جنجال اعلام پیروزی پیش از اعلام نتایج
دونالد ترامپ که در شرایط عادی تلاش میکند با ایجاد جنجال، همه نگاهها را متوجه خود کند، مشخص نیست در شرایط بحرانی چه خواهد کرد. البته دیروز علاوهبر او، جو بایدن رقیب دموکراتش نیز دست به اقدامی عجیب زد؛ هر دو کاندیدا در اقدامی بیسابقه، پیش از بهپایان رسیدن شمارش آرا، دو سخنرانی مجزا داشتند. جو بایدن در یک سخنرانی کوتاه در شهر دلاور در میان طرفدارانش گفت که «صبوری شما قابلتحسین است. ممکن است تا فردا و پسفردا شمارش آرا طول بکشد.» او افزود: «من معتقدم در راه پیروزی در انتخابات هستم.» وی از فرماندار دلاور و همه طرفدارانش تشکر کرد و گفت: «ما برنده خواهیم شد.» در سوی دیگر این منازعه، مرد پرحاشیه کاخسفید نیز یک سخنرانی ترتیب داد. درحالیکه شمارش آرای انتخابات ریاستجمهوری ایالاتمتحده همچنان در جریان است، دونالد ترامپ، رئیسجمهوری این کشور طی سخنانی در کاخسفید اعلام کرد که پیروز شده است. وی گفت: «ما خودمان را برای برنده شدن در انتخابات آماده میکردیم، تا جاییکه به من مربوط باشد آن را بردهایم.» ترامپ همچنین به روند اعلام شمارش آرا اعتراض کرد و گفت: «داشتیم برای جشن بزرگ آماده میشدیم و داشتیم بهکل برنده میشدیم که ناگهان همهچیز متوقف شد.» رئیسجمهور آمریکا همچنین به پیشتازیاش در شماری از ایالتهای کلیدی اشاره کرد و افزود: «ما در ایالتهایی که انتظارش را نداشتیم، برنده شدیم و تازه با اختلاف زیاد هم برنده شدیم؛ ایالت بزرگ اوهایو و تگزاس.» وی با اشاره به برنده شدن در سه ایالت کلیدی پنسیلوانیا، میشیگان و ویسکانسین گفت: «ما جلو بودیم، اما ناگهان معلوم نیست چه شد. همهچیز متوقف شد.»
دونالد ترامپ با یادآوری سخنان پیشینش درباره روند انتخابات و مخالفتش با رایگیری به شیوه پستی گفت: «پیشتر نگفته بودم؟ گفته بودم که آنها میخواهند (بههر قیمتی) برنده شوند و اگر برنده نشوند، کار را به دادگاه میکشند. این تخلف در آرای مردم آمریکاست، این برای کشور ما ننگ است.»وی افزود: «ما میخواهیم قانون بهشکل درست بهکار گرفته شود. رایگیری باید متوقف شود. نمیخواهیم ساعت چهار صبح یکسری صندوق رای پیدا کنند و بعد آنها را به لیست اضافه کنند.» این سخنان ترامپ واکنشهای مختلفی را در میان گروههای سیاسی آمریکا حتی طرفداران وی موجب شده است.
«کریس کریستی»، فرماندار سابق ایالت نیوجرسی که یکی از طرفداران پروپاقرص ترامپ بهشمار میرود، در نطقی تلویزیونی در شبکه «ایبیسی نیوز» از رئیسجمهور آمریکا انتقاد کرده و گفته است: «هیچ مبنایی برای گفتن چنین استدلالی نیست. تمام این آرا باید شمارش شوند.» او که تنها دقایقی بعد از اظهارات جنجالی ترامپ صحبت میکرد، تاکید کرد: «من با آنچه که او (ترامپ) امشب انجام داد، مخالفم. بهنظرم با انجام زودهنگام این کار، اگر در این [گفتهها] نقصی وجود داشته باشد، ترامپ اعتبار خود را پایین آورده است.» جان بولتون، مشاور سابق امنیت ملی آمریکا نیز در مصاحبهای گفت: «فکر میکنم اظهارات چندساعت قبل رئیسجمهور ترامپ که گفت پیروز انتخابات است و چگونه قرار است آن را از وی بدزدند، یکی از غیرمسئولانهترین حرفهایی بود که یک رئیسجمهور ایالاتمتحده تاکنون گفته است.» او همچنین تاکید کرده که «این فضاحت (رسوایی) است.» بااین حال ترامپ به این اظهارات بسنده نکرد و در توئیتی نتیجه انتخابات را زیر سوال برد. او نوشت: «شب گذشته من در بیشتر ایالتهای کلیدی که تقریباً همه آنها تحت کنترل دموکراتها هستند، با اختلاف پیشتاز بودم، سپس با شمارش ناگهانی آرا [پستی] این برتریها یکی پس از دیگری غیب شدند!» فشارهای ترامپ برای متوقف شدن روند شمارش آرا، با واکنش ستاد انتخاباتی بایدن همراه شد. این ستاد اعلام کرد: «ترامپ سعی دارد حق مردم آمریکا برای رای آزاد را سلب کند. ترامپ نتیجه انتخابات را تعیین نمیکند و روند دموکراتیک همچنان ادامه دارد.»
