مسکن 25 متری، مانعی بر سر تمدن نوین اسلامی

سرویس سبک زندگی پایگاه خبری 598، علی حجازیان-پژوهشگر شهرسازی و معماری/ انقلاب اسلامی پس از گذر از چهار دهه پرفراز ونشیب، وارد گام دوم خود شده است.مقام معظم رهبری در بیانیه گام دوم تصویر روشنی از ادامه مسیر کشور ترسیم کردند که مهمترین بخش آن تمدن سازی بود. این گام دوم، انقلاب را «به آرمان بزرگش که ایجاد تمدن نوین اسلامی و آمادگی برای طلوع خورشید ولایت عظمی (ارواحنافداه) هست» نزدیک خواهد کرد. یکی از مهمترین مقوله های تمدن سازی،معماری است. معماری به معنای آبادانی در سرزمینی متعلق به یک تمدن است. امامین انقلاب تاکید زیادی برمعماری و مسکن داشته اند.امام خمینی(ره)  مسکن را  یکی از ضروریات زندگی بشر و حداقل حقوق یک فرد می داند. این طبیعت تفکر امام بود که همه از مسکن برخوردار باشند. چون کارکرد انکار ناپذیر مسکن در رشد بشر از لحاظ اجتماعی و روانی برای ایشان کاملا واضح بود. برای ایشان بدیهی بود که اولین پایه های تشکیل اجتماع که خانواده باشد در مسکن شکل می گیرد و نداشتن یک سرپناه مناسب فاجعه است. مقام معظم رهبری نیز در چند سال اخیر متعدد به معماری اسلامی اشاره داشتند. ایشان بیان داشتند که باید هرچه ممكن است محیط زندگی شهر، بگونه ای طراحی و ساخته شود كه تحقق سبك زندگی اسلامی راحت تر، امكان پذیر باشد.[1] همچنین درجمع مهندسین اشاره کردند که رعایت شاخص های بومی و بخصوص شاخص های اسلامی در شهرسازی و خانه سازی، بسیار مهم است.[2] علیرغم تاکید بر حل معضل مسکن و ساخت مسکن متناسب با شاخصه های اسلامی،این بخش  به عنوان یکی از مهمترین نیازهای انسان بعد از انقلاب اسلامی ایران مورد بی توجهی سیاست گذاران و مجریان حوزه مسکن قرار گرفت.ما شاهد آن هستیم که بین اندیشه های معمارانه آرمانی انقلاب اسلامی ایران و معماری تحقق یافته در بستر کالبد به خصوص مسکن، فاصله زیادی وجود دارد.معماری می تواند نمایندگی فرهنگی کند، توسعه اجتماعی را منعکس کند و فضا را شکل بدهد معماری در برند سازی شهر و کشور می تواند موثر باشد همچنین کیفیت زندگی را تضمین کند.متاسفانه پس از گسترش تفکر ساخت خانه های کوچک مقیاس در دهه 70 ، مجدد ساخت خانه های کوچک مقیاس در روزهای اخیر در دستور کار قرار گرفته است. این درحالی هست که در سال قبل نیز قرار بر ساخت خانه های 25 متری بود که در نهایت این طرح به علت مخالفت کارشناسان متوقف شد.

