اعتراف اهل‌تسنن به مقام علمی امام جواد(ع)

حجت‌الاسلام مهدی رستم‌نژاد، قرآن‌پژوه و عضو هیئت علمی جامعة المصطفی العالمیه در گفت‌و‌گو با خبرنگار آیین و اندیشه فارس، با اشاره به لقب«جواد» برای امام نهم شیعیان اظهار داشت: امام جواد(ع) در واقع مظهر جود اهل‌بیت علیهم‌السلام  هستند، هر چند که نام‌هایی که برای یکایک اهل‌بیت(ع) است، برای همه آنها صدق می‌کند، با این حال آنچه که درباره امام جواد(ع) مطرح است، همان جود، سخاوت و بخشش ایشان است.

وی با اشاره به اینکه در قرآن کریم برای اهل‌بیت آیات کلی نازل شده است، افزود: آیه‌ای که درباره اهل بیت علیهم‌السلام نازل شده است، همان آیه تطهیر است: «إِنَّمَا یُرِیدُ اللَّهُ لِیُذْهِبَ عَنکُمُ الرِّجْسَ أَهْلَ الْبَیْتِ وَ یُطَهِّرَکمُ‏ْ تَطْهِیرًا»، همچنین همه امامان  شریک در ولایت امیرالمومنین علیه‌السلام هستند: «أَطِیعُوا اللَّهَ وَ أَطِیعُوا الرَّسُولَ وَ أُولِی الْأَمْرِ مِنْکُمْ»، مسئله دیگر این است که یازده تن از امامان فرزندان رسول(ص) محسوب می‌شوند: «فَمَنْ حَاجَّکَ فِیهِ مِنْ بَعْدِ مَا جَاءَکَ مِنَ الْعِلْمِ فَقُلْ تَعَالَوْا نَدْعُ أَبْنَاءَنَا وَأَبْنَاءَکُمْ وَنِسَاءَنَا وَنِسَاءَکُمْ وَأَنْفُسَنَا وَأَنْفُسَکُمْ...»، عبارت «أَبْنَاءَنَا» اشاره به این موضوع دارد، امام باقر علیه‌السلام به این طرف همه ائمه هم حسنی و هم حسینی هستند، یعنی از نظر مادر حسنی و از نظر پدر حسینی و بنابراین دارای دو شرایط سیادت هستند.

رستم‌نژاد با بیان اینکه منظور از کوثر در سوره کوثر همان وجود نورانی خیر کثیر حضرت زهرا سلام الله علیهاست، خارطرنشان کرد: این خیر کثیر، کثرتش به خاطر اولادش است و اهل بیت علیهم‌السلام در این آیه به این معنا شریک هستند، بنابراین آیه خاصی درباره ائمه معصومین نداریم ولی آیه خاصی به این معنا نداریم، امام جواد هم در سن کودکی به امامت رسید، اولین امام.

وی با اشاره به اینکه جوادالائمه(ع) اولین امامی بودند که در سن کودکی به امامت رسیدند، ادامه داد: امام محمد تقی(ع) در سن کودکی به امامت رسید، این مسئله سبب شد که در آن دوره برخی از مردم دچار شک و تردید شودند، اما شخص امام جواد(ع) و هم قبل از ایشان، امام رضا علیه‌السلام این مسئله را حل کردند، جالب است در نامه‌هایی که امام رضا به فرزند خودش می‌نوشتند و با توجه به اینکه فرزندش در سن کودکی بود و فرزندی هم نداشت، ثامن‌الائمه ایشان را «ابو جعفر» خطاب می‌کردند.

این کارشناس دینی با بیان اینکه امام رضا(ع) از همان ابتدا به امامت فرزندشان محمدتقی(ع)اذعان داشتند، تصریح کرد: هنگامی که از حضرت رضا(ع) سوال می‌کردند، اگر مشکلی پیش بیاید، چطور شما می‌گویید این فرزند کم سن و سال امام هست - در حالی که او در آن زمان سه ساله بود- امام رضا(ع) جواب دادند که هیچ اشکالی ندارد که شخص سه ساله باشد و امام شود.

