سلطانیه: غنی‌سازی را متوقف نمی‌کنیم

فارس، علی اصغر سلطانیه نماینده دائم جمهوری اسلامی ایران در آژانس بین‌المللی انرژی اتمی امروز (چهارشنبه) در نشست شورای حکام سخنرانی کرده است که مشروح آن را در زیر می‌خوانید:

آقای رئیس

در ابتدا مایلم مراتب تسلیت خود را برای درگذشت آقای سئو بازرس بخش پادمان آژانس در سانحه اتومبیل به خانواده محترم ایشان مدیرکل آژانس، آقای ناکارتس و همکاران ایشان ابراز نمایم. دولتم از هیچ تلاشی برای تسهیل پروسه قانونی در رابطه با انجام درخواست‌های خانواده وی فروگذار نکرده است.

با اطلاع از تصمیم دولت شما در خصوص ارتقاء انتصاب جنابعالی برای سمت مهمی در ایتالیا و ترک وین من باید در اینجا رضایت هیات کشورم را از انجام ریاست بیطرفانه و حرفه ای جنابعالی برای ریاست کنفرانس عمومی و شورای حکام ثبت نمایم و برای شما بهترین آرزوها را دارم.

من موظفم تشکر صمیمانه خود را برای ادامه حمایت ارزشمند کشورهای عدم تعهد بویژه برای سخنرانی که توسط سفیر محترم مصر جناب آقای شاما به نمایندگی از سوی کشورهای عدم تعهد ایراد شد ابراز دارم.

آقای رئیس، همکاران محترم

در این جلسه در نظر دارم با مرور وضعیت جاری آژانس، انتظاراتی که در اساسنامه آژانس برشمرده شده است، مقایسه نمایم. یکبار برای همیشه لازم است که بیاد آوریم مفاد اساسنامه برای اجتناب از انحراف از اصولی که بر اساس آن آژانس تاسیس گردیده و تدوین شده است. در این فرآیند مرور اساسی ما بایستی بین آژانس و دبیرخانه تمایز قائل شویم. من تصمیم گرفتم تمرکز نمایم بر مشکلات اصلی آژانس بجای پرداختن به گزارش مدیرکل در خصوص ایران تا جائیکه این مسئله یک موضوع حاشیه ای نسبت به مسائل اصلی آژانس و فرآیند تصمیم گیری محسوب می‌شود. اگر چه یک یادداشت توضیحی شامل نظرات مطرح در خصوص گزارش مدیرکل بعنوان سند رسمی آژانس توزیع خواهد شد.

اهداف اساسنامه ای آژانس و عملکرد آن چیست؟

1 - براساس ماده 2 اساسنامه اهداف آژانس تسریع و ارتقاء مشارکت آژانس انرژی اتمی در جهت صلح، سلامت و خوشبختی در تمامی دنیا می‌باشد. برای تحقق این منظور آژانس به ترغیب و کمک در انجام تحقیقات و توسعه و کاربرد عملی انرژی اتمی برای مقاصد صلح آمیز در تمامی جهان موظف شده است.

2 - براساس ماده 3 اساسنامه، آژانس برای تامین نیاز تحقیقاتی و توسعه و کاربرد عملیاتی انرژی اتمی در زمینه مواد خدمات، تجهیزات و تاسیسات برای مقاصد صلح آمیز جهان، منجمله تولید انرژی برق با لحاظ نمودن نیاز مناطق کمتر توسعه یافته در جهت تقویت تبادلات اطلاعات علمی و فنی برای آموزش دانشمندان و کارشناسان در عرصه کاربرد استفاده صلح آمیز از انرژی هسته ای، بایستی ترتیباتی را اتخاذ نماید.

3 - تاسیس و اداره طراحی پادمان به گونه ای که مواد شکافت پذیر، دیگر مواد خدمات و تجهیزات، تاسیسات و اطلاعات بنا به درخواست کشورها توسط آژانس در دسترس قرار گیرد. در اختیار گذاشتن این اقلام تحت نظارت و کنترل آژانس به گونه ای که برای مقاصد نظامی که مورد استفاده قرار نگیرد و براساس نیاز کشورهای عضو بنا بر موافقتنامه های دوجانبه و یا چند جانبه و یا به درخواست یک کشور برای فعالیت‌های هر کشوری در عرصه انرژی هسته ای.

