قربانی کردن قانون به نفع فرد!
محققان و داروسازان از سراسر جهان با سرعتی بی‌سابقه تلاش می‌کنند یک واکسن کارآمد برای مقابله با ویروس کرونا بسازند.
به گزارش پایگاه 598، در این زمینه تاکنون آزمایش بالینی چند واکسن آغاز و حتی نتایج اولیه
آزمایش‌ها نیز مشخص شده است. هدف همه این تلاش‌ها عرضه واکسنی کارآمد تا
پایان سال جاری یا اوایل سال ۲۰۲۱ میلادی است. این در حالی است که تاکنون
چنین تلاش عظیم و سریعی برای تولید یک واکسن انجام نشده است. به گفته
بسیاری از محققان تاکنون نه تنها هیچ واکسنی با این سرعت تولید نشده بلکه
حتی توسعه نیافته است. موفقیت یا شکست محققان در تولید واکسن، آینده این
اپیدمی و بازگشت آن به کشورهای مختلف را در سراسر جهان مشخص می‌کند.
در این گزارش به برخی از مهم‌ترین تلاش‌های محققان و شرکت‌ها برای تولید واکسن ویروس کرونا و آخرین وضعیت پیشرفت‌های آنان می‌پردازیم:
واکسن دانشگاه آکسفورد در فاز دوم آزمایش‌های بالینی
یکی از واکسن‌های بالقوه ویروس کرونا که کارشناسان نسبت به آن بسیار امیدوارند AZD۱۲۲۲ نام دارد و توسط محققان دانشگاه آکسفورد ساخته شده است. این یک نسخه ضعیف‌شده از ویروس سرماخوردگی است که هم‌اکنون در فاز دوم/ سوم آزمایش‌های بالینی قرار دارد.
هرچند هنوز آزمایش‌های بالینی این واکسن تکمیل نشده اما شرکت آسترازنکا اعلام کرده پیش از تایید کارآمدی، تولید آن را آغاز کرده است. این شرکت تصمیم دارد ۳۰۰ میلیون دوز از واکسن مذکور را بسازد. از سوی دیگر کشورهای اتحادیه اروپا نیز با شرکت آسترازنکا قراردادی برای تولید انبوه آن امضا کرده‌اند.
روند آغاز توزیع این واکسن وابسته به آزمایش‌های بالینی است که نتایج آن در ماه آگوست مشخص می‌شود.
شرکت چینی در انتظار نتایج فاز اولیه آزمایش بالینی
دیگر واکسنی را که امید می‌رود با ویروس کرونا مقابله کند شرکت داروسازی سینووک در چین ساخته است. طبق اطلاعات موجود آزمایش این واکسن روی میمون‌ها موفقیت‌آمیز بوده است. در حال حاضر نیز واکسن مذکور روی انسان‌ها آزمایش می‌شود. نتایج اولیه فاز یک و دو آزمایش‌های بالینی واکسن چینی در ماه جاری مشخص می‌شود.
این واکسن CoronaVec نام دارد و به گفته سخنگوی شرکت این واکسن هم‌اکنون روی افراد ۱۸تا ۵۹ ساله آزمایش می‌شود. به زودی آزمایش واکسن روی سالمندان آغاز می‌شود و پس از آن جمعیت جوان‌تر آزمایش می‌شوند.
فرایند آزمایش بالینی این واکسن نیز شامل ۳ مرحله است. واکسن در فاز یک روی ۱۴۴ نفر و در فاز ۲ روی ۶۰۰ نفر آزمایش شده است.
آزمایش واکسن مدرنا با حضور ۳۰ هزار شرکت‌کننده
نخستین واکسن کرونایی که وارد مرحله آزمایش بالینی شده بود به شرکت مدرنا تعلق داشت. این واکسن نخستین بار در ماه مارس به افراد تزریق شد. این واکسن با استفاده از فناوری mRNA ساخته شده است. البته این فناوری هنوز تایید نشده است، اما به کمک آن به سلول‌ها دستور داده می‌شود تا پروتئین‌های خاصی را بسازند. این واکسن طی سه ماه از طرحی در رایانه به آزمایش بالینی رسید و اطلاعات مرحله اول آزمایش بالینی در اواخر ماه می ارائه شد.
سومین مرحله آزمایش بالینی واکسن این شرکت در ماه جولای آغاز می‌شود. به گفته مدیران شرکت، این واکسن احتمالا در ۲۰۲۱ تولید انبوه می‌شود. استفانی بانسل، مدیر ارشد اجرایی مدرنا، در این باره گفت: به نظر می‌رسد ما می‌توانیم تا ماه نوامبر به اطلاعاتی درباره کارآمدی واکسن دست یابیم. این اطلاعات به مدرنا کمک می‌کند در اواخر سال جاری میلادی یا اوایل ۲۰۲۱ میلادی برای تایید واکسن در مراجع قانونی اقدام کند.این شرکت اخیرا اعلام کرد امیدوار است در فاز سوم آزمایش بالینی ۳۰ هزار نفر را استخدام کند.
