دکتر اکبری: ایران تا ۳۰ سال آینده جزو ۴ کشور پیر دنیا می‌شود

به گزارش پایگاه 598، محمد اسماعیل اکبری، استاد دانشگاه علوم پزشکی و مشاور وزیر بهداشت در نشست خبری با اشاره به اهمیت افزایش جمعیت، اظهار داشت: امام خمینی فرمودند در زمانی که ایران ۳۵میلیون نفر جمعیت داشتند اعلام کردند کشور می تواند ۱۵۰میلیون نفر داشته باشد. رهبری معظم نیز همین موضوع را مطرح کردند.

این استاد دانشگاه علوم پزشکی افزود: براساس شکل شماتیک که می توانیم ایجاد کنیم ۱۷ کشور با جمعیت ۳۵۱ میلیون نفر می تواند در ایران جای گیرد.

اکبری تاکید کرد: سیاستگذاری برای جمعیت در ایران در خارج از مرزهای ایران برنامه ریزی شد اما در داخل مرز مدیریت و اجرا شد و خیلی خوب هم اجرا کردند ما سمبل افول جمعیت در جهان هستیم.

وی با بیان اینکه ایران از ۲۰ سال دیگر حدود ۲۱ درصد سالمند خواهد داشت و در ۳۰ سال آینده ۳۰ درصد جمعیت سالمند خواهیم داشت یعنی بسیار شدید سالمند خواهیم داشت؛ به طوری که ما جزو ۴ک شور پیر جهان می شویم.

اکبری با اشاره به جزئیات این روند شتابان پیری در جهان در ایران، بیان داشت: این تقسیم بندی به این شکل است که آمریکای شمالی گروه یک، اروپای مرکزی و شمالی گروه دو، اروپای شرقی و شرق آسیا گروه سه و نیوزلند، قسمتی از جنوب شرق آسیا گروه ۴ است و ما جزو ۴کشور جهان خواهیم شد.

این استاد علوم پزشکی شهید بهشتی تصریح کرد: در ایران ازدواج و باروری پایین آمده است یعنی تعداد افرادی که می‌خواهند ازدواج کنند هرساله کمتر می شود. جامعه ایران به سرعت در حال پیرشدن است.

استاد دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی، با بیان اینکه به طور طبیعی زیر سن 50 سال دوره بارداری خانمهاست، افزود: 2.1 میزان فرزندآوری است، اما این از نظر علمی درست نیست و باید به این موضوع توجه شود و آن را افزایش دهیم. 

وی متذکر شد: اتفاق فریبنده‌ای در ایران مطرح شد به طوری که در سال 95 میزان فرزندآوری 2.01 و یکصدم براساس سرشماری بود که این عدد به 2.1 در سازمان برنامه و بودجه تغییر کرد و ما این عدد را به دنیا اعلام کردیم و همه جا بیان شد که وضعیت خوب است، اما در عمل هیچ اتفاقی نیفتاد و کاری برای جمعیت صورت نگرفت.

وی با اشاره به ساختار جمعیتی مؤثر در دنیا خاطرنشان کرد: سه نوع ساختار داریم؛ شامل جمعیت پایه که بین 3 تا 15 سالگی است. بهترین ساختار بین 23 تا 25 درصد است. همچنین سن مولد از حدود 15 تا 65 سالگی که این عدد نزدیک به 70 درصد است. در سن سالمندی نزدیک به 36 تا 37 درصد قرار داریم که در مجموع بهترین ساختار جمعیتی است اما این موضوع در کشور ما به هم خورده است. 

اکبری با تأکید بر اینکه نباید موضوع جمعیت را با سر و صدا مطرح کنیم، تأکید کرد: ما اعلام می‌کنیم به هر سؤالی که به صورت علمی مطرح شود آماده پاسخگویی هستیم.

