چگونه تیشه‌به‌ریشه «محیط‌زیست» بزنیم/ صادرات ۶۱۹ هزار تن هندوانه فقط در ۳ ماهه نخست سال!

به گزارش سرویس اقتصادی پایگاه 598، بررسی آمار صادراتی کشور در بخش محصولات کشاورزی و غذایی در 3 ماهه نخست امسال نشان می‌دهد از 20 ردیف عمده صادراتی این گروه، 87 درصد شامل محصولاتی است که بصورت خام و بدون فرآوری عرضه شده است، بعبارتی سیاست اشتباه "خام‌فروشی" حتی در بخش محصولات کشاورزی و غذایی نیز جریان داشته است.

انتقاد دیگری که در این خصوص وجود دارد، اولویت دادن به صادرات محصولاتی است که اصطلاحا "آب‌بر" محسوب می‌شوند بدین معنا که کشت آن محصولات نیاز به آب زیادی دارد که در شرایط فعلی کشور تولید و صادرات آن به‌صرفه نیست.

به طور نمونه در 3 ماهه نخست امسال 619 هزار تن هندوانه و 156 هزار تن گوجه فرنگی صادر شده و به این ترتیب هندوانه و گوجه فرنگی در ردیف دومین و سومین محصول صادراتی جای گرفته است (صادرات هندوانه در 3 ماهه نخست امسال با افزایش 39.5 درصدی نسبت به مدت مشابه سال قبل همراه بوده است)، این تصمیمات در حالی اتخاذ می‌شود که مشکل کمبود آب در سال‌های اخیر به یک بحران‌ ملی تبدیل شده و بیشترین تجمعات اعتراض‌آمیز در سال جاری نیز حول این مسئله شکل گرفته است.

آمارهای گمرک جمهوری اسلامی نشان می‌دهد در بین کالاهای صادراتی به 5 مقصد اول صادراتی ایران، هندوانه و گوجه فرنگی بیشترین میزان صادرات به کشورهای عراق، امارات متحده و روسیه را شامل می‌شود و از این جهت باید افغانستان و پاکستان را مقصدهای ارزشمندتری در حوزه صادرات کالاهای کشاورزی قلمداد کرد.

با نگاهی به لیست صادرات محصولات کشاورزی قبل از هر چیز می‌توان به این نکته پی برد که دولتمردان ایرانی التفاتی به بحران آب ندارند و مسائل محیط زیستی اگرچه بعنوان شعارهای خوش رنگ‌ولعاب در سخنرانی ها بر زبان رانده می‌شود اما عملا در تصمیم‌گیری های ملی جایگاهی پیدا نکرده است؛ الویت دادن به صادرات هندوانه و گوجه فرنگی آن هم در شرایطی که اوضاع چندین استان همچون خوزستان، اصفهان، یزد، فارس، سیستان و بلوچستان، قم و خراسان جنوبی متشنج شده و درگیری‌های خشونت‌باری در برخی از این مناطق به وقوع پیوسته است، به هیچ عنوان قابل توجیه نیست.

ایران به لحاظ جغرافیایی در منطقه‌ای کم‌بارش و بیابانی واقع شده، برداشت‌ بی‌رویه از آب‌های زیرزمینی طی سالیان گذشته نیز شرایط خطرناکی را به لحاظ زیست‌محیطی برای کشور رقم زده است که بخشی از تبعات آن را می‌توان از گرد و غبارهای مناطق غربی و حفر چاه‌های چندصد متری در مناطق مرکزی ایران مشاهده کرد. در چنین شرایطی اولین اقدامی که باید در اولویت دولت قرار گیرد "کاهش (و در برخی موارد ممنوعیت) کشت محصولات آب‌بر می‌باشد، به طور نمونه کشت هندوانه، گوجه فرنگی و برنج بجز در مناطق پربارش می‌بایست ممنوع اعلام شود.

از سوی دیگر آمارهای صادراتی نشان می‌دهد بلای خام‌فروشی در بخش صادرات محصولات کشاورزی نیز ریشه دوانده است تا جایی که به طور نمونه در 3 ماهه نخست امسال 87 درصد صادرات محصولات کشاورزی و غذایی شامل اقلامی است که به صورت خام عرضه شده است، به بیان دقیق‌تر چند قلم از مهم‌ترین کالاهای صادراتی از جمله شیرینی بدون کاکائو، رب گوجه فرنگی، شیر خشک، پنیر و خامه که صادرات آن دارای ارزش افزوده می‌باشد مجموعا 13 درصد از سهم صادراتی ایران را شامل می‌شوند و ارزش صادراتی آن روی‎‌هم‌رفته دوسوم هندوانه است.

مسئله دیگری که با تحلیل داده‌های مربوط به صادرات و واردات محصولات کشاورزی می‌توان به آن اشاره کرد، حجم زیاد واردات دانه‌های سویا تراریخته است که بیشترین مقدار آن از 2 کشور سوئیس و انگلستان خریداری شده است؛ در 3 ماهه نخست امسال 667 هزار تن دانه سویا به ارزش 428 میلیون دلار خریداری شده که با افزایش 421 درصدی نسبت به مدت مشابه سال قبل همراه بوده است، افزایش 5 برابری دانه سویا در حالی صورت می‌گیرد که طبق مصوبات مجلس قرار است واردات این محصول به صورت پلکانی کاهش یابد.