فضیلت زیارت امام و رسیدن به مقامات الهی در زیارت امام رضا

به گزارش سرویس دین و فرهنگ پایگاه 598، متن زیر سخنرانی استاد میرباقری است که به تاریخ 20 مردادماه سال 95 در شاهرود در جمع خادمان حرم امام رضا علیه السلام در ایام میلاد حضرت در دهه کرامت ایراد شده است. ایشان در این جلسه به فضیلت زیارت امام رضا اشاره می کنند اینکه انسان می تواند در زیارت حضرت به ثواب هفتاد هزار حج مقبوله برسد و در بیتوته محضر امام به زیارت حضرت حق آن هم از مقام عرش نائل شود. زیارت حضرت همه گناهان گذشته و آینده انسان را پاك می کند. زیارت، سفر الی الله است و سیر ما به سوی خدای متعال از وادی فرزند رسول خدا، امام معصوم عبور می كند و متناسب با زیارت است که درجاتی برای انسان حاصل می شود. بنابراین كسی که مقدمات زیارت را خوب طی كرده باشد و به او اجازه ورود داده باشند، در هر زیارت از وادی ولایت امام ابوابی از معرفت و توحید به سوی انسان گشوده می شود و در زیارت بعد ابواب كاملتری گشوده خواهد شد.

فضیلت زیارت امام رضا

بسم الله الرحمن الرحیم. الحمد لله رب العالمین و صلی الله علی سیدنا محمد و آله الطاهرین و اللعن علی اعدائهم اجمعین. ایام دهه كرامت، مقارن با میلاد وجود مقدس فاطمه معصومه كریمه اهل بیت سلام الله علیها و برادر بزرگوارشان، وجود مقدس علی بن موسی الرضا علیه آلاه تحیته و الثناه است. امیدوارم خدای متعال این ایام را بر همه دوستان اهل بیت و شما بزرگواران و عزیزان مبارك بدارد. مجلس ما مزین به نام وجود مقدس علی بن موسی الرضا ارواحناه فداه است هر كجا نام ایشان است رحمت خدا بی تردید نازل میشود و زمینه قضای حوائج فراهم است؛ به ویژه كه این محفل نورانی به نور خادمان بزرگوار آن حضرت است كه نصیبی از جانب حضرت را برای ما آوردند و بالاخره سابقه خدمتگزاری آنها موجب می شود كه انشاءالله واسطه در فیض و بركات امام رضا علیه السلام برای ما و محفل ما باشد، پرچم نورانی حضرت هم در محفل است امیدواریم بستری برای درك بركات و خیرات باشد.   

حدیث نورانی در كتاب شریف كامل الزیارات است که از معتبرترین مجامع روایی قدیمی ماست؛ ابن قولویه این حدیث را از وجود مقدس موسی بن جعفر علیه السلام نقل کردند: زیارت فرزندم علی بن موسی علیه السلام برابر با هفتاد حج مقبول است. راوی با تعجب عرض كرد هفتاد حج! حضرت فرمودند هفتصد حج، تعجب كرد حضرت فرمودند هفتاد هزار حج مقبول است؛ فرمودند چه بسا حج قبول هم نمی شود ولی زیارت ایشان برابر با هفتاد هزار حج مقبول است. بعد حضرت جمله ای را فرمودند اگر كسی فرزندم را زیارت کند و شبی را در محضر ایشان بیتوته كند و به صبح برساند «كَمَنْ زَارَ اللَّهَ فِی عَرْشِه‏»(1) مثل كسی است كه خدای متعال را در عرش زیارت كند.

بعد حضرت این مطلب را توضیح دادند؛ البته آشکار است زیارت خدای متعال در عرش مخصوص زیارت جسمانی، مشاهده حسی و با چشم سر دیدن نیست، این امر نه در دنیا ممكن است نه در آخرت، نه در بیداری، نه در رویا، نه در مكاشفه، دیدار حسی خدای متعال معقول نیست؛ حضرت توضیح دادند فرمودند روز قیامت چهار نفر از سابقین در عرش نشستند این چهار نفر از انبیا اولوالعزم هستند: حضرت نوح، ابراهیم خلیل، موسی كلیم و عیسی مسیح سلام الله علیه اجمعین، از آخرین وجود مقدس نبی اكرم، امیر المومنین و امام مجتبی و سیدالشهدا. بعد فرمودند عرش گسترش پیدا می كند. این روایت باید معنا شود. من فقط روایت را می خوانم، محفل نورانی است كلمه كلمه این روایت را بزرگان معنا می كنند. فرمودند عرش بسط پیدا می كند فرمودند ما و زائرین ما در عرش قرار می گیرند و در بین آنها آن كسی مقامش رفیع تر است که زائر وجود مقدس علی بن موسی الرضا علیه السلام است و گویا در آن مقام یك لقاء، دیدار و زیارت ویژه ای بین زائرین وجود مقدس حضرت و خدای متعال اتفاق می افتد.