وی با اشاره به اینکه حضرت عیسی(ع) هنگامی که به مقام نبوت و رسالت مبعوث شدند، کمتر از سه سال سن داشتند، افزود: در قرآن مجید اشاره شده است که حضرت عیسی(ع) در حالی که در گهواره بود با مردم سخن می‌گفت: «وَیُکَلِّمُ النَّاسَ فِی الْمَهْدِ وَکَهْلًا وَمِنَ الصَّالِحِینَ»، «فَأَشَارَتْ إِلَیْهِ قَالُوا کَیْفَ نُکَلِّمُ مَن کَانَ فِی الْمَهْدِ صَبِیًّا» و «قَالَ إِنِّی عَبْدُ اللَّهِ آتَانِیَ الْکِتَابَ وَجَعَلَنِی نَبِیًّا» معلوم است که امامت و نبوت و رسالت عهدی الهی است که سن و سال نمی‌شناسد.

رستم‌نژاد با بیان اینکه امام جواد(ع) در همان کودکی شهرت یافت، ابراز داشت: شاید یکی از دلایل شهرت ایشان این باشد که کودک بودند و کارهای عجیب و غریب از او صادر می‌شد، یکی از این موارد، احضار امام جواد(ع) در 9 سالگی از مدینه به بغداد بود تا در جمع علمای بزرگ و ریش سفیدان همه مکاتب و مذاهب آن روزگار، به پرسش‌های آنان جواب دهد، ولی حضرت با اینکه 9 ساله بود، همه را مغلوب و مبهوت کرد.

وی با اشاره به اینکه مامون خلیفه عباسی، امام جواد را به دامادی خود برگزید، ادامه داد: مامون از این کار چند هدف داشت، یکی اینکه می‌خواست خود را از شهادت امام رضا(ع) تبرئه کند و دیگر اینکه امام جواد(ع) را در درون منزلش کنترل کنند، به حکومتش مشروعیت بخشد و به نوعی از طریق داماد دانشمندش به شهرت برسد و برای خود اعتباری دست و پا کنند.

عضو هیئت علمی جامعة المصطفی العالمیه با اشاره به نظرات برخی از علمای اهل سنت نسبت به مقام علمی امام جواد (ع) بیان داشت: «سبط بن جوزی حنفی» (متوفای 654 قمری) صاحب اثر معروف «تذکرة الخواص» درباره شخصیت امام نهم می‌گوید: «و محمد، الامام ابوجعفر الثانی کان علی منهاج أبیه فی العلم و التقی و الزهد و الجود... و کان یلقّب بالمرتضی والقانع...»؛ «امام جواد (ع) در علم، تقوا، زهد و بخشش به روش پدرش، امام رضا (ع) زندگی می‌کرد»، همچنین «کمال‌الدین محمد بن طلحه شافعی» (متوفّای 652 قمری) می‌گوید: «... و ان کان صغیر السن فهو کبیرالقدر، رفیع الذکر...»؛ «با اینکه سنش کوچک بوده، اما قدرش بسیار بزرگ، یادش بسیار عظیم است».

وی با اشاره به اینکه امام جواد(ع) چیزی را در دست خود نگه نمی‌داشت، افزود: جواد بودن امام فقط منحصر به مسائل مادی نبود، در همان کودکی خیلی از معجزات یه دست امام صادر شد و شاید دلیلش این بود که مردم راجع به امامت ایشان شک داشتند، ولی راجع به امام رضا(ع) شک نداشتند، وقتی به دوران امام جواد می‌رسیم، می‌بینیم که فرقه واقفیه درست می‌شود، یعنی یک انشعاب داخلی در درون شیعه شکل می‌گیرد که امامت امام جواد(ع) را قبول نداشتند، بنابراین جوادالائمه(ع) برای تثبیت موقعیت و اثبات حیثیت امامتش از «کرامات» و به قول شیعه «معجزات» فراوان از همان کودکی صادر می‌کردند.