وجه شباهت عمروموسی و شیمون پرز

فارس، هم اکنون مصر خود را برای یکی از بزرگ‌ترین رویدادهای تاریخی خود یعنی برگزاری انتخابات ریاست جمهوری می‌کند. انتخاباتی که باید آن را اولین انتخابات پس از سه دهه حاکمیت دیکتاتوری "حسنی مبارک" بر این کشور برشمرد. در این رقابت 13 نامزد با یکدیگر به رقابت می‌پردازند.

خبرگزاری فارس بنا دارد برای آشنایی بیشتر کاربران با نامزدهای انتخابات ریاست جمهوری به تبیین دیدگاه ها و مواضع و معرفی مشروح هریک از آنها و بیان رویکردشان در قبال مسائل مختلف و نگاهشان نسبت به مسائل داخلی، خارجی نحوه تعامل آنها با کشورهای مختلف بپردازد.

عمرو موسی، نامزد انتخابات ریاست جمهوری مصر

عمرو محمود أبو زید موسی

عمرو محمود أبو زید موسی، معروف به عمرو موسی به عنوان کاندیدای مستقل که تایید 43.960 تن از شهروندان مصری را همراه خود داشت، در 4 فروردین سال ‌جاری نامزدی خود برای شرکت در انتخابات ریاست جمهوری مصر را اعلام کرد.

وی متولد 3 اکتبر 1936 در قاهره است. موسی متاهل است و دو فرزند دارد، وکیل است و در خانواده ثروتمندی در قاهره بزرگ شده است. مسلمان سکولار است و فارغ التحصیل رشته حقوق از دانشگاه قاهره و برای مدت کوتاهی نیز وکالت می‌کرده است.

او در پایان دهه پنجاه میلادی به دستگاه دیپلماسی مصر پیوست. در دوره‌ای مدیر اداره روابط خارجی مصر بود، پس از آن سفیر مصر در هند شد و بعد از آن عضو گروه مصری اعزامی به سازمان ملل در نیویورک شد و پس از آن به عنوان سفیر کشورش در سازمان ملل انتخاب شد.

عمرو موسی را باید از جمله دیپلمات‌های با سابقه مصر برشمرد که به مدت یک دهه یعنی از سال 1991 میلادی تا سال 2001 میلادی سمت وزیری خارجه مصر را احراز و سکان سیاست خارجی رژیم دیکتاتوری حسنی مبارک را هدایت می‌کرد.

پس از آن عمرو موسی دبیرکلی اتحادیه عرب را از سال 2001 میلادی تا سال 2011 میلادی بر عهده گرفت و در حالی‌که تنها سه ماه از پیروزی انقلاب بزرگ 25 ژانویه 2011 مردم مصر و سرنگونی رژیم حسنی مبارک نگذشته بود، وی زمزمه استعفا از سمت دبیرکلی اتحادیه عرب و نامزدی در انتخابات ریاست جمهوری مصر پس از مبارک را سر داد.

عمرو موسی، زمانی‌که دبیرکلی اتحادیه عرب را برعهده داشت

عمرو موسی و آنگونه که رسانه‌ها وی را معرفی می‌کنند

از زمان اعلام عمرو موسی مبنی بر شرکت در انتخابات ریاست جمهوری مصر،‌ رژیم‌های عربی و کشورهای غرب که متحد دیرین خود "حسنی مبارک" را در مصر سرنگون می‌دیدند، به عمرو موسی به عنوان یکی از مهره‌های خود در مصر جهت حفظ منافعی نگاه کردند که اکنون و با انقلاب 25 ژانویه مردم مصر آن را برباد رفته می‌دیدند.

به همین دلیل رسانه‌های محافظه‌کار عرب از همان سال گذشته تمام تلاش خود را به کار بردند تا تصویری دیگر از عمرو موسی ارائه دهند و در راستای همین اقدامات بود که این رسانه‌ها تلاش کردند، با ارائه یک چهره "ضد اسرائیلی" از عمرو موسی در جهت کسب محبوبیت مردمی، وی را شایسته‌ترین فرد برای جانشینی حسنی مبارک معرفی کنند.