مدیر ستاد انتخاباتی بایدن، اظهارات ترامپ را «شنیع، بیسابقه و نادرست» خواند و گفت اگر ترامپ به تهدید خود برای بردن پرونده به دیوان عالی و جلوگیری از طیکردن روند طبیعی شمارش آرا عمل کند، تیمهای حقوقی دموکراتها با این اقدام مقابله خواهند کرد.» بهجز سیاستمداران، رسانههای مطرح آمریکایی و شبکههای اجتماعی نیز علیه گفتههای ترامپ موضع گرفتهاند. نشریه «نیویورکر» در واکنش به این اظهارات به مخاطبان آمریکایی یادآوری کرد: «رئیسجمهور ایالاتمتحده نمیتواند تصمیم بگیرد که چهکسی پیروز انتخابات باشد.» کریس والس، مجری فاکسنیوز و که مجری مناظره اول ترامپ و بایدن بود نیز گفته است: «هنوز برنده در برخی ایالات آمریکا مشخص نشده است. ما در یک وضعیت قابلاشتعال قرار گرفتهایم و ترامپ با سخنانش یک کبریت روی این وضعیت انداخت.» توئیتر بهعنوان یک شبکه اجتماعی پرطرفدار روی یکی از توئیتهای ترامپ برچسب «گمراهکننده» زده است. فیسبوک نیز مانند توئیتر یکی از پستهای ترامپ که در آن ادعای تقلب شده بود را برچستگذاری کرده است. همه منتظرند تا ببینند آرای پستی سرنوشت انتخابات را چگونه رقم خواهد زد.
باخت نظرسنجیها در انتخابات
نتایج انتخابات ریاستجمهوری آمریکا تا به اینجای کار نشان داد که مراکز معتبر نظرسنجی برای دومین دوره پیاپی اشتباه کردند. این موسسات با انواع روشهای پیچیده و مدرن، در ماههای منتهی به انتخابات سعی کرده بودند پیروز انتخابات را پیشبینی کنند، اما موفقیت چندانی به دست نیاوردند. نظرسنجیهایی که رسانههای معتبری مانند سیانان (نزدیک به دموکراتها) و فاکسنیوز (نزدیک به جمهوریخواهان) با کمک موسسات نظرسنجی انجام داده بودند به همراه اقدامات مشابه از سوی رسانهها و مراکز معتبر دیگر، همه تقریبا پیروزی بایدن را با نسبت آرای قابلتوجهی نشان میداد. آخرین نظرسنجیهای انتخاباتی حاکی از آن بودند که جو بایدن به جز ایالت آیووا، تگزاس و اوهایو، در ایالتهای آریزونا، فلوریدا، جورجیا، میشیگان، مینه سوتا، نوادا کارولینای شمالی، ویسکانسین و پنسیلوانیا پیروز خواهد شد و بهراحتی وارد کاخ خیابان پنسیلوانیا خواهد شد. تقریبا چنین اتفاقی در انتخابات سال 2016 نیز به نوعی رخ داد. در آن سال تقریبا تمامی نظرسنجیها پیروزی قاطع هیلاری کلینتون در انتخابات را پیشبینی میکردند اما درنهایت ترامپ رئیسجمهور آمریکا شد.
