مقاومت و تمدن نوین اسلامی: بازتعریف مسیر پیش‌رو

به گزارش پایگاه خبری 598، در دنیای امروز، مفهوم مقاومت نه تنها در برابر نیروهای خارجی، بلکه در برابر ناعدالتی‌ها و انحرافات داخلی نیز اهمیت بسیاری یافته است. با افزایش فشارهای سیاسی، اقتصادی و فرهنگی بر جوامع اسلامی، بسیاری از اندیشمندان به این نتیجه رسیده‌اند که راهکار اصلی برای مقابله با این چالش‌ها، تقویت ارزش‌های اسلامی و تلاش برای ساختن یک تمدن نوین اسلامی است. تمدنی که نه تنها بر اساس عدالت و حقوق بشر بنا شده، بلکه در مقابل استبداد و ظلم نیز ایستادگی می‌کند.

برای بررسی دقیق‌تر این موضوع، با دکتر علی رضایی، استاد برجسته روابط بین‌الملل و مطالعات اسلامی، به گفتگو نشستیم. دکتر رضایی با تخصص و دیدگاه منحصر به فرد خود، به تحلیل چالش‌ها و فرصت‌های موجود برای تحقق تمدن نوین اسلامی پرداخته و به تبیین نقش مقاومت در این مسیر می‌پردازد. این مصاحبه به منظور درک بهتر از مفاهیم پیچیده‌ای همچون مقاومت و تمدن نوین اسلامی و شناخت استراتژی‌های مؤثر برای پیشبرد این اهداف، تنظیم شده است.

با ما همراه باشید تا از دیدگاه‌های کارشناسانه دکتر رضایی در این زمینه بهره‌مند شویم.

پرسش: دکتر رضایی، به عنوان یک کارشناس ارشد در مطالعات اسلامی و روابط بین‌الملل، چگونه رابطه بین مقاومت و تمدن نوین اسلامی را تحلیل می‌کنید؟

دکتر رضایی: برای درک این رابطه، ابتدا باید مفاهیم کلیدی را روشن کنیم. مقاومت در این زمینه، به معنای مقابله با ظلم، استبداد و استعمار، و در واقع، دفاع از حق و عدالت است. تمدن نوین اسلامی به دنبال بازسازی جامعه بر اساس ارزش‌ها و اصول اسلامی است. ارتباط این دو مفهوم در اینجاست که مقاومت به عنوان یک نیروی محرک، بستر لازم را برای ایجاد و تقویت تمدن نوین اسلامی فراهم می‌کند. بدون مقاومت در برابر ظلم، تحقق یک تمدن عادلانه و اسلامی امکان‌پذیر نخواهد بود. این مقاومت نه تنها در برابر نیروهای خارجی بلکه در برابر انحرافات داخلی و فساد نیز معنا پیدا می‌کند.

پرسش: آیا می‌توانید توضیح دهید که چگونه مقاومت به عنوان یک مفهوم چندبعدی، به شکل‌گیری تمدن نوین اسلامی کمک می‌کند؟

دکتر رضایی: بله، مقاومت چندبعدی است و در ابعاد مختلفی از زندگی فردی و اجتماعی تأثیرگذار است. به عنوان مثال، مقاومت فرهنگی به حفظ هویت اسلامی و مقابله با استحاله فرهنگی کمک می‌کند. مقاومت اقتصادی شامل تلاش برای خودکفایی، کاهش وابستگی به اقتصاد جهانی و تقویت اقتصادهای محلی است. این ابعاد مختلف مقاومت، در کنار یکدیگر، جامعه‌ای را شکل می‌دهند که بر پایه عدالت، خوداتکایی و هویت اسلامی بنا شده است. چنین جامعه‌ای می‌تواند اساس یک تمدن نوین اسلامی باشد که در آن ارزش‌های اسلامی به‌طور کامل به عمل درآیند.

