هزینه‌تراشی 20 میلیارد دلاری دولت روحانی با تخریب روابط نفتی ایران و چین

به گزارش پایگاه خبری 598 به نقل از خبرنگار اقتصادی خبرگزاری فارس، اقتصاد ایران به عنوان بزرگترین دارنده منابع هیدروکربوری دنیا به صادرات نفت خام وابسته است. این موضوع موجب شده است آمریکا با اعمال تحریم‌های نفتی بر فروش نفت ایران به دنبال محدودیت در صادرات و آسیب رساندن به اقتصاد و معیشت مردم کشور باشد.

چین یکی از اصلی‌‎ترین مقاصد صادرات نفت ایران در دهه گذشته بوده است که در این گزارش قصد داریم به بررسی همکاری چینی‌ها با ایران در مواجهه با تحریم نفتی در دو برهه زمانی دولت دهم و دوازدهم بپردازیم.

*چین در دوره اول تحریم‌ها خرید نفت ایران را متوقف نکرد

طبق آمار اوپک، میزان واردات نفت ایران توسط چین در سال‌های مختلف در تصویر 1 آورده شده است. طبق تصویر زیر در دوره اول تحریم‌ها (قطعنامه‌های شورای امنیت، تحریم اتحادیه اروپا و آمریکا)، میزان واردات نفت ایران توسط چین کمتر از 430 هزار بشکه در روز نشد و تا قبل از اجرای برجام، چینی‌ها به طور میانگین 485 هزار بشکه نفت از ایران وارد می‌کردند.

این موضوع نشان می‌دهد که در دوره اول تحریم‌ها، تحت تاثیر رابطه خوب دولت دهم با چین، این کشور با نادیده گرفتن تحریم‌های نفتی به خرید نفت ایران ادامه داد.

تصویر 1

*رفتار سرد روحانی با چینی‌ها، صادرات نفت ایران را به کمتر از 100 هزار بشکه رساند

اما با روی کارآمدن دولت یازدهم روابط ایران و چین رو به سردی گرایید. نطقه اوج رفتار سرد و بی‌توجهی دولت روحانی نسبت به چینی‌ها که تنها کشور کمک‌کننده به ایران در دوران اول تحریم بودند، به سفر شی‌جین پینگ رئیس‌جمهور چین به تهران در سال ۹۴ برمی‌گردد.

در جریان این سفر، دولت ایران به جای تلاش برای تعمیق روابط کشور با چین به منظور استفاده از ظرفیت‌های قابل ملاحظه این کشور در توسعه ایران، بزرگترین فرصت پیش‌آمده را تبدیل به یک رویداد نمایشی کرد و پیشنهاد سرمایه‌گذاری 50 میلیارد یورویی چین را رد کرد.

نکته جالب توجه، رفتار گرم دولت روحانی با کشورهای تحریم‌کننده ایران و رفتار سرد آن با کشورهای همکار با ایران برای دور زدن تحریم‌های آمریکا از جمله چین بود. 

علاءالدین بروجردی سفیر اسبق ایران در چین و رئیس گروه دوستی ایران و چین در مجلس نهم و دهم در این باره می‌گوید: چینی‌ها در مقطع قبل از انتخاب ترامپ به ریاست‌جمهوری آمریکا با توجه به شناختی که به عنوان عضو شورای امنیت سازمان ملل از تحولات جهانی داشتند، پیشنهاد بسیار خوبی را ارائه کردند. اعلام کردند که تسهیلات 50 میلیارد یورویی در قالب فاینانس در اختیار ایران قرار خواهد گرفت و در پروژه‌های زیربنایی دیگر نیز سرمایه‌گذاری خواهیم کرد، پس از پایان پروژه نیز یک سال تنفس به شما می‌دهیم و بعد از آن، بازپرداخت تسهیلات یا به صورت نقدی انجام خواهد شد یا چین آمادگی دارد در ازای آن به قیمت جهانی از شما نفت خریداری کند.

وی در ادامه افزود: مذاکرات آغاز شد اما به دلیل دیدگاه غرب‌گرایانه، آن قدر هیئت چینی را معطل و اذیت کردند که قراردادی بسته نشد. نفر اول هیئت چینی، سفیر سابق چین در ایران بود. نفر دوم نیز از نزدیکان رئیس‌جمهور چین بود. پس از بازگشت هیئت چینی به کشورشان، آقای کاشان مشاور آقای آخوندی آب پاکی را روی دست هیئت چینی ریخت و گفت «خودتان را معطل نکنید». سفیر سابق چین در ایران نامه‌ای به من نوشت که «شما این‌گونه می‌خواهید از منافع ملی خود دفاع کنید؟ ما سه بار چنین تسهیلاتی را به روسیه داده‌ایم و این تسهیلات ویژه برای کشورهای نزدیک به ما است» این نامه به عنوان یک سند تاریخی است.

تخریب روابط ایران با چین باعث شد که با خروج آمریکا از برجام و بازگشت تحریم‌ها، چینی‌ها همانند دوره اول تحریم حاضر به همکاری با ایران برای دور زدن تحریم نشوند. در نتیجه صادرات نفت ایران به چین در دوره دوم تحریم‌ها به عدد 78 هزار بشکه در روز کاهش یافت.

*رکوردزنی صادرات نفت ایران به چین در دولت رئیسی

بعد از امضای سند همکاری 25 ساله ایران و چین و با روی کارآمدن دولت سیزدهم، میزان صادرات نفت ایران به چین در دوره دوم تحریم‌ها مجددا افزایش یافت و طبق آمار کپلر به بیش از 617 هزار بشکه در روز رسیده است. البته برخی آمار موسسات خارجی از جمله اویل پرایس از صادرات 961 هزار بشکه‌ای نفت ایران به چین نیز حکایت دارد.

تصویر 2 میزان واردات نفت ایران توسط چین در سه برهه زمانی «تحریم دوره اول»، «تحریم دوره دوم در دولت روحانی» و «تحریم دوره دوم در دولت رئیسی» را نشان می‌دهد. طبق تصویر زیر، گسترش روابط ایران و چین در دولت رئیسی موجب شده است که صادرات نفت ایران به این کشور از تمامی دوره‌های قبل بیشتر شود.

تصویر 2

*خسارت 20 میلیارد دلاری روحانی با تخریب روابط دوستانه با چین

حال با یک محاسبه سرانگشتی می‌توان هزینه تخریب روابط ایران با چین در دولت روحانی را نسبت به دولت رئیسی محاسبه کرد.

جدول 1، قیمت نفت ایران در سال‌های تحریم دوم آمریکا در دولت روحانی با استناد به آمار اوپک است.

جدول 1

طبق محاسبات، خسارت رویکرد نادرست دولت روحانی با چینی‌ها در سال‌های 2019 تا 2021 به ترتیب 7.2، 8 و 4.8 میلیارد دلار عدم‌النفع نصیب کشور کرد که مجموع آن معادل 20 میلیارد دلار است. 

رویکرد سیاست خارجی دولت تدبیر و امید نه تنها در رفع تحریم‌ها ناتوان بود بلکه روابط ایران با کشورهای همسو را نیز تخریب کرد.