آنچه در برنامه هفت گذشت

مهر، دومین قسمت از سری جدید برنامه سینمایی هست شب گذشته 16 تیرماه به نقد و بررسی فیلم سینمایی "خوابم می‌آد" به کارگردانی رضا عطاران و بررسی اخلاق در سینما با حضور مدیران حوزه هنری اختصاص داشت. همچنین نظرسنجی برنامه نیز به طرح این سوال که مهمترین ویژگی یک فیلم کمدی ایرانی چیست می‌پرداخت که در پایان برنامه گزینه بیان مسایل روز اجتماعی بیشترین رای را به دست آورد.

محمدرضا فروتن،‌ مسعود جعفری جوزانی، امیر آقایی، نیکی کریمی، ویشکا آسایش، روح‌الله حجازی با حامد کلاهداری چهره‌های هفته بودند که به معرفی فعالیت‌هایشان در برنامه پرداخته شد. به مناسب نیمه شعبان دوربین هفت به منزل اصغر شاهوردی رفت و درباره وضعیت این هنرمند که سال ها است که در بستر بیماری به سر می‌برد گزارشی تهیه کرد.

نقد فیلم سینمایی "خوابم می‌آد" بدون حضور رضا عطاران کارگردان فیلم برگزار شد. علاوه بر مسعود فراستی، حسین معززی نیا و سید محمد حسینی هم به عنوان منتقد مهمان در این بخش حضور داشتند.

عطاران، اگزیسانتیالیسم و کامو

فراستی ابتدا درباره فیلمنامه "خوابم می‌آید" گفت: فیلم تا جایی که مربوط به زندگی رضا می‌شود فیلمنامه چفت و بست دار و خوبی دارد و ویژگی‌های شخصیت رضا را به خوبی با شیوه اول شخص روایت می‌کند اما نیمه دوم فیلم دچار افت می‌شود.

معززی نیا منتقد مهمان برنامه در ابتدای صحبت‌هایش با یادی از فریدون جیرانی گفت: جا دارد که یادی از فریدون جیرانی بکنیم چون آخرین برای که من در این برنامه بودم او به جای آقای گبرلو نشسته بود. معتقدم که اگر برنامه هفت اعتباری دارد بخش بیشتر آن به خاطر حضور جیرانی بوده است. شاید بهتر بود که گاهی اوقات مدیران پای یک برنامه می‌ایستادند و از آن حمایت می کردند مگر اینکه این برنامه اصلح پذیر نباشد.

در ادامه صحبت‌های معززی‌نیا گبرلو توضیح داد که هفته گذشته از جیرانی و گروهش تشکر کرده است و نباید وقت نقد فیلم را گرفت. بنابراین در یک برنامه از جیرانی دعوت می‌کند تا درباره مسایل پیش آمده صحبت کند.

معززی نیا درباره فیلم گفت: طنز فیلم عطاران اورژینال است و از نگاه و گذشته‌اش می‌آید. در ساختار فیلم نیز از آنجایی که ایده‌ها کنار می‌رود و زبان متعارف می‌شود فیلم افت می‌کند. نیمه اول فیلم شوخی‌های بامزه‌ای دارد و نیمه اول سرحالی را شکل می‌دهد اما در نیمه دم بخشی از ایده‌ها حذف و خانواده که بسیار هم نقشی جذابی در فیلم دارد کمرنگ می‌شود. از اینجا فیلم لحن خود را گم می کند و شلخته می‌شود.

در میانه برنامه نیز سید محمد حسینی که با تاخیر به جمع منتقدان پیوسته بود درباره فیلم گفت: در فیلم نشانه‌هایی از فلسفه اگزیستانسیالیسم وجود دارد. در اگزیستانیسالیسم آدم‌های تنهایی به نمایش در می‌آید که خودشان به دنبال حل مشکلاتشان هستند همان ابزوردی که در فلسفه اصالت وجود قرار دارد در این فیلم نیز است. خواندن رمان "بیگانه" آلبر کامو توسط رضا دال بر این مدعا است.

