چرا امريكا به دنبال ریاست جمهوری عمرو موسی است؟

مهدي جهانتيغي: پس از ماه ها از سرنگونی مبارک، مردم مصر در آستانه یکی از حساس ترین مراحل انقلاب خود یعنی انتخاب ریاست جمهوری آینده این کشور هستند. طبق آنچه شورای نظامی مصر اعلام کرده است، انتخابات ریاست جمهوری برای انتقال قدرت باید در ماه ژوئن یعنی کمتر از پنج هفته دیگر برگزار شود. پیروزی اسلام‌گرایان در پارلمان مصر در چند ماه قبل گام بزرگی برای تولد یک مصر جدید از طرف کارشناسان تحلیل شد که از مهم‌ترین ویژگی های آن، تشکیل نظامی برخاسته از شریعت اسلام و فاصله گرفته از استبداد داخلی و ایجاد فضایی برای تندتر شدن روند ضد امريكایی و ضد صهیونیستی انقلاب بود.

در ادامه همین روند نیز تحلیل می شود که انتخابات ریاست جمهوری آینده مصر به یک نقطه عطف استراتژیک برای ادامه و شتاب و یا کند شدن و یا حتی معکوس شدن روند مصر جدید با ویژگی های گفته شده خواهد بود.

طرف غربی و به‌ويژه امريكایی ها نیز در طی ماه های اخیر با اجرای سناریوهای مختلف، برای انحراف انقلاب مصر و حفظ ساختارها و برخی عناصر نظام گذشته تلاش فراوانی کردند. اما از چندی قبل با نزدیک‌تر شدن به انتخابات مصر فعالیت دستگاه سیاست خارجي امريكا، تلاش گسترده ای را برای تحت تاثیر قرار دادن این انتخابات آغاز کرده است.

برای دستگاه سیاست خارجي امريكا و در عرض آن، رژیم صهیونیستی درباره انتخابات رئیس جمهوری مصر دو گزاره مهم بود؛ اول اينكه جریان اسلام‌گرا و به‌ويژه کاندیداي اخوان المسلمین به ریاست جمهوری نرسد و از سوی دیگر، یکی از گزینه های رأی آور که توان مقابله با سرمایه اجتماعی اسلام‌گراها را که در انتخابات پارلمان وزن حقیقی آنها مشخص شد نیز داشته باشد و از طرفی هم عنصری با رویه تعامل پذیر با غرب و همچنین خواهان حفظ برخی ساختارها و مهره‌های حکومت سابق مصر به‌خصوص در ساختار ارتش باشد، به ریاست جمهوری مصر برسد. ضمنا اين گزینه که نبايد حساسیت چندانی در افکار عمومی مصر بر روی او باشد، بايد بتواند خلأ استراتژیک مصر را که همان بازیگری کاریزمای دیپلماتیک در میان جهان عرب است، دوباره بازسازی کند. کاری که مبارک به خوبی از عهده ان برآمده بود و در این زمينه حتی با عربستان سعودی قابل مقایسه نبود.

در میان ویژگی های گفته شده در حال حاضر از مجموع کاندیداهای تایید شده برای انتخابات ریاست جمهوری مصر بیشترین تطابق را عمرو موسی دارد.

عمرو موسی اولا در مصر همچنان محبوبیت دارد و ضمنا یک دیپلمات کارکشته محسوب می شود که سال‌ها وزیر خارجه مبارک و چندین دوره دبیر کل اتحادیه عرب بوده و همچنین وابستگی های زيادي به ساختارها و شخصیت های باقی مانده از دوران مبارک دارد. وی اگرچه بارها در ماه های گذشته برای جلب توجه مردم انقلابی مصر اعلام کرده است که باید هرچه زودتر قدرت از شورای عالی نظامی به دولت مورد نظر مردم منتقل شود اما هیچ‌گاه خواستار پاک‌سازی و تحولات جدید و تغییرات ساختاری در ارتش و دستگاه های امنيتی و نظامی دوران مبارک نبوده است.

