کناره‌گیری به موقع هاشمی شأن او را حفظ میکرد/ریاست مجلس هشتم موفق نبود

حسین کچویان عضو هیئت علمی دانشگاه تهران و کارشناس مسائل سیاسی در گفت‌وگوی تفصیلی با خبرنگار حوزه احزاب خبرگزاری فارس، درباره تحولات ایجاد شده پس از نتایج انتخابات نهمین دوره مجلس شورای اسلامی، اظهار داشت: انتخابات اخیر اهمیت بنیادی‌تر از آنچه تا کنون در اذهان بوده یا گفته شده برخوردار است و این اهمیت به معنایی مربوط می‌شود که این انتخابات در رابطه با ماهیت انقلاب و ساختار بنیادین نظام اجتماعی و تاریخی ایران دارد.

کچویان با بیان اینکه بنده بین انتخابات مجلس هشتم تا انتخابات ریاست‌جمهوری نهم مطالبی در تحلیل اوضاع سیاسی کشور نوشتم‌ که این انتخابات اخیر آنها را تائید می کند، خاطرنشان کرد: مطلب از این قرار است که از دوم خرداد 1376 به بعد، انتخابات متعددی که برگزار شد نشان داد که ساختار سیاسی اجتماعی شکل‌گرفته در انقلاب و نظام سیاسی برآمده از آن، ریشه‌ای بنیادین و غیر قابل تغییر دارد.

این استاد جامعه‌شناسی دانشگاه تهران، افزود: یکی از دلایل اینکه سیستم‌های سیاسی در دنیا به راحتی دچار دگرگونی می‌شوند یا حتی تغییرات بنیادی پیدا می‌کنند این است که سیستم‌های سیاسی و اجتماعی در جهان غیر غربی ریشه و بنیه اجتماعی ندارند. در حالی که در غرب عمر برخی از نظام‌های سیاسی به 200 سال یا بیشتر می رسد. بنابراین تغییرات نظام سیاسی در غرب خیلی حاد و رادیکال نیست و در چارچوب مشخصی اتفاق می‌افتد که شکل درست تغییر در نظام سیاسی نیز همان است. چرا که معنی انتخابات جابجایی سیستم سیاسی نیست. انتخابات برای این است که مردم از طریق مشارکت، ارزش‌های بنیادی نظام سیاسی خود را تحقق بخشند، نه اینکه آنها را از بین ببرند.

عضو هیئت علمی دانشگاه تهران با بیان اینکه تحقق ارزش های بنیادی یک سیستم به سال‌ها و شاید قرن‌ها زمان نیاز دارد، خاطر نشان کرد؛ این کار باید به صورت مستمر از طریق آمدن نیروهای جدید و فکرهای تازه دنبال شود تا نهایتا یک نظام اجتماعی به بلوغ برسد.

وی همچنین افزود:‌ اما در کشورهایی مثل ما دائماً یا سیستم‌ها عوض می‌شدند یا برخی این تصور را بعد انقلاب به وجود آورند که ممکن است سیستم فعلی نیز تغییر کند و انتخابات را نیز مبنای تغییر سیستم قرار می‌دادند.

وی با اشاره به علل این نوع تصور افراد درباره نظام سیاسی ایران، اظهار داشت: ریشه این تلقی آنجا بود که فکر می‌کردند که سیستم سیاسی اجتماعی ما هم بی‌ریشه و بدون بنیه در عمق جامعه است و لذا می توان با کارهای تبلیغاتی و انقلاب مخملی یا رنگی نظام انقلابی دینی ما را به یک نظام سکولار تبدیل کرد.

کچویان ادامه داد: اما درک من این بود که این نظام و ساختار سیاسی اجتماعی برآمده از آن غیر قابل تغییر است. با وجود این درک و بعد از دوم خرداد سال 76 و به دلیل برخی شواهد، هنوز تردیدهایی وجود داشت. کما اینکه در عرصه سیاسی برخی مدعی شدند که نظام سیاسی ما دچار دگردیسی و تغییر شده است و جامعه و مردم، مدرن و سکولار شده‌اند و یا دوم خرداد از انقلاب اسلامی گذشته است. لذا برای بررسی این گزاره‌ها و رفع تردیدهای ناشی از آنها باید به تحولات عمده بعد از دوم خرداد توجه کرد.

