قطر؛ اختلاف در داخل و اختلاف افکنی در خارج

قطر عضو بسیاری از مجامع بین المللی از جمله سازمان ملل متحد، اتحادیه عرب، شورای همکاری خلیج فارس و سازمان کنفرانس اسلامی است.

تاریخچه سیاسی

قبیله آل ثانی در اوائل قرن نوزدهم از منطقه بیابانی "نجد" عربستان وارد شبه جزیره قطر شد . این خاندان حاکمیت خود را براین شبه جزیره با جنگ علیه خاندان "آل خلیفه " که در شبه جزیره بحرین حکومت می کرد، تثبیت و گسترش داد. قطر که درسال 1871 به عنوان تیول ترکیه به حساب می آمد، پس از شکست عثمانی درسال 1916 میلادی، هنگام جنگ جهانی اول این منطقه تحت الحمایه انگلیس شد. در آن زمان "شیخ عبدالله" به عنوان امیر قطر زمام امور این شبه جزیره را به دست داشت. حکومت او تا سال 1951 میلادی تداوم یافت. پس از مرگ شیخ عبدالله نخستین بحران در خاندان آل ثانی پدید آمد. چراکه ولی عهد قطر یعنی "شاهزاده حمد" در سال 1946 میلادی از دنیا رفته بود و پسر کوچک امیر قطر یعنی "شاهزاده خلیفه" برای احراز سمت ولی عهدی بسیار جوان بود لذا این سمت به برادر امیرقطر یعنی شیخ علی واگذار شد.

شاهزاده خلیفه در سن جوانی

شیخ علی

پسر شیخ علی از قدرت کناره گیری کرد و "شیخ احمد" امیر قطر و شاهزاده خلیفه به عنوان ولی عهد و نخست وزیر معرفی شد. شیخ احمد کمتر به امور دولتی علاقه نشان می داد و بیشتر اوقات خود را صرف شکار در پاکستان و ایران می کرد و در سواحل دریاچه "لمان" سوئیس اقامت می گزید. در غیاب او شاهزاده خلیفه امور قطر را اداره می کرد. شیخ احمد به خاطر استفاده شخصی از درآمدهای نفتی قطر مورد انتقاد بود اما آخرین اقدامی که کرد، اعلام استقلال قطر در سپتامبر 1971 میلادی از ژنو بود.

استقلال قطر

لندن در اوائل دهه 70 قرن گذشته قرار دادهایی را با شیوخ شبه جزیره عربستان امضا کرد تا از منطقه خلیج فارس خارج شود. در آن زمان برخی از شیوخ با یکدیگر ائتلاف کردند و کشور مستقلی مثل امارات متحده عربی تشکیل دادند و بعض دیگر به حکومت ریاض ملحق شدند اما قطر گزینه سوم را انتخاب کرد یعنی پذیرفت که کشوری مستقل و کوچک باشد تا یکی از این گزینه ها را در پیش بگیرد. چراکه خاندان آل ثانی با حکمرانان عربستان اختلاف داشت، به علاوه نتوانسته بود با سایر امیر نشینان منطقه به توافق برسد و به جرگه اعضای امارات متحده عربی بپیوندد. به همین دلیل ملاحظه می شود "شیخ احمد بن علی آل ثانی" به عنوان بنیانگذار قطر شناخته می شود.

پنج ماه پس از اعلام استقلال قطر یعنی در 22 فوریه 1972 ولی عهد قطر طی یک کودتای آرام و با توافق اعضای خانواده آل ثانی، شیخ احمد را که در ایران به سر می برد از قدرت بر کنار ساخت. به دنبال این کودتا "شیخ عبدالعزیز" پسر امیر مخلوع تحت نظارت قرار گرفت و سرانجام او مجبور شد به عربستان فرار کند.

شیخ خلیفه در سال 1977 میلادی، پسر ارشد خود یعنی "شیخ حمد" را به عنوان ولی عهد معرفی کرد و وزارت دفاع این شیخ نشین را به او سپرد. این اقدام خشم "شیخ عبدالعزیز" برادر کوچکتر شیخ حمد را برانگیخت. او در آن زمان به عنوان وزیر دارایی و بازرگانی در دولت دوحه مشغول فعالیت بود ولی سرانجام مجبور به ترک قطر و اقامت در پاریس شد.