استاد دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی با بیان اینکه در سند ارائه شده هیچ داده‌ای وجود ندارد، به طوری که نه وزارت بهداشت، نه سازمان آمار و نه سازمان ثبت احوال عددی نداشتند، اما اکنون دو سال است این اعداد ثبت می‌شود و ما در گزارشی که تهیه کردیم اعلام کردیم که میزان باروری کلی در ایران 2.1 نبوده و این عدد 1.9 است؛ یعنی این مطلب به صورت اشتباه مطرح شده است و این موضوع را به مجلس، شورای عالی انقلاب اعلام شد، اما باز اتفاقی نیفتاد. البته رهبر معظم انقلاب این موضوع را درک کرده و بسیار خوب در این خصوص موضع گرفتند.

وی با اشاره به کم‌توجهی نمایندگان مجلس در دوره‌های نهم و دهم خاطرنشان کرد: در دوره مجلس فعلی کار خوبی در حال انجام است و مجلس در خصوص جمعیت شروع به کار کرده است. 

اکبری با اشاره به ساختار جمعیتی در بخش سالمندان یادآور شد: در بخش جمعیت پایه یعنی سنین صفر تا 15 سال اکنون در بهترین وضعیت قرار داریم یعنی 20 تا 21 درصد است و این خیلی خوب بوده، اما اتفاقی که برای جمعیت پایه افتاده بسیار خطرناک است، به طوری که ما در طی سال‌های 97 و 98، 170 هزار تولدمان کم شد. در سال 98 به 99، 120 هزار تولد کم شد و امسال نیز در 9 ماهه اخیر قریب به 200 هزار تولد کم شده و تا پایان سال نیز پیش‌بینی می‌شود نزدیک به 300 هزار تولد در کشور کاهش پیدا کند. 

وی با تأکید بر اینکه این موضوع باید مورد سؤال قرار گیرد که چرا جمعیت کم شده است، ابراز داشت: جمعیت مولد در ایران اکنون نزدیک به 62 درصد است اما اتفاقی که در جمعیت مولد افتاده است این است که این میزان در دنیا با کشور ما فرق می‌کند، به طوری که جمعیت مولد در اکثر کشورهای پیشرفته باسواد و مولد هستند اما این تعریف در کشور ما متفاوت است به شکلی که عنوان می‌شود هر فردی که در هفته ساعتی کار کند مولد حساب می‌شود، در حالی که در بازه سن 40 ساله‌ها 40 درصد این افراد کار دارند که برخی از آنها نیز کارشان به صورت یدی یا به صورت فعالیت دستی است. 

استاد دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی اضافه کرد: در این سن 60 درصد خانم‌ها و 80 درصد مردان سواد دارند، در حالی که این افراد در دوره سالمندی نیاز به کمک و یاری داشته، در شرایطی که در کشورهای پیشرفته اینطور نیست.

وی با اشاره به اقدامات کشورهای پیشرفته دنیا درباره افزایش جمعیت خاطرنشان کرد: در برخی از کشورها مانند آمریکا استفاده و ورود 900 هزار مهاجر را برنامه‌ریزی و طراحی کردند تا به جمعیت مولد خود اضافه کنند؛ یعنی آنها برنامه‌ریزی کردند تا جوانان تحصیلکرده و مستعد کشورهای دیگر را جذب کنند. 

اکبری با تأکید بر اینکه ما برنامه خوبی برای مهاجرت‌پذیری در کشور نداریم، متذکر شد: باید به این نکته توجه کنیم که باید به دو گروه زیر 15 سال و نیز سالمندان هزینه بدهیم به طوری که بتوانیم پدران و مادران سالمند خود را نگهداری کرده و بیمه آنها را پرداخت کنیم.

وی با تأکید بر اینکه جامعه ایران به سرعت در حال پیر شدن است یادآور شد: اکنون در ایران نزدیک به 9 درصد جمعیت بیش از 60 سال داریم، به طوری که سازمان جهانی بهداشت ایران را در سن 60 سالگی به عنوان سالمند اعلام کرده است.