این کارشناس مسائل سیاسی بر همین اساس با اشاره به انتخابات های بعد از خرداد 76 و همچنین بحران‌ها و فتنه‌های سال 88 تصریح کرد: خود این انتخابات تأیید این ریشه داری نظام سیاسی ما بود چراکه همانطور که بنده بعد از سال 84 درباره ی صف بندی های انتخاباتی آن زمان مطلبی نوشتم مبنی بر اینکه تمام نیروهای اجتماعی سیاسی کشور به این درک رسیده‌اند که نظام سیاسی ما بدون ریشه نیست که بتوان آن را از طرقی مثل تحریم، دگرگون یا سرنگون کرد؛ در سال 88 هم هم این معنا دوباره تکرار شد.

وی یادآور شد: در مقطع سال 84 همه گروه‌ها وارد صحنه سیاسی شده‌اند و در آن زمان کسی صحبت از تحریم انتخابات نکرد.

* نیروهای ضدانقلاب به درک مهمی از عدم سرنگونی جمهوری اسلامی رسیده‌اند

کچویان متذکر شد: من در آن مقطع گفتم که نظام جمهوری اسلامی نشان داد که یک بدنه اجتماعی 65 تا 70 درصدی در صحنه دارد که همیشه هستند و در واقع بنیاد‌های نظام هستند و به سادگی نیز تغییر نمی‌کنند. این درک مهمی بود که بعد از شکست‌ تلاش هایی که از دوم خرداد به بعد مانند حادثه کوی دانشگاه در سال 78، تلاش در جهت عدم برگزاری انتخابات و تحصن در مجلس ششم صورت گرفت، برای همه نیروهای سیاسی اجتماعی ما حاصل شد و آن این بود که نظام ما پوشالی و صرفا یک ظاهر سیاسی فاقد عمق و بدنه اجتماعی نیست.

این استاد جامعه شناسی دانشگاه تهران ادامه داد: این مطلب در سال 88 به صورت جدی‌تر تایید شد. در این زمان هم کسی صحبت از تحریم انتخابات نکرد. در واقع این درک وجود داشت که نظام ما همواره از یک بدنه اجتماعی 60 تا 70 درصدی برخوردار است که می‌تواند آنها را قطعا به صحنه بیاورد و عملا امکان تحریم وجود ندارد. البته باز به نظر من سقف رأی دادن در جمهوری اسلامی 80 درصد است که بسته به شرایط مختلف کم و زیاد می شود ولی 65 تا 70 درصد آن قطعی است.

وی افزود: بنابراین سال 88 دوباره همه گروه‌ها به صحنه سیاسی آمدند اما تلاش ناموفق آنها بعد از انتخابات و برهم زدن جامعه ناشی از فراموشکاری نسبت به درس‌های قبلی بود که در واقع اگر مرتکب این فراموش‌کاری نمی‌شدند، ما مرحله دیگری از انقلاب را بهتر می‌گذراندیم.

کچویان با تاکید بر اینکه 9 دی ظرفیت و بدنه اجتماعی جمهوری اسلامی را نشان داد، گفت: البته ما این مرحله را به مدد 9 دی که تایید حضور عجیب مردم  بدون سازماندهی مشخص بود گذراندیم و نشان دادیم سیستم سیاسی اجتماعی جمهوری اسلامی را نباید پوشالی دانست.

* رأی دادن خاتمی تصحیح اشتباه استراتژیک اصلاح‌طلبان بود

این کارشناس مسائل سیاسی در ادامه با بیان اینکه با گذشت زمان نیروهای ضد انقلاب و معارض دوباره دچار فراموشکاری شده و به فاز تحریم انتخابات ورود کردند، اظهار داشت: البته آنها به صورت جدی وارد این مسئله نشدند، چرا که به صورت مبهم یک درس هایی از گذشته داشتند که تحریم انتخابات در ایران شکست‌ خورده است اما در عین حال دوباره خطر کردند، هرچند نهایتا با رأی‌ دادن خاتمی آن را تصحیح کردند و بلافاصله با موج‌هایی مثل مقاله‌های مختلف از سوی عباس عبدی و سایر افراد همچون موسوی خوئینی‌ها نشان دادند که این درک و فهم نسبت به ماهیت نظام انقلاب اسلامی در حال نهادینه شدن است.

* اگر موسوی وزن سیاسی خود را می‌دانست دست به آشوب نمی‌زد

وی با تاکید بر اینکه درک این مسئله منشأ این خواهد شد که نیروهای سیاسی مختلف متناسب با وزن و ارزش خود در عرصه سیاسی کشور بازی کنند و به این ترتیب به تحقق انقلاب کمک کنند نه اینکه باعث انحراف و تخریب آن شوند، تصریح کرد: اگر موسوی و دوم خردادی‌ها به دانسته‌های قبلی خود توجه می‌کردند که این نظام از دل انقلاب عظیم برآمده و از بدنه گسترده و پای‌کاری نیز برخوردار است، وزن خود را می‌شناختند و مرتکب چنین خطاهایی نمی‌شدند.