فراستی در ادامه صحبت‌های حسینی گفت: عطاران کامو را دوست دارد اما اگزیستانیسالیسم را نمی‌شناسند یا اگر هم می‌شناسد بروز نمی‌دهد و ادعایی در این زمینه ندارد. شخصیت رضا در فیلم فقط به کامو یا کافکا علاقمند است اما تاثیری از آنها نگرفته است. او یک پیرپسر نیمه پوچ‌گرای تلخ است که عاشق می‌شود بنابراین تبلیغ کامو یا نهیلیست را نمی‌کند. طنز این فیلم طنز تلخ شبه ابزورد است.

وی در ادامه توضیح داد: ساختار طنز کمدی فیلم ایرانی نشده است اما به طور کامل هم مثلاً از کمدی‌های وودی‌ آلن یا فیلم "مالنا" تقلید نمی‌کند بلکه عطاران نتوانسته به یک زبان ایرانی در فیلم برسد.

حسینی در ادامه گفت: من موافق حضور بازیگر مرد به جای زن در فیلم نیستم و از لحاظ شخصی این کار را مناسب نمی‌دانم. همچنین نمی‌شود گفت که این فیلم سیاسی نیست. برخی نشانه های سیاسی در فیلم گنجانده شده که نمی‌شود آ‌نها را انکار کرد.

فراستی گفت: عطاران در اولین فیلمش حرف زیادتر از دهانش نمی‌زند و حرف سیاسی و فلسفی هم نمی‌خواهد بزند. فیلم مساله دارد و این خیلی خوب است اما زمان در فیلم مشخص نیست و معلوم نیست که کی و چه زمانی را می‌خواهد نشان دهد.

معززی در پایان نقد این فیلم گفت: شخصیت‌های فیلم و خانواده رضا در فیلم گروتسک تصویر شده‌اند و رفتارهای غیرمعمولی دارند. اما متاسفانه در نیمه دوم فیلم جذابیت ابتدایی را ندارد و به نظر می‌رسد شخصیت‌ها و اتفاقات متعلق به این فیلم نیستند. دلایل رضا هم برای سرقت و کمک به دختر مشخص نمی‌شود.

در ادامه برنامه حسین زندباف رئیس هیات ساماندهی صنوف سینمایی درباره خبر ثبت قانونی صنوف سینمایی روی خط آمد و توضیح داد: از همه صنوف سینمایی دعوت می‌کنیم تا برای ثبت مراحل قانونی صنف خود اقدام کنند. امیدوارم با ثبت قانونی مسایل و مشکلات سینماگران حل شود. اگر برخی صنوف قبول نکند که ثبت قانونی شوند بعداً‌ دچار مشکلاتی می‌شوند و ممکن است این چند دستگی در سینمای ایران بیشتر شود. با ثبت قانونی هم قوانین از صنف‌ها حمایت می‌کنند و هم فعالیت‌‌ها صنف‌ها در چارچوب قانون انجام می‌گیرد.

وی در مورد بیمه تکمیلی هنرمندان توضیح داد: تحویل کارت‌های بیمه و مراحل قانونی آن از طریق صندوق حمایت از هنرمندان در حال پیگیری است.

از پیش تولید تا پس از تولید که اختصاص به معرفی فیلم‌های "از تهران تا بهشت" و "دلتنگی‌های عاشقانه" داشت و همچنین پشت صحنه فیلم سینمایی "برلین 7-" از بخش‌های دیگر برنامه شب گذشته بود.

مومنی و گفتگوی ویژه

گفتگوی ویژه برنامه با موضوع "اخلاق در سینما" با حضور مدیران ارشد حوزه هنری بخش پایانی برنامه شب گذشته بود.

محسن مومنی شریف رئیس حوزه هنری سازمان تبلیغات اسلامی و حسین جهان بیگلری مدیر کل امور سینمایی حوزه هنری مهمان برنامه بودند.

