سينماي ايران روزهاي خوبي را پشت سر
نمي گذارد. برخوردهاي سليقه اي كه طي 3 دهه از افراط تا مرز تفريط رفته و
برگشته حالا حال و روز سينما را در وضعيت قرمز قرار داده است. بعد از منصرف
شدن سازندگان فيلم سينمايي «برف روي كاج ها» از اكران فيلم شان در اين
مقطع سازندگان فيلم سينمايي «چك» ساخته كاظم راست گفتار هم تصميم مشابهي
گرفتند تا چينش فيلمهاي دوم عيد نوروز تركيبي عجيب و غريب باشد. شايد بررسي
كمي و كيفي تمام توقيفي هاي 2 سال اخير بتواند نمايي باز را از اين وضعيت
نشان دهد.
گزارش يك جشن
شايد بتوان «گزارش يك جشن»، «خيابان هاي آرام»، «خانه پدري»، «پاداش»،
«آيينه هاي روبرو» را از مشهورترين و البته تازه ترين فيلم هايي دانست كه
تكليف اكران عمومي شان هنوز نامشخص است.
ابراهيم حاتمي كيا كه «به رنگ ارغوان» اش به دليل برخي حاشيه هاي پيش آمده
براي اكرانش، چند سالي به نمايش درنيامد و سرانجام اكران شد؛ اين بار با
نمايش عمومي «گزارش يك جشن» به مشكل برخورده است؛ حتي اگر جواد شمقدري
زماني گفته باشد كه فيلم حاتمي كيا توقيف نيست.
«گزارش يك جشن» محصول سال 89 است كه بر اساس گفته تهيه كننده آن، از مسايل
ملتهب جامعه سخن به ميان مي آورد و به مساله جوانان به عنوان يكي از بحران
هاي امروز جامعه مي پردازد. فيلم يكي از صريح ترين موضع گيري هاي فيلم ساز
نسل دوم انقلاب در برابر اتفاقات سال 88 به حساب مي آيد و از اين روز و به
دليل نماد سازي هاي داخل فيلم هنوز خبري از اكران اين فيلم در سينماها
نيست. در «گزارش يك جشن»، رضا كيانيان، رويا تيموريان، مريلا زارعي، طناز
طباطبايي، بهروز شعيبي، اصغر نقي زاده، شبنم مقدمي، سيامك صفري، سيامك
احصايي، هدي ناصح، زهير ياري و با هنرمندي داريوش ارجمند و با حضور گروهي
از هنرجويان رشته تئاتر و نمايش به ايفاي نقش پرداخته اند.
خيابان هاي آرام
«خيابان هاي آرام» كمال تبريزي يكي ديگر از فيلم هايي است كه نتوانست مهلت
نمايش بگيرد كه البته وضعيتي بهتر از «گزارش يك جشن» دارد. اين فيلم
سينمايي پروانه نمايشش را گرفته است و حتي چندين نوبت هم مهلت اكران آن در
شوراي صنفي نمايش مشخص شد؛ البته با شرايطي خاص اما در فرصتي كه براي
اكرانش تعيين شده بود هم بازهم اكران نگرفت.
اسفند ماه در حاليكه پيش بيني مي شد، فيلم «خيابان هاي آرام» كمال تبريزي
اكران شود، اين كارگردان در گفت وگويي كوتاه گفته بود: امروز باخبر شد
«خيابان هاي آرام» با اينكه ظاهرا پروانه نمايش هم دارد تا اطلاع ثانوي به
نمايش عمومي درنخواهد آمد و بازهم ظاهرا جلوي نمايش آن گرفته شده است.
