سایه بحران بر سر سازمان ملل در پی تلاش آمریکا برای استفاده از مکانیسم ماشه

به گزارش پایگاه 598، پس از شکست قاطع قطعنامه آمریکا علیه ایران در شورای امنیت سازمان ملل، واشنگتن قصد دارد در یک مانور سیاسی به ندرت مورد استفاده قرار گرفته، خواستار بازگشت تحریم‌های سازمان ملل علیه تهران شود. اقدامی که به گزارش خبرگزاری آمریکایی «آسوشیتد پرس»، احتمالاً دولت ترامپ را منزوی‌تر خواهد کرد و بحران اعتبار برای سازمان ملل ایجاد می‌کند.

تحریم‌های سازمان ملل پس از امضای برجام در سال ۲۰۱۵ لغو شدند و آمریکا که عضوی از این توافق بود به دستور «دونالد ترامپ» سال ۲۰۱۸ از آن خارج شد. حالا آمریکا که بعد از تلاشی طولانی‌مدت نتوانسته نظر اعضای شورای امنیت را برای تمدید تحریم تسلیحاتی ایران که ماه اکتبر منقضی می‌شود، جلب کند، دور جدیدی از حملات علیه ایران را آغاز کرده است.

«مایک پامپئو»، وزیر خارجه آمریکا قرار است روز پنجشنبه به نیویورک برود و رئیس شورای امنیت را از تصمیم آمریکا برای فعال کردن مکانیسم ماشه «اسنپ‌بک» که در قطعنامه ۲۲۳۱ ذکر شده، مطلع کند. طبق این بند از برجام، اعضای توافق هسته‌ای ایران می‌توانند در روندی پیچیده که با وتو نمی‌توان آن را مسدود کرد، خواستار بازگشت همه تحریم‌های سازمان ملل علیه ایران شوند.

طبق گزارش آسوشیتد پرس، مثل تمدید تحریم تسلیحاتی، طرح آمریکا درباره اسنپ‌بک هم با مخالفت شدید چین و روسیه و سایر اعضای شورای امنیت از جمله متحدان واشنگتن، انگلیس و فرانسه روبروست و می‌تواند زمینه را برای نزاعی بر سر مشروعیت قدرتمندترین نهاد سازمان ملل فراهم کند.

آمریکا در بین ۱۵ عضو شورای امنیت تنها کشوری است که می‌گوید به عنوان یک عضو اولیه توافق، این حق را دارد که خواستار بازگشت تحریم‌ها شود. سایر اعضا که همچنان از توافق ایران حمایت می‌کنند می‌گویند ایالات متحده این جایگاه را زمانی که از توافق خارج شد از دست داد. اما مشخص نیست آیا آن‌ها می‌توانند مانع فعال شدن مکانیسم ماشه از سوی آمریکا از طریق روش‌های فنی شوند یا خیر.

این استدلال بحث‌برانگیز آمریکا مورد تمسخر چین، روسیه و اروپایی‌ها قرار گرفته و حتی همه جنگ‌طلبان ضد ایران حاضر در آمریکا هم با این نظر موافق نیستند. «جان بولتون» مشاور سابق امنیت ملی آمریکا که سابقه ضد ایرانی طولانی دارد و در دوره او آمریکا از برجام خارج شد هم معتقد است آمریکا این جایگاه را از دست داده و این اقدام واشنگتن ارزش ضربه‌ای که می‌تواند به حق وتوی آمریکا وارد کند را ندارد.

در نتیجه، اصرار دولت آمریکا برای جلو بردن این اقدام، احتمال یک نزاع جنجالی و این احتمال را که درخواست آمریکا از سوی سایر اعضای شورای امنیت نادیده گرفته شود، بالا برده است.

طبق قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت که برجام را مورد تایید قرار داده، فعالسازی مکانیسم ماشه با شکایت علیه ایران به دلیل عدم پایبندی به تعهدات مهم طبق برجام، مهلتی ۳۰ روزه را فعال می‌کند که در این مدت شورای امنیت باید در خصوص ادامه معافیت تحریمی ایران رای مثبت صادر کند. بنابر این گزارش، انتظار می‌رود پامپئو شواهدی از عدم تعهد ایران، احتمالاً آخرین گزارش‌های آژانس بین‌المللی انرژی اتمی را ارائه کند. این در حالی است که ایران کاهش تعهدات برجامی را انکار نمی‌کند و می‌گوید این اقدام در پاسخ به خروج آمریکا از توافق هسته‌ای ایران انجام شده است.

بر اساس گزارش آسوشیتد پرس، همانطور که دولت اوباما هم این ذهنیت را داشت، آمریکا یا هر عضو دائم دیگر شورای امنیت می‌تواند از حق وتوی خود برای مسدود کردن ادامه معافیت تحریمی ایران استفاده کند. به لحاظ نظری، این منجر به بازگشت تحریم‌ها خواهد شد.

اما این که عضو دیگر این شورا به حرکت آمریکا پاسخ دهد و قطعنامه‌ای برای ادامه معافیت تحریمی ایران ارائه کند، سوالی است که پاسخ آن مشخص نیست. برخی از کارشناسان سازمان ملل معتقدند سایر اعضا، آمریکایی‌ها را نادیده خواهند گرفت و به این ترتیب آمریکا در موقعیتی قرار می‌گیرد که باید خودش قطعنامه برای ادامه معافیت تحریمی ایران بدهد فقط به این خاطر که بتواند آن را وتو کند.

«ریچارد گووان» مدیر گروه بین‌المللی بحران سازمان ملل در همین خصوص گفت: نمی‌دانیم آیا کشوری این کار را خواهد کرد. اگر نظر عمومی این شورا این باشد که آمریکا جایگاهی ندارد، کاملاً محتمل است که هیچ یک از اعضای شورا خود را در آن سطح درگیر نکند.

وی افزود: آمریکا می‌تواند قطعنامه خودش را روی میز قرار دهد و بعد آن را وتو کند، تنها برای این که نشان دهد روند در حال طی شدن است. گرچه این (اقدامات) ممکن است کمی مسخره به نظر برسد.