کچویان در ادامه به انتخابات فرانسه اشاره و تصریح کرد: دیدیم که یک حزب یا جریان بعد از 17 سال و پس از شکست در انتخابات از صحنه قدرت بیرون می رود تا دوباره نوبت او شود و همه چیز را تخریب نمی کند.

این کارشناس مسائل سیاسی در همین زمینه افزود: حزب دموکرات‌ها در ژاپن 40 سال برای رسیدن به قدرت صبر کرد. یعنی از جنگ جهانی دوم تا همین 3 سال قبل که به قدرت رسید! چرا که آنها منتقدان صحیح درون سیستمی هستند که نقش خود را در درون این سیستم درک می‌کنند و ارزش خود را می داند و در هر انتخابات دست به تخریب سیستم سیاسی اجتماعی خود نمی‌زند.

وی با تاکید بر اینکه بنده از مجلس هشتم به بعد دائما گفته‌ام که نیروهای منتقد و معارض در حال درس گرفتن هستند و اگر خوب فرا گیرند گامی به جلو خواهد بود در غیر اینصورت خود را تخریب و ضایع کرده و برای کشور هزینه ایجاد می‌کنند، گفت: من این مسیر را مسیر خوبی می دانم که این فهم نسبت به سیستم سیاسی اجتماعی ما در داخل و خارج به‌وجود آمده است که ما با یک نظام اجتماعی سیاسی ناقص و عاریه‌ای مواجه نیستیم بلکه با یک سیستم پخته و منسجم و دارای پیوندهای عمیق اجتماعی رویارو هستیم که می تواند بحران های پیش روی خود را مهار کند.

کچویان بیان داشت: تجربه 33 ساله ما مؤید این امر است؛ ما در جنگ 8 ساله، اتفاقات دهه 60، بحران قطعنامه، ماجرای سلمان رشدی، خروج سفرای اروپایی از ایران و مسئله ی هسته‌ای و ... بحران‌های متعددی را مهار کردیم.

عضو هیئت علمی دانشگاه تهران با تاکید بر اینکه این مسائل باید به نیروهای منتقد و معارض جمهوری اسلامی این درک را داده باشد، افزود: البته دیگر با استواری و حضور مردم ما در انتخابات اخیر این درس برای همگان آشکار شده و بعید است که کسی آن را نبیند و متوجه نشود.

* معارضان نظام امروز ظرفیت عظیم مردمی جمهوری اسلامی را شناخته‌اند

وی ادامه داد: من اخیرا در حرف‌های معارضان و ضد انقلاب می‌بینیم که آنها پذیرفته‌اند که جمهوری اسلامی از هوادار و بدنه اجتماعی برخوردار است و به سادگی از بین نمی‌رود و از این رو حتی رادیکال‌ها نیز دیگر دم از براندازی نمی‌زنند و از انتخابات آزاد و اصلاح سیستم موجود صحبت می‌کنند.

کچویان تاکید کرد: این محصول مجموعه اتقاقات و انتخابات 10 ، 12 سال گذشته است که انتخابات اخیر مجلس مهر قطعی بر این موضوع زد و حضور 65 درصدی مردم شکی باقی نگذاشت.

عضو هیئت علمی دانشگاه تهران گفت: وقتی یک سیستم سیاسی اجتماعی بدنه اجتماعی عمیق و مشخصی داشته باشد، هرکس که از آن جدا شود دچار مشکل خواهد شد. چرا که جمهوری اسلامی بدنه ی پایداری دارد که در ربط با ارزش‌های انقلاب شکل گرفته و لذا اگر مردم ببینند فردی یا مسئولی قصد مسئله‌سازی دارد، به او رأی نمی‌دهند.‌ بنابراین منتقدین فکر می‌کردند که در این دوره می‌توانند کار زیادی انجام دهند اما دیدیم که در عمل چه اتفاقی افتاد.

کچویان با اشاره به ریشه داری سیستم و تعیین کنندگی بدنه اجتماعی این سیستم، شاخص های این بدنه اجتماعی را همان ارزش های بنیادین سیستم دانست و دیانت، انقلاب اسلامی، ولایت فقیه و مقام معظم رهبری را بخشی از این شاخص ها قلمداد کرد.