بر این اساس مثلا خبرگزاری الشرق الاوسط مصر هنگامی‌که عمرو موسی سال گذشته  از کناره‌گیری خود از دبیر کلی اتحادیه عرب سخن گفته بود، مصاحبه‌ای از وی با شبکه اول رادیو اروپا را چاپ و منتشر کرده بود که در آن عمرو موسی تاکید کرده بود که آماده است، حتی برای دوره انتقال قدرت در مصر نقشی را برعهده بگیرد.

وی در پاسخ به این سوال که ایا احتمال دارد، خود را به عنوان کاندیدای ریاست جمهوری مصر معرفی کند، گفته بود: چرا بگویم نه؟!

پس از آن مشاهده شد که عمرو موسی از سمت دبیر کلی اتحادیه عرب کناره‌گیری می‌‌کند، انتشار خبر کناره‌گیری عمر و موسی از سمت دبیر کلی اتحادیه عرب با واکنش‌های متفاوتی در رسانه‌های عربی مواجه شد. برخی از وی مانند یک "اسطوره ملی" نام بردند و برخی دیگر "چهره‌ای متفاوت" از وی به نمایش گذاشتند.

عمرو موسی در دیدار با پادشاه عربستان سعودی

تمجید رسانه‌های سعودی از عمرو موسی

در میان تمام رسانه‌های عربی، واکنش رسانه‌های سعودی که در قالب تمجید و مدح و ثنای عمرو موسی نمود پیدا می‌کرد، جالب توجه‌تر از سایر رسانه‌های عربی بود، به عنوان مثال روزنامه "الاقتصادیه"، عربستان سعودی در این‌باره نوشت که "دبیر کل اتحادیه عرب ستاره دیپلمات‌‌های عربی است که جایگاه مردمی بالایی در مصر دارد".

این روزنامه سعودی عمرو موسی (75 ساله) را یک نابغه، حاضرجواب، فعال، دارای شایستگی‌های دیپلماتیک و حرفه‌ای که با روح شوخ طبعش تناقضی ندارد و دارای درایت و آگاهی وسیع به قضایا و مسائل جهان عربی و بین المللی معرفی می‌کند و تصویری از وی به خواننده ارائه می‌دهد، گویی حتی دشمنان عمرو موسی هم به این شایستگی‌ها و قابلیت‌ها اعتراف می‌کنند.

روزنامه الاقتصادیه در ادامه مدح و ثنایش از عمرو موسی می‌افزاید: جایگاه مردمی عمرو موسی به مواضع محکم وی در قبال اسرائیل به عنوان دشمن شماره یک جهان عرب باز می‌گردد!

همان‌طور که در سطور بالا گفته شد، عمرو موسی پیش از این و در فاصله سال‌های 1991 تا 2001 به مدت 10 سال سمت وزیر خارجه مصر را دارا بوده است تا اینکه حسنی مبارک از ترس رقابت، او را به اتحادیه عرب کشاند. چون مبارک اعتقاد داشت، او تنها کسی است که می‌تواند به اسرائیل "نه" بگوید.

روزنامه فرامنطقه‌ای "الحیات" عربستان سعودی نیز در بیوگرافی‌های جداگانه‌ای از 3 چهره مطرح فعلی مصر یعنی "عمر سلیمان"، مرد آهنین مبارک، دست راست و معاون وی و رئیس سازمان اطلاعاتش و "عمرو موسی"، وزیر خارجه سابق حسنی مبارک و "محمد البرادعی"، مدیرکل سابق آژانس انرژی اتمی می‌نویسد که در اینجا به توصیفات این روزنامه فرامنطقه‌ای درباره عمر موسی اشاره می‌کنیم که الحیات شانس او را از سلیمان و البرادعی به دلیل محبوبیت قابل توجه و هم به دلیل داشتن دشمنان کمتر بیش از دو رقیب وی می‌داند.