قهر خانواده ایرانی با سینما

مومنی در ابتدای صحبت‌هایش درباره اختلافات پیش آمده بین حوزه هنری و شورای صنفی نمایش گفت: این که ما را متهم به بی‌قانونی کرده اند درست نیست. ما معتقدیم که سینمای ما احتیاج به یک تحول دارد چون مدت‌ها است که از رشد و تعالی دور مانده است. در سال‌های گذشته سینمای بعد از انقلاب ما در بین اقشار متدین جامعه که قبل از انقلاب از سینما دور بودند جای خود را باز کرده بود. در دنیا هم سینمای ما را سینمایی اخلاق‌گرا، اهل خانواده و اسلامی می‌شناسند اما متاسفانه الان در جایی هستیم که سینمای‌مان قابل دفاع نیست. کارشناسان هم معتقدند که سینمای ما دچار انحراف شده و نتیجه این اتفاقاتی است که خانواده ایرانی با سینما قهر کرده است.

بیگلری نیز در همین زمینه گفت: بهتر است از نتایج به دست آمده وارد صورت مساله شویم. سال 88 مخاطبان سینمای ایران 17.5 میلیون نفر، سال 89 در حدود 12 میلیون نفر و سال 90 حدود 14 میلیون نفر بوده است اما امسال به نظر می‌رسد با وضعیت سینما تنها 9 میلیون نفر مخاطب داشته باشیم. این اتفاقات بخش‌های مختلفی دارد اما معتقدم که مهمتر از همه مساله مدیریت‌ها مطرح است. باید دید مسیرهای انحرافی در مدیریت‌ها چگونه عمل کرده است.

وی ادامه داد: مخاطبین سینما اوایل امسال اعلام کردند که برخی فیلم‌ها را دوست ندارند. زمین که بحث اخلاق و رعایت قانون مطرح می‌شود، قانون چیزی است که مجلس شورای اسلامی آن را تصویب کرده باشد، بنابراین سنیماداران نمی‌تواند این قانون را تعریف کنند.

مومنی در ادامه توضیح داد: من از قول مقام معظم رهبری که شاخصه‌های فیلم‌های منفی را اشاعه بی بند و برای و معاشرت‌های نامشروع، ترویج خشونت‌های خونین، تقلید از بیگانگان، ایجاد یاس در بینندگان، سوق دادن به اصراف و ... توصیف کرده‌اند صحبت می‌کنم. ایشان می‌فرمایند سینمای امروز ما نسبت به 10 سال قبل پسرفت داشته است. من عذرخواهی می کنم اگر همکاران سابق من در حوزه هنری از فیلم‌های نامناسبی حمایت کرده‌اند.

وی افزود: اما در جشنواره سال 89 من می دانستم که در سال 90 با فیلم‌هایی مواجه هستیم که در راستای اسلام و انقلاب اسلامی نیستند. بنابراین از زمانی که وارد حوزه شدم به این نتیجه رسیدیم که حوزه هنری باید نسبت به اکران برخی فیلم‌ها موضع داشته باشد. ما ابتدا فکر نمی‌کردیم که به برخی از این فیلم‌ها اجازه اکران داده شد اما متاسفانه دیدیم که اکران نوروز را به این فیلم‌ها دادند.

وی عنوان کرد: ‌متاسفانه در اعتراض به فیلم‌های اکران نوروز برخورد نامناسبی با نمایندگان مقام معظم رهبری شد. علمای ما شاید مسایل اصلی سینما را ندانند. اما زمانی که فیلمی را می‌بینند می‌توانند هدف آن را درک کنند. به نظر حوزه هنری هر فیلمی که موضوع خانواده در آن سست روایت شود و ترویج روابط بین زن و مرد به درستی تصویر نشود مناسب اکران نیستند. همچنین آنجایی که مجریان قانون وظیفه‌شان را انجام ندهند این وظیفه مردم است که این قانون را به درستی اجرا کنند. زمانی که بین شرع و قانون تضاد ایجاد می‌شود طبق وصیت حضرت امام(ره) و مقام معظم رهبری ما باید طرف شرع را بگیریم.

وی در ادامه صحبت‌هایش توضیح داد: قانون در ایران زمانی قانون است که مغایر با شرع نباشد. سینمای ما از فقر قانون رنج می‌برد و به جای قانون این آیین‌نامه ها هستند که اجرا می‌شوند که ما به آنها هم اعتراض داریم. حوزه هنری اعلام کرده که در سینماهایش برخی فیلم‌ها را نمایش نمی‌دهد چون حوزه مالکیتی دارد و می تواند فیلم‌های مفسده انگیز را نمایش ندهد.