یکی از جدیترین اشتباهات مراکز نظرسنجی در انتخابات 2020 در ایالت فلوریدا رخ داد. جایی که در آن اکثریت نظرسنجیها حاکی از پیروزی بایدن با فاصله بین 3 تا 5 درصدی بودند. از 11 نظرسنجی معتبر انجامگرفته در این ایالت تنها در 3 نظرسنجی ترامپ با 3 تا 4 درصد جلوتر از بایدن بود. اما 8 نظرسنجی دیگر پیروزی قطعی بایدن را نوید میدادند. با انتشار آرا در 3 نظرسنجی از 11 نظرسنجی، آرای ترامپ 3 و 4درصد بیشتر از بایدن بوده است اما در 8 نظرسنجی دیگر بایدن بالاتر بود. با وجود اختلاف 8 درصدی میان نظرسنجیهایی که بایدن یا ترامپ را در فلوریدا پیروز نشان میدادند، درنهایت فلوریدا به ترامپ 51.2 درصد و به بایدن 47.8 درصد رای داد. اختلاف 3.5 درصدی ترامپ با بایدن در این ایالت نشان داد دوسوم مراکز نظرسنجی آمریکا در فلوریدا به طرز وحشتناکی دچار خطا شدهاند. اشتباهات مراکز نظرسنجی میتواند دلایل مختلفی داشته باشد. نخستین دلیل جانبداری برخی از موسسات نظرسنجی و رسانهها از نامزدهای انتخابات است. آنها با ارائه آمارهای امیدبخش سعی میکنند نامزد مورد حمایت خود را در رقابتها حفظ کرده و با خبرسازی مثبت، مانع از بروز ناامیدی در کمپین انتخاباتی متبوع خود شوند. دومین دلیل به شرکت نکردن تعدادی از مشارکتکنندگان نظرسنجیها در انتخابات، مربوط است. در این حالت احتمال دارد فردی در انتخابات ثبتنام کرده باشد و به همین دلیل مراکز نظرسنجی به سراغش بروند و نظرش را بررسی کنند اما در روز رایگیری، این فرد در انتخابات شرکت نکند. این مساله در بین دموکراتها شایعتر است.
در سال 2016، تنها 74 درصد از افرادی که بهعنوان دموکرات در انتخابات آمریکا ثبتنام کردند نهایتا رای خود را به صندوق انداختند. اما دلیل سوم که اهمیتی بیش از دو دلیل بالا دارد به تغییرات اجتماعی در غرب بازمیگردد. این تغییرات باعث شدهاند غرب به شکل یک جامعه درحال گذار دربیاید. جامعهای که هنوز در آن تغییرات کامل نشده و وضعیت به ثبات نرسیده است. طبیعی است در چنین شرایطی به دلیل پویایی جامعه و سرعت بالای تغییرات پیشبینی کار آسانی نیست و در بازههای زمانی بسیار کوتاه نظرات مردم با نوسان روبهرو میشود. در سال 2016 هنگامی که ترامپ برخلاف نظرسنجیها به پیروزی رسید مراکز مطالعاتی بهسرعت دست به تحقیقاتی درباره دلایل بروز خطاهای فاحش در نظرسنجیها زدند. بخشی از این تحقیقات حاکی از بروز پدیدهای جدید در جامعه آمریکا به نام «آرای خجالتی» بود. این آرا متعلق به افرادی بود که طرفدار ترامپ بوده اما به دلایلی مانند خجالت از انتخابشان یا نگرانی از فشار اطرافیان رای اصلی خود را پنهان میکردند. این مساله البته بخشی از واقعیت بود نه تمام آن. بخش بزرگی از دلیل خطای نظرسنجیها مربوط به افرادی بود که در شرایطی بسیار پیچیده هنوز دست به انتخاب نهایی نزده بودند. در این میان میتوان به ایالتهای کارگرنشینی اشاره کرد که به دلیل جو کارگری خود، در دهههای اخیر جذب برنامههای حزب دموکرات شده بودند و به نفع این حزب رای میدادند. اما حمایت دموکراتها از مهاجران که باعث اشغال جایگاه شغلی این کارگران و کاهش دستمزد آنها میشد، این افراد را به طرفداری از ترامپ کشاند؛ نامزدی که در رقابتهای انتخاباتی بر ممانعت از ورود مهاجران جدید و بازگرداندن کارخانههای تولیدی از چین به آمریکا تاکید داشت.