این روزنامه در ادامه تمجید از عمرو موسی می‌نویسد: او سفیر مصر در سازمان ملل، وزیر خارجه و دبیر کل اتحادیه عرب بوده است. اسرائیلی‌ها همیشه عمرو موسی را متهم می‌کردند که او یک "ناصری مخفی‌کار" است که اندیشه‌های پان عربیستی دارد و تا امروز در لباس سفیر، وزیر و دبیر کل در برابر اسرائیلی‌ها ایستاده است.

الحیات افزود: همین برای عمرو موسی کافی است که او دشمن آشکار اسرائیل در نظام سیاسی مصر بوده است.

اما این رسانه به شادی رژیم صهیونیستی پس از انتخاب وی برای دبیرکلی اتحادیه عرب اشاره ای نکرد.

عمرو موسی در کنار شیوخ عرب

نگاهی به دیدگاه‌های معارضان عمرو موسی

پیش از آنکه نگاهی به دیدگاه‌های مخالفان عمرو موسی در این نوشتار داشته باشیم، بد نیست نگاهی به سخنرانی عمرو موسی در اوایل دهه 90 میلادی و در کسوت وزیر خارجه مصر داشته باشیم. این سخنرانی که بخشی از آن در ادامه مطلب می‌آید در جمع 150 صاحبنظر و روزنامه‌نگار بین المللی در موسسه بروکینگز ایراد شد:

"ما در مصر درک کرده‌ایم که دنیا تغییر خواهد کرد و از حالت دو قطبی درآمده و به وضعیت یک قطبی روی خواهد آورد. جهان تحت تاثیر یک ابرقدرت یعنی آمریکا درخواهد آمد و ما زودتر از همه این را درک کرده و در راستای جهان جدید حرکت کرده‌ایم. ما در دهه هفتاد برنامه صلح با اسرائیل را پیش گرفتیم که اساس آن مبادله زمین در قبال صلح بود. آمریکا نقش مهمی را در برقراری صلح کامل بین مصر و اسرائیل ایفا کرد".

صرف نظر از این اظهارات عمرو موسی که به دهه پیش برمی‌گردد، روزنامه الرای اردن در یک موضع گیری اظهارات موسی در خصوص کناره‌گیری از دبیر کلی اتحادیه عرب و ورود به صحنه سیاسی مصر را یک خطای سیاسی از جانب وی قلمداد می‌کند و می‌نویسد:

"عمر وموسی می‌گوید که آماده پاسخگویی به اراده مردم مصر در اشاره‌ای واضح به ریاست جمهوری است، اما وی پیش از این کار باید با وزرای خارجه عرب هماهنگی‌های لازم را انجام دهد. همه کشورهای عربی اکنون با این تحرکات آکروباتیک عمرو موسی که گاه به این طرف و گاه به آن سو متمایل می‌شود، مشکل دارند و ظاهرا موسی هم بدش نمی‌آید که گاهی در نقش عبدالناصر غرق شود".

در همین حال روزنامه "الوطن" در تحلیلی با عنوان "عمرو موسی تجربه یا نفاق" می‌نویسد: "آنچه در مصر فعلی در جریان است تنها به سود عمرو موسی است. دوره بعد از مبارک راه را برای دستیابی موسی به کرسی ریاست جمهوری هموار کرده است. در تمام مدت اعتراض‌ها حتی یک کلمه هم از عمرو موسی در رد مبارک نشنیدیم و اکنون سقوط مبارک را به ملت خود تبریک می‌گوید".

کشتار در نوار غزه و سکوت اعراب

این روزنامه می‌افزاید: "زمانی که کمپ دیوید به امضا رسید، عمرو موسی رئیس شاخه سازمان‌های بین المللی سازمان ملل متحد بود و در طول جنگ علیه تروریسم، موسی به نفع آمریکا فضای عربی را مدیریت کرد. اما نخواست این تجربه سیاسی را در خلال جنگ اسرائیل علیه غزه به کار گیرد و پس از جنگ غزه زمانی که "رجب طیب اردوغان"، نخست وزیر ترکیه در "اجلاس داووس" در اقدامی تاریخی "شیمون پرز"، رئیس رژیم صهیونیستی را به جرم قتل زنان و کودکان غزه به باد انتقاد گرفت، عمرو موسی بر صندلی تکیه کرد و از جای خود تکان نخورد. مگر او نماینده سران عرب در اجلاس داووس نبود".

