نگاهی به بیوتروریسم دارویی آمریکا

مشرق، با شنیدن واژه بیوتروریسم آنچه که در ابتدا به ذهن می رسد مجموعه ای از اتفاقات مربوط به بیماری های خطرناک و یا اسامی باکتری ها، ویروس ها، سموم و عوامل شیمیایی است که توسط نیروهای نظامی یا گروه های خرابکار معارض در بین مردم و یا واحدهای نظامی در حال جنگ پراکنده می شوند.

در واقع آنچه که تا کنون در مورد بیوتروریسم از سوی رسانه های عمومی القا شده است منشا شکل گیری این تصویر محدود از آن در اذهان مردم است.

بیوتروریسم، پدیده ای فراتر از باکتری ها و ویروس ها

از زمان های دور به دلیل مزیت های موجود در استفاده از روش های بیولوژیک برای مقابله با دشمنان چه در حد یک شخص و چه در حد واحدهای نظامی و مردم شهرها، این روش ها مورد توجه قدرت های متخاصم بوده است. این روش ها در حالی که بدون سر و صدا و در خاموشی کامل اعمال می شوند قدرت تخریب کنندگی بسیار وسیع تری نسبت به تسلیحات مورد استفاده در جنگ ها و درگیری های کلاسیک دارند. اما امروز دیگر این نگاه به بیوتروریسم نمی تواند به عنوان بنیان نظری کاملی برای برنامه ریزان یک کشور محسوب شود.

تعاریف سنتی ارائه شده از واژه بیوتروریسم نیز به نوعی همراهی کننده همین نگاه محدود به این پدیده بوده و سعی در نگه داشتن حدود آن صرفا در اعمال مربوط به سوء استفاده از عوامل میکروبی و ویروسی یا فراورده های آنها به منظور ارعاب یا هلاکت انسان ها و نابودی دام ها یا گیاهان دارند. طبق یک تعریف سنتی بیوتروریسم عبارت است از ایجاد ترس و وحشت، با بهره گیری از عوامل بیولوژیک مختلف و جنگ افزار بیولوژیک نیز عبارت است از وسیله ای که به منظور انتشار عمدی ارگانیسم های مولد بیماری یا فراورده های آنها توسط غذا، آب، حشرات ناقل یا به صورت افشانه، به کار برده می شود.

بیوتروریسم تعاریف سنتی را پشت سر گذاشته است

به طور کلی آنچه که از رسانه های بین المللی در مورد بیوتروریسم تبلیغ می شود این است که بیوتروریسم عملی مجرمانه است که در آن از تسلیحات بیولوژیکی و شیمیایی علیه شهروندان و غیرنظامیان استفاده می شود و عاملان این جرایم بیولوژیکی عمدتا از میکروارگانیسم هایی همچون باکتری ها، ویروس ها و قارچ ها یا از سموم ناشی از این میکروارگانیسم ها در تسلیحات، بمب و یا اعمال خود بهره می برند.

اما با روشن شدن ابعاد جدید بیوتروریسم، این پدیده اخیرا در سطح وسیعی در محافل پزشکی، بهداشتی، سیاست گذاری های بلند مدت دفاعی، کشاورزی و سطوح امنیت ملی کشورها مطرح گردیده است.

رویکرد اخیر معتقد است که اگرچه بیش از بیست جنگ افزار بیولوژیک شناسائی و طبقه بندی شده است؛ اما نگاه به پدیده بیوتروریسم نباید صرفا در محدوده به کارگیری این بیست عامل بیولوژیک بر علیه شهروندان کشورهای مختلف محدود بماند و زمان آن رسیده است که اعمال و رفتارهای سازماندهی شده برخی قدرت های اقتصادی و صنعتی را نیز در فهرست اعمال بیوتروریستی در نظر گرفت.

نگاه جدید به بیوتروریسم در برنامه ریزی های غرب

لزوم داشتن نگاه جدید و وسیع به این پدیده حتی در برنامه های عاملان اصلی بیوتروریسم و تولید کنندگان اصلی عوامل خطرناک بیولوژیکی نیز دیده می شود. برای مثال سی ان ان گزارش داده است که چون بنا به پیش بینی کارشناسان آمریکایی در سال 2013 حملات بیوتروریستی افزایش خواهد یافت؛ هیاتی در کنگره امریکا در سال 2008 به بررسی بیوتروریسم و تبعات آن پرداخته است و به این نتیجه رسیده که تا 5 سال دیگر گرایش به بیوتروریسم در جنبه های مختلف آن حتی بیشتر از تسلیحات هسته ای خواهد بود و ممکن است حمله ای از این نوع به این آمریکا ده ها برابر 11 سپتامبر تلفات در بر داشته باشد. در نتیجه برنامه ریزان آمریکایی باید برای مقابله با این نوع حملات آمادگی لازم را داشته باشند.