تبريزي شرايط اكران «خيابان هاي آرام» را شبيه شرايط چند سال قبل «به رنگ
ارغوان» توصيف و همچنين مطرح كرده بود: «خيابان هاي آرام» نيز فعلا به
سرنوشت «پاداش» دچار شده است، با اين تفاوت كه يكي پروانه نمايش دارد و
ديگري كماكان بدون پروانه است، هرچند كه داشتن پروانه يا نداشتن آن توفير
چنداني ندارد. اين فيلم براي مجوز پروانه ساخت، لوكيشن خود را به كشور
ارمنستان تغيير داد و براي مجوز اكران عمومي دوباره صداگذاري شد.
«خيابان هاي آرام» هم در بيست و نهمين جشنواره فيلم فجر به نمايش درآمد.
اين فيلم كه در ارمنستان جلوي دوربين رفته است داستان طنزي را روايت مي كند
كه در آن حسن معجوني، نيكي كريمي، لعيا زنگنه، محمد رضا فروتن، رضا داود
نژاد، و جمع ديگري از بازيگران ايفاي نقش هايي را برعهده دارند. پرداخت
طنزآميز به اتفاقات سال 88 و مسائل سياسي داخل ايران در يك كشور خارجي از
مهم ترين مسائلي است كه موجب شده است حساسيت ها براي اكران اين فيلم زياد
باشد.
پاداش
كمال تبريزي، فيلم به نمايش در نيامده ديگري هم به نام «پاداش» دارد كه خبر توقيف آن را وزير ارشاد شخصا اعلام كرد.
فيلم سينمايي «پاداش» داستان يكي از مديران مياني دولت است كه به ماموريت
هاي خارجي متعدد مي رود. تا اينكه در يك نوبت او را براي تشويق به سفر حج
مي فرستند اما در اين سفر برخلاف تصور او كه انتظار دارد مانند يك مدير
دولتي با او برخورد شود، اين اتفاق نمي افتد.
وزير ارشاد در دي ماه سال 88 درباره اين فيلم گفته بود: «فيلم هايي كه با
خط قرمز و معيارهاي اسلامي و ايراني همخواني ندارند؛ قابليت نمايش ندارند و
بنابراين توقيف مي شوند. » در اين فيلم حسن معجوني، آتيلا پسياني، صابر
ابر، بهمن زرين پور، آشا محرابي، رضا بهبودي، روح ا... حق گوي لسان، اصغر
نقي زاده، بهنام وطن و مرحوم احمد آقالو به ايفاي نقش پرداخته اند.
«پاداش» قصه يك مسئول مملكتي است كه راهي سفر حج مي شود و در اين بين
اتفاقات و تناقضاتي رخ مي دهد كه موقعيت هاي طنز را به وجود مي آورد. يكي
از دلايل توقيف فيلم تا به امروز حركت فيلم تبريزي روي خط قرمز اعلام شده
است و احتمالا تا سال ها فرصت نمايش آن به وجود نخواهد آمد.
خانه پدري
«خانه پدري» كيانوش عياري هم موضوعي اجتماعي دارد. اين فيلم كه يازدهمين
اثر بلند سينمايي كيانوش عياري است، وقايع خود را از 1310 آغاز مي كند و
آنها را تا امروز ادامه مي دهد. «خانه پدري» نتوانست حتي در جشنواره فيلم
فجر نيز حاضر شود و اين در حالي است كه موسسه ناجي هنر تهيه كننده آن است.
مهدي هاشمي، شهاب حسيني، مهران رجبي، ناصر هاشمي، مينا ساداتي، نازنين
فراهاني، حسين فلاح و ... بازيگران اصلي «خانه پدري» هستند.
فيلم درباره رخ دادن يك قتل در يك خانه قديمي است كه بعد از سال ها واقعيت
يك فاجعه انساني خودش را نشان مي دهد. يكي از دلايلي كه فيلم تا به امروز
نتوانسته است رنگ پرده را ببيند صحنه هاي به شدت تلخ و دلهره آور فيلم است
كه حتي برخي كارشناسان شدت واقع گرايي آن را تا حدي توصيف مي كنند كه مي
تواند در روحيه مخاطب تاثيرات مخربي بگذارد. فيلم با اصلاحيات عريض و طويلي
مواجه است كه كارگردان آن حاضر به انجام آن نيست.
