علایم و علل کم‌کاری تیروئید در کودکان

خوشبختانه کم‌کاری تیروئید در بچه‌ها به‌راحتی تشخیص داده می‌شود و درمان هم اغلب مؤثر است.

علائم کم‌کاری تیروئید در کودکان

وقتی تیروئید در کودکان با سرعتی که باید کار نمی‌کند، خیلی چیزها در بدن آنها کم‌سرعت می‌شود که می‌تواند شامل تأخیر در رشد فیزیکی و علائم رفتاری شود. بعضی از این علائم:

. کوتاه‌قدتر از همسالان بودن

. کم‌انرژی بودن

. تأخیر در بلوغ یا بی‌نظمی سیکل پریود

. یبوست‌های مکرر

. افزایش وزن

. گرفتگی‌های عضلانی

. سرعت عکس‌العمل کُند

. خشکی پوست

. مرتباً احساس سرما کردن حتی وقتی که هوا گرم است

والدینی که علائم کم‌کاری تیروئید را در کودکشان می‌بینند باید او را نزد پزشک ببرند تا پزشک با انجام یک سری از آزمایش‌ها عارضه را تشخیص دهد. اگر پزشک اطفال عارضه‌ای مربوط به تیروئید پیدا کند یا تردید داشته باشد، کودک را به متخصص غدد کودکان ارجاع می‌دهد.

علت کم‌کاری تیروئید در کودکان چیست؟

تیروئید غده‌ای پروانه‌ای شکل در پایین گردن است که هورمون‌های مهم برای رشد کودک را تولید می‌کند. تیروئید همان غده‌ای است که سرعت متابولیسم را کنترل می‌کند؛ بنابراین تیروئید تنظیم می‌کند که با چه سرعتی غذا را به سوختی تبدیل کنید که به تمام بدنتان انرژی می‌دهد.

وقتی تیروئید شما هورمون‌های زیادی تولید می‌کند، سرعت متابولیسمتان بالا می‌رود و به آن پُرکاری تیروئید می‌گویند. اما وقتی تیروئید هورمون‌های کمی تولید می‌کند، سرعت متابولیسم کم می‌شود و به آن کم‌کاری تیروئید می‌گویند.

کم‌کاری تیروئید می‌تواند چیزی باشد که یک کودک با آن متولد می‌شود (مادرزادی) یا عارضه‌ای که بعداً به آن دچار می‌شود (اکتسابی).

کم‌کاری تیروئید مادرزادی

کم‌کاری تیروئید مشکل کمیابی نیست و نوزادانی که با کم‌کاری تیروئید مادرزادی متولد می‌شوند ممکن است غده تیروئیدشان کامل نشده باشد، یا وجود نداشته باشد و یا در جای نادرستی قرار گرفته باشد. یا شاید هم از نظر ساختاری مشکلی نداشته باشد؛ اما به دلایل دیگری آن‌طوری که لازم است هورمون ترشح نکند.

کم‌کاری تیروئید اغلب طی غربالگری‌های روتین نوزادی در بیمارستان تشخیص داده می‌شود و درمان به‌موقع می‌تواند جلوی تأخیر در رشد و رفتار را بگیرد.

نوزادانی که با کم‌کاری تیروئید به دنیا می‌آیند می‌توانند کاملاً سالم و شاداب به نظر برسند.

اگر کم‌کاری تیروئید نوزادی زودتر درمان نشود احتمالاً به‌مرور متوجه تأخیر در رشد کودک خواهید بود. به عبارتی دیگر کودکانی که دچار کم‌کاری تیروئید مادرزادی‌اند ممکن است دیرتر از زمان مورد انتظار بنشینند، راه بروند، حرف بزنند یا کلمات را بفهمند.

در موارد شدیدتر، کودکانی که کم‌کاری تیروئید دارند و خوب درمان نمی‌شوند ممکن است خوب غذا نخورند. ضمناً این بچه‌ها ممکن است مدت‌زمان طولانی‌تری دچار زردی باشند یا عضلات ضعیف‌تری داشته باشند.

کم‌کاری تیروئید اکتسابی

کم‌کاری تیروئید اکتسابی شایع‌تر از کم‌کاری تیروئید مادرزادی است. بچه‌هایی که کم‌کاری تیروئید اکتسابی دارند با تیروئیدی که عملکرد درستی دارند متولد شده‌اند؛ اما عملکرد این غده بعداً دچار افت می‌شود.

اغلب کم‌کاری تیروئید اکتسابی نتیجهٔ تیروئید هاشیموتو می‌باشد. هاشیموتو یک بیماری خودایمنی است که در آن سیستم ایمنی به‌اشتباه به سلول‌های سالم غده تیروئید حمله‌ور می‌شود. در این موارد، سیستم ایمنی به غده تیروئید حمله کرده و آن را ضعیف می‌کند و باعث می‌شود هورمون‌های موردنیاز بدن برای رشد تولید نشود.