مقام معظم رهبری تمدن اسلامی را فضایی می‌داند که انسان در آن فضا به لحاظ معنوی و مادّی می‌تواند رشد کند و به غایات مطلوبی برسد که خدای متعال او را برای آن غایات خلق کرده است. یکی از فضاهایی که انسان در آن رشد می کند مسکن است. مهمترین مکان رشد برای تربیت نسل، محیط خانه است. محیط خانه یکی از عواملی است که می‌تواند در تربیت فرزند مؤثر باشد. فرزندان مدت زمان قابل توجهی را در محیط خانه هستند. داشتن فضاي كافي براي زندگي نقش تاثيرگذاري در شادابي و سلامت روح و روان فرزند دارد که این امکان درمیکروآپارتمان ها وجود ندارد.بازی کردن، ضرورتی حیاتی در کاهش تکانه های فردی کودکان و نوجوانان است و به ایجاد شخصیت آنها در آینده کمک شایانی می کند، اما زندگی در محیط خانه های کوچک مقیاس اختلالات زيادي در این خصوص به وجود می آورد ونسل آینده ساز را با مشکلات متعددی روبرو می کند. پژوهش ها حاکی ازاین است که در آپارتمان ها كودكان به اندازه كافي نمي توانند بازي كنند. اين مسئله باعث مي شود در درازمدت سرمايه استخواني كمتري پيدا كنند و در آينده با مشكل پوكي استخوان مواجه شوند و کشور نسل سالمی نخواهد داشت.رشد يافتن کودک در محیطی بسته و محصور بسیار قابل تامل است. اين محیط ها ارتباط كودكان با طبیعت را به عنوان نبوغ آفرینش قطع مي كند و مانع رشد و شکوفایی کودکان می شود، در حالي كه كودكان در خانه هاي بزرگ تر، از روحيه و شادابي بيشتري برخوردارند كه اين روحيه در خانه هاي كوچك و آپارتمان ها ديده نمي شود.آپارتمان نشیني باعث شده كودكان و نوجوانان نتوانند انرژي هاي نهفته خود را آنطور كه بايد آزاد كنند، بنابراين دچار بي قراري، رفتارهاي تخريبي و پرخاشگري مي شوند. اين مسئله در طولاني مدت نه تنها موجب مخاطرات زيست شناسي و ضعف عضلاني و قواي ادراكي كودكان و نوجوانان مي شود، بلكه به خمودگي، احساس خشم و نافرماني نيز مي انجامد.لذا باتوجه به چالش ها ومسائلی که خانه های کوچک مقیاس برای کودکان درپی دارد ساخت این خانه ها مناسب برای جامعه ای که درپی تربیت نسلی انقلابی است نمی باشد.

داشتن جمعیت از مولفه های قدرت و بازوان اجرایی نظام اسلامی برای تمدن سازی است، نقش جمعیت در حرکت به سوی تمدن اسلامی از اهمیت بسزایی برخوردار است. باتوجه به این که اولویت حیاتی وراهبردی کشور در یک دهه آینده جمعیت است ساخت خانه های 25 متری چه تناسبی با سیاست های کلان نظام درحوزه جمعیت دارد؟

انسان موجودی اجتماعی است که برای غلبه بر انبوه مشکل‌ها و معضل‌ها پیرامونش ‌باید به زندگی اجتماعی روی بیاورد و درک این ضرورت بزرگ، پایه و اساس اجتماعی‌زیستن آدمی است. نیازهای انسانی از نظر مادی و روحی بیشتر از آن است که در شکل کوچک خانواده بتوان به همه آنها پاسخ گفت. یکی از دغدغه های انسان غربی،تنهایی ونداشتن صله رحم و ارتباط اجتماعی است بی شک منزل کوچک مقیاس و خوابگاهی یکی از دلایل مهم تنهایی وافسردگی انسان غربی است.در دین اسلام به مراتب، اهمیت صله رحم تاکید شده است. انجام صله رحم وارتباط با همسایه ها،دوستان واقوام نیاز به بسترهایی دارد که یکی از آن ها خانه وسیع است. قطعا با ساخت خانه 25 متری امکان حضور مهمان وصله رحم در خانه وجود نخواهد داشت.

مقام معظم رهبری در سخنرانی های چند سال اخیر بر روی مساله خانواده تاکید کردند و فرمودند که جریان سرمایه داری بین المللی تصمیم گرفته است که خانواده را ازبین ببرد،لذا باید برای حفظ وتقویت ارکان نظام خانواده برنامه ریزی کرد. خانواده در فضایی به نام خانه آرامش وتسکین پیدا می کند اگر ظرف مناسبی برای رفع نیازهای مادی ومعنوی خانواده فراهم نشود قطعا مشکلات اجتماعی-فرهنگی ناشی از بد مسکنی سالها جامعه را درگیر و باعث افول ودرجا زدن یک ملت خواهد شد.برای انهدام تمدن دینی، دشمنان اسلام وانقلاب برنامه ریزی زیادی برای نابودی خانواده داشته اند که قطعا عدم دسترسی مناسب به مسکن مطلوب برای تشکیل خانواده،فرزندآوری و رفع نیازهای فطری یکی از پلن های عملیاتی دشمن برای عدم تحقق تمدن نوین اسلامی است.

[1] ۱۳۹۲/۱۰/۲۳

[2] بیانات در دیدار جمعی از مهندسان1383