كيانوش عياري در گفت و گو با CHN درباره وضعيت فيلمسازي خود و وضعيت حرفه
اي اش مي گويد:« فعلا اصلا در شرايط مناسب روحي خوبي نيستم. آنقدر در اين
مدت از اين اتفاقات رنج ديدم كه ديگر ميلي به فيلمسازي ندارم. بايد فعلا
مدتي از همه چيز دور باشم. شايد بتوانم شرايط جديد را درك كنم.»
فرزند صبح
اما وضعيت «فرزند صبح» كمي با ساير فيلم هايي كه اجازه اكران عمومي پيدا
نكرده اند، متفاوت است. اين فيلم كه پس از چندين سال بالاخره با كارگرداني
بهروز افخمي به جشنواره بيست و نهم فجر رسيد، با انتقادات اصحاب رسانه و
منتقدين روبرو شد. «فرزند صبح» مقطع كودكي (تا هفت سالگي) حضرت امام خميني
(ره) و همچنين بخش هايي از 63 سالگي ايشان در 15 خرداد سال 42 را روايت مي
كند و ساخت آن چيزي در حدود دو ميليارد تومان هزينه داشته است، اما منتقدين
و اصحاب رسانه پس از حضور در كنفرانس خبري افخمي در جشنواره فجر دو سال
قبل، انتقادهاي شديدي را نسبت به فيلم مطرح كردند. درحاليكه بهروز افخمي
همچنان تاكيد دارد با تدوين مجدد، فيلم اثر قابل قبولي خواهد شد.
در «فرزند صبح» عبدالرضا اكبري، آتيلا پسياني، هادي ديباجي، آرمان ايرانپور و هديه تهراني به ايفاي نقش پرداخته اند.
من مادر هستم
«من مادر هستم» به كارگرداني فريدون جيراني هم در سال 89 ساخته شده است و
در آن باران كوثري، حبيب رضايي، هنگامه قاضياني، فرهاد اصلاني، اميرحسين
آرمان و پانته آ بهرام بازي كرده اند. اين فيلم داستان يك خانواده ي طبقه ي
متوسط است كه در يك شرايط بحراني به بررسي و ارزيابي زندگي خود مي
پردازند.
اما درحاليكه «من مادر هستم» جزو فيلم هايي است كه هنوز رنگ پرده را نديده
است اما گفته مي شود با تغييراتي كه در اين فيلم داده شده بزودي اكران مي
شود.
فيلم هايي هم هستند كه نه در يكي دو سال گذشته، بلكه از ساخت آن ها چند
سالي مي گذرد اما بازهم نتوانسته اند در اكران عمومي قرار بگيرند. «زادبوم»
به كارگرداني ابوالحسن داودي، «زمهرير» به كارگرداني علي رويين تن،
«پوسته» مصطفي آل احمد و «صد سال به اين سال ها»ي سامان مقدم و «آيينه هاي
روبرو»
زادبوم
شايد بتوان گفت كه «زادبوم» هم در ميان فيلم هاي اكران نشده، وضعيت ويژه و
خاصي دارد؛ چرا كه اين فيلم توانسته بود در بيست و هفتمين جشنواره فيلم فجر
تنديس سيمرغ بخش نگاه ملي جشنواره را هم بدست بياورد. فيلم سينمايي
«زادبودم» روايتگر زندگي كنوني سه نسل از يك خانواده ايراني است كه در سه
كشور متفاوت زندگي مي كنند و هر كدام با مشكلي روبرو هستند. عزت ا...
انتظامي، مسعود رايگان، رؤيا تيموريان، پگاه آهنگراني و بهرام رادان در اين
فيلم به ايفاي نقش پرداخته اند.