نگاه جدید به پدیده بیوتروریسم از محدوده عملیات های تروریستی و نظامی خارج شده و هرگونه عمل برنامه ریزی شده ای را که به طور مستقیم یا غیر مستقیم سلامتی فردی و بهداشت عمومی شهروندان یک جامعه را در دراز مدت یا کوتاه مدت از طریق تهدید امنیت جسمی، غذایی و زیست محیطی آن جامعه به خطر بیاندازد؛ نوعی بیوتروریسم می داند. با این نگاه، شهروندان کشورهای در حال توسعه همیشه در خطر اعمال بیوتروریستی کشورهای صنعتی و قدرت های نظامی بزرگ می باشند که گاهی در نتیجه عدم آگاهی شهروندان و برنامه ریزان و یا ضعف قوانین این کشورها روی می دهد.

در این نوع نگاه به بیوتروریسم، دیگر صرفا باکتری ها و ویروس ها نیستند که عامل حمله بیوتروریستی و تهدید تلقی می شوند. بلکه از لوازم آرایشی آلوده و ارزان قیمت گرفته تا داروهای ناشناخته ای که با بهای کم و تبلیغات وسیع ماهواره ای در اختیار مردم کشورهای جهان سوم قرار می گیرند؛ غذاهای حاصل از مهندسی ژنتیک که تایید نشده و اثر آنها بر روی انسان بر روی مردم جهان سوم آزمون می شود، داروهای جدید کمپانی های بزرگ داروسازی که به صورت هدیه به کشورهای جهان سوم فرستاده می شود، زباله های خطرناک که با نام اقلام مصرفی دست دوم به کشورهای فقیر صادر می شوند، مکمل های غذایی حاوی مواد خطرناک جهت نابودسازی تدریجی سلامتی افراد، آلوده سازی بخش کشاورزی و دامی یک کشور (محصولات غذایی همواره در معرض سوء قصد عوامل تروریستی جهت نیل به اهداف شوم هستند: آگروتروریسم) و و و... همگی در حیطه اعمال یک شبکه به هم پیوسته بزرگ بیوتروریستی دیده می شود.

برنامه های محتمل بیوتروریستی خاموش علیه ملت ایران

خوشبختانه دیده می شود که در کشور ما در نتیجه فعالیت ها و اطلاع رسانی های پیوسته در سال های اخیر نگاه جامع به بیوتروریسم در حال توسعه بوده و برنامه ریزان کشور کمابیش از دریچه چنین نگاهی به پدیده بیوتروریسم می پردازند. همانطور که اشاره شد دارو و غذا دو هدف استراتژیک مهم برای اعمال بیوتروریستی با مقیاس وسیع هستند که گاهی در برنامه های حملات بیوتروریستی علیه مردم یک کشور قرار می گیرند.

برای مثال در بهمن ماه سال 1390 معاون دارویی سازمان غذا و داروی وزارت بهداشت ایران در مورد مکمل‌های بدنسازی غیر مجاز که اغلب در باشگاه های ورزشی عرضه می‌شوند، هشدار داد و اعلام کرد که این مکمل ها به علت داشتن هورمون های غیر مجاز مصرف کنندگان را عقیم می کنند. معاون دارویی سازمان غذا و دارو اضافه می کند فراوانی این مکمل ها حاکی از آن است که توطئه‌ای در قالب بیوتروریسم برای از بین بردن نسل ایرانی در حال اجراست و می‌خواهند نسل ایرانی را منقرض کنند و این بخشی از بیوتروریسم علیه ایرانیان است که بسیار فراتر و خطرناک ‌تر از سودهای اقتصادی فروش این مکمل‌ ها می باشد.

و یا در مهرماه سال 1389 معاون تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی وزارت جهاد کشاورزی در مورد تب برفکی شایع در میان دام های بخشی از کشور در آن زمان اظهار می کند: گفته شده است تب برفکی دام به دلیل ورود دام قاچاق بوده است، اما احتمال بیوتروریسم از جانب کشورهای اروپایی یا همسایه منتفی نیست، هرچند با تلاش پژوهشگران کشور در سریع ترین زمان ممکن با آن مقابله شد. وی همچنین مقابله با آگروتروریسم را در تامین امنیت غذایی کشور موثر خواند و گفت: در این زمینه زیرساخت های لازم انجام شده و کار اصلی ایستگاهای تحقیقاتی، مبارزه با آگروتروریسم در کشور است.

