سفر هيئت بلند پايه ايراني به بغداد

چند روز پس از آنکه هیلاری کلینتون در یک اقدام غیر متعارف از زبان گروه 1+5 در ریاض اعلام کرد که زمان و مکان گفتگوهای آتی ایران با این گروه، 25 فروردین ماه و در شهر استانبول خواهد بود، انتشار برخی اخبار هم از سوی منابع ایرانی، هم از جانب اشتون مذاکره کننده ارشد 1+5 با ایران، از زمان و مکان دیگری برای این مذاکرات حکایت می‌کند.

به گزارش رجانیوز، در حالی که طبق روال مذاکرات دوره‌های گذشته، زمان و مکان مذاکرات ایران و 1+5 از سوی مذاکره کنندگان ارشد دو طرف یعنی جلیلی و اشتون اعلام می‌شده است، اقدام پیش دستانه امریکا برای جا انداختن استانبول به عنوان محل مذاکرات و روز 25 فرودین برای زمان مذاکرات، واکنش‌هایی را از سوی هر دو طرف به دنبال داشت که امروز و با اعلام بغداد به عنوان محل پیشنهادی ایران برای مذاکرات وارد فاز جدیدي شد.

این واکنش‌ها از آنجا آغاز شد که تنها یک روز پس از اعلام هیلاری کلینتون، سخنگوی کاترین اشتون در بیانیه‌ای با رد این اظهارات، اعلام کرد: «پیشرفت‌های زیادی در رایزنی‌ها برای برگزاری این نشست به دست آمده و ما تاریخ و مکان ازسرگیری این گفت وگوها را زمانی اعلام می‌کنیم که توافق کامل در این زمینه به دست آید.»

این در حالی است که هوشیار زیباری وزیر امور خارجه عراق امروز (چهارشنبه) از پیشنهاد طرف ایرانی برای برگزاری جایگزینی بغداد با استانبول برای برگزاری مذاکرات آتی ایران و 1+5 خبر داد تا به این ترتیب طرف ایرانی با پیشنهاد خود به بغداد، پیام روشنی را به ترکیه و 1+5 ارسال کرده باشد. در همین حال برخی منابع ایرانی نیز از روز 26 فروردین به عنوان زمان مورد علاقه ایران برای آغاز مذاکرات خبر می‌دهند.

در اين زمينه، روز گذشته يك هيئت بلندپايه ايراني از دبيرخانه شوراي عالي امنيت ملي ايران كه دكتر علي باقري معاون بين الملل دكتر سعيد جليلي و رضا اميري مقدم در اين هيئت حضور داشته‌اند، با حضور در عراق گفت‌وگوهاي مهمي در مورد مسائل مربوط به عراق كرده‌اند و در مورد ميزباني بغداد براي مذاكرات ايران و 1+5 نيز توافق شده است. 

در اين شرايط، ترکیه در حالی به تدریج توسط تهران از نقش آفرینی در پرونده هسته‌ای ایران کنار گذاشته می‌شود که هم‌زمان با تغییر استراتژی دولت جدید ترکیه برای حضور جدی‌تر در خاورمیانه، تهران با به بازی گرفتن استانبول در بیانیه تهران و همچنین تلاش برای برگزاری دور چهارم مذاکرات با 1+5 در استانبول، نقش جدی در تقویت جایگاه ترکیه در منطقه ایفا کرد.

اما به نظر می‌رسد پس از میدان دادن ایران به این کشور همسایه در منطقه، عملکرد ترکیه به نحوی نبوده است که بتواند اعتماد تهران را به خود جلب کند، به‌طوري كه تنها چند روز پس از بازگشت اردوغان از سفر به تهران و در شرایطی که انتظار می‌رفت رایزنی اردوغان به برگزاري مذاکرات هسته‌ای ایران در استانبول بیانجامد، ایران حاضر به پذیرش استانبول به عنوان محل برگزاری مذاکرات نشده و از بغداد به عنوان گزینه مطلوب خود در این مذاکرات نام برده است.

آن‌چنان که از اخبار رسمی و غیر رسمی منابع نزدیک به تیم  هسته‌ای ایران بر می‌آید، عملکرد ترکیه در نشست گذشته ایران و 1+5 نه تنها در راستای سیاست‌های تهران در این مذاکرات نبوده است، بلکه نماینده ترکیه عملا به عنوان یار هفتم 1+5 نقشی جدی در اعمال فشار بر تیم مذاکره کننده ایرانی ایفا کرده است و این در حالی است که تلاش تهران موجب پذیرش استانبول به عنوان محل مذاکرات شده بود.

در همین حال، سیاست ترکیه در تحولات بيداري اسلامي و به‌ويژه در قبال سوریه در طول یک‌سال گذشته نیز در این تصمیم تهران بی‌تاثیر نبوده است. در شرایطی که دولت جدید ترکیه تلاش کرد با حمله با اسرائیل در سال‌های پيش از آن، در پیش گیری سیاست جدید منطقه‌ای خود، جایگاه ویژه‌ای برای این کشور در خاورمیانه دست و پا کند، تلاش یک‌ساله اخیر این کشور برای سرنگونی بشار اسد و وارد ساختن ضربه‌ای جدی به محور مقاومت در مقابل اسرائیل در منطقه، موجب شده است تا رویکرد ضد اسرائیلی این کشور به صورت جدی زیر سوال برود. این پیامی بود که اردوغان به خوبی در تهران آن را دریافت کرده و بر همین مبنا تا حدودی رویکرد خود نسبت به سوریه را اصلاح کرد. با این حال، برگزاری نشستی با هدف فشار به دولت سوریه و به قدرت رساندن نیروهای آَشوبگر مخالف بشار اسد در روز يكشنبه با عنوان "دوستان سوريه"، می‌تواند یکی از عمده‌ترین دلايل بی‌توجهی ایران به ترکیه در مسئله هسته‌ای خود باشد.

اما در مقابل، عمل‌کرد مثبت منطقه‌ای دولت مالکی در حمایت از محور مقاومت و ایستادگی برای اخراج نیروهای امریکایی از این کشور، موجب شده است تا ایران تلاش کند وزن بیشتری به این کشور در معادلات منطقه‌ای بدهد که پیشنهاد بغداد به عنوان محل برگزاری نشست آتی ایران و 1+5  پس از برگزاری نشست موفق اتحادیه عرب در بغداد از همین رویکرد نشات گرفته است.

به نظر می‌رسد پیامی که از اعلام خبر پیشنهاد ایران به بغداد برای میزبانی نشست آتی ایران و 1+5 بر می‌آید، کاهش اعتماد تهران به ترکیه در مناسبات منطقه‌ای و از سوی دیگر هشدار به 1+5 مبنی بر نپذيرفتن تعیین تکلیف امریکا برای این گروه است.

ایران با این اقدام به نوعی تأكيد مي‌كند که نه تنها فقط در محتوای مذاکرات بلکه آنچه در موارد نه چندان پراهمیتی مانند زمان و مکان مذاکرات تاثیرگذار است، نه خواست امریکا بلکه توافق ایران و نماینده 1+5 خواهد بود.