برخی شواهد نشان می دهد که امريكایی ها قصد دارند با فریب افکار عمومی در نهایت عمرو موسی را به ریاست جمهوری مصر برسانند.

امريكایی ها در این سناریوي در حال انجام، ابتدا برای توازان افکار عمومی قضیه کاندیداتوری عمر سلیمان رئیس سابق سازمان اطلاعاتی مصر و معاون مبارک را مطرح کردند و عمدا به فضای التهاب در افکار عمومی مصر دامن زدند و سپس هنگاهی که اعتراض‌ها و تحریک افکار عمومی برای حذف سلیمان به اوج رسید، برای بالانس کردن افکار عمومی به صورت هم‌زمان چند کاندیدا ریاست جمهوری از جمله عمر سلیمان و خیرت الشاطر نامزد اخوان ‌المسلمون شانس اصلی پیروزی در انتخابات را با اين بهانه كه او در زمان انقلاب در زندان مبارک بوده و با عفو شواری نظامی آزاد شده است و کسانی که مشمول عفو قرار می‌گیرند نمی‌توانند نامزد شوند، رد صلاحیت کردند.

در این میان، نامزد سلفی‌ها از حزب "نور" را نیز که بخشی از اسلام‌گراها محسوب می شوند، به این عنوان که مادرش به مدت چهار سال تابعیت امريكایی داشته، رد صلاحیت و از صحنه رقابت حذف کردند.

البته اخوان‌ المسلمین که چنین سناریویی را پیش‌بینی می‌کرد، از مدتی قبل نام "محمد مرسی"، رئیس حزب عدالت و آزادی را به عنوان نامزد ذخیره مطرح کرد، اما حزب سلفی‌ها نامزد دومی را تا کنون معرفی نکرده است.

در عين حال، گفته مي‌شود كانديداي ذخیره اخوان المسلمین مانند شاطر مقبولیت ندارد و تا اينجا امريكایی ها موفق شده اند عمرو موسی را با کمترین هزینه و حاشیه با نقش آفرینی شورای عالی نظامی مصر وارد صحنه رقابت کنند.

در اين شرايط، می توان به این سوال پاسخ داد که اهداف راهبردی که امريكایی ها از طریق گزینه ای همچون عمرو موسی دنبال می کنند، چیست؟

1- شکست اسلام‌گراها و جلوگیری از رادیکالیزه شدن بیشتر فضای افکار عمومی عليه امريكا و متحدان منطقه‌ایش

2- پر کردن خلأ ایجاد شده در عرصه دیپلماتیک جهان عرب به‌ويژه با اختلاف‌هاي داخلی اتحادیه عرب و شورای خلیج فارس

3- تحکیم نفوذ در ساختارها و فضای جدید مصر

4- توازن محور امريكایی متحدان منطقه ای پس از سقوط مبارك در مواجهه با محور ضد امريكایی

5- کند کردن و جلوگیری از نزدیکی مصر به ایران

6- تحت تاثیر قرار دادن دو کشور همسایه مصر یعنی لیبی و تونس

7- ایجاد فضای تنفسی امنیتی میان مدت برای رژیم صهیونیستی

8- حفظ ساختار ارتش و دستگاه امنیتی و اطلاعاتی مصر

البته امريكایی ها از سوی دیگر تصور می کنند که یک بازی برد برد را آغاز کرده اند که حتی در صورتی که به هدف گذاری اصلی خود نیز نرسند، ایجاد آشوب‌ها و اختلاف‌هاي احتمالی میان گروها و مردم برای فرسایشی شدن انقلاب یک مزیت به‌منظور خرید زمان برای بهبود وضعیت در اوضاع فعلی خاورمیانه و جلوگیری از آسیب پذیرتر شدن محسوب مي‌شود.

اما در این میان رسیدن به هدف گذاری مطلوب امريكا تنها در صورتی محقق خواهد شد که مردم مصر فریب خورده و یا روند اعتراض‌هاي انقلابی‌شان کند شود و بدترین چیز برای امريكایی ها در شرایط فعلی این است که دوباره مردم مصر به میدان التحریر برگردند!