بیوتروریسم دارویی آمریکا علیه مردم فقیر جهان

با توجه به مقدمات مذکور در این گزارش به طور اختصاصی به بررسی بیوتروریسم دارویی آمریکا علیه مردم فقیر جهان می پردازیم. مردمی که کمپانی های داروسازی آمریکا از ایشان به عنوان موش آزمایشگاهی استفاده می کنند تا داروهایی که قرار است برای استفاده آمریکایی ها از سازمان غذا و داروی این کشور مجوز بگیرند را آزمایش کنند.

بودجه های اختصاص داده شده به بخش های اجرایی بر اساس قوانین مصوب در آمریکا در راستای تسریع در توسعه داروهای جدید برای کودکان، در نهایت برای تست این داروها در کشورهای فقیر خرج می شود. کشورهایی که در آنها خدمات بهداشتی بسیار پایین بوده و اعمال کمپانی های داروسازی آمریکایی نوعی تدابیر انسان دوستانه تلقی می شود! در حالی که یک بیوتروریسم خاموش و وسیع در میان مردم فقیر و کودکان بی گناه این کشورها در حال روی دادن است.

دکتر سارا پاسکالی (Dr. Sara K. Pasquali) متخصص اطفال در مرکز بهداشتی دانشگاه دوک آمریکا طی مقاله ای به این موضوع پرداخته و ارائه گزارشی در مورد عملکرد غیر انسانی شرکت های آمریکایی در کشورهای فقیر اذعان می کند: <موضوعی که ما آن را شرح داده ایم برخی مشکلات اخلاقی و علمی را آشکار کرده است. گاهی در کشورهای فقیر داروهای آزمایشی تنها خدمات پزشکی موجود است که خانواده ها به آن دسترسی پیدا می کنند و البته کودکان جمعیت آسیب پذیری هستند.

دکتر مارسیا آنگل (Dr. Marcia Angell) از استادان پزشکی اجتماعی در دانشکده پزشکی دانشگاه هاروارد معتقد است: <هم اکنون ما افراد آسیب پذیر کشورهای ضعیف را به آزمایشگاه های داروسازی خود تبدیل کرده ایم. این کار به کلی در رابطه با پول و سرمایه است. نباید در کشورهای فقیر آزمایش داروهای جدید انجام بگیرد؛ نه بر روی اطفال و نه بر روی افراد بالغ. مگر این که آزمایش در مورد داروی بیماری خاصی باشد که فقط و فقط در آن کشور و مردم اتفاق می افتد.

علی رغم مشکلات به وجود آمده در آفریقا و کشورهای دیگر از سوی کارخانه های تولید کننده مواد دارویی آمریکایی، این کارخانه ها همچنان به آزمایش داروهای جدید در کشورهای فقیر ادامه می دهند و در حال گسترش این آزمایش ها نیز هستند. کمپانی های داروسازی هند را یک هدف خوب پر جمعیت برای خود می دانند که با وجود آن می توانند به خوبی از قوانین سخت گیرانه آمریکا در مورد تست داروها نجات پیدا کرده و مردمی فقیر و بی اطلاع را برای رسیدن به اهداف اقتصادی خود استثمار کنند.

این کمپانی ها با هزینه های بسیار پایینی حتی می توانند از بین جمعیت فقیر هند داوطلبانی را نیز برای آزمودن داروهای جدید خود به دست بیاورند. یک کارگر معمولی در هند روزانه حدود 50 سنت درآمد دارد و یک کمپانی داروسازی آمریکایی برای تست داروهایش به هر نفر 100 تا 400 دلار پیشنهاد می کند. این داروها به ظاهر در رابطه با کنترل زاد و ولد، دیابت، میگرن و یا فشار خون بالا و یا بیماری های عفونی می باشند. آمارهای دولت هند میزان مرگ و میر در اثر تست داروها را سالانه فقط حدود 1500 اعلام کرده است!

کمپانی های داروسازی آمریکا در طی دهه های گذشته بخشی از فعالیت های تحقیقاتی خود را به خارج از مرزهای آمریکا انتقال داده اند و طی این فعالت ها داروهای جدید خود را بر روی مردم فقیر کشورهای مختلف از جمله روسیه، چین، برزیل و رومانی آزمایش می کنند. این کار در برخی کشورها با اطلاع دولت ها انجام می شود و گردش مالی مربوط به این جنایت بی سر و صدا سالانه تا 30 میلیارد دلار تخمین زده می شود.

