خراسان، در حالي که دور افتادن از آموزه هاي اسلامي و در پيش گرفتن سبک
نادرست زندگي علت اصلي بسياري از مشکلات روزانه ماست. يکي از عادت هايي که
بيشتر مردم به آن دچار هستند خوابيدن اول صبح و غفلت از سحرخيزي است. با
اين که در دين مبين اسلام و در سخنان بزرگان سفارش بسيار زيادي به سحرخيزي
شده است، اما شب بيداري ها، ميهماني ها و تفريحات شبانه و تماشاي تلويزيون
را به سحرخيزي ترجيح مي دهيم. اين در حالي است که ثابت شده افسردگي يکي از
نتايج خواب صبحگاهي است.
اگر مي خواهيد درباره فوايد سحرخيزي بيشتر بدانيد و عزم خود را براي يک تغيير بزرگ در زندگي جزم کرده ايد، ادامه مطلب را بخوانيد.
جسم
و روح انسان نيازهاي خاصي دارد و بسياري از انديشمندان معتقدند انسان روحي
است که جسم دارد؛ به عبارتي اولويت اصلي انسان تغذيه روح است همچنان که
انسان به تغذيه جسم اهميت مي دهد بايد به تغذيه روح هم توجه کند و حتي به
آن اهميت بيشتري بدهد و آن چه را براي سلامت روحش مفيد است، به کار گيرد،
جليل معمارياني مشاور فکري جوانان با بيان اين مطلب مي گويد: همان طور که
في المثل اگر مي خواهيم اندام متناسب و بدن سالمي داشته باشيم و از ورود
ميکروب به بدن جلوگيري کنيم بايد يک سري نکات را رعايت کنيم، ورزش کنيم و
بهداشت تغذيه و محيط را در نظر بگيريم، بايد نيازمندي هاي روح را هم
بشناسيم و آن را برآورده کنيم. داشتن صفات نيکو، پرورش فضايل اخلاقي،
مداومت بر انجام کارهاي خوب و پرهيز از رذايل اخلاقي از جمله مهم ترين
راهکارهايي است که به تغذيه روح کمک مي کند. يکي از بهترين راه ها براي
تغذيه روح، سحرخيزي است.
نتايج تحقيقات گسترده علمي نشان مي دهد که
سحرخيزي -که در تعليمات ديني بر آن توصيه بسياري شده است- براي روح و جسم
بسيار مفيد است. به عنوان مثال غلظت خون با سحرخيزي کاهش مي يابد و هورمون
هاي ضدافسردگي در بدن انسان ترشح مي شود، به طوري که افراد سحرخيز کمتر
دچار افسردگي مي شوند. سحر زماني است که اکسيژن خالص به سطح زمين مي رسد و
اين هواي پاک و اکسيژن خالص براي سيستم بدن بسيار مفيد است.
در
بسياري از روايات اسلامي، ائمه اطهار(ع) به سحرخيزي توصيه کرده اند. امام
رضا(ع) در روايتي مي فرمايند که رزق خاصي براي بندگان تقسيم مي شود که زمان
آن بين طلوعين است. يعني بين طلوع فجر و طلوع خورشيد و خواب در اين ساعات
مکروه است زيرا انسان را از دريافت اين رزق خاص محروم مي کند. در مذمت خواب
صبح گاه روايات بسياري داريم.
در روايتي آمده است که خواب صبح از
ناداني انسان سرچشمه مي گيرد. اين روايت بدين معناست که اگر انسان بداند
نخوابيدن در اين ساعات از روز چه فوايدي دارد، هرگز نمي خوابد اما نسبت به
اين مسئله نادان است.معمارياني با اشاره به اين که سحرخيزي در وسعت رزق،
زيبايي چهره و اخلاق حسنه تاثير دارد، مي گويد: علماي اخلاق تاکيد مي کنند
که اگر مي خواهيد اخلاق حسنه داشته باشيد، سحرخيز باشيد. از طرف ديگر
سحرخيزي باعث تقويت اراده فرد مي شود. زيرا خواب صبح که در ادبيات ما به
«شکرخواب» معروف است، بسيار شيرين است و مقاومت براي نخوابيدن در اين ساعات
فقط کار انسان هاي بااراده است.
در واقع همان زماني که به بيداري و
سحرخيزي توصيه شده است، خواب بسيار لذت بخشي دارد و سحرخيزي يعني غلبه بر
اين خواب لذت بخش براي رسيدن به دستاوردهاي بهتر و بزرگ تر، مقاومت در
برابر خواب صبحگاهي و کسب اين لذت اراده انسان را تقويت مي کند، کسي که
بتواند در مقابل اين لذت مقاومت کند در طول زمان قادر خواهد بود با تقويت
اراده در برابر لذت گناهان هم مقاومت کند. حتي شايد بتوان گفت قدرت روحي
افراد با چنين تمرين هايي افزايش پيدا مي کند. چنان که افرادي که عادت به
سحرخيزي دارند، به طور کلي مقاوم ترند و قدرت روحي بالاتري دارند، بسياري
از روستاييان که عادت به سحرخيزي دارند، انسان هاي مقاوم و با استقامتي
هستند و در برابر مشکلات به زانو در نمي آيند.