زیارت امام، راهی برای آمرزش گناهان

از این دست روایات به خصوص در زیارت امام رضا علیه السلام بسیار است؛ در روایات فرمودند در زیارت سیدالشهدا و وجود مقدس ثامن الحجج آمده است فرمودند: «غَفَرَ اللَّهُ لَهُ مَا تَقَدَّمَ مِنْ ذَنْبِهِ وَ مَا تَأَخَّر‏»(2) اگر كسی حضرت را زیارت کند گناهان گذشته و آینده اش آمرزیده می شود؛ گناهان گذشته آمرزیده می شود به این معنا است كه انسان مثل روزی كه از مادر متولد شده پاك می شود که مقام بسیار مهمی است. گاهی یك گناه آدم را زمین گیر می كند، انسان سال ها و ماهها زحمت می كشد یك صفت بد، یك گناه و یك غفلت مانع بهره برداری می شود. زیارت حضرت همه گناهان گذشته انسان را پاك می کند. امر بسیار مهمی است. زیارت حضرت تطهیر می كند اما نسبت به اینکه كه گناهان آینده ادم امرزیده شود مهمتر است شاید به این معنا باشد ظاهر امام در حرزی قرار می گیرد كه شیطان به او راهی ندارد نمی تواند او را آلوده كند مقام بسیار رفیعی است.

در روایتی امام جواد فرمودند زیارت پدر بزرگوار من ثواب هزار حج دارد، گفت: هزار! فرمودند هزار هزار. معصوم كه كلمه ناروا و اضافی نمی گوید، حج هم عبادت بسیار مهمی است. وجود مقدس نبی اكرم صلی الله علیه و آله و سلم در وادی ابطح از حج بر می گشتند شخصی از ثروتمندان که صحابی حضرت بود و موفق به حج نشده بود عرض كرد یا رسول الله من موفق به حج نشدم چه اندازه صدقه دهم كه جبران حج شود حضرت فرمودند اگر به اندازه كوه طلا و نقره بدهی جای حج را نمی گیرد. اما چگونه می شود یك عمل برابر با هفتاد هزار حج یا هزار هزار حج شود؟

درجات زیارت معصوم

دو نكته را عرض كنم تا بحث را ادامه دهیم؛ یك اینكه در روایات گاهی در ثواب زیارت گفته شده برای مثال زیارت سید الشهدا ثواب یك حج عمره را دارد، گاهی گفته شده هفتاد، هفتصد، هفتاد هزار حج را دارد معنای این اختلاف چیست؟ در همان حدیثی كه خواندم حضرت فرمود زیارت فرزندم علی بن موسی ثواب هفتاد حج را دارد هفتاد! حضرت می گوید هفتصد، تعجب كرد! فرمودند هفتاد هزار حج، حضرت که نمی خواهند چانه بزنند! پس مطلب چیست؟ ظاهرا مسئله این است كه در زیارت معصوم می توان به این ثواب رسید درجات دارد. متناسب با زیارت انسان درجاتی برایش حاصل می شود لذا در بعضی زیارات آمده است ممكن است هر قدمی كه بر می دارید ثواب یك حج داشته باشد؛ این روایت در ذیل زیارت سیدالشهدا علیه السلام است اگر كسی از فرات غسل كند و به زیارت سیدالشهدا برود در هر قدم برای او ثواب یك حج می نویسند. مرحوم مجلسی بزرگ در شرحشان این مطلب را نقل کرده اند. فرمودند اگر كسی از فراتی كه در نزدیكی كربلاست از مسیر حله بیاد آنجا غسل كند از حله تا كربلا شصت هزار قدم است شصت هزار ثواب حج به او می دهند؛ در هر قدم ثواب یك حج به آدم می دهند. بنابراین نكته این است این اختلافات برای این است كه زیارت حضرت درجاتی دارد متناسب با درجه زیارتشان به ثواب می رسند.

نكته دوم این است این عمل این اندازه ظرفیت دارد اما چه كسی می تواند آن را تحصیل كند؟ بعضی درجات برای همه و بعضی دیگر برای خواص است كه می توانند آن ثواب را در زیارت به دست اورند. انسان می تواند در زیارت امام رضا علیه السلام به ثواب هفتاد هزار حج مقبوله برسد. خیلی عجیب است انسان می تواند در بیتوته محضر امام رضا علیه السلام به زیارت حضرت حق آن هم از مقام عرش نائل شود. «كَمَنْ زَارَ اللَّهَ فِی عَرْشِه‏» بعضی گفته اند امام را كه زیارت می كنید در واقع زیارت خداست. آن وقت انسان به جایی می رسد كه تجلیات عرشی امام برایش واقع می شود «كَمَنْ زَارَ اللَّهَ فِی عَرْشِه‏».