اینجا اجازه می‌خواهم مروری بر وضعیت گذشته و حال انجام دهم:

موضوع حل نشده تامین بودجه همکاری‌های فنی که بجای اینکه چون بودجه پادمان از بودجه جاری تامین گردد از محل پرداخت‌های داوطلبانه استفاده می‌شود که یک مشکل مبرهن در شرایط جاری بوده که شاهد بارز انحراف از  اساسنامه میباشد.

من باید یادآوری نمایم که علت وجودی آژانس ارتقاء کاربرد استفاده صلح آمیز از انرژی هسته ای در تمامی جهان می‌باشد.

ماهیت پادمان آژانس داوطلبانه می‌باشد. پادمان آژانس تنها براساس درخواست کشورهای عضو برای تسهیل موافقتنامه های دوجانبه میان کشورهای عضو و یا در پی الحاق داوطلبانه به هر معاهده ای چون NPT انجام می‌پذیرد. نظارتهای پادمانی بر مبنای پادمان مواد هسته ای و نه براساس پادمانی که برمبنای اطلاعات جاسوسی بنا شده میباشد که در طی ده گذشته شاهد آن بوده ایم. قرار نبوده که آژانس نقش سگ نگبهان و بازرس را ایفاء نماید که در مسائل داخلی کشورها و یا محدوه امنیت ملی کشورهای عضو  مداخله نماید. بر پایه موارد عراق و کره شمالی و اخیرا موضوع هسته ای ایران برخی از کشورهای عضو که بطور دائم هم در شورای حکام حضور دارند فرآیند تصمیم گیری را مخدوش نموده اند و وظایفی را به بخش پادمان تحمیل نموده اند که در مغایرت کامل با اساسنامه میباشد. بازرسانی که قرار بوده راستی آزمائی مواد هسته ای و دیگر تاسیسات هسته ای که براساس موافقتنامه پادمانی توسط کشورهای عضو اظهار شده را انجام دهند، از سوی معدود کشورها مجبور شده اند در فعالیتهای اطلاعاتی جاسوسی درگیر شوند و اطلاعات مجعولی را از سرویسهای اطلاعاتی کشورهای مشخص در خصوص اتهامات فعالیتهائی که در حوزه مواد هسته ای نمیگردد دریافت نمایند.

نگرانی فزآینده از اینکه ارتباطات مداومی بین کارمندان آژانس با برخی هیاتهای کشورها  با توجیه پیگیری اتهامات انجام می‌گیرد. براساس اطلاعات دریافتی از نمایندگان کشورهای عضو در خصوص آخرین فعالیتهای آژانس در کشور متهم شده، کشورهای مدعی در حال آماده سازی موارد مجعول بیشتری برای فعال نگه داشتن این فرآیند می‌باشند. این روند بهیچوجه قابل پذیرش نیست. انتظار می رود بازرسان آژانس در زمینه مواد و تاسیسات هسته ای متخصص باشند نه اینکه متخصص نظامی باشند. از یک دهه پیش بطور خاص تحت نظارت دو معاون مدیرکل پیشین بخش پادمان، بتدریج و به آرامی کارشناسانی که هیچ تخصص هسته ای نداشتند استخدام شدند و به آنها دسترسی به اطلاعات محرمانه داده شد که این اقدام مغایر مقررات میباشد که تنها بازرسانی را که پس از تصویب کشورهای عضو بعنوان بازرسان منصوب مورد تائید قرار گرفته اند مجاز به دسترسی به اطلاعات کشور مطرح می‌باشند.