در این میان هندوستان گوی سبقت را از بقیه کشورها ربوده و با توجه به وجود فراوان افرادی که قادر به تکلم به زبان انگلیسی هستند؛ کمپانی های داروسازی آمریکا فقرای این کشور را بیشتر ترجیح می دهند. موضوع استفاده از مردم هند به جای موش آزمایشگاهی توسط کمپانی های آمریکایی در سال 2011 بحث هایی را در سطح بین المللی موجب شد تا جایی که بخش انگلیسی شبکه تلوزیونی الجزیره با ارسال گزارشگر ویژه خود به هندوستان برنامه ای در این مورد تهیه کرد.

گزارشگر الجزیره، زینا عواد معتقد است بر اساس آمار سازمان ملل 40 درصد از مردم هند بی سواد هستند و شرکت های تست کننده داروها از بی سوادی این مردم سوئ استفاده می کنند و حتی برخی از شرکت ها به توجه به اهداف خاص آزمایشی خود افراد را از میان بیماران بستری در بیمارستان ها انتخاب می کنند! خانواده هایی وجود دارند که در اثر آزمایش واکسن های ساخته شده برای بیماری های گوناگون کودکان خود را از دست داده اند.

نبیل غیور (Nabeel Ghayur) از دانشگاه مک مستر کانادا که اصالتا پاکستانی است می گوید: شرایط در پاکستان نیز شبیه به هند است و مردم اعتماد کورکورانه ای به پزشکان خود دارند. مردم هیچ اطلاعای در مورد برنامه های ساخت داروهای جدید ندارند و چیزی در مورد آزمایش های پزشکی مربوط به آن نمی دانند. مردم به ندرت در مورد اثرات جانبی داروها می پرسند و قوانین نیز در این مورد ضعیف است و همه چیز به راحتی اتفاق می افتد و زنان و کودکان آسیب فراوانی می بینند.

هم اکنون بیش از 80 درصد از داروهای تایید شده توسط سازمان غذا و داروی آمریکا در خارج از این کشور آزمایش های انسانی را می گذرانند. طبق آمارهای موجود در سال 1990، 271 مورد از داروهای ساخته شده برای آمریکایی ها بر روی مردم کشورهای دیگر تست شده است. این رقم در سال 2008 به 6485 مورد رسیده است و آمار سازمان غذا و داروی آمریکا نشان می دهد که بیش از 80 درصد از داروهایی که خواستار مجوز بوده اند اسنادی مبنی بر آزمایش در خارج از آمریکا یه این سازمان ارائه داده اند. شرکت مرک یکی از شرکت های بزرگ دارو سازی است که دراری سابقه طولانی در تست داروهایش بر روی مردم فقیر است.

آیا این آمار نشان دهنده ارتکاب یک حمله خاموش بیوتروریستی وسیع علیه مردم فقیر جهان نیست؟ آیا سکوت و حمایت قوانین حقوق بشر آمریکایی از این جنایت نباید برای برخی اذهان فریب خورده کشورهای در حال توسعه حقیقت حقوق بشر استثماری و استعماری آمریکا را آشکار سازد؟!

منابع و مآخذ

http://www.wired.com/medtech/drugs/news/2005/12/69595

http://alaiwah.wordpress.com/2012/03/07/poor-indians-being-recruited-for-clinical-drug-trials

"http://www.reuters.com/article/2010/08/23/us-drug-tests-idUSTRE67M1VO20100823"20100823

http://www.allgov.com/US_and_the_World/ViewNews/US_Drug_Companies_Save_Money_by_Testing_New_Products_on_Poor_Foreigners_110809

http://douglassreport.com/2009/03/12/should-big-pharma-be-testing-drugs-overseas/

http://cardiobrief.org/2010/12/02/vanity-fair-article-eviscerates-globalization-of-clinical-trials/

http://www.twnside.org.sg/title2/health.info/twninfohealth034.htm

http://www.allgov.com/US_and_the_World/ViewNews/Drug_Companies_Still_Outsourcing_Dangerous_Trials_to_Poor_Nations_120313

http://www.gather.com/viewArticle.action?articleId=281474979849784

http://www.aljazeera.com/programmes/faultlines/2011/07/2011711112453541600.html

http://newamericamedia.org/2011/08/us-pharmaceutical-companies-testing-drugs-on-indias-poor.php