چرا حمله ترکیه به سوریه به ضرر خودش است؟

به گزارش پایگاه خبری 598 به نقل از فارس پلاس - روایت روز؛ ارتش ترکیه درحال آماده سازی حمله به سوریه است. سه شنبه گذشته جنگنده‌های ترکیه‌‌ای به برخی نقاط در شمال سوریه (ریف حلب شمالی) حمله کردند. ارتش ترکیه همزمان تجهیزت نظامی زیادی را وارد منطقه عملیاتی «سپر فرات» در شمال سوریه کرده است.

از طرفی، یک مقام نظامی دولت سوریه در واکنش به حمله هوایی ترکیه گفت: «هرگونه حمله به هر نقطه نظامی نیروهای مسلح سوریه با پاسخ مستقیم و فوری در تمامی جبهه‌ها مواجه خواهد شد».

امّا ماجرا چیست؟

ماجرا به ۲ خرداد ۱۴۰۱ باز می‌گردد. اردوغان اعلام کرد که ارتش ترکیه درصدد حمله به شمال سوریه است تا یک منطقه حائل ۳۰ کیلومتری ایجاد کند. رئیس جمهور ترکیه روز ۱۱ خرداد اهداف عملیاتی مدنظر خود را معرفی کرد و گفت که ما «تل رفعت» و «منبج» را از تروریست پاکسازی می‌کنیم و این کار را گام به گام در سایر مناطق انجام خواهیم داد.

• منظور اردوغان از تروریست یک گروه مسلّح کردی موسوم به یگان‌ مدافع خلق (YPG) است. آنکار بر این باور است که یگان مذکور با پ.کا.کا (PKK) مرتبط است. «پ.کا.کا» از سال ۱۳۶۳ در جنوب شرقی ترکیه در حال جنگ با آنکاراست.
• منظور اردوغان از گام به گام یعنی ایجاد نوار سراسری به طول «مرز ترکیه - سوریه» و «عمق ۳۰ کیلومتری» است که تقریباً مناطق فوقانی بزرگراه M۴ را از ادلب تا مرزهای عراق شامل می‌شود. نقاط عملیات احتمالی ترکیه (قرمز)، خط بزرگراه M۴ و مناطق تحت اشغال ترکیه طی ۳ عملیات سپر فرات، شاخه زیتون و چشمه صلح در نقشه زیر آمده است.

مناطق تحت کنترل ارتش ترکیه و نیروهای کردی در سوریه | منبع: DW

این موضع ترکیه با مخالفت همزمان ۳ قدرت حاضر در سوریه یعنی ایران، روسیه و آمریکا مواجه شد.

ترکیه طی شش سال گذشته ۴ عملیات نظامی تحت عناوین سپر فرات (Euphrates Shield) در سال ۲۰۱۶، شاخه زیتون (Olive Branch) در سال ۲۰۱۸ و چشمه صلح (Peace Spring) در سال ۲۰۱۹  انجام داده که منجر به اشغال شهرهایی نظیر «عفرین»، «تل ابیض» و «جرابلس» در مجاورت مناطق مرزی شمال سوریه شده است. عملیات چهارم تحت عنوان سپر بهار (Spring Shield) در سال ۲۰۲۰ انجام شد که به دلیل درگیری مستقیم با ارتش سوریه و محور مقاومت نتیجه‌ میدانی برای ترکیه به همراه نداشت.

عملیات شمال سوریه به ضرر اردوغان است؛ چرا؟

ترکیه ۲ هدف را برای عملیات در شمال سوریه اعلام کرده است: اول؛ ایجاد منطقه حائل ۳۰ کیلومتری در عمق خاک سوریه برای عقب راندن گروه‌های کرد مسلّح. دوم؛ استقرار ۱/۰۰۰/۰۰۰ میلیون نفر از ۳/۷ میلیون آواره سوری حاضر در ترکیه در این نوار حائل ۳۰ کیلومتری.

امّا این اقدام از دو منظر به ضرر حاکمیت ترکیه است:

وخامت اوضاع اقتصادی: اردوغان در نشست سه جانبه ایران، روسیه و ترکیه اعلام کرد که ۳/۷ میلیون سوری در سوریه حضور دارند. این خود بار سنگینی بر دوش اقتصاد بحرانی ترکیه است.

حساب کنید این جمعیت پناهجو اگر روزی فقط ۲ قرص نان مصرف کنند، عدد کل  چیزی در حدود ۷/۵ میلیون قرص نان در روز خواهد شد. این البته بعیدترین نوع هزینه‌کرد یک فرد در یک شبانه روز است. طبیعتاً یک فرد در روز از مقداری خاص مواد غذایی، سوخت و ... استفاده می‌کند که جمع روزانه آن برای ۳/۷ میلیون نفر عددی در خور توجه خواهد شد. شروع عملیات در شمال سوریه موج آوارگی به سمت اروپا را افزایش خواهد داد و ترکیه دروازه این قاره است.