حضور "کارشناسان بدون هزینه" در بخش پادمان که با اطلاعات محرمانه سر و کار دارند نقض صریح یک چنین الزاماتی میباشد. نشت اطلاعات محرمانه که تاثیر منفی بر امنیت ملی کشورهای عضو دارد مایه نگرانی جدی است. درگیر شدن بخش پادمان آژانس در بازرسی شبکه های قاچاق. براساس منابع علنی و یا دیگر منابع معاون مدیرکل قبلی و بازرسان در فعالیتهائی که اصلا ماهیت هسته ای نداشته است شامل فعالتیهای قضائی و اطلاعاتی منجمله حضور در زندان و گفتگو با اعضاء شبکه که ورای وظایف اساسنامه ای میباشد درگیر بوده اند. آژانس یک سازمان اطلاعاتی نمی‌باشد بلکه سازمان بین المللی تخصصی است. یک چنین فعالیتهائی منجر به تغییر دیدگاه و عملکرد کارشناسان هسته ای و افزایش نقش مداخله جویانه ای به بازرسان و بر همین اساس موجب خدشه وارد آوردن به روابط اعتماد آمیز بین دبیرخانه و کشورهای عضو میگردد.

موضوع دیگری که مایه نگرانی است تبدیل اقدامات داوطلبانه چون پروتکل الحاقی به اسناد حقوقی الزام آور میباشد.

طبق اساسنامه آژانس یک سازمان مستقل و واحد میباشد و بعنوان ارگان فرعی سازمان ملل محسوب نشده و حتی یک سازمان تخصصی سازمان ملل بشمار نمی‌آید. ترتیبات کاری آژانس و سازمان ملل نباید تداخل داشته باشد بگونه ای که شورای امنیت سازمان ملل به آژانس بگوید که چه باید انجام دهد. مدیرکل آژانس از سوی کشورهای عضو آژانس انتخاب شده است و در مقابل کشورهای عضو مسئولیت کامل دارد، لکن به کشور های عضو سازمان ملل متحد، شورای امنیت سازمان ملل و یا دبیرکل سازمان ملل پاسخگو نمی‌باشد. درگیرنمودن شورای امنیت سازمان ملل در مسائل آژانس دربردارنده ابعاد سیاسی و امنیتی بوده است و آژانس را از ادامه مسیر فعالیتهای خود باز داشته است.

موضوعات دیگری وجود دارد که مایه نگرانی است چون ضعف سیاستگذاران آژانس در برخورد با موضوع امنیت هسته ای که با رویکرد انحصاری گروگان گرفته شده است.   این رویکرد منجر به محرومیت بیش از 100 کشور از حضور و مشارکت در یک چنین موضوعی که مایه نگرانی جهانی میباشد گردیده است. فقدان  راستی آزمائی در خلع سلاح هسته ای و نگرانیهای عدم اشاعه ای در خصوص تهدید سلاح های هسته ای بخصوص از کشورهای اروپائی که بعنوان کشور غیر هسته ای در NPT شناسائی شده اند، قرار گرفتن سلاح های هسته ای در این کشورها آخرین ولی بعنوان کم اهمیت ترین، تهدید سلاحهای هسته ای اسرائیل برای صلح  و امنیت منطقه و جهان در گستره وسیعتر که عامل نگرانی جدی میباشد.

با توجه به ضیق وقت از طرح دیگر موارد اجتناب می‌نمایم.

با درنظر گرفتن نگرانیهای فوق شکی نیست که معدود کشورهائی شورای حکام  را تحت سلطه خود گرفته اند و از آن سود استفاده می‌نمایند و باید در خصوص مغایرت اینگونه اقدامات با روح اساسنامه و همچنین قصورهای صورت گرفته پاسخگو باشند. همزمان تمامی ما بعنوان کشورهای عضو آژانس بایستی مورد ملامت قرار گیریم که چرا اقدامات عاجلی انجام نداده ایم؟ در حالیکه از دبیرخانه انتظار می رود که وظایف محوله خویش را انجام دهد نه اینکه تمرکز خود را بر انجام موارد انحرافی معطوف نماید. در این چارچوب ضرورت اصلاح شورای حکام در خصوص عملکرد، ترکیب، توزیع کرسیهای انتخابی و انتصابی، افزایش تعداد کرسیها، حضور براساس مناطق جدید جغرافیائی با در نظر گرفتن عضویت آژانس مشاهده میشود.

هیات کشورم و بسیاری دیگر از دوستان کشورهای همفکر مصمم هستیم تا این موارد را در کنفرانس عمومی بعنوان عالیترین مرجع سیاستگذاری و تصمیم گیری آژانس تعقیب نمائیم.