بنابراین نكته دوم این است كه انسان می تواند در زیارت امام به ثواب هفتاد هزار حج برسد، به فضیلت زیارت الهی در مقام عرش برسد. در زیارت سیدالشهدا آمده كه زائر امام حسین مثل كسی است كه در خون خود غلتیده یا در زیارات سیدالشهدا آمده كسی که در نیمه شعبان به زیارت حضرت برود 124 هزار پیغمبر با او مصافحه می كنند؛ یعنی در مقامی قرار می گیرد كه عالم انبیاء است وارد عالم انبیاء می شود 124 هزار پیغمبر با او مصافحه می كنند. این از آثار زیارت است در یك زیارت می توان به همه این ثواب ها رسید اگر انسان درست عمل کند یک زیارت برای او کافی است.

زیارت معصومین و بزرگی ثمرات آن

زیارات معصومین با خیلی عبادات مقایسه شده است؛ گاهی مقایسه شده با انفاق فراوان، شهادت، حج و ... بیشترین مقایسه ای كه من بیاد دارم در روایات آمده است زیارت معصومین با حج مقایسه شده که برابر با هفتاد هزار حج، هزار هزار حج، هفتاد حج، هزار حج. این حج عبادت مخصوصی است كه انسان را به تعبیر بزرگان به توحید می رساند. خدای متعال در سوره الزاریات می فرماید: «وَمَا خَلَقْتُ الْجِنَّ وَالْإِنْسَ إِلَّا لِیعْبُدُونِ»(ذاریات/56) دو آیه قبل با لسان وجود مقدس نبی اكرم صلی الله علیه و آله و سلم ما را دو انذار می كند. یك اینكه می فرماید: «فَفِرُّوا إِلَى اللَّهِ إِنِّی لَكُمْ مِنْهُ نَذِیرٌ مُبِینٌ»(ذاریات/50) سرنوشت اقوام گذشته و عذاب هایی كه به آن گرفتار شدند را بیان می كند می فرماید: پس شما به طرف خدا فرار كنید من شما را انذار می كنم. سپس در آیه بعد می فرماید: «وَلَا تَجْعَلُوا مَعَ اللَّهِ إِلَهًا آخَرَ إِنِّی لَكُمْ مِنْهُ نَذِیرٌ مُبِینٌ»(ذاریات/51) با حضرت حق معبود دیگری قرار ندهید. فقط خدا را عبادت كنید، من از طرف خدا آمده ام شما را انذار كنم که به نفع شماست. سوال این است که از چه چیزی باید فرار کرد؟ آیا باید از گناهان به سمت خدا فرار کنیم یا از بدی ها، صفات رذیله، از شیطان و اولیاء طاغوت كه دام گستردند ما را با خود به جهنم برند؟ باید از همه اینها فرار کرد ولی در یك كلمه خاطرم است مرحوم علامه طباطبایی رضوان الله تعالی علیه در تفسیر گرانسنگ شان می فرمایند: آیه دوم آیه اول را تفسیر می كند «وَلَا تَجْعَلُوا مَعَ اللَّهِ إِلَهًا آخَرَ...» از بت ها و الهه خود، از چیزهایی كه به آنها دل بستید، سر بر دامنشان می گذارید، به آنها تكیه می كنید، آنها را دوست می دارید، از آنها كمك می خواهید، از الهه خود فرار كنید. یك الهه داشته باشید، به یكی دل ببندید، از یكی بخواهید، از یكی بترسید، به یكی توكل كنید. از حضرت حق بخواهید. آیه را این طور معنا می كنند «فَفِرُّوا إِلَى اللَّهِ إِنِّی لَكُمْ مِنْهُ نَذِیرٌ مُبِینٌ» حضرت ما را انذار می كنند، می گویند از همه به سمت خدا فرار كنید. از همه تعلقات، از همه ذنوب به سمت خدا فرار کنید، گرفتار می شوید.

در ذیل این آیه روایتی است حضرت فرمودند: «قَالَ حُجُّوا إِلَى اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ»(3) حج فرار الی الله است حاجی از همه تعلقات خود به سمت خدا فرار می كند. لذا بزرگان وقتی حج را توضیح می دهند می گویند حج یك سفر باطنی است كه گویا انسان در حال حجرت از عالم به سمت خدای متعال است. از خانه كه جدا می شود سفر آخرت شروع می شود وقتی لباس هایتان را خارج می کنید گویا کفن پوش شده اید، محرم می شوید، به سمت خدا می روید، طواف می كنید که هر كدام اسراری دارد تا به منا و قربانی کردن می رسید و از همه تعلقات امنیه و آرزوهای خود می گذرید و پا روی آرزوهای خود می گذارید این سیر یك سیر كامل الی الله است.