"شیخ حمد بن خلیفه آل ثانی" در سن 43 سالگی طی یک کودتای آرام و بدون خونریزی پدر خود را از قدرت برکنار ساخت و اکنون 17 سال است که زمام امور قطر را در دست دارد.

شیخ حمد کیست؟

"شیخ حمد" درسال 1952 میلادی در دوحه به دنیا آمد و دوره ابتدایی و متوسطه را در مدارس قطر گذراند. سیس وارد دانشکده "افسری" ساند هرست" انگلیس شد و در سا ل 1971 میلادی به دوحه بازگشت و در همان سال با درجه سر لشکری به ارتش قطر پیوست و فرمانده "گردان یکم مکانیزه" این کشور شد که اکنون به عنوان "گردان مکانیزه حمد" شناخته می شود. شیخ حمد نقش زیادی در افزایش توان نیروهای نظامی قطر ایفا کرد بطوری که ارتش این کشور را به ادوات نوین نظامی مجهزساخت و تعداد نیروهای آن را افزایش داد.

شیخ حمد در می 1977 میلادی به سمت ولی عهدی قطر انتخاب شد و این درحالی بود که سکان وزارت دفاع این کشور را در دست داشت. سپس از آن به عنون رئیس شورای عالی برنامه ریزی قطر منصوب شد . این شورا نقش زیادی در تکوین ساختار دولت مدرن و جدید قطر داشت.

شیخ حمد از سال 1979 تا 1991 میلادی رئیس شورای جوانان قطر بود و به فعالیت ورزشی جوانان توجه ویژه ای داشت و اولین ائتلاف ورزشی - نظامی قطر را به وجود آورد.

سرانجام شیخ حمد طی یک کودتای آرام در سال 1995 پدر خود را از قدرت برکنار ساخت و به عنوان امیر قطر بر جای او نشست.

نخستین کودتا علیه شیخ حمد در سال 1996 میلادی رخ داد ولی این کودتا با شکست مواجه شد و به دنبال این کودتای نافرجام 110 نفر از جمله برخی افراد خاندان سلطنتی آل ثانی دستگیر شدند. آنان به تلاش برای سرنگونی امیر قطر از طریق اقدامات نظامی و ارتباط با کشورهای بیگانه متهم شدند.

عادی سازی روابط با تل آویو از نگاه امیر قطر

کشورهای عربی بخوبی می دانند که راه نفوذ به قلب آمریکا از تل آویو می گذرد و قطر یکی از کشورهای عضو شورای همکاری خلیج فارس است که در این زمینه پیشتاز است.

شیخ حمد بن خلیفه در دیداری که با "بیل کلینتون" رئیس جمهوروقت آمریکا در ژوئن 1997 میلادی در نیویورک داشت، درارتباط با روند مذاکرات سازش تشکیلات خودگردان فلسطین با رژیم صهیونیستی و عادی سازی روابط دوحه با تل آویو گفت: «مسأله برقرای مناسبات اقتصادی با تل آویو از درگیری های سیاسی اعراب و اسرائیل جداست. قطر کشور ثروتمندی است و صدور گاز طبیعی، موقعیت مناسبی را برای دوحه در سطح جهان فراهم کرده است لذا ما در سطح جهان دارای نفوذ زیادتری نسبت به موقعیت جغرافیایی و سیاسی کشور خود هستیم.» امیر قطر تصریح کرد «رابطه اقتصادی با تل آویو هیچ تاثیری در روند مذاکرات صلح خاورمیانه ندارد.»

امیر قطر در گفت وگو با شبکه ماهواره ای الجزیره با تأکید بر مستحکم بودن روابط دوحه تل آویو گفت «موضع ما در برابر روند صلح فلسطین و اسرائیل روشن است. اسرائیل دولت قطر را دشمن خود می داند به رغم این، ما به روابط مان با تل آویو ادامه می دهیم چون اسرائیل در روند صلح جدی است.»

