت در مصونیت و حفظ کرامت و شخصیت زنان است.( جوادی آملی، همان،330-290)حضور زنان بعد از پیروزی انقلاب اسلامی در همه صحنه‏های اجتماعی، اقتصادی، حماسی، سیاسی، علمی، هنری، حقوقی، قانون گذاری و بسیاری صحنه‏های دیگر با پوشش دینی، نشان داد که حجاب، کمترین رکودی در فعالیت‏های اجتماعی زن پدیدنمی‏آورد؛(طهماسبی‌کیهانی،،1385،ص89 )بلکه زمینه های پیشرفت او را با حفظ کرامت و شخصیت و ارزش زن هموار می کند. (شیرودی،1386 ،ص54-67)

انقلاب اسلامی توانست این واقعیت را در افکار جهانیان مطرح کند که حجاب یکی از احکام و ضرورت‏های دین مبین اسلام است و زن مسلمان می تواند با حفظ عفاف و حجاب جهت احقاق حق خود ،درجامعه ورودی مثبت و تاثیرگذار داشته باشد.( زین العابدین،همان )در پیروی از چنین حضوری است که زنان مسلمان درمنطقه بویژه مصر ، لیبی ، بحرین ، تونس و یمن ...با بیداری اسلامی همراه شدندو درمقابل دشمنان شجاعانه ایستادگی کرد ند .

این حضور و شجاعت ، یادآور نقش برجسته و تاریخ ساز بانوان مسلمان ایرانی در جریان انقلاب اسلامی ایران در 33 سال پیش است . حضور زنان مسلمان (با توجه به عدم حضور زنان در بستر فعالیت های اجتماعی در کشورهای عربی)نشانگر رهایی آنان از قید و بندهای قوم و قبیله ای و مادی غرب و قیام برای کسب آزادی از شرحاکمان وابسته است .

با حضور وسیع زنان در عرصه مبارزه ،رژیم های وابسته و حاکم برمنطقه به دستور قدرت های غربی جهت جلوگیری از این حضورزنان مسلمان ومتوقف کردن آن انواع شرارت ها برعلیه مردم مظلوم منطقه بخصوص زنان اعمال می شود . سرکوب شدید اعتراض های مردمی بویژه علیه زنان مسلمان از طریق بکارگیری اهرم های خشونت چون کشتار، ضرب وشتم ، بازداشت ، ربایش ، شکنجه و تجاوزات آشکار صورت می گیرد . (سپهری،1390،ص19)

زنان مسلمان درجنبش بیدرای بخصوص در کشورهای خاورمیانه علاوه براین که شاهد قتل و مجروح شدن پدر ، همسر و فرزندان خود هستند ، به طرز تاسف آوری مورد تهدید واقع می شوند . چنان که طبق خبرها در بحرین،یمن و.. شاهد پایمال شدن حقوق انسانی زنان هستیم . رفتاروحشیانه و به دور از انسانیت دولت های دست نشانده با زنان وکودکان ونقض گسترده حقوق آنها این سوال را نزد صاحب نظران مطرح کرده که چرا نهادهای حامی حقوق بشر در مقابل این جنایات اقدام جدی انجام نمی دهند ؟ !! (پایگاه خبری تحلیلی بیداری اسلامی/ وبلاگ جمعیت حمایت از بحرین/ وبلاگ حجاب)

حجاب،نماد فرهنگی و مبارزاتی زن مسلمان

حضور زنان محجبه در عرصه های مبارزه و جنبش بیداری در منطقه و سایر کشورهای اسلامی نشان می دهد که زنان اگر به حقوق و شخصیت و کرامت انسانی خود واقف شوند و زنجیرهای بندگی و اسارت غربی و نفسانی را رها کنند،به علت توانایی و ظرافت های روحی و ...می توانند در ایجاد تحول در باورهای فرهنگی و اعتقادی، انقلاب در خلقیات و اخلاق اجتماعی که زیر بنای تحولات اجتماعی نقش بسیارموثر و کار آمدی داشته باشند.

نتیجه

جنبش بیداری و نحوه حضور زنان با حجاب ، این حقیقت را اثبات کردکه از منظر اسلام ، زنان می توانند علاوه بر ایفای نقش پرارزش همسری و مادری در خانواده ، درتمامی امور جامعه خویش نیز نقش آفرین باشند ودر کنار آن در میدان رزم و جهاد و مبارزه هم با رعایت اصول شرع و ارزش های انسانی در تعیین سرنوشت خود نقش داشته باشند.