وی با هشدار به این موضوع که با روند فعلی در بیست سال آینده بیش از 21 درصد جمعیت ایران سالمند می‌شود، گفت: این در شرایطی است که در کشورهای اطراف ایران حدود 10 درصد سالمند دارند مانند عراق، ترکیه و پاکستان که میزان سالمندی آنها به 10 درصد می‌رسد، این در حالی است که ما جزو چهار کشور سالمند در جهان خواهیم شد و در 30 سال آینده 30 درصد جمعیت ایران سالمند خواهند شد؛ یعنی سرعت سالمندی در ایران بسیار شدید خواهد بود. 

استاد دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی با اشاره به مقاله تحقیقاتی ارائه شده در حوزه جمعیت به دنیا توسط ایران، یادآور شد: در مقاله‌ای که ما تهیه کرده‌ایم، در سنین 60 سال به بالا میزان هزینه سلامت افراد 10 برابر افراد زیر 40 سال است؛ همچنین 85 درصد بروز سرطان‌ها در دوره سالمندی است. 

اکبری با اشاره به ساختار جمعیت سالمندی در دنیا و رشد آن در طول سال‌های اخیر افزود: در طول 70 سال میانه سنی جمعیت جهان پنج سال بالا رفته و سالمند شده است، در حالی که در ایران در سال 1335، 20.2 سال میزان میانه سنی بود و این عدد در سال 95 به عدد 30 سال میانه سنی رسیده است؛ یعنی ما 10 سال پیر شده‌ایم، در حالی که این عدد در دنیا پنج سال بوده است.

وی با اشاره به ویژگی‌های ازدواج در ایران بیان داشت: در حال حاضر 30 درصد از زنان در سن باروری ازدواج نمی‌کنند، در نتیجه اکنون هم ازدواج و هم باروری در ایران پایین آمده؛ یعنی تعداد کسانی که می‌خواهند ازدواج کنند کمتر می‌شود و مهمتر از آن این است که بارداری در ایران تغییر کرده، به طوری که باروری در سن زیر 25 سال در زمانی که ایران جزو کشورهای خوب دنیا بود، اکنون جزو کشورهای متوسط هستیم، به شکلی که باروری در زیر سن 25 سال نیم تا 74صدم است؛ همچنین نرخ باروری در زنان بیش از سی سال نیز نیم تا 99صدم است. 

استاد دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی با اشاره به موضوع بااهمیت غربالگری در کشور، بیان داشت: مجلس نهم و دهم نمره قبولی در حوزه جمعیت کسب نکردند، اما مجلس فعلی در این خصوص قدم‌هایی برداشته و طرح تعالی جمعیت را به صورت ماده 85 مصوب می‌کند که یکی از مسائل آن موضوع غربالگری خواهد بود.

وی با اشاره به اینکه دستورالعمل وزارت بهداشت به شکلی است که همکاران حوزه بهداشت مجبور هستند این کار را انجام دهند، گفت: مجلس به درستی می‌گوید که غربالگری باید اختیاری باشد و می‌خواهد بار این موضوع را از روی پزشکان و ماماها بردارد. 

اکبری با بیان اینکه در کشور قریب به 28 درصد خطا در تشخیص فرایند غربالگری داریم، گفت: یعنی ما منفی کاذب یا مثبت کاذب داریم که این هر دو برای ما خطرناک است، اما این خطا در دنیا حدود 3 درصد است؛ یعنی ما استاندارد لازم را نداریم و مجلس آمده است که این موضوع را اصلاح کند. 

استاد دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی با بیان اینکه بحث پول در پشت غربالگری جنین وجود دارد، گفت: ما میزان دی‌ان‌ای سطح جنین را از خون آن می‌گیریم که هرکدام از اینها چند میلیون تومان هزینه دارد و به قولی دو آزمایشگاه در این خصوص چندصد میلیارد ارزش مالی دارند و به قولی دیگر پنج شش آزمایشگاه هستند، در نتیجه از دیدگاه بنده این مسئله بیشتر بار اقتصادی دارد و موضوع دیگر اینکه تکنیکی که در این خصوص انجام می‌شود و تکنیک ان‌جی‌اف در ایران ضعیف است و یا انجام نمی‌شود.