می شود در هر قدم یک سیر واقع شود، یك قدم بر می دارد به اندازه یك حج به خدا مقرب شود به اندازه یك حج مقبول و كامل از تعلقات خود فاصله بگیرد و دوباره در قدم بعد یك حج جدید، در زیارت در هر قدم می شود یك حج به جا آورد. نكته آن این است که اگر اعمال ما خوب واقع شود، در عبادات به وسیله نماز، روزه، انفاق به خدای متعال نزدیك می شویم ولی در زیارات به وسیله خود امام به خدا نزدیك می شویم و این قابل مقایسه نیست كه انسان با نماز به سمت خدا برود یا با امام رضا، انسان باید با اصل به سمت خدای متعال برود چراکه همه آنها فرع امام هستند. «نَحْنُ أَصْلُ كُلِّ خَیرٍ وَ مِنْ فُرُوعِنَا كُلُّ بِرٍّ فَمِنَ الْبِرِّ التَّوْحِیدُ وَ الصَّلَاةُ وَ الصِّیامُ»(4) همه آنها فرع امام هستند. گاهی آدم از طریق آنها به خدا نزدیك می شود گاهی به وسیله خود امام به خدای متعال نزدیك می شود. زائر به وسیله خود امام به سمت خدا می رود. ابواب ولایت خود امام به سوی انسان گشوده می شود.

آداب زیارت امام

در زیارت معروفی كه برای امام رضا علیه السلام نقل شده مرحوم ابن قولویه در كامل الزیارت نقل كردند همان زیارت مشهوری كه همیشه در حرم امام رضا خوانده اید و می خوانید، فرمود: از خانه خود كه می خواهی بیرون بیایی کنار در بایست و بگو «بِسْمِ اللَّهِ وَ بِاللَّهِ وَ إِلَى اللَّهِ وَ إِلَى ابْنِ رَسُولِ اللَّهِ حَسْبِی اللَّهُ‏ تَوَكَّلْتُ عَلَى اللَّهِ‏ اللَّهُمَّ إِلَیكَ تَوَجَّهْتُ وَ إِلَیكَ قَصَدْتُ وَ مَا عِنْدَكَ أَرَدْت... اللَّهُمَّ طَهِّرْنِی وَ طَهِّرْ لِی قَلْبِی وَ اشْرَحْ لِی صَدْرِی‏»(5) هشت جمله است من سه چهار جمله را معنا كنم.

اولا در این سفر عظیم كه به سمت امام حركت می كنید، در این سیر عظیم فقط باید با استعانت از خدا قدم بردارید؛ نمی شود قدم از قدم در این وادی بردارید بسم الله و بالله نگویید. با سرمایه های خود و تكیه به خود نمی شود در وادی ولایت قدم زد. قدم زدن در وادی ولایت با استعانت و تكیه به خدای متعال است. كار بسیار مهمی است «بِسْمِ اللَّهِ وَ بِاللَّهِ» در این وادی كه با استعانت از خدا و اسماء الهی كار را شروع می كنید با اسم اعظم خدا وارد وادی ولایت می شوید، كجا می خواهید بروید؟ در این سفر می گویند دم درب خانه بایست بگو «إِلَى اللَّهِ» این سفر الی الله است. زیارت، سفر الی الله است انسان به سمت خدا حركت می كند. «وَ إِلَى ابْنِ رَسُولِ» سیر و سفر ما به سوی خدای متعال از وادی فرزند رسول خدا امام معصوم عبور می كند از وادی ولایت امام رضا. ما می خواهیم از وادی ولایت امام رضا به سمت خدا حركت كنیم. همه سیر همین است كه انسان به سمت خدا حركت كند. با استعانت از خدای متعال، با تكیه به اسم اعظم الهی به سمت خدای متعال حركت كند در این مسیر از وادی ولایت امام عبور می كند. لذا بر خلاف آنهایی كه دور از خدا و غافلند که می گویند زیارت شرك است، زیارت عین توحید است این سفر الی الله است. در این سفر عظیم مقصد اوست، مراد انسان حضرت حق است، با توكل به خدا این سفر باید انجام گیرد. باید غسل كند طاهر شود، شرح صدر پیدا كند، در دعاهای هنگام غسل خوانده اید «اللَّهُمَّ طَهِّرْنِی وَ طَهِّرْ لِی قَلْبِی وَ اشْرَحْ لِی صَدْرِی». این وادی نیست كه انسان با آلودگی بتواند وارد وادی ولایت شود باید ظاهر و باطنش را پاك كند و شستشو دهد و یك شرح صدر بدهند تا بتواند وارد وادی ولایت شود با آداب قدم بر می دارد به حرم می رود دوباره به مقصد رسید غسل می كند آماده می شود لباس طاهر می پوشد قدم به قدم، با خضوع و تواضع و با ذكر الهی و آداب وارد می شود اذن دخول می خواند كه نكته بسیار مهمی است مقابل بیت النور می ایستد این خانه خانه رسول خداست «اللَّهُمَّ إِنِّی وَقَفْتُ عَلَى بَابٍ مِنْ أَبْوَابِ بُیوتِ نَبِیك‏... فِی الدُّخُولِ أَفْضَلَ مَا أَذِنْتَ لِأَحَدٍ مِنْ أَوْلِیائِك‏» بعد با آن كیفیت خاص از خدای متعال و در طول حضرت حق از معصومین و ملائكه اجازه می گیرد و وارد می شود؛ به فضل امام تكیه می كند و می خواهد آن اجازه ای كه به بهترین اولیائتان می دهید به من بدهید درهای وادی ولایتتان را روی من باز كنید.

