آبخیرداری بهترین شیوه مدیریت آب / چرخه مدیریت آب را بهم نریزیم

به گزارش پایگاه 598، به نقل از خبر۲۴، پدرام جدی کارشناس محیط زیست درباره بحران کم آبی گفت: ما خیلی درگیر بحران کمبود آب نیستیم. کشور ما کشور گرم و خشکی است و در کمربند گرم و خشک کره زمین قرار دارد. تابش خورشید و روزهای آفتابی ما بالا است با این وجود شرایط اقلیمی متفاوتی در کشور حاکم است که میانگین بارش در سال۲۵۴ میلی لیتر است. حتی در برخی از نقاط کشور مثل شمال ۱۸۰۰ میلی متر را داریم. در جاهایی مثل کویر ۵۰ میلی لیتر را هم تجربه می‌کنیم. فلذا بارندگی‌های متفاوتی را در کشور شاهد هستیم. 

وی ادامه داد: نکته‌ای که باعث شده در سال‌های اخیر درگیر تنش کمبود آب شویم و مشکلاتی را حول آب در شهرها و استان‌های مختلف تجربه کنیم، به نوعی ناشی از مصرف و نوع حکمرانی ما در حوزه آب برمی‌گردد نه اینکه بارش ما کم شده باشد. در واقع حدود ۴۱۲ میلیارد متر مکعب سالانه ورودی کشورمان است که ۷۱درصد این ورودی تبخیر می‌شود که از همان ابتدا از دست می‌رود و بخشی از آن که باقی مانده است (۲۹ درصد) در چرخه توزیع هدر می رود و در کانال‌های زه‌کشی و در کانال‌های شهری یا بهره‌وری‌هایی در حوزه کشاورزی که کلا آب مناسبی در اختیار داریم را از دست می دهیم.

جدی تصریح کرد: باید متوجه بشویم که در کشور با کمبود خیلی جدی آب مواجه نیستیم. در سال‌های اخیر به دلیل تغییرات اقلیمی که وجود دارد نوع بارش و جنس بارش تغییر کرده است. یعنی بارش‌ها عمدتا از غرب کشور به جنوب شرق کشور رفته است و اگر توجه کرده باشید در ۳سال اخیر با بارش‌های زیادی در جنوب کرمان و هرمزگان و جنوب سیستان شاهد بودیم که عمدتا اینها به صورت سیلاب از دسترس خارج می شوند. سال گذشته در جاسب و کنارک یکساعت شاهد بیش از 250میلی لیتر بارندگی بودیم که یک عدد فوق العاده‌ای محسوب می شود.

او ادامه داد: باید توجه کنیم که خیلی دچار کمبود آب نیستیم ولی نکته ای که وجود دارد این است که باید چکار کنیم. بالاخره در ایران دچار کمبود آب ان هم در جای جای کشور هستیم. نکته اول، متاسفانه چرخه مدیریت آب را بهم ریخته‌ایم، مدیریت آب در طبیعت مبتنی بر حوزه آبخیز است. حوزه آبخیز محل تولید آب که اگر رشته کوه‌ها را در نظر بگیرید این آب‌ها در بالادست تولید می شود و به یک نقطه خروجی می رسد که این نقطه خروجی ممکن است دشت یا دریاچه یا دریا یا اقیانوس باشد مثل حوزه آب خیز سپیدرود که به دریای خزر منتهی می شود. این چرخه‌ها را با انتقال آب‌های بدون حساب شده و غیر علمی بهم ریختیم و آب را از یک حوزه آبخیز به یک حوزه آبخیز دیگر برده‌ایم یعنی منابع آبی که مختص یک حوزه آب خیز چند استان با هم هستند را ما بهم زده‌ایم.

این کارشناس تصریح کرد: متاسفانه در جای جای کشور سدهای نامناسب زدیم که متناسب آن اقلیم نبودند و چرخه مدیریت آب را بهم زدیم. این شرایط وجود دارد و ما نمی توانیم سدها یا انتقال آب‌ها را از بین ببریم ولی برای از این به بعد می توانیم اقداماتی را رقم بزنیم که حداقل با کمترین تنش رو به رو شویم.

جدی تاکید کرد: محیط زیست کلا پدیده‌ای است که عوارض خودش را در بلند مدت نشان می دهد. مصداق بارز آن دریاچه ارومیه است. دریاچه ارومیه یک پیامدی نیست که ما در ۲سال متوجه آن شده باشیم بلکه ۱۵ سال اتفاقات مختلفی شکل گرفت اعم از تغییر نوع بارش‌ها، تغییر مصرف‌ها، افزایش باغات انگور در اطراف دریاچه... محیط زیست کلا از آن جنس مواردی که پیامدهایش را در بلند مدت نشان می دهد برای همین پاسخ به آن در کوتاه مدت میسر نیست و حتما باید بلند مدت باشد.

وی ادامه داد: در مقوله آب، ما چندتا کار اساسی باید انجام دهیم، امروز اصلا برای ما تخصیص آب و مصرف آب شفاف نیست، یکسری آمارهایی را وزارت نیرو اعلام می کند که در آن هم ابهامات زیادی وجود دارد. بعنوان مثال، مصرف شرب و کشاورزی و صنعت و حق آبه محیط زیستی، خیلی از صاحب نظران و فعالین را اصلا قبول ندارند و یک اختلاف خیلی جدی وجود دارد، پس اولا این آمارها باید شفاف باشد که مصرف ما در روزهای مختلف چقدر است. وقتی دیتای مناسب و دقیقی نداشته باشید نمی توانید تصمیم درستی بگیرید.

این کارشناس اشاره کرد: نکته بعدی، متولی آب در کشور ما متولی ناکارآمدی است یعنی از زمان اصلاحات ارضی که وزارت نیرو با عناوین مختلفی تا الان بوده است نسبت به مدیریت آب ناکارآمد بوده و نتوانسته مشکلات را حل کند. پس لازم است یک تصمیمی را باید راجع به حکمران آب بگیریم. در حال حاضر سازمان محیط زیست نسبت به مدیریت آب کاره‌ای نیست. سازمان منابع طبیعی که ۸۵ درصد منابع کشور تحت مالکیت و مدیریت آن است کاره‌ای در مدیریت آب نیست و فقط می تواند آبخیزداری کند و آب را ذخیره کند که آن هم کمترین بودجه‌ها و برنامه‌ها برایش اختصاص داده می شود و کمترین پیگیری‌ها در موردش می شود.

جدی در پایان خاطرنشان کرد: شفاف بودن آمارها در ایران چالش است. همچنین حکمران آب در کشور ناکارآمد بوده و نتوانسته پاسخگوی نیازها باشد. از همه مهمتر، کار بلندمدت و مستمری می خواهد و مردم هم باید در آن دخیل باشند که آن هم آب خیزداری است. آبخیزداری بهترین روش مدیریت آب در کشور است.