یک درصد از کودکان به بیماری هاشیموتو دچار می‌شوند. تیروئید هاشیموتو می‌تواند باعث کُندی رشد در کودکان شود. دیگر علائم شامل یبوست، کم‌انرژی بودن، احساس سرما، خشکی پوست و کلسترول بالا می‌شوند. این علائم مشابه همان علائمی هستند که در کم‌کاری تیروئید بزرگسالان دیده می‌شود.

علل کمتر شایع کم‌کاری تیروئید در کودکان عبارتند از:

. تیروئیدیت؛ التهاب موقت تیروئید که ممکن است در اثر عفونت ویروسی ایجاد شود.

. برداشتن غده تیروئید با جراحی برای درمان گره‌های تیروئیدی، سرطان تیروئید یا بیماری گریوز.

. پرتودرمانی که تیروئید را از بین می‌برد یا به آن آسیب می‌رساند، از جمله ید رادیواکتیو برای درمان بیماری گریوز، یا پرتودرمانی در ناحیه گردن که برای درمان بیماری هوچکین، لنفوم یا سایر سرطان‌ها استفاده می‌شود.

. داروهایی مانند لیتیوم، آمیودارون و اکس‌کاربازپین که می‌توانند از عملکرد غده تیروئید جلوگیری کنند.

. ید بیش از حد یا خیلی کم، که می‌تواند از عملکرد طبیعی غده تیروئید جلوگیری کند.

. آسیب به غده هیپوفیز. هیپوفیز ("غده اصلی") در مغز به تیروئید می‌گوید چه مقدار هورمون تولید کند. هنگامی که هیپوفیز آسیب می‌بیند، ممکن است دیگر قادر به تولید TSH کافی برای اطمینان از عملکرد طبیعی تیروئید نباشد.

کم‌کاری تیروئید اکتسابی معمولاً جنبه وراثتی دارد؛ بنابراین به‌منظور تشخیص درست کم‌کاری تیروئید اکتسابی، پزشک از شما درباره سابقهٔ این بیماری در خانواده می‌پرسد تا ریسک این عارضه را ارزیابی کند. همچنین پزشک معاینهٔ فیزیکی انجام می‌دهد تا اندازهٔ غده تیروئید کودک را بسنجد. آزمایشات خون نیز جهت ارزیابی هورمون TSH انجام می‌شوند تا عملکرد تیروئید بررسی شود.

آیا کم‌کاری تیروئید کودک تدریجاً برطرف خواهد شد؟

کم‌کاری تیروئید معمولاً رفع نمی‌شود اما درمان مناسب می‌تواند علائم را به‌خوبی کنترل نماید. بچه‌هایی که دچار کم‌کاری تیروئید مادرزادی یا اکتسابی‌اند مثل بزرگسالان تحت درمان قرار می‌گیرند که معمولاً در این درمان‌ها از هورمون مصنوعی تیروئید استفاده می‌شود. این هورمون مصنوعی جایگزین هورمون طبیعی تیروئیدی می‌شود که غده تیروئید این افراد نمی‌تواند آن را تولید کند.

لووتیروکسین معمول‌ترین دارویی است که برای کم‌کاری تیروئید تجویز می‌شود. لووتیروکسین برای کودکان نیز خوب جواب می‌دهد و رشد آنها را در حد نرمالی نگه می‌دارد و کمک می‌کند روند بلوغشان حفظ شود.

درمان با هورمون مصنوعی تیروئید تنها زمانی مؤثر است که این غده دچار کم‌کاری باشد. بچه‌های زیادی ممکن است دچار یبوست، خشکی پوست یا پریودهای نامنظم باشند که علت آنها ربطی به تیروئید ندارد؛ بنابراین آزمایش و تشخیص درست اهمیت دارد.

تست‌های منظم برای چک‌کردن سطح هورمون تیروئید برای بچه‌هایی که دارو مصرف می‌کنند بسیار مهم است. یکی از دلایل هم این است که پزشک مطمئن شود دوز مصرف دارو برای بیمار مناسب است. مصرف دارو با دوز زیاد می‌تواند موجب پرکاری تیروئید شود. کودکانی که به پرکاری تیروئید دچار می‌شوند ممکن است بیش‌فعال باشند و نتوانند آرام بنشینند. این بچه‌ها ممکن است مشکل خواب داشته باشند یا رفتارهای وسواسی از خود نشان دهند.

پزشک باید مطمئن شود که دوز مصرف داروی کودک برای رشد خوبش مناسب است. دوز دارو نباید زیاد یا کم باشد؛ دقیقاً به‌اندازه!

اگر کودکتان به درمان نیاز دارد، تحت‌نظر پزشک اطفال و متخصص غدد کودکان پیگیر درمانش باشید. داروها را طبق دستور به کودک بدهید و تست‌های چکاپ را به‌موقع انجام دهید.

منبع:تبیان