دکتر "اسعد ابو خلیل" استاد علوم سیاسی دانشگاه کالیفرنیای آمریکاست . وی یکی از شرکت کنندگان در برنامه " اتجاه المعاکس " شبکه الجزیره است. دکتر ابوخلیل در یکی از سفرهایی که در سال 2004 به قطر داشته خاطره دیدار خود را با امیر قطر و وزیر خارجه این شیخ نشین در ارتباط با عادی سازی روابط دوحه - تل آویو چنین نقل می کند" در اولین دیداری که با شیخ حمد داشتم از او درباره عادی سازی روابط با اسرائیل پرسیدم و گفتم آیا نمی ترسی که ازتحت فشار قرار بگیری ؟ جواب داد : تحت فشار هستم اما ضرورتی برای پاسخگویی به خواسته های آنها نمی بینم. در همین هنگام شیخ حمد بن جاسم وزیر خارجه قطر وارد شد و شیخ حمد با خنده به او گفت که دکتر اسعد از سیاست تو در عادی سازی مناسبات با اسرائیل راضی نیست و شیخ حمد بن جاسم اصلا به این موضوع جوابی نداد.

تاریخچه روابط قطر با رژیم صهیونیستی

قطر از ده ها سال گذشته روابط اقتصادی، سیاسی و دپیلماتیک با رژیم صهیونیستی دارد . در حقیقت ، تاریخ این روابط به سال 1991 باز می گردد. یعنی زمانی که شیخ خلیفه بن حمد آل ثانی امیر سابق قطر از برگزاری کنفرانس صلح اعراب و اسرائیل در مادرید حمایت و تلاش کرد که نقش بر جسته ای در تحولات خاورمیانه ایفا کند . هدف قطراین بود و هست که با عادی سازی مناسبات خود با رژیم صهیونیستی ، حمایت های بین المللی بویژه کشورهای غربی را از ارتقای جایگاه دوحه در تحولات خاورمیانه و جهان عرب بدست بیآورد.

قطر اولین کشورعضو شورای همکاری خلیج فارس و دومین کشور در جهان عرب بعد از اردن است که اقدام به دایر کردن دفتر بارزگانی رژیم صهیونیستی در دوحه کرده است. بدنبال قرارداد صلح "اسلو"که بین تشکیلات خودگردان فلسطین و رژیم صهیونیستی به امضا رسید شیخ "حمد بن خلیفه آل ثانی" امیر کنونی قطر با گشایش دفتر بازرگانی اسرائیل در دوحه موافقت کرد این در حالی بود که در آن زمان "بنیامین نتانیاهو" سیاستمدار افراطی اسرائیل سمت نخست وزیری رژیم صهیونیستی را به عهده داشت.

- "سامی رافل" یکی از دیپلمات های بلند پایه رژیم صهیونیستی است. وی در کتابی که در خصوص روابط دوحه و تل آویو نوشته صعود شیخ حمد به هرم قدرت را مرتبط با گسترش مناسبات قطر با اسرائیل می داند و می نویسد: امیر قطر به سرعت اقدام به تحکیم مناسبات کشورش با آمریکا از طریق امضای پیمان دفاعی مشترک کرد و اجازه داد تا این کشور در قطر پایگاه نظامی ایجاد کند . این مسئله سبب افزایش حمایت های آمریکا از قطر در مقابل فشارهای قدرت های منطقه ای از جمله عربستان شد. سه ماه پس از صعود شیخ حمد به هرم قدرت وی خواستار انتقال گاز قطر به اردن و اسرائیل شد.

- زمانی که" آریل شارون" درسال 1997 سمت وزیر زیرساخت های رژیم صهیونیستی بود، پیشنهاد خرید گاز از قطر را نپذیرفت اما هنگامی که تزیبی لیونی در همین سمت قرار گرفت ، موضوع خرید گاز از قطر را پذیرفت و اعلام کرد: تل آویو آمادگی دارد که در سال 2011 از قطر گاز وارد کند.

- عدم اعتراض گسترده و فراگیر کشورهای عربی و اسلامی به گشایش دفتر بازرگانی رژیم صهیونیستی در دوحه سبب شد تا دومین گام عادی سازی مناسبات با تل آویو بر داشته شود و قطر در سال 1998 به " شیمعون پرز"سیاستمدار کهنه کار رژیم صهیونیستی اجازه داد تا درکنفرانس اقتصادی خاورمیانه و شمال آفریقا که در دوحه برگزار شد، شرکت کند.

شمعون پرز کتابی به نام " صلح سبز" به رشته تحریر در آورده که در آن نظرات اقتصادی خود را پس از صلح با کشورهای خاورمیانه مطرح ساخته است. شیمعون پرز در این کتاب گفته است که در اثر همکاری های اقتصادی و فنی تل آویو با کشورهای منطقه و با اجرای پروژهای کشاورزی، عمرانی و گردشگری خاورمیانه قهوه آی به خاورمیانه سبز تبدیل خواهد شد.