ابولحسن داوودي در گفت وگو با CHN درباره عدم اكران اين فيلم گفت:« هيچ گاه
جواب درستي به ما ندادند. فيلم در ظاهر اصلا توقيف نيست. فقط مي گويند در
چند سينماي محدود بايد اكران شود. در اين شرايط دور از عقل و منطق است كه
بخواهم فيلم را بسوزانم. ترجيح مي دهم فعلا در كشوي ميزم خاك بخورد تا در
اين شرايط رنگ پرده را ببيند.»
زمهرير
اما حكايت «زمهرير»؛ اين فيلم در هنگام حضور در بيست و هشتمين جشنواره فيلم
فجر انتقادات تند اصحاب رسانه و منتقدين را در پي داشت و گويا صحنه هاي
اين فيلم كه گفته مي شود مضاميني مرتبط با «نگاه غيراخلاقي به دفاع مقدس و
توهين به شهدا» داشته است باعث شده است كه «زمهرير» فعلا به نمايش درنيايد.
فيلم با نشان دادن يك فرمانده جنگ كه مشغول به دوره گردي و نواختن ساز در
خيابان ها است نگاهي خاص به مقوله جنگ و دفاع هشت ساله ايران دارد.
هفت و پنج دقيقه
محمدمهدي عسگرپور كه چندماهي است با مسائل مربوط به خانه سينما روبرو است
هم فيلمي دارد كه هنوز به نمايش در نيامده است. «هفت و پنج دقيقه»كه در سال
87 ساخته شده است مضموني اجتماعي دارد و به موضوع مهاجرت مي پردازد. رضا
كيانيان تنها بازيگر ايراني اين فيلم است كه بر اساس فيلمنامه فرهاد توحيدي
در فرانسه ساخته شده است. اين فيلم داستان زندگي سه زن كه در آستانه
فروپاشي روحي و خودكشي اند را روايت مي كند و در بيست و هفتمين جشنواره
فيلم فجر نيز حضور داشت.
پوسته
مصطفي آل احمد يكي از كارگرداناني است كه در عرصه مستند جوايز بسياري را
كسب كرده، اما همچنان اولين ساخته سينمايي اش به نمايش درنيامده است.
«پوسته» محصول سال 87 است كه محمد آفريده آن را تهيه كرده و درآن حميد فرخ
نژاد، الناز شاكردوست، مريم كاوياني، حميدرضا فلاحي و امير غفارمنش به
ايفاي نقش پرداخته بودند. اين فيلم هم مضموني اجتماعي دارد و داستانش
درباره يك زنداني محكوم به مرگ است كه پس از اثبات بي گناهي اش آزاد مي شود
و بلافاصله در شرايطي قرار مي گيرد كه شواهد مي تواند او را يك بار ديگر
روانه زندان كند.
صد سال به اين سال ها
سامان مقدم «صد سال به اين سال ها» را با حضور رضا كيانيان، فاطمه
معتمدآريا، پرويز پرستويي و علي قربان زاده ساخته است. داستان فيلم روايتگر
زندگي زني به نام «ايران» است كه در طول سي سال متوجه ضربات و لطمات بزرگي
در زندگي شخصي اش مي شود و اعضاي خانواده اش را از دست مي دهد. گفته مي
شود تنها اشكال فيلم نام شخصيت اصلي فيلم به نام «ايران» با بازي فاطمه
معتمدآريا است كه بايد عوض شود و چون تحت هيچ عنواني اين اتفاق نمي تواند
بيافتد عملا فيلم امكان اكران خود را از دست داده است.
آينه هاي روبرو
«آينه هاي روبرو» هم از فيلم هايي است كه در جشنواره دو سال قبل فيلم فجر
مورد تقدير قرار گرفت و جوايزي را به خود اختصاص داد اما اين فيلم هنوز
نتوانسته است، اكران شود. «آينه هاي روبرو» به كارگرداني نگار آذربايجاني و
تهيه كنندگي فرشته طائرپور داستان دختري را روايت مي كند كه در پي تغيير
جنسيت خود است، اما او با مخالفت شديد خانواده روبرو مي شود.