محمود گبرلو در این زمینه گفت: معتقدم که باید نظم و انضباطی در اکران فیلم‌ها وجود داشته باشد چون تعداد سینماها د ر ایران کم است و مردم هم نیاز به فیلم دیدن دارند. بنابراین نمی‌توان خلاف قانون عمل کرد.

سهیل بیگلری در ادامه برنامه عنوان کرد: شورای صنفی 12 سال قبل توسط مرحوم سیف‌الله داد تشکیل شد. معتقدم که این شورا، شورای مشورتی و داخلی است و قانون جمهوری اسلامی نیست و تنها یک آیین نامه داخلی است که مجوز نمایش صادر می‌کند. بنابراین هر سینمایی دلش بخواهد این فیلم‌ها را نمایش و هر سینمایی نخواهد فیلم‌ها را اکران نمی‌کند.

بحث های انحرافی

وی افزود: شورای صنفی نمی‌تواند ما تنبیه و توبیخ کند که چرا فیلمی را اکران نکرده‌ایم و مثلاً فلان سینما را از ما بگیرد. اینها همه بحث‌های انحرافی است. حوزه هنری براساس اهداف و وظایفش تعدادی فیلم را تولید می‌کند و با دست‌اندرکاران سینما ارتباط خوبی دارد اما اکران نکردن فیلمی دلیل بر این نیست که ما با سینما مخالفیم. مالکیت خصوصی می‌تواند تصمیم بگیرد فیلمی را اکران کند یا نکند چون خانواده برای ما مهم است و می توانیم زمانی که احساس کردیم خانواده در حال تهدید شدن است فیلمی را اکران نکنیم.

مومنی در ادامه صحبت‌‌هایش تاکید کرد:‌ مقام معظم رهبری به ما دستور داده است که نباید امکاناتمان را در رده ترویج فساد خرج کنیم. ما کار خلاف قانون انجام نداده‌ایم. معتقدم که باید نظارت بر تولید فیلم‌ها وجود داشته باشد تا دیگر این مشکلات به وجود نیاید. حوزه هنری با پرداختن به اقتباس از کتاب‌های پرخواننده با مشکل فیلمنامه مقابله می‌کند و به موضوعات مورد علاقه مخاطبان می پردازد.

وی ادامه : باید فکر کرد که چکار کنیم تا در ایران 1404 مخاطبان یک درصدی را به مخاطبان چهار درصدی افزایش دهیم. در سینمای ایران به مساله دشمن کمتر پرداخته می‌شود در صورتی که این دشمنان علیه ما فیلم می‌سازند و ما کاری در این رابطه نکردیم. برای حل مشکلات پیش آمده ما به وزارت ارشاد پیشنهاد کردیم که حوزه هنری نماینده‌ای در شورای صنفی نمایش و اکران داشته باشد تا دیگر چنین اتفاقاتی پیش نیاید.

گبرلو در ادامه صحبت‌های مومنی تاکید کرد که فیلمسازان از این پس دلشوره و نگرانی بیشتری پیدا کرده‌اند که آیا بعد از تولید هر فیلم این فیلم می‌تواند اکران شود یا نه؟ مخاطبان هم دچار مشکل شده‌اند برای انتخاب و دیدن فیلمی مناسب.

بیگلری در ادامه توضیحی درباره فعالیت‌های حوزه هنری در زمینه تولید و ساخت آثار سینمایی ارایه داد و گفت:‌ حوزه هنری حدود 10 فیلم در دست تولید دارد که امیدوارم 5 فیلم تا پایان امسال بتوان به مرحله تولید برسند.

در پایان برنامه مومنی و بیگلری از فیلم سینمایی "یه حبه قند" به کارگردانی رضا میرکریمی که از محصولات حوزه هنری است به عنوان مصداق یک فیلم اخلاقی، ارزشمند و خانوادگی در سینمای ایران نام بردند.