- تیم هندبال رژیم صهیونیستی در اوت 1999 برای شرکت در دوازدهمین جام جهانی جوانان قطر وارد دوحه شد . این مسابقه که در باشگاه آل سعود دوحه برگزار شده بود، پرچم اسرائیل به اهتراز درآمد و سرود ملی رژیم صهیونیستی نواخته شد که با اعتراض تماشاچیان قطری مواجه شد.

- در اوت 2000 بر اساس پیمانی که بین دوحه و تل آویو منعقد شد ، هواهپیماهای قطری که به مقصد لندن پرواز می کردنند، اجازه یافتند از آسمان رژیم صهیونیستی عبور کنند . قطر پس از اردن دومین کشور عربی است که تل آویو اجازه داده است که هواپیماهایش از فراز آسمان اسرائیل عبورکند.

- چهارمین همسر امیر قطر که با حمایت های او" شهر آموزش" را در 10 کیلومتری دوحه تاسیس و از دانشگاه ها و مراکز علمی غربی از جمله آمریکا دعوت کرد تا در آنجا شعبه ای دایر کنند. دانشکده "ویل کورتول" آمریکا از جمله مراکز علمی بود که به این دعوت پاسخ مثبت داد. تعدادی از دانشجویان اسرائیلی در سال 2001 برای تحصیل در این دانشکده پذیرفته شدند و این گام بعدی در عادی سازی روابط دوحه _ تل آویو دربعد علمی به شمار می آید.

- " حمد بن جاسم بن جبر ال ثانی" وزیر خارجه قطر در می 2001 با "شیمعون پرز"همتای صهیونیست خود در واشنگتن دیدار و گفت وگو کرد.

- در نوامبر 2001 وزیر همکاری های منطقه ای اسرائیل برای شرکت در نشست سازمان تجارت جهانی وارد قطر شد و از دوحه دیدن کرد.

- منابع آگاه در اوت 2001 اعلام کردند که وزیر خارجه قطر محرمانه وارد تل آویو شده و با" آریل شارون" نخست وزیر و شیمعون پرز وزیر خارجه وقت اسرائیل دیدار و گفت وگو کرده است.

- در می 2002 وزیر خارجه قطر در کنفرانس سران عرب که در بیروت برگزار شد پیشنهاد کرد که به تل آویو برود و از آریل شارون نخست وزیر وقت رژیم صهیونیستی بخواهد تا به "یاسر عرفات " رئیس سابق تشکیلات خودگردان فلسطین اجازه شرکت در کنفرانس سران عرب را بدهد که این پیشنهاد با عدم موافقت شرکت کنندگان مواجه شد.

- در ژوئن 2002 وزیر خارجه قطر به صورت محرمانه با شیمعون پرز همتای اسرائیلی خود در پاریس دیدار و آخرین تحولات خاورمیانه را مورد بحث و بررسی قراردادند.

- پس از سرنگونی رژیم بعث عراق و اشغال این کشور توسط نظامیان آمریکایی وزیر خارجه قطر بار دیگر با شالوم همتای اسرائیلی خود در پاریس دیدار آخرین تحولات منطقه را مورد بررسی قراردادند.

- چند ماه بعد یعنی در دسامبر 2003 وزیر خارجه بار دیگربا همتای صهیونیست خود در مقر سازمان ملل دیدار و درباره تحولات خاورمیانه و خلیج فارس پس از سقوط صدام گفت وگو کرد.

- درسال 2007 شیمعون پرز معاون نخست وزیر رژیم صهیونیستی برای شرکت در کنفرانس" بحث وگفت وگو دوحه " وارد قطر شد. وی در این سفر با امیر این شیخ نشین دیدار و گفت وگو کرد.

- لیونی وزیر خارجه رژیم صهیونیستی در سال 2008 برای شرکت در کنفرانس" دموکراتیک، توسعه و تجارت " دوحه وارد قطر شد و در حاشیه این کنفرانس با امیر قطر به گفت وگو نشست.

- بدنبال حمله اسرائیل به نوار غزه در سال 2009 دولت قطر از تل آویو خواست به فعالیت دفتر بازرگانی خود در دوحه پایان دهد اما قطر پس از آن، طی دونامه تمایل خود را برای از سرگیری روابط با تل آویو اعلام کرد. روزنامه صهیونیستی معاریف با بیان این مطلب نوشت : این نامه های قطر از سوی نخست وزیر و وزیرخارجه اسرائیل رد شد.