درجات و کیفیت زیارت

همه با یک کیفیت زیارت نمی كنند زیارات متفاوت است بیاد دارم در احوالات بعضی بزرگان نقل شده انوار چهارده معصوم را زیارت كردند و مقامات دیگر. در احوالات مرحوم آیت الله العظمی بهجت یكی از شاگردان خصیصین ایشان عرض كردند ایشان از حرم بیرون آمدند مشرب ایشان این بود یا قم بودند یا مشهد جای دیگری نمی رفتند. می دانید هر روز در قم زیارت حرم حضرت معصومه قریب دو ساعت و یا در مشهد زیارت حرم امام رضا قریب دو ساعت طول می كشید. حتی یادم است فرزندشان فرمودند قبل از پیروزی انقلاب قرار بود مرحوم علامه طباطبایی به شهر ما بیایند من خدمت حضرت آقای بهجت رسیدم آقای مطهری آمدند خدمت پدر من (مرحوم آقای بهجت) گفتند كه آقا علامه طباطبایی می خواهند بیایند فریمان چند روزی شما هم بیایید. مرحوم علامه مطهری دوست داشتند این دو بزرگوار شاگردان مرحوم آقای قاضی را كنار هم ببینند، می خواستند استفاده كنند. پدر من قبول نكردند. آقا زاده مرحوم آقای بهجت می گفتند نرفتند. بعد گفتند این اواخر یك بار كه مشهد بودند ایشان به سختی می توانستند بروند حرم، من با ماشین ایشان را بردم و پشت درب حرم سجاده را انداختم گفتم آقا شما اینجا زیارت كنید. ایشان زیارت كردند و خیلی به من دعا كردند فرمودند فلانی می توانی 40 یا 35 سال قبل كه من قبول نكردم بروم فریمان برای این بود که اگر سه روز می رفتم سه زیارت امام رضا را از دست می دادم. اولیاء خدا ارزش آن را می دانند یكی از خصیصین ایشان فرمود یك روز ایشان از حرم بیرون آمد دیدم خیلی سرحال و بانشاط هستند. گفتم آقا امروز چه خبر بود؟ فرمودند امروز حضرت عیسی مسیح علیه السلام و مادر صدیقه شان حضرت مریم سلام الله علیها محضر امام رضا تشریف آورده بودند و حضرت عیسی مسیح حوائج مؤمنین مسیحی را كه خیلی هایشان مؤمن مستضعف و انشاءالله اهل نجات هستند حوائج را محضر امام رضا آوردند عرضه به امام رضا می كردند.

بنابراین تفاوت دارد انسان حرم می رود چقدر اجازه ورود به او می دهند كدام درب را برایش باز می كنند؟ پیكر امام رضا بهشت عالم است بهشت حقیقت است منتها عده ای ممكن است به بهشت روند و بیرون آیند اما چشمشان بسته باشد جایی نبینند، بعضی با چشم باز می روند مقامات باطنی بهشت، حرم امام رضا است انسان در حرم می رود زیارات شروع می شود؛ زیارت، عهدنامه ما با امام است؛ در هر سلامی كه انسان می دهد اگر اهل سلام و تسلیم باشد یك جواب می آید یعنی در هر سلامی كه می دهد یك بابی از توحید به روی او باز می شود. به هر شأنی از شئون امام كه سلام می دهید آن شأن بابی به سوی توحید است، هر صفتی از صفات امام آیه ای از آیات خدا و راهی به سوی خداست سبیل است. لذا بعضی ها فقط به یك صفت امام متمسك هستند مثلاً یكی از صفات امام این است در جامعه كبیره آمده است: «التَّامِّینَ فِی مَحَبَّةِ اللَّه‏» آنها با محبت الهی به محبت تام رسیدند هیچ نقصی در محبتشان نیست بعضی فقط از این وادی ولایت امام سیر می كنند، امام در عین حال «خُزَّانُ عِلْمِ اللَّه‏» هستند بعضی فقط از این وادی سیر می كنند و هر شأنی از شئون امام كه شما در زیارت به آن سلام می كنید راهی است به سوی خدا و اگر كسی مقدمات زیارت را خوب طی كرده باشد و به او اجازه ورود داده باشند در هر سلامی كه می كند از همان شأن امام جواب دریافت می كند و در این جواب بابی به سوی توحید باز می شود، در هر سلام «السَّلَامُ عَلَیكُمْ یا أَهْلَ بَیتِ النُّبُوَّةِ وَ مَوْضِعَ الرِّسَالَةِ وَ مُخْتَلَفَ الْمَلَائِكَة» جوابی كه در این سلام می آید دربی از بیت نبوت به روی انسان باز می شود. انسان می تواند با حقایق نبوت آشنا شود جواب این سلام این است: «مَوْضِعَ الرِّسَالَةِ وَ مُخْتَلَفَ الْمَلَائِكَة» محل رفت و آمد ملائكه و محیط ولایت آنهاست به این شأن سلام می كنید انسان با عالم ملائكه مأنوس می شود. هر شأنی از شئون امام كه به او سلام می كنید خود یك بابی به سوی توحید است، یك آیه ای از آیات خداست و از همان شأن به انسان جواب می رسد.