وی که زمانی وزیر خارجه مصر بود هیچ‌گاه مورد سرزنش سران رژیم صهیونیستی قرار نگرفت و هنگامی که به ریاست اتحادیه عرب برگزیده شد، از طرف رژیم صهیونیستی با استقبال مواجه شد.

وی که به عنوان یک ضد صهیونیست معرفی می‌شود، در سخنرانی موسسه بروکینگز گفت که "ما در ایجاد تحول در خاورمیانه خیلی زود دست به کار شدیم و در دهه هفتاد برنامه صلح با اسرائیل را پیش گرفتیم که اساسش مبادله زمین در قبال صلح کامل بود".

اجلاس دافوس در سوئیس

داستان مادر یهودی عمرو موسی

از جمله نکات جالب درباره عمرو موسی اینکه چندی پیش رسانه‌های مصری فاش کردند که مادر عمرو موسی یهودی است و روزنامه "روز الیوسف" در گزارشی در این‌باره نوشت که میان شیمون پرز، رئیس رژیم صهیونیستی و کاندیدای ریاست جمهوری مصر یک وجه مشترک وجود دارد. پرز یک مادر عرب دارد و عمرو موسی مادرش یهودی است.

سپس این روزنامه با اشاره به اینکه مادر عمرو موسی نه تنها یهودی است، بلکه یکی از هنرپیشگان بزرگ مصر نیز هست، می‌نویسد: وی در حالی راقیه ابراهیم نامگذاری شده بود که اسم واقعی او "راشیل ابراهام لیوی" بود.

راشیل گفته می‌شود، با پدر موسی به طور رسمی ازدواج کرده است و براساس آیین یهودیت که نسب از مادر به فرزند می‌رسد، لذا نسب یهودی دبیر کل سابق اتحادیه عرب و نامزد کنونی انتخابات ریاست جمهوری مصر از این زن نشأت می‌گیرد.

راقیه ابراهیم کسی که ادعا شده مادر یهودی عمرو موسی است

رسانه‌های مصری در این‌باره نوشته‌اند که راقیه ابراهیم یکی از مزدوران موساد بوده که با کمک وی دانشمند اتمی مصری "سمیره موسی" در دهه پنجاه قرن گذشته ترور شد.

در این راستا پایگاه اطلاع رسانی "المحیط" نوشته است که نوه ابراهیم  "ریتا دیوید توماس" را پیدا کرد. وی در گفتگویی با این پایگاه اطلاع رسانی گفت که مادر بزرگش از دوستان نزدیک سمیره موسی بوده وبنابر یادداشت‌های روزانه راشیل که در کتابخانه‌اش در کالیفورنیا یافت شد. تصاویر مختلفی از منزل سمیره موسی در آن مشاهده شد که راشیل آنها را در مناسبت‌های مختلف از منزل این دانشمند مصری گرفته بود. علاوه بر آنکه توانسته بود،  از روی کلید خانه سمیره بر روی قطعه‌ صابونی نقش برداری کند و آن را به مزدوران موساد تحویل دهد. مدتی پس از آن هرد و برای تفریح به سالن اوپرا می‌روند. در این هنگام مزدوران موساد وارد منزل سمیره می‌شوند و از تمام تحقیقات و پروژهای علمی او کپی برداری می‌کنند.

