سکوت دمشق درباره آشتی‌جویی با آنکارا شکست

به گزارش پایگاه خبری 598 به نقل از گروه بین‌الملل خبرگزاری فارس، پس از آنکه چهره‌ها و مقامات سیاسی و حزبی ترکیه و رسانه‌های این کشور، سیگنالهای متعددی برای عادی‌سازی روابط با سوریه نشان دادند، دمشق نیز سکوتش را در قبال آشتی‌جویی آنکارا شکست و طرح خود برای عادی‌سازی روابط با آنکارا را علنی کرد.

این در حالی بود که طی هفته‌های اخیر، با وجود تداوم ارسال سیگنال‌های مثبت از سوی آنکارا به سمت دمشق و ادعای ترکیه در بازنگری سیاست‌هایش در قبال سوریه، دمشق همچنان سکوت کرده بود و هیچ نهاد رسمی سوریه درباره این اظهارات و مواضع آنکارا اظهار نظر نمی‌کرد. دمشق ترجیح داد که منتظر ایجاد فضای مناسب برای میانجیگری ایران و روسیه بماند.به همین دلیل نیز در نهایت در کنفرانس خبری مشترک وزرای خارجه سوریه و روسیه در مسکو، دمشق موضع خود را به صراحت اعلام کرد.

روزنامه لبنانی الاخبار، با انتشار یادداشتی با تیتر «دمشق سکوتش را شکست: این برنامه ما برای عادی‌سازی با آنکارا است»، نوشت: «دمشق سکوت خود را در قبال پیام‌های آنکارا شکست و از تریبون مسکو که به همراه تهران درگیر میانجیگری دشوار میان همسایگان ترکی و سوری است، اعلام کرد که دمشق با از سرگیری روابط با آنکارا در شرایطی محکم و استوار  که ضامن بازگشت کنترل سوریه بر سراسر اراضی خود باشد، مخالفتی ندارد. امری که راه را برای آغاز گفت‌وگوی واقعی سوری - سوری همراه می‌کند.

به اعتقاد نویسنده، علیرغم عجله دیپلماتیک و رسانه‌ای ترکیه به سمت سوریه، به نظر می‌رسد مسیر عادی‌سازی که در حال حاضر با مسئولیت سازمان‌های اطلاعاتی هر دو کشور در حال هموار شدن است، زمان بر باشد، مگر این‌که آنکارا گام‌های قابل‌ملاحظه‌ای بردارد که از طریق آن بتواند این مسیر را تسریع بخشد. امری که به نظر می‌رسد برای رجب طیب اردوغان یک اولویت است.

نخستین اظهارنظر رسمی سوریه درباره آشتی با آنکارا 

دو روز پیش، در پی دیدار طولانی  «فیصل المقداد» وزیر امور خارجه سوریه و «سرگئی لاوروف» همتای روس در مسکو، هر دو اظهارات همسویی را با محوریت دو موضوع آوارگان سوری و حضور آمریکا در سوریه بیان کردند و با تاکید بر ضرورت خروج نیروهای آمریکایی به عنوان شرط لازم برای حل بحران سوریه، اعلام کردند که این امر به منزله ستون فقرات برای تلاش‌های کشورهای ضامن روند آستانه ( یعنی روسیه، ایران و ترکیه) است و علاوه بر آن، موجب ایجاد زمینه مناسب برای باز شدن درهای بسته بین آنکارا و دمشق خواهد شد.

در همین راستا، هر دو وزیر نقش خرابکارانه نیروهای آمریکایی که بیشتر مناطق نفتی سوریه را تحت تصرف دارند، و نیز حمایت آنها از پروژه جدایی‌طلبی کردها را یادآور شدند که یکی از بارزترین موانع برای دستیابی به یک راه حل سیاسی مطابق با قطعنامه‌های سازمان ملل است و نیز تهدیدی برای تمامیت ارضی سوریه و ممانعت از روند بازگشت پناهجویان به خانه‌های خود به دلیل فشارهای معیشتی و اقتصادی تحمیل شده از سوی واشنگتن بر دمشق به شمار می‌رود.

بر اساس این یادداشت، بررسی این موضع و قبل از آن اظهارات «رجب طیب اردوغان» رئیس جمهور ترکیه علیه سیاست‌های ایالات متحده، از وجود یک توافق اولیه بین ترکیه و سوریه خبر می‌دهد که می توان از آن به سمت گفت‌و‌گوهای سیاسی پیش رفت که در حال حاضر دستگاه‌های اطلاعاتی سوریه و ترکیه در تلاشند آن را توسعه دهند.