وی افزود: مثلا از ابتدای انقلاب مردم همواره مسئولان اخلاق‌گرا را ترجیح می‌دادند و در مورد موسوی نیز همینطور بود چرا که آنها تصور می‌کردند وی اهل دعوا نیست اما در انتخابات 88 این تصور تغییر کرد.

* 5 رأی اول تهران در انتخابات مجلس نماد اخلاق‌گرایی بود

این کارشناس مسائل سیاسی بر همین اساس به 5 نفر اول تهران در انتخابات اخیر اشاره و اضافه کرد: مردم به چهره‌های بی‌اخلاق و کسانی که اهل دعوای سیاسی بودند، رأی نداده و در واقع چهره‌های مدافع نظام و اخلاق‌گرا را انتخاب کردند و چینش آرا در دور دوم انتخابات مجلس نیز بر همین اساس بود.

* رأی علی مطهری مرهون پدرش است

وی ادامه داد: علی مطهری تصور می‌کرد، رأی خوبی دارد هرچند رأی وی مرهون پدرش است اما در عین حال کاهش آرای او نشان داد که مردم از وی روی گردان شده‌اند.

کچویان بر همین اساس به رأی توکلی اشاره و تصریح کرد: دوستان خوبی مثل آقای توکلی با اینکه شخصیت‌های خوبی هستند اما در دور اول انتخابات مجلس رأی نیاوردند، چرا که مردم بر اساس ارزیابی اخلاقی و عملکرد مجلس هشتم رأی دادند. تلقی عمومی مردم نشان داد که مجلس هشتم خوب عمل نکرد.

این استاد دانشگاه تهران با بیان اینکه منظور ما این نیست که آقای احمدی‌نژاد خوب عمل کرد، گفت: مردم همان طور که نسبت به مجلس نقد نشان دادند، به احمدی‌نژاد نیز نقد دارند. اما مردم نقد سازنده را می خواهند و دوست دارند که نیروهای سیاسی اجتماعی کشور سازنده عمل کنند.

وی در ادامه گفت‌وگوی خود با فارس، با بیان اینکه کارکرد رسانه‌ها و احزاب باید عینیت‌بخشی به انقلاب اسلامی باشد، خاطرنشان کرد: وظیفه اصلی آنها این نیست که دائم وارد درگیری‌های بی‌مورد و تضعیف‌کننده شوند.

کچویان با اشاره به برخی تنش‌های موجود بین مجلس هشتم و دولت احمدی‌نژاد، اظهار داشت: هیچ کس نمی گوید این تنشها خوب بود؛ ممکن است برخی بگویند منشأ این اختلافات احمدی‌نژاد بوده اما به همان میزان مجلس نیز مقصر بود‌ که در همان ابتدا رأی اعتماد به 4 وزیر احمدی‌نژاد نداد.

«مردم دوست دارند نمایندگان و مسئولانی که انتخاب می‌کنند، نسبت به انقلاب، دیانت، ولایت فقیه، عدالت، ضدیت با فساد و تبعیض حساسیت داشته باشند و از اینها دفاع عقلانی کنند».

این کارشناس مسائل سیاسی با بیان نکته فوق افزود مردم دوست دارند دفاع از این آرمان‌ها اخلاقی صورت گیرد و اهل منازعات حاد و نقدهای تند نیستند.

وی خاطرنشان کرد: البته در جایی که نیاز بوده مردم وارد شده و حتی شهید و کشته هم داده‌اند، اما نمی‌خواهند در وضعیت های تثبیت شده مانند وضعیت فعلی بعد انقلاب نمایندگان و افراد دعواهای شخصی خود را در قالب مطالبات مردم پیش ببرند.

*‌ اگر رقابت اصولگرایان تلاش برای خیر بیشتر بوده باشد ایرادی ندارد

وی در خصوص رقابت اصولگرایان در انتخابات مجلس نهم، اظهار داشت: ما در اینجا باید به نظرات دینی توجه کنیم و قالب‌های حزبی را کنار بگذاریم؛ در قالب دینی افراد و گروه‌ها در خیر و کسب مغفرت با یکدیگر رقابت دارند و اگر هم جبهه‌بندی‌هایی که صورت می‌گیرد صرفاً تلاش برای خیر بیشتر است، مردم هم به خوبی متوجه این می شوند.

