توقف انتشار روزنامه‌ای پس از 1 قرن فعالیت

فارس، «اتفاق اسلام» روزنامه صبح هرات بعد از 93 سال انتشار بدون وقفه از انتشار باز ماند و چند روزی است که این روزنامه دیگر منتشر نمی‌شود.

مقامات فرهنگی هرات عدم تخصیص بودجه از سوی دولت را دلیل توقف این روزنامه اعلام کرده‌اند در حالی که این روزنامه در بحرانی‌ترین شرایط در طول یک قرن گذشته حتی در زمان طالبان نیز منتشر می‌شد.

این روزنامه که از دوران حکومت امان الله خان در ولایت هرات افغانستان منتشر می‌شد، روزگاری از معروف‌ترین روزنامه‌های افغانستان و منطقه بود.

«احمد احسان سروریار» رئیس اداره اطلاعات و فرهنگ هرات به خبرگزاری «وخت» افغانستان گفته است که عدم تخصیص بودجه از سوی دولت باعث توقف انتشار این روزنامه شده است.

اتفاق اسلام با آن که روزنامه دولتی بود ولی با درآمد خودش تاکنون منتشر می‌شد و به درستی معلوم نیست که چرا مقامات دولتی دستور به توقف این روزنامه داده‌اند.

رئیس اداره اطلاعات و فرهنگ هرات گفته است که به دلیل پیامدها و مشکلات قانونی از مصرف درآمد روزنامه خودداری کرده است.

بر اساس یادداشت «روح‌الامین امینی» شاعر و روزنامه‌نگار افغان مقیم هرات، مسئولان دولتی نداشتن بودجه کافی را سبب توقف روزنامه اعلام کرده‌اند و همین موضوع سبب شد که چند ماه قبل  «ولی شاه بهره» رئیس اداره اطلاعات و فرهنگ وقت هرات که با توقف انتشار روزنامه مخالف بود، از سمت خود استعفا دهد.

امینی در یادداشت خود توقف روزنامه اتفاق اسلام را بی‌حرمتی به نویسندگان، دلسوزان و فرزانگانی می‌داند که 93 سال تمام در این روزنامه خون دل خوردند و با تلاش خود آن را از نسل‌های گذشته به دست نسل امروز رسانده‌اند.

پیشینه اتفاق اسلام

اولین شماره اتفاق اسلام در اول شهریور 1299 شمسی مطابق با ماه آگست 1921میلادی به مدیریت «عبدالله قانع هروی» در چهار صفحه و به صورت قلمی در چاپخانه سنگی هرات به چاپ رسید.

محتوای آن بیشتر خبرهای هرات، مرکز و سایر ولایات افغانستان بود. مقالات ادبی و اشعار شاعران آن دوران نیز بخش دیگری از مطالب نخستین شماره‌های این روزنامه بود.

 در کنار نام روزنامه یک بیت شعر نیز در نخستین شماره‌های اتفاق اسلام دیده می شود:

«آنچه ملت را کند مسعود و شاد/اتحاد است، اتفاق است ، اتحاد»

در سال1301 شمسی و در سال سوم انتشار روزنامه، مدیریت آن به اداره آموزش و پرورش ولایت هرات سپرده شد و «صلاح‌الدین سلجوقی» که مدیر آموزش و پرورش هرات بود، ریاست  روزنامه را نیز بر عهده گرفت. در همین دوران بود که 2 تغییر عمده در روزنامه صورت گرفت، نخست آن که روزنامه در «چاپخانه دانش» هرات با چاپ سربی منتشر شد.

همچنین در دوره سلجوقی نام «اتفاق اسلام» به «فریاد» تغییر داده شد و این نام تا چهار اردیبهشت 1304 دوام داشت و در صفحه اصلی روزنامه در کنار نام آن این بیت نیز نوشته می شد:

«ناله را هر چند می‌خواهم که پنهان‌تر کنم/سینه می‌گوید که من تنگ آمدم فریاد کن»

در سال 1308 شمسی، سلجوقی از مدیریت روزنامه کنار رفت و «سرور جویا» مدیر مسئول شد و نام آن را دوباره به اتفاق اسلام بر گرداند و این نام برای همیشه در طول یک قرن گذشته باقی ماند.

شخصیت‌های بسیاری که  برخی از آنها از بزرگترین نویسندگان و سیاستمداران افغانستان بوده‌اند تا کنون این روزنامه را مدیریت کرده‌اند.

اتفاق اسلام علاوه بر انتشار خبرهای داخلی که خود خبرنگارانی در ولایت مختلف داشت از روزنامه‌های خارجی نیز مطالبی را منتشر می کرد. اتفاق اسلام هر چند که روزنامه دولتی بود ولی موضوعات انتقادی نیز می‌نوشت و از مسئولان دولتی انتقاد می‌کرد.

آگهی تبلیغاتی نیز در سال‌های نخستین انتشار این روزنامه نیز دیده می‌شود و در شماره 26 سال دوم این روزنامه 2 آگهی دولتی و یک آگهی تجارتی  که مربوط به «افتتاح کلینک معالجه دندان» در هرات است به چشم می‌خورد.

خبرهای اقتصادی نیز بخش دیگری از صفحات روزنامه را در سال‌های نخستین انتشار آن شکل می‌داد و قیمت پول افغانی در برابر ارزهای خارجی و قیمت انواع مواد غذایی بخشی از اخبار اقتصادی آن بود.

کاستی‌های روزنامه

به رغم مزایای فراوانی که اتفاق اسلام داشت، برخی نواقص نیز در این روزنامه دیده می‌شد. «شفیقه حیدری» در کتاب «90 سال خبر» که تحقیقی است پیرامون روزنامه اتفاق اسلام برخی از این نواقص را بر شمرده است.

استفاده از حروف کهنه و ماشین‌های چاپ ابتدایی، بی‌توجهی به عناوین و روش‌های عنوان گذاری، رعایت نکردن برخی اصول خبری از نواقص این روزنامه ذکر شده است.

این روزنامه در طول دوران انتشار خود به زبان فارسی منتشر می‌شد  و فقط در دوران طالبان برای اولین بار برخی خبرهای پشتو نیز به نشر رسید.

اتفاق اسلام در سال‌های اوج فعالیت خود علاوه بر هرات و سایر ولایت افغانستان در خارج از این کشور به خصوص کشورهای همسایه مشترکانی داشت و قیمت اشتراک سالانه آن در هرات پنج روپیه و در سایر شهرها شش روپیه و در خارج از افغانستان 10 روپیه کابلی بود.

این روزنامه در طول یک قرن انتشار فراز و فرودهای فراوانی را طی کرد ولی هیچگاه از انتشار باز نماند.