با پیروی از الگوی فاطمی و بهره گیری از نحوه حضور و فعالیت زنان در جهموری اسلامی ایران ،حضور زنان در جنبش بیداری در چند سال اخیر نشان داد که زنان در این دنیای پر فریب چنان شیفته بازگشت به خویشتن هستند واگر بستر و زمینه هموار شود زنان از پیشگامان اصلی این مبارزه و جهاد با نماد فرهنگی عفاف و حجاب هستند ،هم چنان که الگوی فاطمه زهرا(س)،زینب (س)،حضور و پیشرفت زنان انقلاب اسلامی در این راه جلوه نمایی می کند.

منابع:

*قرآن کریم. محمد مهدی ‏فولادوند.تهران‏:دارالقرآن الکریم(دفترمطالعات تاریخ ومعارف اسلامی)، 1415 ق‏.

1)اکبری، محمدرضا. (1380).حجاب در عصر ما. تهران: پیام آزادی.

2)الویری، محسن .(1384).بیداری اسلامی، چشم انداز آینده وهدایت آن (مجموعه مقالات هفدمین کنفرانس بین المللی وحدت اسلامی. تهران: مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی.

3)پلنگی، محبوبه.( 1384) .«زنان ایرانی از نگاه زنان غیر ایرانی؛گذری کوتاه».ویژه نامه ماه نامه پیام زن.

4)جلالی فرد ،محمد . (1390).«اندیشه های امام خمینی و رهبری و نقش آفرینی جوانان کشورهای اسلامی».پایگاه مطالعات تخصصی اینپا.

5)جوادی آملی، عبدالله. (1378). زن در آیینه جلال وجمال، قم:اسرا.

6)دلال ،عباس.( 1384).«زن در جامعه معاصر ایرانی »،ویژه نامه ماه نامه پیام زن.

7)راغبی، معصومه.( 1384).«چهره زن ایرانی درمطبوعات بیگانه،» ویژه نامه پیام زن.

7)سپهری ،عصمت . (1390).«زنان وبیداری اسلامی در کشورهای خاورمیانه».روزنامه رسالت.

9)سراج ،سیدحسین. (1380).نگاهی گذرا به شبهات حقوقی پیرامون مسائل زنان، قم: مرکز پژوهشهای اسلامی صدا و سیما.

10)سیمای زن در کلام امام خمینی(ره).( 1370).تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.

11)شوشتری ، قاضی نورالله.( 1404ه.ق). احقاق الحق.تعلیقات شهاب الدین نجفی.قم:مکتبه آیت ا...مرعشی.

12)شیرودی، مرتضی . (1386). نقش سیاسی، اجتماعی زنان در تاریخ معاصر ایران.تهران:زمزم هدایت.

13)صوفی نیارکی، تقی.( 1391). هویت تمدنی و چالش های پیش رو.تهران: دفتر حفظ ونشر آثار آیت الله خامنه ای.

14)طهماسبی‌کیهانی، ساسان.( 1385) . نقش زنان در نهضت امام خمینی (ره).تهران :مرکز اسناد انقلاب اسلامی.

15)قزوینی،سید محمد کاظم .( 1371) .فاطمه زهرا(س) از ولادت تا شهادت.چ چهارم.تهران:آفاق.

16)مجلسی،محمدباقر.( 1395ه.ق).بحارالانوار.چ2.تهران:مکتبه الاسلامیه.

17) مجلسی،محمدباقر.( 1382).بحارالانوار.چ4.تهران:مکتبه الاسلامیه.

18)محمدی اشتهاردی، محمد.( 1368). پوشش زن در اسلام.قم: ناصر.

19)محمدی گیلانی، محمد.( تابستان1376). «شایستگی زنان برای عهده‏داری قضاوت».فصل‏نامه فقه اهل بیت.شماره 10.

20)مطهرى ، مرتضى.( 1353).مسئله حجاب .چ 6.تهران : نشریه انجمن اسلامى .

21)مطهرى ، مرتضى .( 1368).نهضت های اسلامی در صد سال اخیر.چ دوازدهم. تهران : صدرا.

22)موسوی خمینی ،روح الله.( 1366).صحیفه نور.تهران:وزارت فرهنگ وارشاد اسلامی.

*بیانات مقام معظم رهبری، در 14خرداد 1386.

*بیانات مقام معظم رهبری، در 14دی1390.

فرزانه نیکوبرش راد

منبع :‌سازمان تبلیغات اسلامی