- زمانی که مردم مصر علیه رژیم حسنی مبارک در سال 2010 قیام کردند و این انقلاب در اوائل سال 2011 به پیروزی رسید با انفجارهایی که در خط لوله انتقال گاز ارزان قیمت مصر به اسرائیل به وقوع می پیوست، جریان انتقال گاز به اسرائیل دچار افت و خیز شد. مقامات رژیم صهیونیستی تصمیم گرفتند جایگزینی برای گاز مصر پیدا کنند. با توجه به روابط دوحه - تل آویو واعلام آمادگی قبلی قطر برای فروش گاز طبیعی به اسرائیل مقامات تل آویو قطر را بهترین گزینه برای تامین گاز مورد نیاز خود اعلام کردند .در همین سال روزنامه اسرائیلی "معاریف" از دیدار محرمانه وزیر خارجه قطر با نخست وزیر رژیم صهیونیستی درپاریس خبر داد و نوشت : در این دیدار درباره صدور گاز قطر به اسرائیل بحث و تبادل نظر شد. براساس گزارش مراکز عربی و اسرائیلی توافقنامه محرمانه ای برای انتقال گاز قطر به اسرائیل به امضای دو طرف رسیده است.

- در 18 اکتبر2011 هیاتی از مقامات تل آویو که در میان آنان شیمعون پرز وتزیبی لیونی به چشم می خوردند به صورت محرمانه وارد دوحه شدند و با شیخ حمد بن خلیفه آل ثانی امیر قطر و برخی شخصیت های سیاسی این شیخ نشین دیدار و مذاکره کردند .در این سفر شیمعون پرز از باراز دوحه دیدن کرد . شبکه الجزیره این سفر را تحت پوشش خبری خود قرار نداد اما انتشار عکس های آن در اینترنت آبرویی برای این شبکه خبری نگذاشت.

- در 13 سامبر 2011 منابع آگاه قطری به شبکه خبری المنار گفتند که یک مقام وزارت دفاع ( جنگ) اسرائیل وارد دوحه شد وبه قصر شیخ حمد رفت و با امیر قطر درباره تحولات سوریه ، راه های گسترش مشارکت تل آویو در طرح اقدامات ضد دولت دمشق و تجهیز گروه های مسلح علیه حکومت بشار اسد گفت وگو کرد.

- "حسن بن عبدالله" وزیر صنایع و بازرگانی قطر در ژوئن 2012 با همتای اسرائیلی خود دیدار و درباره تامین گاز مورد نیاز رژیم صهیونیستی برای مدت نامحدود و پائین تر از قیمت چهانی گفت وگو کرد.

جام جهانی 2022 و گسترش روابط با تل آویو

دولت قطر با کسب 14 رای موافق توانست میزبانی جام جهانی فوتبال 2022 از آن خود کند . در حقیقت، برگزاری این جام در دوحه فرصتی را در اختیار قطر قرار خواهد داد تا مناسبات خود را با تل آویو بیش از بیش گسترش دهد.

قطری ها در برابر رای دهندگان اعلام کردند که " برگزاری جام جهانی فوتبال 2022 در خاورمیانه فرصتی را برای تمام کشورها ایجاد خواهد کرد تا مناسبات خود را با تل آویو به حالت عادی دربیاورند. آنان تصریح کردند" ما به تیم فوتبال اسرائیل و سایر کشوهای عربی می گوئیم برای شرکت در جام جهانی 2022 به قطر بیائید . مردم اسرائیل و سایر کشورها به دوحه بیایند تا تیم های خود را تشویق کنند که در سایه آن با یکدیگر آشنا شوند."

اسرائیل و امنیت جام جهانی 2022

شرکت های امنیتی رژیم صهیونیستی امنیت جام جهانی فوتبال 2022 را به عهده گرفته اند. به نوشته روزنامه عراقی" الدیار" قطر و اسرائیل قراردادی را برای تامین امنیت بازی های فوتبال جام جهانی 2022 امضا کرده اند که ارزش آن دو میلیادر دلار است . براساس این قرارداد سرویس های موساد، شاباک و امان امنیت این بازی های را به عهده خواهند داشت.شرکت اسرائیلی " سیکپورتال" نیز برای بررسی امنیتی قطعات ورزشکاه دوحه آمادگی خود را اعلام کرده است.