وی اضافه کرد: ما باید این کار را که محدود به چند آزمایشگاه است را افزایش دهیم و همچنین باید به موضوع  خطای زیاد آن توجه کنیم. 

اکبری با تأکید بر اینکه ما جمعیت را به هر بهانه‌ای به  حاشیه بردیم ظلم کردیم، بیان داشت: وزارت بهداشت در طی دو سال گذشته هم دستورالعمل‌هایی که نامناسب بود را اصلاح کرد، اما دو دستورالعمل مربوط به سقط جنین و غربالگری هنوز باقی مانده است. کشورهای مختلفی مانند روسیه در این خصوص مانند ایران وضعیت نامناسبی داشتند اما اقدامات خوبی صورت گرفت به طوری که فرانسه در حوزه افزایش جمعیت از همه کشورها بیشتر خرج کرده و نزدیک به پنج درصد درآمد ناخالص کشور خود را برای فرزندآوری هزینه کرده است؛ این در حالی است که ما تنها 6.8 از بودجه خود را صرف همه مسائل حوزه سلامت می‌کنیم. 

وی با اشاره به اینکه اقتصاد در بحث ازدواج بسیار مهم است، یادآور شد: اما باید توجه کنیم که اکنون افراد پولدار کمتر ازدواج کرده، کمتر بچه‌دار می‌شوند و فاصله بین فرزندان آنان بیشتر است. 

استاد دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی با اشاره به اقدامات خوب دولت در توجه به افزایش جمعیت اظهار داشت: برای اولین‌بار در بودجه سال 1400 بندهایی مرتبط با جمعیت لحاظ شده و این روزنه امیدی است تا سال آینده موضوع جمعیت به موضوع علمی تبدیل شود. 

وی در پاسخ به پرسش خبرنگار فارس درباره اینکه عده‌ای موضوع غربالگری را امری بسیار مهم عنوان کرده و عدم انجام آن را عامل افزایش جمعیت ناسالم عنوان می‌کنند، ‌خاطرنشان کرد: باید توجه کنیم که غربالگری باید برای یک‌درصد تولد زنده انجام شود و یک تولد به ازای 1500 تا 2500 تولد ممکن است با یک تولد جنین با مشکلات و بیماری همراه باشد و این  عدد در سن 45 سال به بالا به ازای هر 250 نفر یک مورد می‌شود.

استاد دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی تأکید کرد: در سال 98 برای اولین‌بار رشد جمعیت کشور به زیر عدد یک رسیده، در حالی که باید به این نکته توجه کنیم که ساختار جمعیتی برای کشور بسیار مهم است. 

وی با اشاره به اینکه موضوع آزمایش توالی ژنتیکی (ان‌جی‌اف) که صورت می‌گیرد، مربوط به بیماران سرطانی است که بنده به عنوان متخصص روزانه آن را انجام می‌دهم، گفت:‌ اکنون هیچ آزمایشگاهی وجود ندارد که این کار را برای بنده انجام دهد؛ حال چطور این کار برای جنین انجام می‌شود، در حالی که طبق قانون هیچ‌کس حق ندارد ژنوم ما را به خارج از کشور انتقال دهد، اما این کار انجام می‌شود.

وی با بیان اینکه آرزوی ما این است که بانک ژنوم ایرانیان در کشور ایجاد شود، خاطرنشان کرد: کشورهای دیگر نیز اطلاعات مربوط به ژنوم خود را دراختیار کشورهای دیگر قرار نمی‌دهند و حتی کشورهای منطقه نیز شروع به ایجاد بانک ژنوم کردند، به طوری که دو سه کشور حوزه خلیج‌فارس با همکاری آمریکا در حال ایجاد آن هستند؛ یعنی سه تا چهار سال دیگر اعلام می‌کنند که در غرب آسیا یا خاورمیانه بانک ژنوم آنها نشان می‌دهد که چه دارویی را بیماران مصرف کرده یا مصرف نکنند.