اگر انسان اهل زیارت باشد خوب زیارت كند زیارت جامعی كه می خواند ابوابی از ولایت امام به سوی او گشوده می شود اگر مواظب باشد و آن را حفظ كند از حرم كه بیرون می آید آن را تحویل شیطان ندهد چراکه گاهی شیطان دم در می ایستد تحویل می گیرد. اگر انسان آن را حفظ كند دفعه بعد كه سلام می دهد باب بالاتری به رویش گشوده می شود. در هر زیارت از وادی ولایت امام ابوابی از معرفت و توحید به سوی انسان گشوده می شود و در زیارت بعد ابواب كاملتری گشوده می شود یعنی وقتی انسان سلام می كند «التَّامِّینَ فِی مَحَبَّةِ اللَّهِ وَ الْمُخْلِصِینَ فِی تَوْحِیدِ اللَّه‏» بابی از اخلاص و محبت الهی به رویش گشوده می شود در زیارت بعد باب كاملتر و مقام بالاتری است.

و این سیر با مقامات امام انتها و حد یقف هم ندارد. سلمان كه در درجه دهم ایمان بود اهل سر بود «سَلْمَانُ مِنَّا أَهْلَ الْبَیت‏» بود، در مورد او فرمودند: «كانا يحدثانه‏ بما لا يحتمله غيره من مخزون علم الله و مكنونه‏»(6) مستمراً وجود مقدس امیر المومنین، وجود مقدس نبی خاتم صلی الله علیه و آله از اسرار الهی به او می گفتند. این كلاس اول ولایت امیر المومنین است همه وادی را كه طی نكردند در رجعت، ظهور بازمی گردد در قیامت و برزخ دائم در حال استفاده هستند وادی ولایت امام تمام شدنی نیست. در این وادی كه همه اسرار توحید، حقایق آنجاست حد یقف ندارد، انسان در هر قدم می تواند به اندازه یك حج كامل به خدا نزدیك شود، به اندازه یك حج كامل از آلودگی ها، صفات رذیله، شرك و غفلت ها فاصله بگیرد؛ این یك چنین سفری است اگر انسان مقدمات را آماده كند راحل الی الله شود، تعلقاتش را پشت سر بگذارد، رو به امام حركت كند، به ثواب زیارت می رسد.

طلب زیارت امام

بعضی ها زیارت امام كه می روند مسافر هستند وطنش پشت سرش است می رود یك سلام به امام كند دوباره در دنیای خود بازمی گردد آنجا كه می رود خدای نكرده کمی که طول می كشد دلزده می شود یاد دنیای خود می كند، در وسط بهشت یاد دنیا را می كند. علی بن مهزیار بیست سفر حج رفت و مشرف شد می گوید خدمت حضرت رسیدم یك هفته مهمان بودم بعد از یك هفته یاد اهل بیت و زن و بچه ام افتادم حضرت گفت علی بن مهزیار تشریف ببرید گفتم آقا تازه شما را پیدا كردم. نه دیگه تعارف می كنید كسی وسط بهشت یاد دنیا بیفتد بفرمایید در دنیا.