براساس این گزارش ، اکنون قطر یک میلیادر دلار به اسرائیل پرداخت کرده و قراراست بقیه آن را قبل از شروع جام جهانی 2022 به تل آویو پرداخت کند. البته سه ماه پیش از شروع مسابقات جام جهانی افسران امنیتی رژیم صهیونیستی با گذرنامه های دیگر کشورها از جمله اوکراین وارد دوحه خواهند شد.

این گزارش می افزاید ، هم اکنون یکدستگاه آپارتمان اجاره ای در قطر در اختیار کارکنان رژیم صهیونیستی قرار دارد و دوحه تمام امکانات امنیتی لازم را در اختیار آنان قرار داده است.

علل برقراری مناسبات دوحه - تل آویو

مرکز انتشاراتی "موشه دایان" درسال 2008 گزارشی را در تحت عنوان" روابط قطر و اسرائیل الگوی سیاست خارجی آینده" منتشر ساخت. نویسنده در این گزارش نقش دوحه را در تحولات خاورمیانه برجسته خوانده است. " یوزی ربی" در این گزارش از قطر به عنوان" ستاره بالارونده " در دیپلماسی خاورمیانه یاد کرده است . در این نوشتار از جمله عواملی که توجیه کننده برقراری مناسبات قطربا اسرائیل عنوان شده بهبودی روابط با آمریکاست. چرا که ممکن است درسایه گسترش مناسبات دوحه- تل آویو جایگاه سیاسی و امنیتی قطر در سطح منطقه بیش از بیش ارتقا یابد. در همین حال برخی معتقدند، علل اقتصادی در پس پرده تلاش های قطر برای توسعه روابط با تل آویو وجود دارد زیرا امارات از منابع عظیم گاز برخورداراست ومی کوشد تا این سوخت را به تل آویو بفروشد، به غیر از این تحلیل ها، یوزی ربی معتقد است علت تمایل دوحه به گسترش مناسبات با تل آویو در سیاست خارجی پیچیده قطر نهفته است. درحقیقت، دوحه می کوشد موقعیت و جایگاه متفاوتی نسبت به همسایگانش در تحولات منطقه و جهان عرب داشته باشد. از یک سو به عادی سازی روابط با اسرائیل می پردازد و از سوی دیگر می کوشد که این روابط به گونه ای نباشد که سبب ناراحتی همسایگانش شود. این نویسنده صهیونیست در گزارش خود به نقل از" واریبورزگادار" استاد مرکز تحقیقات راهبردی و بین المللی واشنگتن نوشت که قطر نقش بیشتری نسبت به دیگران بازیگران منطقه ای در خاورمیانه ایفا می کند

الگو گیری قطر از اسرائیل

ناظران سیاسی معتقدند به رغم اینکه اسرائیل در سرزمین کوچکی تشکیل شده اما به دلیل برخورداری از توانمندی مالی ، استفاده مناسب از رسانه و نیروی نظامی به روند شهرک سازی درسرزمین فلسطینی همچنان ادامه می دهد. قطر نیز با اینکه در سرزمین کوچکی تشکیل شده است، تلاش می کند الگوی رژیم صهیونیستی را برای خودش در منطقه پیاده کند. دوحه می کوشد در این راه از حمایت آمریکا و اسرائیل بهره مند شود . این درحالی است که قطر دارای ذخایر عظیم گاز است و یکی از تولیدکنندگان نفت به شمار می رود. آمریکا در این کشور سرمایه گذاری زیادی کرده است و دولتمردان قطری به خاطر صدور نفت و گاز پول زیادی در اختیار دارند.

شبکه الجزیره

در سال 1996 شبکه ماهواره ای الجزیره یا همان "بی. بی . سی عربی" با سرمایه ای بالغ بر 150 میلیون دلار تاسیس شد. هدف از راه انداری این شبکه کسب اعتماد در مخاطبان جهان عرب عنوان شده است. البته آمریکا و اسرائیل در ظاهر با راه اندازی این شبکه مخالفت کردند و آن را هدف حملات خود قرار دادند اما در پس پرده سیاست این شبکه براساس توافق امیر و وزیر خارجه قطر با آمریکا و اسرائیل راه اندازی شده است.