ریتا دیوید توماس،‌ نوه راقیه ابراهیم

پس از آن راشیل به سمیره پیشنهاد می‌دهد که به آمریکا مهاجرت کند و با گرفتن تابعیت آمریکایی به تحقیقات هسته‌ای خود ادامه دهد که با مخالفت وی مواجه می‌شود و هنگامی که سمیره موسی برای دیدار از آمریکا در سال 1952 به این کشور مسافرت می‌کند، راشیل توسط یکی از دوستان مشترک خبردار می‌شود و موساد اقدام به ترور این دانشمند هسته‌ای مصری می‌کند.

برنامه‌های انتخاباتی عمرو موسی

عمروموسی در اعلام برنامه‌های انتخاباتی خود در عرصه داخلی بر کاهش هرچه سریع‌تر فقر و افزایش قدرت و توانمندی اقتصادی کشور تکیه کرده است و به همین منظور تاکید می‌کند که فقر اولین دشمن مصر است که باید با آن به مبارزه برخواست.

وی معتقد است، در شرایط کنونی بهترین نظام برای مصر نظام ریاستی است، چرا که این نظامی دمکراتیک و به دور از دیکتاتوری است و در آن اختیارات پارلمان (قوه مقننه) و رئیس جمهور (قوه مجریه) جدا از یکدیگر و همچنین وظایف آن کاملا مشخص و معین است.

اما در عرصه سیاست خارجی آنچه از مواضع عمرو موسی تاکنون برداشت شده، مواضع ثابت و روشنی نبوده‌اند و مهمترین ویژگی‌ آنها تغییر و چرخش است، بر این اساس آخرین موضع‌گیری‌های وی در قبال مسائل زیر ارائه می‌شود:

آمریکا

این نامزد انتخابات ریاست جمهوری مصر در اظهارات خود درباره عرصه سیاست خارجی متعهد شده است، در صورت پیروزی در انتخابات تلاش کند، رابطه‌ای ویژه با آمریکا داشته باشد.

قضیه فلسطینی و مسجد الاقصی

عمرو موسی شب گذشته در یک کنفرانس خبری در قاهره در راستای تبلیغات انتخاباتی، حمایت خود را از حقوق ملت فلسطین به ویژه تشکیل کشور مستقل به پایتختی قدس شریف اعلام کرد.

وی معتقد است که قضیه فلسطینی جز در صورت اتخاذ موضع درست و صحیح توسط مصر حل نخواهد شد.

وی افزود: ما خواهان خاورمیانه‌ای عاری از سلاح‌های هسته‌ای هستیم و این مسئله در وهله اول باید در مورد اسرائیل اجرایی شود.

عمروموسی در رابطه با قضیه فلسطینی و مذاکرات به اصطلاح صلح خاورمیانه نیز گفته است که من موافق مذاکره با اسرائیل هستم، اما به اعتقاد من صرف امید بستن به مذاکرات و در نظر نگرفتن سایر اهرم‌ها در مقابل اسرائیل، ما را دقیقا به وضع نا‌مطلوبی می‌رساند که امروز پس از مذاکرات طولانی در آن هستیم.  

کمپ دیوید

در آخرین موضع‌گیری صورت گرفته توسط دبیر کل سابق اتحادیه عرب درباره پیمان "کمپ دیوید" وی تاکید کرده است، که دوران مصرف پیمان سازش مصر و اسرائیل، موسوم به کمپ دیوید با پایان رسیده و باید در چارچوب امنیتی روابط قاهره با اسرائیل این پیمان مورد بازنگری قرار گیرد.

دبیرکل پیشین اتحادیه عرب تاکید کرد: هم اکنون چیزی به نام پیمان کمپ دیوید دیگر وجود خارجی ندارد، دوره این پیمان بسر آمده و دیگر قابل اجرا نیست.

این سخنان عمرو موسی در حالی ایراد می‌شود که وی در یکی از سخنرانی‌های انتخاباتی چند روز گذشته‌اش در خصوص رابطه با رژیم صهیونیستی اعلام کرده است که به معاهده صلح با این رژیم احترام می‌گذارد.