دویچه وله (DW) آلمان درباره اوضاع ترکیه گزارش داد که نرخ تورم این کشور به مرز ۸۰ درصد رسیده، هزینه‌ حمل و نقل نسبت ۱۲۳ درصد و قیمت مواد غذایی و نوشابه‌های غیرالکلی ۹۳ درصد افزایش یافته است.[۱] با استناد به آمار خبرگزاری وابسته به دولت آلمان، تورم ترکیه بالاترین نرخ در قرن ۲۱ است.[۲]

نشریه پولیتیکو (Politico) آمریکا تیر ۱۴۰۱ نوشت که اردوغان با وجود بحران اقتصادی ترکیه، نبرد خارجی را انتخاب کرده است. در گزارش پولیتیکو پیرامون اوضاع داخلی ترکیه آمده است: «رستوران‌ها [در ترکیه]  منوهای پاک‌شو خریداری کردند تا بتوانند قیمت‌های خود را روزانه به روز کنند. رانندگان تاکسی از مسافران می‌خواهند که کرایه‌ خود را برای جبران افزایش هزینه‌های سوخت افزایش دهند. کاپوچینو که اوایل امسال ۲۰ لیر قیمت داشت، اکنون ۳۰ لیر است.»[۳]

آسوشیتدپرس (APnews) نیز نوشت: «تهاجم آنکارا با خطرات و عوارضی همراه است ... خطر ایجاد موج جدیدی از آوارگی در منطقه جنگ زده وجود دارد.» [۴] موج جدید آواره نیز یعنی فشار مضاعف اقتصادی در دوران بحران اقتصادی ترکیه.

وخامت اوضاع امنیتی: ترکیه به بهانه حضور کردهای مسلّح و تامین امنیت قصد اشغال تل رفعت را کرده است. فاصله تل رفعت با دو شهرک شیعه نشین نُبُل و الزَهرا تقریباً به اندازه میدان راه آهن تهران تا میدان تجریش است! از طرفی این منطقه از غرب نیز همسایه ۱۰۰ هزار تروریست است. دور از انتظار است که محور مقاومت نظاره‌گر تهاجمی به منطقه شمالی این شهرک‌ها باشد.

لذا هر حمله‌ای یک ضدحمله‌ای را در پی خواهد داشت. محور مقاومت قطعاً خطر احتمالی علیه این مناطق را تحمل نخواهد کرد. جبهه معارضین با پشتیبانی ارتش ترکیه در اسفند ۱۳۹۸ در چارچوب عملیات سپر بهار (Spring Shield) لشکر کشید و منطقه «سراقب» را اشغال کردند امّا ارتش سوریه با پشتیبانی محور مقاومت در یک ضد حمله منطقه را تحت کنترل خود درآورد. سراقب نقطه تقاطع ۲ بزرگراه استراتژیک M۴ و M۵ است و در جنوب این ۲ شهرک شیعه نشین قرار دارد. 

موقعیت تل رفعت / نبل و الزهرا / سراقب / برگزاره M4 و M5 | منبع: csr

همانگونه که ترکیه منطقه «تل رفعت» را خطر امنیتی برای خود  می‌داند، سوریه و محور پشتیبان او نیز ادلب را یک تهدید امنیتی برای حاکمیت دمشق می‌بیند. مناطق اشغالی شهر ادلب در شمال سوریه قریب به ۴ میلیون جمعیت دارد و در کنترل بیش از ۱۰۰ هراز تروریست مسلح است.

طی سالیان اخیر، تروریست‌های سراسر سوریه، پس از تسلیم به ادلب منتقل می‌شدند. اکنون ادلب آخرین سنگر تروریست‌هاست. هرگونه فشار نظامی به منطقه ادلب، باعث سرریز تهدید به داخل قلمروی ترکیه خواهد شد و  تروریست‌ها جایی جز عقب نشینی به قلمرو ترکیه ندارند.

آیا ترکیه آمادگی مواجه با چند ده هزار تروریست (ولو همفکر با شریعت خود) را در خاک خود دارد؟ با موج جدید آوارگان مناطق جنگی چه خواهد کرد که برای رسیدن به اروپا وارد خاک ترکیه خواهند شد؟

وزیر خارجه سوریه روز ۲۹ تیر در تهران گفت: هیچ چیزی نمی‌تواند استقلال و حاکمیت سوریه را تهدید کند. نه برای ترکیه و غیر ترکیه هیچ سودی ندارد که وارد مرزهای سوریه شوند زیرا این باعث درگیری بین دولت سوریه و ترکیه می‌شود.

از طرفی؛ ترکیه اختلافات بسیاری با همسایگان خود دارد و اگر باب استفاده از قوای نظامی درمنازعات منطقه‌ای باز شود، آنکارا بیشترین ضرر را متحمل خواهد شد. از جمله این اختلافات جزایر مورد مناقشه با یونان است.

یونان با منطق عملکردی ترکیه می‌تواند روند تسلیح نظامی جزایر مورد مناقشه در دریای اژه را به پشتوانه قدرت‌های غربی نظیر فرانسه و آمریکا ادامه دهد. شاید بتوان گفت که مسلّح سازی این منطقه بزرگترین بحران امنیت ملّی ترکیه است، زیرا برخی از جزایر فقط ۲ کیلومتر با سواحل ترکیه فاصله دارند و به آتن این امکان را می‌دهد که منطقه اتصالی دریای سیاه - مدیترانه را کاملاً تحت کنترل اراده خود درآورد. 

جزایر یونان در دریای اژه | منبع عکس: الجزیره

رئیس جمهور ترکیه ۲۸ تیر به دیدار رهبر انقلاب رفت. در این دیدار موضع جمهوری اسلامی صریحاً به مقام عالی جمهوری ترکیه اعلام شد: «حفظ تمامیت ارضی سوریه بسیار مهم است و هر گونه حمله نظامی در شمال سوریه قطعاً به ضرر ترکیه، سوریه و همه منطقه، و به نفع تروریست ها خواهد بود.»