حیرانی ذهن دیپلماسی ایرانی درباره آل سعود

مشرق ، وزیر امور خارجه کشورمان اخیراً ابراز امیدواری کرده است کسانی که (در ماجرای اعدام اتباع ایرانی در عربستان) به حق واکنشی نشان می‌دهند، خودشان بگویند که باید چه کاری انجام داد. ممکن است کاری را باید انجام می‌دادیم ولی به ذهنمان نرسید. این گزارش نگاهیست به برخی رخدادهای تاریخی مشابه و اقداماتی که وزارت خارجه دولت دهم می‌توانست در این رابطه انجام دهد.

علی اکبر صالحی، وزیر امور خارجه کشورمان، هفته گذشته و پس از بازگشت از سفرش به دو کشور قبرس و قزاقستان، سرانجام به اعدام 18 تبعه کشورمان در زندان های کشور عربستان واکنش نشان داد.

صالحی که در جریان این سفرها، توسط رسانه‌های کشور ترکیه به این متهم شده بود که در فرودگاه قبرس دستگیر شده است و حتی عکسی از وی نیز در همین زمینه منتشر شده بود، پس از ورود به ایران در واکنش به اعدام 18 تبعه کشورمان در عربستان گفت:‌ "شرایط با عربستان، شرایط پیچیده‌ای شده و این مساله هم مزید برعلت شده است و موجب واکنش‌هایی شده. امیدواریم که کسانی که به حق واکنشی نشان می‌دهند، خودشان بگویند که باید چه کاری انجام داد. ممکن است کاری را باید انجام می‌دادیم ولی به ذهنمان نرسید...

همین که یک اعتراض مطرح شود، نشان همبستگی مردم است، اما اعتراض کافی نیست و باید بگویند بیش از آنچه که انجام دادیم، باید چه می‌کردیم."

البته باید گفت که صحبت های وزیر محترم امور خارجه به هیچ وجه توجیهی برای خطای کم کاری وزارتخانه متبوع وی در برخورد با کشور عربستان، (قبل و پس از اعدام اتباع ایرانی) محسوب نمی شود. اما از باب تذکر قصد آن را داریم که در این گزارش به مواردی مشابه در سایر کشورهای دنیا و اینکه مقامات دول جهان در هنگام بروز مقوله ای مشابه آنچه که پیرامون ما و عربستان رخ داد، چگونه عمل می کنند، اشاره کنیم.

*از جمله کارکردهای متحدان یک کشور!

نخستین گام ما برای پرداختن به این مسئله، اشاره به ماجرای دستگیری 15 نظامی متجاوز انگلیسی توسط سپاه پاسداران در سال 86 است.

ماجرایی که نقطه برجسته آن نه در بند بودن نظامیان انگلیسی که فعالیت همه جانبه دولت انگلیس برای آزادی آنان بود. از طرح مسئله تحریم علیه ایران اسلامی گرفته تا طرح میانجیگری و تا تماس های مکرر تعدادی از وزرای خارجه کشورهای متحد انگلستان با وزیر امور خارجه وقت کشورمان.

ماجرا به گونه ای ادامه پیدا کرده بود که بحث نظامیان انگلیسی تبدیل به اولین سوژه خبری رسانه های جهان و البته رسانه های کشور خودمان شد. و تقلّاها ادامه پیدا کرد تا اینکه نظامیان انگلیس در نهایت آزاد شدند و در رفتاری انتقادبرانگیز، با بدرقه ای رسمی و با هدیه و کت و شلوارهایی که دولت ما به آنها داد، به کشور خودشان بازگشتند.

وزارت خارجه جمهوری اسلامی ایران آیا در مدتی که دولت عربستان تصمیم به اعدام اتباع کشورمان داشت و برای تست تاثیرگذاری وزارت خارجه دولت دهم نیز از مدت ها قبل این تصمیم را اعلام کرده بود؛ آیا تنها به اندازه یک روز دولت انگلستان برای آزادی و لغو حکم اتباعش تلاش کرد یا خیر؟

*مقابله به مثل

ماجرای دوم در زمان نزدیک به ما یعنی در سال گذشته و پیرامون روسیه و آمریکا رخ داد. آمریکا چند جاسوس روسی را دستگیر می‌کند و خبر رسمی این دستگیری نیز علنی می‌شود.

نکته جالب آنکه پس از این رخداد و به گزارش ریانووستی،‌ روس‌ها بی اعتنا به صحبت‌ها و مدارک مقامات آمریکایی در زمینه جاسوس بودن اتباع روس و حکم اخراج آنها از خاک آمریکا، شروع به انتقاد شدید از دولت آمریکا می‌کنند.

و اتفاق جالب‌تر نیز در ادامه رخ می‌دهد که دولت روسیه بلافاصله دو تبعه آمریکایی را به عنوان جاسوس دستگیر و در اقدامی مشابه آنها را از خاک روسیه اخراج می‌کند.