پرسش: در زمینه مقاومت سیاسی، شما چه نقشی برای نظام‌های حکومتی اسلامی در تحقق تمدن نوین اسلامی قائل هستید؟

دکتر رضایی: نظام‌های حکومتی اسلامی نقش بسیار مهمی در این فرآیند دارند. این نظام‌ها باید نمونه‌هایی از عدالت، شفافیت و پاسخگویی باشند. متأسفانه، در برخی موارد، نظام‌های حکومتی به دلیل عدم پایبندی به اصول اسلامی، از اهداف اصلی دور شده‌اند. برای تحقق تمدن نوین اسلامی، نیاز است که این نظام‌ها به صورت جدی به اصول عدالت، مشارکت مردمی و حقوق بشر پایبند باشند. مقاومت سیاسی باید به معنای دفاع از این اصول و تلاش برای اصلاح نظام‌های حکومتی‌ای باشد که از این ارزش‌ها دور شده‌اند.

پرسش: با توجه به چالش‌های جهانی و منطقه‌ای، چه استراتژی‌هایی برای تقویت مقاومت و پیشبرد تمدن نوین اسلامی پیشنهاد می‌کنید؟

دکتر رضایی: اولین استراتژی، ایجاد یک چارچوب مشترک برای همکاری بین کشورهای اسلامی است. این همکاری‌ها باید در زمینه‌های مختلفی از جمله اقتصادی، فرهنگی و نظامی تقویت شود. دوم، توجه به دیپلماسی عمومی و استفاده از ابزارهای نرم‌افزارانه برای تقویت هویت اسلامی و مقابله با تصویرسازی‌های نادرست از اسلام و مسلمانان در جهان است. سوم، سرمایه‌گذاری در آموزش و پرورش به منظور ایجاد نسل‌هایی آگاه و متعهد به ارزش‌های اسلامی است. چهارم، تقویت نهادهای مدنی که می‌توانند به عنوان پل ارتباطی بین دولت و مردم عمل کنند و به تحقق اهداف مقاومت و تمدن نوین اسلامی کمک کنند.

پرسش: در زمینه فرهنگی، چه اقدامات عملی می‌توانند به مقاومت و تحقق تمدن نوین اسلامی کمک کنند؟

دکتر رضایی: اقدامات فرهنگی باید بر حفظ و تقویت هویت اسلامی تمرکز کنند. این شامل تولید محتوای فرهنگی و رسانه‌ای مبتنی بر ارزش‌های اسلامی، تقویت زبان‌های محلی و اسلامی، و حمایت از هنر و ادبیات اسلامی است. علاوه بر این، باید برنامه‌هایی برای ترویج فرهنگ گفتگو و مدارا در جامعه اسلامی اجرا شود. این امر به خصوص در جوامعی که با تنوع فرهنگی و مذهبی روبرو هستند، اهمیت دارد. ایجاد فضاهایی برای گفتگوی بین فرهنگی و بین مذهبی می‌تواند به کاهش تنش‌ها و تقویت همبستگی اجتماعی کمک کند.

پرسش: آینده مقاومت و تمدن نوین اسلامی را چگونه می‌بینید؟

دکتر رضایی: آینده مقاومت و تمدن نوین اسلامی، به بسیاری از عوامل بستگی دارد، از جمله میزان آگاهی و تعهد مسلمانان به ارزش‌های اسلامی، و همچنین توانایی آنها در مواجهه با چالش‌های داخلی و خارجی. اگر بتوانیم بر تفرقه‌ها غلبه کنیم و به سمت وحدت حرکت کنیم، می‌توانیم امید داشته باشیم که تمدن نوین اسلامی، نه تنها به عنوان یک الگوی دینی، بلکه به عنوان یک الگوی جهانی برای عدالت و توسعه پایدار، تحقق یابد.

پرسش: در پایان، چه پیامی برای مخاطبان ما دارید؟

دکتر رضایی: پیام من این است که مقاومت تنها به معنای ایستادگی در برابر دشمنان نیست، بلکه به معنای تلاش برای ساختن آینده‌ای بهتر بر پایه ارزش‌های اسلامی است. هر یک از ما در هر نقشی که داریم، می‌توانیم به این مقاومت و به تحقق تمدن نوین اسلامی کمک کنیم. همبستگی، آگاهی و تعهد به اصول اسلامی، کلیدهای اصلی برای ساختن این آینده روشن هستند.