یعنی زمانی که شیخ حمد بن خلیفه آل ثانی از غرب خواست تا در برابر پدرش که خواستار بازگشت به قدرت بود و همسویی برخی کشورهای عربی از او حمایت کند ،در مقابل پذیرفت که مناسبات دوحه با تل آویو روند عادی به خود بگیرد. شبکه الجزیره نیز در این زمینه نقش مطلوبی را ایفا کرد. همچنین در جریان حمله آمریکا به افغانستان شبکه الجزیره این جنگ را به طور کامل تحت پوشش خبری خود قرار داد و با این کار بر مقبولیت این شبکه افزود. درحقیقت چتر خبری که شبکه الجزیره بر روی تحولات جهان عرب گشود سبب شد تا این شبکه به "بی.بی.سی" و " سی . ان. ان" عربی تبدیل شود و بیشترین تاثیر را بر مخاطبان خود بگذارد. براساس اسنادی که اخیرا ویکی لیکس منتشر ساخته است ، شبکه الجزیره به سلاحی در دست حکام عرب ( قطر) تبدیل شده است تا افکار عمومی جهان عرب را در میسر سیاست های خود هدایت کند.

حمایت نظامی

آمریکا در قطر بزرگترین پایگاه نظامی خود در منطقه را دارد و آن پایگاه العدید است. تجهیزات و تعداد نظامیان آمریکایی در قطر بیشتر ازپایگاه پنجم دریایی آمریکا در بحرین است. براساس نوشته نشریه "وال استریت ژورنال" پایگاه هوایی آمریکا در قطر بزرگترین پایگاه هوایی این کشور در خاورمیانه است بطوری که طول باند آن 4500 متر است و غول پیکرترین هواپیماها می توانند در آن به زمین بنشینند. این پایگاه هوایی با هزینه ای بالغ بر یک میلیارد دلار احداث شده و این درحالی است که قطردارای 12 فروند هواپیمای جنگی است اما 3 هزار نظامی آمریکایی در آن حضور دارند و از آنجا هواپیماهای حامل تانک و سایر تجهیزات نظامی و هواپیماهای جاسوسی آمریکا به سمت افغانستان به پرواز در می آیند. حال، با توجه به اینکه جنگ افغانستان و عراق تمام شده چرا نظامیان آمریکایی اینقدر حضور پررنگی در قطر دارند؟

شیخ حمد بن جاسم بن جبر آل ثانی وزیر خارجه به این پرسش پاسخ داده و گفته است" وقتی که یک نیروی نظامی بزرگ به قطر حمله کند ما نمی توانیم ازآن دفاع کنیم، به همین دلیل نیازمند حضور نظامی آمریکا هستیم." به علاوه چند پایگاه هوایی دیگرامریکا در قطر دارد که از قصر امیر این کشورچندان دور نیست و مسئولان قطری کتبا حضور دائمی نظامیان آمریکایی را در کشور خود تضمین کرده اند.

گفتنی است برخی کارشناسان معتقدند قطر بسترهای لازم برای تبدیل شدن به اسرائیل دوم را منطقه ندارد زیرا اسرائیل براساس عقاید صهیونیست تشکیل شده است اما قطر چه؟ این درحالی است که خاندان سلطنتی آل ثانی با پرداخت پول به حاکمیت خود برمردم این شیخ تداوم بخشیده اند. به علاوه صهیونیست ها نقش اساسی در مراکز تصمیم گیری آمریکا دارند اما حاکمان قطر فاقد چنین نفوذی هستند. اسرائیل از لحاظ راهبرد نظامی اهمیت فوق العاده ای برای واشنگتن دارد ولی نقش راهبردی قطر برای آمریکا درحد میزبانی پایگاه" العدید" است. ضمنا حدود 5 میلیون صهیونیستی ساکن در سرزمین های اشغالی فلسطین نظامی هستند و بطور متوالی در ارتش صهیونیستی به خدمت گرفته می شوند اما تعداد نظامیان قطر به 12 هزار نفر محدود می شوند.

قطر در سیاست راهبردی آمریکا

راه اندازی شبکه الجزیره سبب شد تا قطر نقش بیشتری در تحولات خاورمیانه و جهان غرب پیدا کند. پوشش خبری که این شبکه در جریان سقوط رژیم بعث عراق و اشغال این کشور توسط نظامیان آمریکایی و حوادث پس از آن ، ترور رفیق الحریری نخست وزیر سابق لبنان و نا آرامی های این کشور، جنگ 33 روزه ، نقش دوحه در تشکیل دولت وحدت ملی لبنان و جنگ 22 روزه نوارغزه از جمله مسائلی بودند که حضو قطردر تحولات خاورمیانه پررنگ تر کردند.