در ادامه این یادداشت آمده‌است، المقداد در آنچه که می‌توان آن را نخستین اظهارنظر رسمی سوریه درباره موضوع آشتی با ترکیه دانست، پس از مدتها سکوت عامدانه، در پاسخ به خبرنگاران، وجود شرایط برای عادی سازی روابط را رد کرد و از موضوعاتی که باید «بر اساس احترام به حاکمیت دولت‌ها» مورد توجه قرار گیرد، سخن گفت و بر ضرورت پایان دادن به اشغالگری، توقف حمایت از تروریسم، عدم مداخله در امور داخلی و حل مشکلات آبی تاکید کرد.

وی با بیان اینکه دمشق به «کسانی که از تروریسم حمایت و پشتیبانی می کنند» اعتماد ندارد، گفت: «وقتی به چنین راه حلی برسیم، به نفع سوریه و ترکیه خواهد بود و مقدمه‌ای برای بازگرداندن روابط به آنچه که قبل از آغاز جنگ بوده، خواهد بود».

به اعتقاد نگارنده، سخنان المقداد نشانه‌های روشنی از آنچه سوریه در سر دارد، چه از نظر پایان دادن به حضور نظامی ترکیه در اراضی خود، چه از نظر توقف حمایت آنکارا از گروه های مخالف، که دمشق آن را بی‌معنا کردن پروژه «راه حل سوریه» می داند، نشان می دهد. به نظر می‌رسد که سوریه در این دیدگاه از سوی متحدان روسی و ایرانی خود حمایت می‌شود، به‌ویژه با توجه به این‌که هر دو متحد مذکور به صورت مستمر، هرگونه حمله نظامی جدید ترکیه به مناطق سوری را رد می‌کنند. چیزی که لاوروف در کنفرانس خبری اخیر نیز به صراحت بیان کرد و توافقات بین دمشق و آنکارا (توافق آدانا که در سال ۱۹۹۸ امضا شده) که از طریق آن می‌توان نگرانی‌های امنیتی ترکیه را از راه های دیپلماتیک برطرف کرد، را یادآور شد.

عجله اردوغان برای کسب دستاوردهای میدانی و سیاسی در پرونده سوریه

در ادامه یادداشت الاخبار آمده است: «در نتیجه، وضعیت کنونی را می‌توان آغاز چرخش ترکیه به سمت سوریه دانست که از طریق آن، آنکارا برای دستیابی به دستاوردهایی چه در قالب یافتن راه حلی برای مشکل پناه‌جویان و چه از طریق درو کردن دستاوردهای میدانی و سیاسی عجله دارد تا اردوغان از آن‌ در رقابت‌های انتخابات ریاست جمهوری در ترکیه هزینه کند. با نزدیک شدن به تاریخ این رقابت ها در ژوئن سال آینده، این رویکرد تشدید خواهد شد».

نویسنده تصریح کرد: «از سوی دیگر، دمشق خواهان یک نقشه راه روشن است که تضمین کننده بازگرداندن کنترل خود بر تمام نقاط کشور و تبدیل ترکیه از یک طرف درگیری به یک عنصر کمکی در راه حل باشد. هر دو خواسته بخشی از یک مسیر طولانی را نشان می‌دهد که نیازمند توافق‌ها در مورد بسیاری از نقاط در هم تنیده به ویژه در سایه وضعیت پیچیده در شمال سوریه است. جایی که آنکارا، از طریق گروه‌های وابسته به خود، حومه حلب و رقه را کنترل می‌کند، در زمانی که هیئة تحریر الشام (جبهه النصره) که هنوز به ترکیه وابسته است، با کنترل ادلب که بزرگترین پایگاه گروه های "جهادی" است، تک‌روی می‌کند».

باز شدن پنجره آشتی میان ترکیه و روسیه با میانجیگری روسیه و ایران

در برابر معادلات میدانی، سیاسی و حتی اقتصادی (با توجه به افزایش فشارها بر آنکارا و تمایل  آن به ایفای نقش بیشتر در پروژه‌های مرتبط با انرژی در منطقه و شرایطی که باید برای تضمین بازگشت پناهجویان سوری فراهم شود)، به نظر می‌رسد تلاش‌های روسیه و ایران تاکنون توانسته است پنجره‌ای را بگشاید که طی آن، مذاکرات امنیتی مستمری بین سوریه و ترکیه با هدف یافتن راه‌حل‌هایی برای مسائل میدانی به‌صورت متوالی و تدارک برای انتقال به اقدام سیاسی آغاز شود. این بدان معناست که روند عادی‌سازی زمان زیادی طول خواهد کشید، مگر اینکه آنکارا، که به دنبال تسریع این امر است، ابتکار عمل را به دست گیرد تا شتاب دیپلماتیک خود را به گام‌های عملیاتی مشابه در میدان تبدیل کند.