بعضی ها حرم امام هم می روند مثل من ضعیف هستند از حرم که خارج می شود در فکر این است که چه زمانی می تواند تعلقاتش را ادامه دهد. كسی كه وقتی رو به امام می رود قصد بازگشت به تعلقاتش را ندارد راحل الی الله است؛ وقتی هم بازمی گردد در وداعش به حضرت عرض می كند «لا سام و لا قال» باید برگردم چاره ای نیست نه پشیمانم نه خسته، وسط بهشت هستم. آدم هایی که اینگونه زیارت می روند راحل الی الله می شوند آنجا هم كه می روند مستغرق در لذت حضور هستند و اصلاً میل به بازگشت ندارند آنها مرتب فیض دریافت می كنند وقتی هم بازمی گردند قلبشان را در حرم امام می گذارند با قلبشان باز نمی گردند قلبشان می ماند جسمشان می آید «قُلُوبُهُمْ فِی الْجِنَانِ وَ أَجْسَادُهُمْ فِی الْعَمَل‏»(7) آنها قلبشان محضر امام رضا است. بعضی ها نمازشان اینگونه است در نماز كه به معراج می روند بازنمی گردند روحشان در آن مقام لذت نماز می ماند «عَلى‏ صَلاتِهِمْ دائِمُون‏»(المعارج/23). اگر كسی اهل زیارت امام شود باید راحل باشد در هر قدم به اندازه یك حج از ولایت امام متنعم و برخوردار شود؛ آنجا می رود در هر سلامی كه می دهد، عهد جدیدی كه با امام می بندد، بابی از ولایت امام به روش گشوده و شفاعتی جدید حاصل شود و اینها آغاز راه ما با امام است این سیر ادامه پیدا می كند برای برزخ و «اللَّهُمَّ ارْزُقْنِی شَفَاعَةَ الْحُسَینِ یوْمَ الْوُرُود». اگر كسی اهل زیارت عاشورا شود برزخ اول كارش با امام حسین است شفاعت آنها تمام نمی شود. در روایت امام رضا علیه السلام که ابن قولویه و دیگران نقل كردند اگر کسی یك بار به زیارت من بیاید، من در سه موقف از او دستگیری می كنم «إِذَا تَطَایرَتِ الْكُتُبُ یمِیناً وَ شِمَالًا وَ عِنْدَ الصِّرَاطِ وَ عِنْدَ الْمِیزَان‏»(8)

در احوالات مرحوم آیت الله شیخ مرتضی حائری آمده است آقا زاده حضرت العظمی حاج شیخ عبدالكریم از موسسین حوزه و از انسان های فوق العاده بودند، به هر قیمتی بود خود را با سختی های آن زمان به حرم امام رضا می رساندند. با اخلاصی به زیارت می رفتند سال آخر كه ایشان كسالت داشتند امام فرمودند شما به اندازه كافی آمدید حالا ما به جای شما زیارت می آییم. ایشان در بستر بیماری بودند حضرت فرمودند حال نوبت ماست. اگر حضرت قدم بگذارند مواقف سختی كه آدم بخواهد عبور كند عاشقانه جان می دهد و سختی های راه برای انسان هموار می شود.

خلوص در نیت زیارت امام رضا

در این سفر عزیز و گرانسنگ چند نكته پایانی عرض می كنم. یک اینكه مواظب باشید زیارت با چیزی قاطی نشود. از همان ابتدای سفر انسان دلش خوش است حرم امام رضا می رود اینگونه نباشد یك ساعت در حرم بقیه اش را هم این طرف و آن طرف موج آبی و ... بروید. آیا انسان این سفر با این عظمت كه هر قدمش یك حج است را با این چیزها عوض می كند؟! خدا رحمت كند مرحوم حاج عباس كاشانی داماد مرحوم آیت الله العظمی گلپایگانی بودند یك كتابی اواخر عمرشان در دوران نقاهتشان نوشتند عنوان كتاب این است «بر منبر خاطره» در این کتاب خاطراتی كه داشتند را نقل كردند. آنجا مطلبی با سند از قول یك آقایی نقل می كنند.

ایشان تعریف می کند كه من مكرر با اسباب قدیم زیارت امام رضا علیه السلام می رفتم 30 سفر رفته بودم با امكانات آن زمان كه گاهی یك سفر هم مشکل بود، خواب دیدم در حرم امام رضا(ع) هستم. ملائکه ای آنجا حضور دارند تعداد زیارت زائرین را ثبت می کنند ظاهرا خاطرم است در ایوان طلا بود، در یکی از صحن ها. من جلو رفتم برای من یک زیارت نوشتند عرض کردم من 30 بار زیارت آمدم چرا فقط یکی برای من می نویسید؛ گفتند به ما مربوط نیست آقا علی بن موسی الرضا(ع) در حرم هستند بروید به خود حضرت بگویید. محضر حضرت مشرف شدم. حضرت فرمودند تنها یکی از این 30 بار زیارت برای ما بود؛ شمردند گفتند این سفر را برای این کار آمدی، سفر دوم را برای این کار آمدی و... تنها یک سفر را برای ما آمدی. حساب و کتاب دارد حیف است انسان این سفر خالص را با نیت های دیگر قاطی كند كجا بهتر از حرم امام رضا.

