۲ کارنامه دیپلماتیک / از تنزّل جایگاه پاسپورت ایرانی تا دیپلماسی تحریم‌شکن

به گزارش پایگاه خبری 598 به  نقل از گروه سیاسی خبرگزاری فارس- دولت سیزدهم که میراث‌دار نتایج عملکرد هشت سال دولت حسن روحانی است، در زمینه‌های مختلف ازجمله سیاست خارجی، از ابتدا با چالش‌های بسیاری روبه‌رو بود و مواجه با این مسائل و مرتفع‌کردن آن‌ها، کار دولت جدید را حتی از سال اول بسیار سخت و بحرانی کرد. در همین راستا بازیابی جایگاه بین‌المللی ایران به عنوان یکی از اولویت‌ها در دستور کار این دولت قرار گرفت. 

کارشناسان معتقدند دلیل اهمیت و توجه بیش از پیش جامعه به مسئله سیاست خارجی در دوره فعلی، ناکامی‌های دولت قبل در برجام و عملکرد نه‌چندان مطلوب در سایر عرصه‌‌های دیپلماسی است که آثار منفی آن در آمارهای جهانی نمود پیدا می‌کند؛ به عنوان مثال دولت سابق ارتقای جایگاه پاسپورت ایرانی را یکی از مهم‌ترین اهداف خود می‌دانست ولی براساس آمارهای جهانی می‌توان دریافت که پاسپورت ایرانی از رتبه 86 در سال 2013 به رتبه 99 جهان در سال 2021 رسید و حتی در جریان سفر وزیر وقت امورخارجه به آمریکا برای شرکت در نشست شورای اقتصادی و اجتماعی سازمان ملل متحد در سال 1398، ویزای وی و هیئت همراه‌اش به صورت محدود صادر شد و آن‌ها تنها اجازه برای تردد بین مقرر سازمان ملل و اماکن دیپلماتیک ایران در 6 بلوک و محل اقامت سفیر ایران در نزدیکی مقر سازمان ملل را داشتند.

*دولت جدید به دنبال استفاده از دیپلماسی برای نفع اقتصادی 

در این شرایط دولت جدید برای برون‌رفت از بحران فعلی، برنامه ویژه‌ای را در زمینه دیپلماسی دنبال می‌کند و به دنبال این است که با درنظرگرفتن منافع متقابل، کشورهای مختلف را به برقراری ارتباط گسترده و پایدار با جمهوری اسلامی ایران ترغیب کند.

آیت‌الله سید ابراهیم رئیسی، رئیس‌جمهور در همین مورد می‌گوید: «ما روابط با کشورهای مختلف را برای تأمین منافع متقابل دنبال می‌کنیم و این جزو محورهای اصلی دیپلماسی جمهوری اسلامی ایران است، در حالی که کشورهای غربی صراحتاً اعلام می‌کنند که در روابط با دیگر کشورها صرفاً به دنبال منافع یک‌طرفه خودشان هستند.»

یکی از اقداماتی که در ماه‌های اخیر برای بهره‌‌وری اقتصادی از طریق دیپلماسی انجام شده، لغو ویزای ایران از مبدأ قطر، هم‌زمان با جام جهانی فوتبال 2022 است. به باور کارشناسان این اقدام فرصت مناسبی برای حضور تماشاگران مسابقات جام جهانی به مناطق آزاد ایران و بازدید از ظرفیت‌های گردشگری ایران ایجاد می‌کند که می‌تواند انتفاع اقتصادی خوبی را برای کشورمان رغم بزند. 

در همین رابطه سیدعلی آقازاده عضو کمیسیون امنیت ملی مجلس در گفت‌وگو با خبرنگار پارلمانی خبرگزاری فارس، با تأکید بر اهمیت برقراری ارتباط نزدیک با کشورهای همسایه اظهار کرد: از ابتدای شروع به کار دولت سیزدهم، روابط دوجانبه و چندجانبه ایران با کشورهای همسایه در زمینه‌های مختلف ازجمله مسائل اقتصادی، گسترش یافته و این مهم از اولویت‌های دولت جدید در سیاست خارجی بوده است؛ در همین راستا دولت سیزدهم اقدامات مؤثری برای لغو ویزای بین ایران و عراق و لغو روادید به ایران از مبدأ قطر برای جذب تماشاگران مسابقات جام جهانی به اماکن گردشگری کشورمان، انجام داده است. 

نماینده مردم رشت ادامه داد: قطعاً رویکرد دولت گذشته در دیپلماسی خارجی این‌گونه نبود و آن‌ها بیشتر به ارتباط با کشورهای غربی چشم دوخته بودند؛ آن کشورها نیز منافع خودشان را درنظر داشتند و شاید در راستای تخریب روابط ایران با کشورهای دیگر نیز تلاش می‌کردند. خوشبختانه سیاست دولت جدید به این صورت نیست و آیت‌الله رئیسی اصل را بر ارتباط با کشورهای همسایه گذاشته است. 

* آسان‌سازی سفر اربعین در دستور کار دولت سیزدهم

در ماه‌های اخیر و پس از مذاکرات مقامات کشورمان با مسئولان عراقی، اخذ ویزا برای سفر اربعین لغو شد؛ این موضوع علاوه بر اینکه باعث سهولت و کاستن از هزینه‌های سفر برای زائران اربعین حسینی می‌شود، نشان دهنده روابط مناسب میان 2 کشور است که در نتیجه راهبرد صحیح در سیاست خارجی به‌دست آمده است.

بر این اساس آقازاده، با اشاره به ارتباط معنوی میان مردم ایران و عراق گفت: قطعاً حذف ویزا بین ایران و عراق برای اتباع دو کشور، باعث می‌شود که ارتباط معنوی و فرهنگی 2 ملت افزایش یافته و احساس نزدیکی بیشتری با یکدیگر داشته باشند. اربعین نماد ارتباط عمیق مردم ایران و عراق است و اقدامات دولت سیزدهم در راستای حذف ویزا بین 2 کشور، قابل تحسین است.

عضو کمیسیون امنیت ملی مجلس افزود: باتوجه به روابط خوب بین جمهوری اسلامی ایران و کشور عراق، این زمینه وجود دارد تا هم‌وطنان ما برای سفر به عتبات عالیات، خصوصاً در ایام اربعین حضرت اباعبدالله الحسین علیه‌السلام، درگیری اخذ ویزا را نداشته باشند و مردم عزیز عراق نیز محدودیت‌های کمتری برای ورود به ایران داشته باشند.

قطعاً قضاوت جامع درباره عملکرد هر دولتی پیش از پایان دوره و به اتمام رساندن برنامه چهار ساله‌اش، چندان صحیح و منطقی به نظر نمی‌رسد ولی انجام اقداماتی از این دست توسط دولت جدید، می‌تواند علاوه بر بهره‌وری اقتصادی از سیاست خارجی به شیوه صحیح، ارتقای جایگاه جهانی ایران را نیز دربر داشته باشد.

در نهایت باید دید اقدامات دولت سیزدهم برای گسترش روابط خارجی و تغییر رویکرد دستگاه دیپلماسی کشور در راستای توازن ارتباط با شرق و غرب و در اولویت گذاشتن رابطه با کشورهای همسایه، نهایتاً موجب چه دستاورهایی برای جمهوری اسلامی ایران می‌شود.