به گزارش روزنامه صهیونیستی "معاریو"، "شیمون پرز"، رئیس رژیم صهیونیستی در دیدار با "جان کری"، سناتور آمریکایی در اراضی اشغالی با استقبال از اظهارات عمرو موسی مبنی بر پایبندی به معاهده کمپ دیوید، گفت: روابط مصر و اسرائیل در مرحله آزمون قرار گرفته است.

رژیم صهیونیستی

اما درباره دیدگاه عمرو موسی باید گفت که وی در آخرین اظهار نظر با اشاره به لزوم برقراری ارتباطاتی بر اساس احترام متقابل در عرصه بین المللی تاکید کرده است: در میزان عادی سازی روابط با اسرائیل نیز نباید کاهش و یا افزایشی دیده شود که این سخن به معنای ادامه سیاست رژیم سابق در قبال رژیم صهیونیستی است.

با این حال سران رژیم صهیونیستی نسبت به آینده روابط خود با قاهره در صورت روی کار آمدن عمرو موسی چندان آسوده خاطر نیستند. وی در یکی از اظهار نظرهایش گفته بود که مصر باید در شروط توافقنامه صدور گاز خود به اسرائیل بازنگری کند و او هرگز تجربه حسنی مبارک را در قبال اسرائیل تکرار نخواهد کرد و علیه سیاست‌های اسرائیل موضع‌گیری خواهد کرد.

ایران

عمرو موسی همواره در موضع‌گیری‌های خود پس از انقلاب 25 ژانویه مصر در اظهار نطرهای خود به مناسبت‌‌های مختلف از ایران به عنوان یک قدرت تاثیرگذار منطقه‌ای یاد و بر اهمیت بر قراری رابطه با جمهوری اسلامی ایران تاکید کرده است.

وی ضمن حمایت از اتخاذ موضع درست در برقراری روابط با ایران گفته است که از اولین کسانی بوده که از گفتگو با ایران حمایت می‌کرده است، اما اختلافات میان نهاد ریاست جمهوری و وزارت خارجه در زمان حسنی مبارک سبب برگزار نشدن گفتگو شد.

موسی تاکید کرده است که ایران کشور بزرگی است و بر روی ناو هواپیمابر زندگی نمی‌کند (اشاره به با ثبات بودن ایران) و سیاست‌های برجسته‌ای در منطقه دارد. مصر در امنیت منطقه‌ای باید نقش داشته باشد و تا زمانی که خطر اسرائیل وجود دارد نباید از برنامه هسته‌ای ایران حرف بزنیم.

وی می‌گوید: ایران کشوری نیست که تازه تشکیل شده باشد، بلکه تمدن کهن ایران پیشینه‌ای بیش از 2000 سال دارد، درست همانطور که ما یک کشور خاورمیانه‌ای با تمدنی کهن هستیم، بنابراین راه‌حل مسئله اعراب و ایران این است که پای میز مذاکره بنشینیم و برای حل مشکلات موجود در منطقه راه‌حل مدون ارائه بدهیم.

عمرو موسی درباره برنامه هسته‌ای ایران نیز پیش از این و هنگامی که دبیر کل اتحادیه عرب بود، گفته بود که در اتحادیه عرب کمیته‌ای تشکیل شده و در این کمیته گزارش‌های آژانس انرژی اتمی در رابطه با فعالیت هسته‌ای ایران را به دقت مطالعه می‌شود. طبق این گزارش‌ها ایران تا به حال انحرافی به سمت استفاده غیرصلح‌آمیز از انرژی هسته‌ای نداشته‌ است.

عمروموسی در این ارتباط گفته بود: من از زبان اکثریت اعضای اتحادیه عرب به شما می‌گویم اقدام نظامی اسرائیل یا آمریکا بر ضد ایران به ضرر تمام کشور‌های منطقه است و اوضاع خاورمیانه را وخیم و بی‌ثبات می‌کند. او افزود بنابراین ما با چنین اقدامی مخالفیم و احتمال همکاری کشورهای عربی با آمریکا یا اسرائیل برای حمله به تاسیسات هسته‌ای ایران را رد می‌کنیم.