کچویان ادامه داد: مجموعه‌ای که مدعی اصولگرایی است علاوه بر اینکه باید مصداق تلاش برای خیر بیشتر باشد باید مصداق اخلاق نیز باشد، اما متاسفانه در انتخابات اخیر تخریب‌های بدی صورت گرفت که نباید انجام می‌شد.

این کارشناس مسائل سیاسی خاطرنشان کرد: نباید اینطور باشد که عده‌ای در رقابت با یکدیگر احساس کنند، عقب افتاده‌اند و از این رو برای اهداف حزبی خود دست به تخریب دیگران بزنند یا با مفاهیم کلی و مثبت مانند وحدت به نفع حزب و ارگان خود تبلیغ کنند.

* نیروهای سیاسی نباید آنقدر در سیاست بمانند تا بعد از لجن‌مال شدن، از عرصه سیاسی بروند

وی افزود: یکی از مشکلات کشورمان که باعث می‌شود به منازعات سیاسی دامن زده بشود، این است که اهل سیاست نمی‌فهمند که سیاست زمان‌دار است، لذا آنقدر در عرصه سیاسی می‌مانند تا لجن‌مال شوند و آنها را بیرون بیاندازند و این خیلی بد است.

کچویان بر همین اساس افزود: در این زمینه ما باید باز از غرب مثال بزنیم که البته این خیلی بد است؛ سارکوزی بعد از شکست در انتخابات گفت، من در انتخابات بعدی هم رهبری حزب خود را به عهده نمی گیرم. در واقع او جایگاه خود را فهمید. مردم اگر مجبور باشند باز کسی را انتخاب کنند باز به شکل اول او را انتخاب نمی کنند.

* هاشمی می‌توانست با کناره‌گیری به موقع شأن سیاسی خود را حفظ کند

عضو هیئت علمی دانشگاه تهران ادامه داد: مثلا آقای هاشمی وقتی کنار رفت، می‌توانست در مقام و شأنی که برای او در نظر گرفته شده بود، به کشور خدمت کند و نقش پدرانه‌ای برای سیستم داشته باشد؛ مقام معظم رهبری تلویحاً از هاشمی خواستند که دیگر به صحنه سیاسی نیاید، بنابراین اگر او وارد انتخابات مجلس و انتخابات ریاست جمهوری 84 نمی‌شد، سرنوشتش اینگونه نبود.

* راست سنتی در این انتخابات شکست خورد

وی گفت: این مصیبت است کسی که به پختگی و تجربه در انقلاب رسیده این موضوع را نفهمد که زمان کار برای او گذشته است؛ عدم درک این موضوع باعث شد در انتخابات اخیر هم نیروهای موسوم به راست سنتی که بسیار متدین هستند نیز شکست بخورند.

کچویان ادامه داد: درست است که راست سنتی نیروهای خوب و پیشتازی بودند اما در حال حاضر زمان آنها گذشته است و یکی از دلایلی که انتخابات به تخریب کشیده شد این است که نیروهای سیاسی زمان اثرگذاری خود را درک نمی‌کنند و آن قدر می‌مانند که خراب شده و از صحنه سیاسی طرد شوند.‌ به همین دلیل است که وقتی نیروهای جوان که اقتضائات سیاسی را فهمیده و وارد صحنه می‌شوند اما با میدان ندادن از طرف نیروهای قدیمی مواجه می شوند باعث می شود که این رقابت به تخریب کشیده شود.

* شکست دائمی راست سنتی پس از سال 68

این کارشناس مسائل سیاسی با بیان اینکه از سال 68 به بعد جریان راست سنتی دائم در عرصه سیاسی کشور شکست خورد، اضافه کرد: این مسئله تا سال 84 ادامه داشت تا اینکه گفتمان جدید موسوم به گفتمان سوم تیر شکل گرفت و نیروهای جدیدی روی کار آمدند که توانستند پیروزی را از آن جریان اصول گرایی کنند که البته از سوی اصولگرایی سنتی همراهی نشدند. ‌از این رو معتقدم بخشی از تنش‌های مجلس و احمدی‌نژاد ناشی از این مسئله بود و بخشی هم مربوط به خود آقای احمدی نژاد بود.

وی گفت: اهل سیاست که در این انتخابات رأی نیاوردند فکر می‌کنند که با تبلیغات دیگران رای نیاورده اند و باز با تبلیغات می‌توانند به عرصه سیاسی کشور باز گردند، در حالی که مصداق عدم درست بودن این تصور، آقای هاشمی است.