حرم امام رضا و کانون تشیع در جهان

یک نکته اجتماعی ذکر کنم این سفر الی الله که اینقدر بركات دارد. نمی توان گفت برکات زیارت چقدر است. یكی از بركات زیارت امام رضا این است که امام رضا علیه السلام به ایران آمدند، شیعیان به عشق زیارت امام رضا دور حضرت جمع شدند و كانون تشیع در جهان شد، سپس دولت شیعی شكل گرفت و اکنون نیز اثر زیارت امام رضا در تحقق عصر ظهور فوق العاده است. یك جابجایی عظیم در دنیای اسلام اتفاق افتاد دوستان و محبین هجرت کردند و آمدند والا پراكنده بودند؛ این نقطه كانونی است كه اکنون پایگاه تشیع در جهان و مركز ظهور تشیع در جهان است و الان هم می بینید حقیقت آن تقریبا دارد در عالم آشكار می شود. یك زمانی اسلام مهجور بود اکنون اسلام مورد توجه قرار گرفت، نزاعی كه در دنیای اسلام بین مكتب اهل بیت و مكاتب دیگر است آشكار شده است. هر كسی که در دنیای اسلام می آید می فهمد دو قرائت از اسلام وجود دارد یكی قرائت اهل بیت كه ملت بزرگوار و رشید شیعه و جامعه ایران آن را پرچمداری می کنند و یكی قرائت غیر اهل بیت كه داعشی ها آن را پرچمداری می كنند. خاصیت هجرت امام رضاست خاصیت زیارت است. آثار بسیار عجیبی دارد که توضیح آن بماند. در روایتی از امام جواد که روایت مشكله است از امام جواد سوال كرد ثواب زیارت پدرتان بیشتر است یا جدتان سیدالشهدا؟ فرمودند پدرم. چون پدر من را فقط شیعه دوازده امامی زیارت می كند. یعنی اقامه تشیع ناب با این زیارت واقع می شود. این زیارت كه سفر الی الله است.

باید مسئولین عزیز هم مواظب باشند این با توریسم و سفرهای مادی خلط نشود. تلاش نكنند مشهد را یك قطب گردشگری كنند. مشهد قبله عالم است قطب زیارت است نه قطب گردشگری است. غفلت است اگر انسان امر با این عظمت را به چیز دیگری تبدیل كند. زیارت اربعین یكی از معجزات قرن است حال انشاالله آثارش در حركت عالم به سمت ظهور آشكار خواهد شد. از معجزات قرن است بیاد دارم مقام معظم رهبری در پیام نوروزی شان به بسیاری از حوادث مهمی كه در طول سال اتفاق افتاده بود اشاره نكرد ولی اشاره كرد كه ما سال گذشته یك اربعین بسیار باشكوه داشتیم. زیارت اربعین از حوادث اثر گذار بر تاریخ است. یك نكته ای را فقط اشاره كنم توجه به آن خوب است. در زیارت اربعین مهماندارها احترام به زائر امام حسین را رعایت می كنند یعنی بزرگ عشیره می آید نمی دانم احترام می كند لباس زائر را شستشو می دهد پای زائر را می شوید. این ادب نسبت به مهمان های امام حسین را خوب رعایت می كنند ولی ما گاهی ادب مهمان را رعایت نمی كنیم. مهمان هم آدابی دارد دو طرفه است این را باید توجه كنیم مجاورین امام رضا مهمان دار هستند. هم مهمان باید آداب صاحب خانه را رعایت كند و هم صاحب خانه آداب مهمان را، هم مجاورین حرم های مطهر باید از اربعین بیاموزند هم زائرین باید بیاموزند. باید آداب زیارت را رعایت كنیم آداب مهمان داری و مهمان شدن را رعایت كنیم. این سفر باشكوه و باعظمت كه سفر هجرت الی الله است و آثارش طهارت نفس، طهارت اجتماعی و اقامه حكومت حق است را با گردشگری، توریسم معاوضه نكنیم.

سفرهای گردش حلال هیچ اشكالی ندارد لذت حلال و تفریح حلال را كه خدای متعال منع نكرده «قُلْ مَنْ حَرَّمَ زِینَةَ اللَّهِ الَّتِی أَخْرَجَ لِعِبَادِهِ»(اعراف/32) ولی این سفر را نباید تبدیل كنیم؛ این سفری كه هر قدمش یك حج كامله است خلط نكنیم ثوابش را كم نكنیم ارزشش را تنزل ندهیم سفری كه می تواند یك شبه انسان را به زیارت خدای متعال در عرش برساند، هفتاد هزار حج است به گونه ای عمل كنیم كه به آثار و بركاتش انشاءالله برسیم. السلام علیک یا علی بن موسی الرضا...

پی نوشت ها:

(1) الكافي (ط - الإسلامية)، ج‏4، ص: 585

(2) الكافي (ط - الإسلامية)، ج‏4، ص: 582

(3) الكافي (ط - الإسلامية)، ج‏4، ص: 256

(4) الكافي (ط - الإسلامية)، ج‏8، ص: 242

(5) كامل الزيارات، النص، ص: 309

(6) علل الشرائع، ج‏1، ص: 183

(7) نهج البلاغة (للصبحي صالح)، ص: 302

(8) كامل الزيارات، النص، ص: 304