آقای رئیس

با در نظر گرفتن اصول و نگرانیهای برشمرده شده فوق اجازه میخواهم بطور خلاصه به موضوع هسته ای ایران اشاره نمایم.

تمامی دنیا از این واقعیت مطلع است که علیرغم انجام دشوار ترین بازرسیها در تاریخ آژانس بیش از 4 هزار نفر - روز و بیش از 100 بازرسی اعلام نشده در ایران، حتی یک گرم مواد هسته ای که به مقاصد نظامی انحراف یافته باشد یافت نشده است که گزارش مدیرکل پیشین و مدیرکل حاضر تائید این اظهارت است. یک واقعیت مهم دیگری نیز وجود دارد که مکررا توسط آژانس تکرار شده است که انجام راستی آزمائی دائم بدون روبرو شدن با هرگونه مانعی می‌باشد. تنها دلیل که این پرونده هنوز باز است اتهاماتی با انگیزه های سیاسی معدود کشورهای غربی می‌باشد. اگرچه در بسیاری موارد بی اساس بودن این اتهامات  ثابت شده همانطور که مدیرکل پیشین در گزارش خود به شورای حکم ارائه نمود. لکن به دلیل فقدان ساز و کار جبران خسارت به اعتبار یک کشور عضو و صدمه به منابع و وحدت آژانس داستان تکرار شده است. 

من همیشه به دبیرخانه توصیه کرده ام که با احتیاط از این تقابل سیاسی که توسط چند کشوری که دستور کار پنهانی برای خارج کردن آژانس از وظایف سازمانی با پیش زمینه موضوع هسته ای ایران دارند، فاصله بگیرند.

بمنظور اینکه به جامعه بین الملل ثابت نمائیم تمامی این اتهامات مجعول و بی اساس است و فعالیتهای هسته ای ما منحصرا برای مقاصد صلح آمیز میباشد ما در بسیاری موارد همکاری تنگاتنگی با بخش پادمان داشته ایم و در بسیاری موارد گامهائی ورای تعهدات براساسNPT برداشته ایم. اجرای کامل برنامه کار ( سند شماره 711 آژانس ) در سال 2007  که توسط ایران و آژانس مذاکره و توافق شد و متعاقبا توسط شورای حکام مورد تائید قرار گرفت سندی بر عزم سیاسی و نیات مثبت دولت کشورم در این راستا میباشد.

گزارش دهی جزئیات فنی به دیپلماتها و مخاطبین عام نه تنها در مغایرت با اصول حفاظت از اسناد محرمانه میباشد بلکه موجب سردرگمی خوانندگان غیر فنی نیز میشود که در منجر به تقابل بین کشورهای عضو میشود. گزارش موقت در خصوص فعالیتهای راستی آزمائی در میانه فرآیند پیش از اینکه تحلیلهای فنی نهائی شده باشد بطور جدی اعتبار آژانس را خدشه دار نموده است.

من تبلیغات بی اساسی را  که در سال 2004 بر مبنای برخی تصاویر ماهواره ای علیه کشور من پس از گزارش آژانس مطرح شده بخاطر شما می آورم. این تبلیغات پیرامون فعالیتهای اعلام نشده هسته ای در محلی در جنوب ایران که ادعا شده بود معدن اورانیوم، تبدیل اورانیوم و غنی سازی وجود دارد بوده است. در طی بازرسی آژانس که من شخصا حضور داشتم بازرسین یافتند که تمامی موارد نادرست بوده است. محل ذکر شده متعلق به یک شرکت خصوصی بود که سنگ را به بنادر حمل میکرد نه اینکه معدن اورانیوم باشد و ساختمانهائی که سرویسهای جاسوسی موساد و CIA بعنوان فعالتیهای مخفیانه گزارش نموده بودند برای دستشوئی کارگران اختصاص یافته بود. این یک مثال شرم آور است که براساس تصاویر ماهواره ای  و یا اطلاعات غیر معتبر آژانس در تله ای افتاده که اعتبار آژانس را خدشه درا نموده است. من دهها از این موارد را بعنوان مثال دارم لکن با توجه به ضیق وقت از مطرح نمودن آنها خودداری می‌نمایم. با این وجود من آمادگی دارم تا در صورت درخواست شورای حکام در رابطه با تمامی موارد توضیحات کافی ارائه نمایم. برخی اظهارت بخصوص توسط اتحادیه اروپا در خصوص موارد فنی که در حال بررسی است قضاوتهائی نموده است که مایوس کننده میباشد. من تعجب میکنم که چرا دوستان اتحادیه اروپا و برخی دیگر از کشورها توصیه های صمیمانه من در بروکسل را مورد توجه قرار نمی‌دهند و از یک چنین اظهارات تحریک آمیز منجمله درخواست از ایران برای اجرای قطعنامه های شورای امنیت خودداری نمی‌نمایند. من ثابت نمودم که فاقد مشروعیت قانونی و فنی میباشد. آیا تردیدی در این است که ایران برای تعلیق غنی سازی برای مقاصد صلح آمیز تسلیم فشار نمیشود. من توصیه میکنم به انهائی که ایده آل گرا هستند واقع گرا باشند و خود را با واقعیات موجود وفق دهند.  با این وجود ما آماده هستیم که راه مناسبی برای حل این مسئله و برون رفت از بن بستی که ایشان بوجود آورده اند، بیابیم.