شاید مقابله با مثل دولت عربستان که در زمینه صادرات تروریست به کشورهای حریف خود ید طولایی دارد، می توانست یک پاسخ مناسب به کاخ بحران زده سعودی در فعالیتهایش علیه ایران باشد اما گویا این پاسخ به نظر مسئولان وزارت خارجه کشورمان نرسید.

*وقتی سخنگوی دولت اندونزی اقدام عربستان را ظالمانه توصیف می‌کند

ماجرای درس آموز بعدی، رخدادهای مربوط به اعدام یک تبعه اندونزیایی توسط دولت عربستان است که سال گذشته رخ داد.

مقامات و مردم اندونزی نسبت به این رخداد مهم، واکنش‌های فراوانی نشان دادند.

نکته جالب توجه در واکنش های گسترده مقامات و مردم اندونزی به کشور عربستان نیز این است که باید دانست کشورهای ددمنش در زمینه تعامل با اتباع سایر کشورهای دنیا، همواره نسبت به زندانی و احیاناً اعدام کردن اتباع کشورهایی اقدام می‌کنند که از ضعف مفرط در ساختارهای دولتی خود رنج می‌برند و کشوری مثل عربستان تحقیقاً نسبت به این مسئله وقوف لازم را دارد که در صورت اعدام یک تبعه اندونزیایی اتفاق چندانی نخواهد افتاد!.

اما با این وجود، اندونزی سفیر خود را از ریاض فراخواند و اقدام عربستان را نیز رسماً اقدامی "ظالمانه" خواند.

مقامات اندونزی همچنین سفیر عربستان در جاکارتا را نیز احضار کردند و حتی سخنگوی رئیس جمهور اندونزی نیز رسماً اقدام حکومت سعودی را محکوم کرد و آن را بر خلاف معاهده رسمی ژنو دانست.

متاسفانه در ماجرای اعدام اتباع ایرانی و در هنگام زندانی بودن اتباع یاد شده در عربستان شاهد هستیم که وزیر محترم امور خارجه برای تسلیت مرگ ولیعهد عربستان به نزد شاه سعودی می رود و قبل از آن نیز شاهد نامه رئیس جمهور کشورمان به شاه سعودی هستیم که طی آن، احمدی نژاد رسماً شاه سعودی را "خادم حرمین شریفین" می‌نامد.

پس از رخداد اعدام نیز شاهد آن هستیم که شاه سعودی برای حضور در یک اجلاس رسماً به تهران دعوت می‌شود.

آیا طبیعی نیست که به دنبال این رخداد‌ها، دولت سعودی بدون آنکه اهمیتی برای مواضع کشورمان قائل باشد دست به اعدام اتباع کشورمان بزند و ترسی از پیامدهای اقدام متجاسرانه خود نداشته باشد؟!

*از اتحادیه اروپا تا رئیس جمهور فرانسه؛ بسیج عمومی برای لغو حکم در لیبی

چند سال قبل دولت لیبی ضمن دستگیری 5 پرستار بلغاری به اتهام مبتلا کردن عمدی 400 کودک در لیبی به بیماری ایدز؛ طی دادگاهی آنها را به اعدام محکوم کرد.

دولت لیبی مدعی بود که شواهد و مدارک لازم را در زمینه اتهامات پرستارهای یاد شده در اختیار دارد.

اتحادیه اروپا بلافاصله به این حکم اعتراض کرد و آن را شوک آور خواند و اقدامات دیپلماتیک کشورهای اروپایی علیه لیبی به دلیل صدور این حکم آغاز شد.

رئیس جمهور فرانسه و وزرای خارجه تعدادی از کشورهای اروپایی نیز به کاروان معترضین به حکم دولت لیبی پیوستند و رایزنی ها اگرچه تا ماه‌ها به طول انجامید اما دولت لیبی سرانجام از اجرای حکم اعدام منصرف شد و به دریافت غرامت از کشورهای اروپایی بسنده کرد.

تمام آنچه که گفته شد تنها چند مورد از رفتارهای کشورها و دول مختلف دنیا پیرامون پرونده مشابهی است که بین ایران و عربستان و با اعدام 18 تبعه ایرانی اتفاق افتاد.

رخدادی که البته با واکنش مطلوبی از سوی وزارت خارجه کشورمان همراه نشد و متاسفانه وزیر امور خارجه نیز به راحتی از این می‌گوید که ممکن است راهی در این زمینه وجود داشته اما به ذهن وزارت خارجه نرسیده است.

در خاتمه ضروریست به این نکته نیز اشاره شود که در نظام‌های حکومتی جهان، یک مقام دولتی پس از بروز یک اشتباه فاحش به گزینه‌ای به نام "استعفا" نیز می‌اندیشد که البته به نظر می‌رسد این فرهنگ (استعفا به دلیل بروز اشتباه) در منش برخی مسئولان در جمهوری اسلامی ایران هنوز هیچ جایگاهی ندارد.