« آقای هاشمی در دور اول انتخابات ریاست‌جمهوری سال 84 آن تعداد رأی را آورد و همان مقدار رأی نیز در دور دوم کاهش یافت یا آبروریزی که در مجلس هفتم اتفاق افتاد و باعث شد هاشمی نهایتاً استعفا دهد.»

کچویان در عین حال متذکر شد: شاید کسانی که در این دوره از صحنه خارج شدند و رأی نیاوردند، بتوانند در جای دیگر و در موقعیت‌های مختلف رأی آورند ولی باید تامل عمیق تری داشته باشند تا دچار چنین مشکلاتی که برای فردی مثل آقای هاشمی پیش آمد نشوند.

* مجلس هشتم فضای سیاسی سوم تیر را درک نکرده بود

این کارشناس مسائل سیاسی در خصوص ریاست مجلس هشتم گفت که لاریجانی ریاست موفقی نداشت. رأی وی در انتخابات ریاست جمهوری سال 84 هم مشخص است و حتی آرای وی در انتخابات اخیر در قم کاهش معناداری داشت.

وی ادامه داد: اگر قوه مقننه می‌خواهد مجلسی باشد که معنای درست سیاست را بفهمد باید بداند که ما در فضای گفتمانی سوم تیر هستیم و انتخابات اخیر هم در همان فضا شکل گرفته است؛ بنابراین ریاست مجلس نیز باید این مضمون و معنا را درک کند نه اینکه دوباره با ریاست خود وضعیت تنش‌زایی را بوجود آورد.

کچویان تاکید کرد: شأن مدیریتی رؤسای قوا خیلی مهم نیست، بلکه شأن سیاسی آنها مهم است؛ احمدی‌نژاد اگرچه از نظر اجرایی اشکالاتی دارد اما آنچه وی را برجسته کرده، جنبه سیاسی اوست چرا که احمدی‌نژاد با تشخیص درست بر اساس نیازهای سیاسی کشور در داخل و خارج عمل کرد.

عضو هیئت علمی دانشگاه تهران با بیان اینکه ما باید در مجلس از نیروهای سیاسی و قوی برخوردار باشیم که با بصیرت نیازهای زمان را درک کنند، اضافه کرد: نکته مهم دیگر این است که ما باید از دستاوردهای بعد از سال 88 و بخصوص انتخابات اخیر که استحکام و عمق نظام ما را نشان داد برای برخی اصلاحات استفاده کنیم.

* جهان اسلام مسئله‌ای داخلی است

وی در ادامه درباره رویکرد مجلس نهم اظهار داشت:‌ مهمترین مسئله از نظر بنده جهان اسلام است؛ ما در جهان اسلام ضعیف عمل می‌کنیم.

کچویان گفت: روزهای اول بیداری اسلامی صدا و سیما این حس را منتقل می‌کرد اما پس از مدتی انگار دیگر مهم نبود و جهان اسلام کار خود را ادامه می‌داد! این درست نیست؛ ما باید دائم درباره بیداری اسلامی موضع داشته باشیم و حساسیت داشته باشیم چرا که آینده ما جهان اسلام است.

این کارشناس مسائل سیاسی با تاکید بر اینکه جهان اسلام برای ما مسئله درونی تلقی می‌شود، خاطرنشان کرد: ما باید با تمام قوا در بحث بیداری اسلامی حضور داشته باشیم و آن را مسئله‌ای داخلی بدانیم. بنابراین یکی از رویکردهای مهم مجلس نهم همین امر است. البته مسائل داخلی هم به عنوان پایه‌ای برای عمل کردن قوی در سیاست خارجی مهم است.

* عمر اصولگرایان تحول‌خواه با وجود رأی نیاوردن‌شان تمام نشده است

وی در بخش پایانی گفت‌وگوی خود با فارس، درباره رأی نیاوردن طیف گسترده‌ای از اصولگرایان تحول‌خواه مانند آقایان سروری و فدایی اظهار داشت: زمان این دوستان تمام نشده است چرا که این نیروها انتخابات 84 و انتخابات مجلس هفتم را رقم زده‌اند و در واقع خودشان بخشی از نیروهای سوم تیر هستند و آن را درک و متناسب با آن حرکت کرده‌اند.

کچویان در پایان گفت: این نیروها که خودشان موقعیت تغییر گفتمانی را بوجود آورده‌اند، گاهی از تحولات عقب می‌مانند و مثلا رای نمی آورند اما ظرفیت لازم را دارند و نباید این طیف را نیروهای تمام شده تلقی کرد.

گفت‌و‌گو از: مریم عاقلی