برخلاف سوابق ذکر شده و در پی گقتگوهای اخیر بین مقامات عالیه و مدیرکل طی بازدید اخیر از کشورم مایلم اطلاع دهم که در نظر داریم بطور تنگاتنگ با دبیرخانه بطور خاص با مدیرکل بمنظور بستن سریع موضوع پس از یک دهه خسته کننده اتهامات که منجر به سیاسی نمودن آژانس و دسته بندی اعضاء گردید همکاری داشته باشیم.

برهمین اساس من به نسبت به هرگونه اقدامی که این حرکت را به مخاطره اندازد منجمله بیان تهدید و درخواست گذر از مرزهای امنیتی که منجر به بازنگری در رهیافت جدید ما می‌شود هشدار می‌دهم. هیچ کشوری امنیت ملی خود را مصالحه نمیکند که ما این کار را انجام دهیم.

آقای رئیس

بنا بدرخواست تنی چند از دوستان اجازه میخواهم تحولات مهمی را به اطلاع برسانم از جمله مذاکرات جمهوری اسلامی ایران و گروه کشورهای 5 + 1. ما امیدواریم طرف‌های ذیربط نسبت به توافقات انجام شده در گفتگوهای استانبول 2  بمنظور اینکه اجلاس آتی مسکو به موفقیت برسد متعهد باشند. با یادآوری تصمیم بغداد که بر همین اساس، معاونین جناب آقای جلیلی و سرکار خانم اشتون قرار شد برای آماده سازی دستور کار اولیه و دیگر ترتیبات مقدماتی که زمینه کار موثر اجلاس را در مسیر موفقیت فراهم نماید با یکدیگر دیدار نمایند. در این چارچوب در این مقطع سیاسی و تاریخی که پس از بازدید مدیرکل فضای مثبتی فراهم آمده است و در پرتو مذاکرات مسکو اظهارات اتحادیه اروپا و آمریکا سازنده نبوده است.

آقای رئیس

در خاتمه من تاکید می‌نمایم که جمهوری اسلامی ایران مصمم به همکاری فشرده ای تمایم کشورهای همفکر برای تحقق این شعار انرژی هسته ای برای همه و سلاح هسته ای برای هیچکس میباشد. جمهوری اسلامی ایران بطور کامل بر وظایف بین المللی طبقNPT، متعهد میباشد و همیشه مذاکرات را بعنوان تنها مسیر متمدنانه برای برداشتن ابهامات و ارتقاء همکاری بر موضوعات جهانی و منطقه ای چون کاربرد هسته ای برای مقاصد صلح آمیز، خلع سلاح و عدم اشاعه تاکید ورزیده ایم. در این چارچوب ایران به فعالیتهای هسته ای منجمله غنی سازی برای مقاصد صلح آمیز بدون هیچگونه انقطاعی تحت نظارت آژانس  و طبق موافقتنامه جامع پادمان (سند 214 آژانس) ادامه می‌دهد.