اکنون برخی ناظران سیاسی به نقش آفرینی قطر در روند انقلاب در کشورهای عربی و حوادث پس از آن، به چشم تردید نگاه می کنند و معتقدند دوحه دارای جایگاه مهمی در سیاست های راهبردی آمریکا در منطقه است. آنان بر این باورند که عوامل ذیل باعث شده است که آمریکا قطر را برای این ماموریت انتخاب کند.

1- با توجه به اینکه عربستان دارای روابط آشکار و پنهان با آمریکاست ، دیگر نمی تواند سیاست های راهبردی کاخ سفید در منطقه را به مرحله اجرا در آورد. به علاوه موضع ریاض و وهابی ها نسبت به انقلاب های کشورهای عربی تیره است.

2- مردم کشورهای عربی نسبت به تاریخ روابط قطر و آمریکا ذهنیت تیره و تاری ندارند.

3- دولتمردان قطری در عرصه سیاست خارجی این کشور بلند پروازی هایی انجام داده اند که نشان دهند از سلطه برادر بزرگتر شورای همکاری خلیج فارس یعنی عربستان خارج هستند.

4- هرچند که قطر رسما اسرائیل را به رسمیت نشناخته است و مناسبات رسمی با آن ندارد. اما دایربودن دفتر بازرگانی رژیم صهیونیستی در دوحه و توسعه مناسبات اقتصادی با تل آویوعملا به معنای به رسمیت شناختن این رژیم است

اکنون دوحه در چاچوب سیاست های راهبردی کاخ سفید در خاورمیانه عمل می کند و حقایق ذیل موید این موضوع است

1- ناظران سیاسی لیبیایی معتقدند که قطر از طریق شبکه الجزیره خود زمینه دخالت ناتو در لیبی را فراهم ساخت و انقلاب این کشور را به حضور نظامیان ناتو آلوده کرد اما این حوادث را به گونه ای نشان داد که گویی انقلاب مردم لیبی به پیروزی رسیده و این در حالی است که ناتو بخاطر نفت لیبی در روند انقلاب این کشور دخالت کرد. مسئولان لیبیایی از نقش مخرب قطر در روند انقلاب لیبی زبان به شکایت گشودند و دوحه را به ایجاد احزاب سیاسی در این کشور متهم ساختند.

2- احزاب و گروه های سیاسی تونس به دلیل دخالت های دوحه در امور داخلی این کشور با سفر شیخ حمد بن خلیفه امیر قطر به تونس مخالفت کردند و اجازه ندادند کمک های مالی قطر وارد تونس شود تا در روند ساختار سیاسی جدید این کشور تاثیرگذار باشد و کار تا جایی پیشرفت که مردم انقلابی تونس پرچم قطر را به آتش کشیدند.

3- دخالت قطر در امور داخلی مصر پس از آمریکا در مرتبه دوم قرار دارد. طوری که پس از سرنگونی حسنی مبارک چند حزب سیاسی در این مصر تاسیس کرده و بارها اموال مصریان را تحت عناوین مختلف بوکه کرده است.

5- در شرایط کنونی با اهمیت ترین فصل سیاست راهبردی آمریکا درارتباط با خاورمیانه مربوط به سوریه است و قطر در این چاچوب ماموریت مهمی به عهده دارد و آن هم سرنگونی بشار اسد رئیس جمهور سوریه است چرا که این نظام یک مانع اساسی در برابر طرح های رژیم صهیونیستی و آمریکا در منطقه به شمار می رود و پیشتیبان و حامی نیرومند مقاومت در لبنان و فلسطین است.

منابع و مآخذ:

سایت ویکیپدیا

www.taqadoumia.net

wwww.jouhina.cam

www.hespess.com

www.nasimonline.ir

www.ata.cc

www.aljewar.org

www.aljwaden.com

www.isam mallah.maktoobblong.com

wwwk345.yoo7.com

www.palestinesolidarity.over_blog.com

www.syrianow.com

www.jahannews.com

www.kahannes.ir

کتاب صلح سبز نویسنده شمعون پرز