تغییرات عمیق اجتماعی
در گذشته مسائل خاص میتوانست مردم را در غرب به حراکاتی غیرقابل پیشبینی بکشاند. بهعنوان نمونه در انتخابات 1992 بوش پدر که پیروز جنگ سرد شناخته میشد و همچنین با انجام عملیات آزادسازی کویت اسم و رسمی برای خود بههم زده بود از یک نامزد کم نامونشان به نام بیل کلینتون شکست خود. آن هم به این دلیل که مردم آمریکا دچار مشکلات اقتصادی بودند. درست همان مسائلی که کلینتون به آنها میپرداخت و در طول 18 سال فرمانداری خود در ایالت آرکانزاس توانسته بود به اقتصاد این ایالت سروسامان دهد. اما معضلات فعلی آمریکا در سطوح تغییرات معمول همیشگی نیستند بلکه جامعه غرب و بهخصوص آمریکا درحال تغییراتی جدی است. روی کار آمدن مجدد راستهای افراطی در اروپا و آمریکا آن هم پس از 70 سال نشانهای از این تغییرات شگرف است. نباید فراموش کرد راستهای افراطی به دلیل راهاندازی جنگ جهانی بهخصوص جنگ جهانی دوم بهشدت توسط مردم و دولتها سرکوب شده و توسط دولت و جامعه تحت فشار قرار گرفته بودند. خیزش مجدد تفکرات راست افراطی نشانهای از تغییر در سطوح بنیادین غرب است. در چنین شرایطی نظرسنجیهای معمول راهگشا نخواهند بود زیرا به دلیل تحولات بنیادین هنوز نظرات و شاخصهای مردم به ثبات نرسیده است. یکی از این تحولات اضافه شدن مسائل هویتی به انتخابات آمریکا هستند. اگر در سالیان گذشته بحث مالیاتها، سقط جنین و مواردی از این دست با اهمیتترین مسائل بودند امروزه مسائل هویتی نیز وارد انتخابات شدهاند. مسائلی مانند مقابله با مهاجران برای حفظ فرهنگ غرب و تضمین اشتغال سفیدپوستان ازجمله این موارد هستند. امروز هم مسائل هویتی در جامعه آمریکا مهمتر شدهاند و هم مسائل گذشته مانند مسائل اقتصادی دارای عمق بیشتری شدهاند بهگونهای که امروزه در بحث مالیاتها جمهوریخواهان با استفاده از کلمات تند دموکراتها را به چپگرایی و سوسیالیسم متهم میکنند. در گذشته مساله مالیات با وجود مناقشه برانگیز بودنش در جامعه آمریکا تا این میزان پای ایدئولوژیها و اتهامزنیهای ایدئولوژیک را به انتخابات نکشانده بود. این مساله نشانگر افزوده شدن مسائل جدید به اولویتهای جامعه آمریکایی و عمقبخشی به مسائل قدیمی موجود در آن است. در چنین فضایی مردم نیز بهسختی میتوانند دست به انتخاب بزنند زیرا هنوز در بستر تغییرات حالتی متحیر دارند و نمیتوانند بهخوبی خواستها و اولویتهایشان را مشخص کرده و از سابقه تاریخی خود در حمایت از احزاب به سادگی دست بکشند.
ریاستجمهوری و بعد سنا
درکنار نتیجه انتخابات ریاستجمهوری، برای دو طرف انتخابات سنا و مجلس نمایندگان نیز حائز اهمیت است. در این دوره تمامی ۴۳۵کرسی مجلس نمایندگان آمریکا و 35کرسی سنا به رای گذاشته شده بود. طبق جدیدترین نتایج انتخابات سنای آمریکا، دموکراتها و جمهوریخواهان هر دو 47کرسی را بهخود اختصاص دادهاند و اگر حزب دموکرات بتواند چهار کرسی دیگر انتخابات را بهدست آورد، کنترل سنا را که هماکنون در دست جمهوریخواهان است، بهدست خواهد گرفت. برای دموکراتها که سال گذشته بهدلیل اقلیت نتوانستند ترامپ را استیضاح کنند، پیروزی در سنا بسیار حائز اهمیت است. درصورتیکه بایدن بهعنوان رئیسجمهور آمریکا برگزیده شود، دموکراتها برای بهدست آوردن کنترل سنا تنها به سه کرسی نیاز خواهند داشت زیرا در این شرایط معاون بایدن میتواند یک رای بهنفع دموکراتها بدهد. گرچه برخی ایالات اکثر نتایج آرا را در روز انتخابات اعلام میکنند، اما اعلام نتایج برخی دیگر از ایالات به دلایل داشتن آرای غیرحضوری صندوقهای پستی و مراکز رایگیری زودهنگام، ممکن است چندین روز به طول انجامد. نتایج اولیه مجلس نمایندگان آمریکا حاکی از آن است که دموکراتها که درحال حاضر کنترل مجلس نمایندگان را برعهده دارند، ۱۹۰کرسی را به دست آورده و جمهوریخواهان موفق به کسب ۱۸۱کرسی شدهاند. دموکراتها برای حفظ کنترل مجلس نمایندگان آمریکا به ۲۱۸رای نیاز دارند.
* فرهیختگان-سیدمهدی طالبی، روزنامهنگار