يکي از ويژگي هاي
اصلي اين افراد همين سحرخيزي است. سحرخيزي و غلبه بر خواب صبح در طول زمان
از آن ها انسان هاي با استقامت و مقاومي مي سازد که ديگر افراد ناخودآگاه
با حضور در کنار آن ها اين قدرت را احساس مي کنند.اصولا يکي از ويژگي هاي
مشترک انسان هاي موفق و خلاق سحرخيزي است. نتايج تحقيقات نشان مي دهد
افرادي که به توفيقات بسيار بزرگي در زندگي خود رسيده اند، سحرخيز بوده
اند.
در گذشته تعداد بيشتري از مردم سحرخيز بودند، اما متأسفانه در
حال حاضر اين عادت متعلق به نسل گذشته است و فقط پدربزرگ و مادربزرگ ها
هستند که عادت به سحرخيزي دارند.
معمارياني با بيان اين که يکي از
تبعات مدرنيته در کشور ما شب بيداري هاي طولاني و به تبع آن خواب صبحگاهي
است، تصريح مي کند: متأسفانه شيوه زندگي ما چنان تغيير کرده است که
ناخودآگاه قادر به سحرخيزي نيستيم. تا نيمه هاي شب در برخي نقاط شهر مثل
پارک ها ترافيک داريم و ميهماني هاي شبانه به ساعات بعد از نيمه شب کشيده
مي شود. رسانه ها هم که در برنامه زندگي ما تغييرات جدي داده اند، با جدول
زماني پخش برنامه هاي خود مردم را به دير خوابيدن عادت داده اند.
اما
نکته اين جاست که همواره مي توان با يکسري تغييرات مردم را به بيداري
صبحگاهي تشويق کرد. به عنوان مثال برگزاري بعضي مسابقات را مي توان به صبح
موکول کرد تا هم عده اي زودتر از خواب بيدار شوند و هم عده اي که تصور مي
کنند صبح ها نمي توان کار مفيدي انجام داد، باطل بودن اين تفکر را دريابند.
بزرگان گفته اند هيچ کاري مثل خواب صبح شيطان را خوشحال نمي کند
زيرا او درمي يابد که عده زيادي از نعمت و رزق و مغفرت و سلامت و توفيق و
آرامش محروم شده اند. به همين دليل است که امام صادق(ع) مي فرمايند:
سحرخيزي را از دست ندهيد زيرا کسي که سحرخيز نيست از بسياري از نعمت ها و
رزق ها محروم است.
همچنين در روايات آمده است که جبرئيل به حضرت
محمد(ص) فرمود: «اي محمد(ص)، هر گونه مي خواهي زندگي کن ولي بدان که از اين
دنيا رخت برمي بندي، هر گونه مي خواهي دوست بدار ولي بدان پايان آن جدايي
است، هر گونه مي خواهي عمل کن ولي بدان براي کردارهايت جزايي است اما بدان
که شرف و بي نيازي مرد در سحرخيزي است.» اين روايت حاوي نکته عجيبي است که
سحرخيزي را به بي نيازي ارتباط مي دهد. پيامبر(ص) فرمودند که ۳ گروه از
وسوسه هاي ابليس و لشکريانش در امان هستند يکي گروهي که خداوند را زياد ياد
مي کنند، گروهي که از بيم خدا گريانند و گروهي که سحرها استغفار مي کنند.
به
گفته معمارياني خوب است براي سحرخيزي عزم جدي داشته باشيم و با علم به
فوايد سحرخيزي تلاش کنيم خود را به سحرخيزي عادت دهيم. ورزش، پياده روي،
تصويرسازي ذهني، قرارهاي صبحگاهي، کسب دانش و معرفت درباره فوايد سحرخيزي
راهکارهاي مناسبي براي سحرخيزي است.خوب است بدانيد رزقي که در سحر مقدر مي
شود رزق خاصي است که خداوند براي بندگان سحرخيز خود در نظر مي گيرد. البته
منظور فقط رزق مادي نيست بلکه معرفت، وجدان و شعور رزق بعضي انسان هاست که
اين امر به تقويت روح و عزت نفس آن ها منجر مي شود. آن چه نشاط و سرزندگي
را از زندگي بسياري از مردم با وجود داشتن امکانات رفاهي و مالي گرفته،
نبود همين رزق خاص است.
امام باقر(ع) مي فرمايند: خداوند بنده اي
را که زياد دعا کند، دوست دارد و بر شما باد دعاي سحر تا طلوع آفتاب زيرا
آن زمان درهاي آسمان گشوده مي شود و رزق انسان ها تقسيم مي شود و نيازهاي
بزرگ و ضروري وي برآورده مي شود.همچنين امام رضا(ع) مي فرمايند کسي که بين
فجر و طلوع بخوابد از روزي اش خواب مانده است و امام سجاد(ع) مي فرمايند
قبل از طلوع آفتاب نخواب زيرا خداوند در اين زمان روزي بندگان را به جريان
مي اندازد.