طائرپور با گلايه از شرايط اكران پيش از اين گفته بود:« نمي خواهم «آيينه هاي روبرو» را چون فيلمي مازاد بر نياز نمايش اكران كنم.»
وي با اشاره به شرايط اكران، يادآور شده بود:« قبلا هم گفته بودم كه به
اكراني توهين آميز براي «آينه هاي روبرو» تن نخواهم داد و با توجه به ارزش
هاي فيلم و همچنين قابليت هايش در جذب مخاطب، حاضر نخواهم شد كه آنرا چون
فيلمي مازاد بر نياز نمايش، در سالن هاي نصفه و نيمه و بي رغبت به نمايش
اينگونه فيلم ها اكران كنم. به خاطر همين حساسيت بود كه تصميم گرفتم پخش
اين فيلم را به دفتر ديگري واگذار نكنم تا از تن دادنش به چنين شرايطي گله
مند شوم.»
نيلوفر
طائرپور در مقام تهيه كننده فيلم به نمايش در نيامده ديگري هم به نام «نيلوفر» دارد.
شايد برخي از فيلم هاي ليست بالا توانسته باشند در جشنواره هاي مختلف به
نمايش درآيند اما «نيلوفر» گويا مشكلي فراتر از آنها دارد؛ چرا كه اداره
نظارت و ارزشيابي حتي از نمايش «نيلوفر» در جشنواره فيلم كيش هم جلوگيري
كرد و البته دليل آن را نداشتن پروانه نمايش توسط اين فيلم دانست؛ دليلي كه
موجب اعتراض فرشته طائرپور تهيه كننده آن شد چراكه او معتقد بود فيلم دو
سه سال است كه مجوز نمايش دارد.
فرشته طائرپور تهيه كننده ايراني اين فيلم سرانجام خبرداد:« پس از چهارسال
توقيف فيلم سينمايي «نيلوفر» در ايران و محروميت آن از هرگونه نمايش در
سينماها يا شبكه هاي ويديويي و تلويزيوني ـ عليرغم داشتن پروانه ساخت و
پروانه نمايش از وزارت ارشاد ـ اين فيلم از سوي تهيه كنندگان فرانسوي آن در
اختيار شبكه اينترنتي INDIEFLIX قرار گرفت تا براي هر علاقمندي قابل دسترس
باشد.»
طائرپور ابراز تاسف كرد:« تنها نتيجه اين ممنوعيت، زيان انباشته و غيرقابل
جبران اينجانب بعنوان تهيه كننده ايراني و مالك صد در صد حقوق نمايش آن در
ايران است.»
«نيلوفر» ساخته سبينه الجمايل محصول مشترك ايران و فرانسه با بازي فاطمه
معتمدآريا، شهاب حسيني، هنگامه قاضياني، امير آقايي، صادق صفايي و مبينا
آينه دار با مدت زمان 82 دقيقه و به تهيه كنندگي فرشته طائرپور و رشيد
بوشارب در سال 87 توليد شده است.
پريناز
«پريناز» را شايد بتوان تنها فيلمي دانست كه به دليل مميزي نتوانست در جشنواره فيلم فجر اخير رنگ پرده را ببيند.
اين فيلم داستان دختربچه اي را روايت مي كند كه خانواده خود را از دست داده
و قرار است از سوي خانواده مادرش نگهداري شود، اما در خانواده جديد
ماجراهايي براي وي رخ مي دهد.
«پريناز» داراي مضموني اجتماعي است و بازيگران آن فرهاد آئيش، مژگان بيات،
مصطفي زماني، طناز طباطبايي، اميرحسين فتحي، حميد فرخ نژاد، شبنم قلي خاني،
فاطمه معتمد آريا و فرخ نعمتي هستند.
منبع: آويني فيلم