فینال چهاردهم و خاطره‌ای تلخ به نام "بازی مرگ"

شهر كيف ميزبان فينال يورو 2012 است. شهري كه در آن رقابت تيم‌هاي مشهور دينامو و لكومتيو يك روز به كنار گذاشته شد تا برگ جديدي در تاريخ ورزشي سياسي اوكراين نوشته شود. ورزشگاه «استارت» (Start) زياد از مركز شهر دور نيست اما سر و وضعش با ورزشگاه المپيك كه اول جولاي ميزبان دو فيناليست يورو و شصت هزار تماشاگر است زمين تا آسمان فرق مي‌كند. 

به گزارش رجانیوز، اما هفتاد سال قبل ورزشگاه استارت ميزبان ديداري بود كه براي هميشه در حافظه تاريخي اوكرايني‌ها ماندگار خواهد بود. تيمي متشكل از بازيكنان سابق دينامو و لكومتيو كه از يك اردوگاه آزاد شده بودند مقابل تيمي از سربازان و خلبان‌هاي نيروهاي اشغالگر نازي كه به «Flakelf» (يازده يار ضد هوايي) معروف شده بود صف‌آرايي كردند. نهم آگوست 1942 چند هزار هوادار به اين ورزشگاه كه آن موقع ورزشگاه خانگي زنيت بود رفته بودند تا برد اف‌سي استارت با نتيجه 5-3 را ببينند؛ مسابقه‌اي كه بعدها به «بازي مرگ» مشهور شد. 

 

داستان از آنجايي شروع شد كه چند ماه قبل از بازي مرگ، نيكلاي تروسويچ سنگربان سابق دينامو بعد از آزادي از اردوگاه زندانيان در يك نانوايي در كيف كار پيدا كرد؛ شهري كه يك سال بود بعد از عقب رانده شدن ارتش سرخ شوروي سابق به اشغال نازي‌ها درآمده بود. 

 

جوزف كوردي رييس تروسويچ كه خودش هوادار دينامو بود او را تشويق كرد كه با دعوت از هم‌تيمي‌هاي سابقش يك تيم جديد طراحي كند. آنها همديگر را در خيابان‌ها جست‌وجو و پيدا كردند و قرار شد در ليگي كه توسط اشغالگران ترتيب داده شده بود، با هم بازي كنند. تيم استارت به اين ترتيب با 7 بازيكن سابق دينامو و سه تن از لوكوموتيورانان تشكيل شد. 

 

آنها كه پيراهن قرمز رنگ به تن مي‌كردند قبل از رويارويي با تيم «Flakelf» به شش برد دست يافتند. اين نوار پيروزي‌هاي استارت اصلا به مذاق سران آلماني خوش نيامد. آنها مي‌ترسيدند كه توفيق اين تيم الهام بخش مردم محلي براي شورش عليه نيروهاي اشغالگر شود اما استارت بازي اولش را از تيم ضد هوايي 5- يك برد و قرار شد تنها سه روز بعد دو تيم با هم يك مسابقه ديگر بدهند. نهم آگوست جايگاه تماشاگران را در ورزشگاه زنيت، نيروهاي پليس و سربازان آلماني پر كردند.بازي سراسر مبارزه بود و داور مسابقه كه يك افسر اس‌اس بود هم قضاوت عادلانه‌اي نداشت.

 

با اين وجود تيم استارت نيمه اول 3-يك از حريفش جلو افتاد. بعدها بازيكنان فاش كردند كه بين دو نيمه دو افسر آلماني وارد رختكن شدند و تهديدشان كردند كه بازي را ببازند اما استارت مسابقه را 3- 5 برد و بعد از نواخته شدن سوت پايان مسابقه اين ديدار در تاريخ ثبت و ستاره‌هاي استارت به اسطوره تبديل شدند. 

 

در دهه 60 ميلادي رژيم شوروي داستان تيم استارت را بررسي كرد و دو فيلم را هم بر اساس آن ساختند. طبق اين فيلم‌ها هر 11 بازيكن بعد از مسابقه دستگير و بلافاصله اعدام شدند، آن هم در حالي كه هنوز لباس‌هاي فوتبالشان را به تن داشتند اما واقعيت اين است كه اين اتفاق هرگز رخ نداد. تيم استارت بعد از آن بازي مرگ، يك مسابقه ديگر هم انجام داد و در آن به پيروزي رسيد اما چند تن از بازيكنان اين تيم بعدها به اتهام عضويت در گروه پليس مخفي سياسي شوروي NKVD دستگير شدند. يكي از آنها نيكلاي كوروتكيخ بود كه زير شكنجه جان سپرد. بقيه را هم به اردوگاه كار اجباري سيرتس syrets در حومه كيف فرستادند. 

 

ايوان كوزمنكو، الكسي كليمنكو و نيكلاي تروسويچ اعدام شدند اما يك دادگاه آلماني در سال 2005 بعد از بررسي‌هايش اعلام كرد نمي‌توان ثابت كرد كه اعدام آنها ارتباطي به بازي مرگ داشته حتي نمي‌شود با مدرك ثابت كرد كه بين دو نيمه واقعا افسرهاي آلماني به رختكن رفته و تيم را تهديد كرده باشند. عكسي كه از همه بازيكنان دو تيم از اين بازي باقي مانده بود هم همه‌شان را در حال لبخند زدن نشان مي‌دهد. 

 

بعد از فروپاشي شوروي يكي از اعضاي تيم استارت به نام ماكار گونچارنكو كه از جنگ جان سالم به در برده بود درباره نحوه كشته شدن هم‌تيمي‌هايش مطالبي را فاش كرد: «آنها را به خاطر اينكه فوتباليست‌هاي بهتري در آن بازي بودند، يا اينكه براي دينامو بازي مي‌كردند نكشتند. مرگ آنها درست مثل كشته شدن عده زيادي از افراد وابسته به شوروي به خاطر شروع شدن جنگ ميان دو رژيم خودكامه بود. آنها قرباني پاكسازي‌هاي كلي شدند. مرگ آنها تفاوتي با مرگ مردم ديگر نداشت.» 

 

در كيف دو بناي يادبود براي بازيكنان تيم اف‌سي استارت ساخته شده؛ يكي جلوي استاديوم دينامو و ديگري داخل استاديوم استارت كه تصويري از يك بازيكن همراه با توپ را نشان مي‌دهد كه دارد با يك عقاب نازي مبارزه مي‌كند.