تولید واکسن آلمانی ـ آمریکایی mRNA
شرکت آلمانی بیوانتک مشغول توسعه چند واکسن مبتنی بر mRNA برای ویروس کروناست. این شرکت داروسازی برای ساخت واکسن ویروس کرونا با شرکت فایزر همکاری می‌کند. این دو شرکت پیش از این برای ساخت یک واکسن آنفلوآنزا با یکدیگر همکاری کرده‌اند. اما با شیوع کوویدـ۱۹ هر دو شرکت از اواسط ماه مارس تصمیم گرفتند تلاش‌های خود را روی واکسن ویروس کرونا متمرکز کنند.این دو شرکت هم‌اکنون آزمایش‌های کلینیکی را در آلمان و آمریکا آغاز کرده‌اند اما برخلاف واکسن مدرنا و دیگر شرکت‌ها، آنها مشغول توسعه ۴ واکسن بالقوه هستند که هر کدام تفاوت‌های نامحسوسی با یکدیگر دارند.نتایج مرحله اول آزمایش بالینی در ماه جاری میلادی منتشر می‌شود و تست‌های بیشتری پس از آن انجام خواهد شد. به گفته مدیر ارشد اجرایی شرکت آلمانی اگر همه‌چیز طبق برنامه پیش برود تا پایان اکتبر واکسن آماده خواهد بود.
واکسنی با استفاده از ویروس مهندسی‌شده
شرکت چینی کن سینو مانند مدرنا سریع‌تر از بقیه به واکسن توسعه‌یافته‌تری دست یافت. هر دو واکسن در بازه زمانی مشابه اما با فاصله ۶ هزار مایل (یکی در آمریکا و دیگری در چین) نخستین دوز واکسن را به داوطلبان تزریق و مرحله اول آزمایش بالینی را آغاز کردند.نتایج مرحله اول آزمایش واکسن کن سینو در یک ژورنال پزشکی منتشر و توسط محققان دیگر بررسی شده است. اطلاعات نشان می‌دهد تزریق واکسن در ۱۰۸ بیمار واکنش سیستم ایمنی را برانگیخته است. اما هنوز تاثیرگذاری دقیق واکسن در مقابل ویروس مشخص نیست. همچنین عوارض جانبی سبب شد محققان آزمایش دوز بالای واکسن را متوقف کند.واکسن کن سینو با استفاده از نوعی ادنو ویروس مهندسی ژنتیک شده ساخته شده است. به بیان ساده‌تر توالی دی‌ان‌ای برای پروتئین اسپایک ویروس کرونا به وسیله یک ادنوویروس ارائه می‌شود.
فاز ۲ و ۳ آزمایش بالینی واکسن اینویو در تابستان
شرکت اینوویو تا به حال ۲۹ میلیون دلار سرمایه خارجی جمع‌آوری کرده است و نخستین مرحله آزمایش بالینی آن با حضور ۴۰ نفر انجام شد. پیش‌بینی می‌شود اطلاعات اولیه ایمنی آن در اواخر ماه جاری میلادی منتشر شود. فاز ۲ و ۳ آزمایش بالینی نیز در تابستان امسال انجام می‌شود. این واکسن با استفاده از دی‌ان‌ای سلول‌ها را پوشش می‌دهد تا پروتئین ویروس کرونا را بسازد و به این ترتیب سیستم ایمنی بدن را وادار به واکنش کند. این واکسن مورد حمایت کمپانی بیل و ملیندا گیتس نیز هست.
نواواکس تازه‌وارد میان غول‌های واکسن‌سازی
این شرکت ۱۰ سال است که سعی دارد وارد کسب‌وکار تولید واکسن شود. نواواکس از اوایل ماه آوریل واکسن بالقوه خود برای مقابله با ویروس کرونا را توسعه داد. در پایان ماه می این شرکت توانست سرمایه‌ای ۳۸۸ میلیون دلاری از بنیاد غیرانتفاعی «ائتلاف برای نوآوری‌های آمادگی اپیدمی» (CEPI) دریافت کند. همچنین این واکسن یکی از چند واکسنی است که فاز یک آزمایش بالینی آن اجرا شده است. آن‌طور که ادعا شده قراداد همکاری این شرکت با چند شرکت دیگر کمک می‌کند تا یک میلیارد دوز واکسن در سال آینده تولید کند.
جانسون و جانسون در پی تسریع آزمایش‌های بالینی
این شرکت یکی از بزرگ‌ترین داروسازانی بود که تولید واکسن ویروس کرونا را آغاز کرده است. جانسون و جانسون در اواخر ژانویه ۲۰۲۰ طرح خود برای توسعه یک واکسن ویروس کرونا اعلام کرد.در بدو امر جانسون و جانسون پیش‌بینی نمی‌کرد آزمایش‌های بالینی واکسن قبل از سپتامبر شوع شود، اما در اوایل ماه ژوئن این شرکت طرح‌های خود را با سرعت بیشتری پیش برد و اکنون تصمیم دارد در نیمه دوم ماه جولای نخستین آزمایش بالینی خود را آغاز کند. این آزمایش در آمریکا و بلژیک انجام می‌شود.پل استفلز محقق ارشد این شرکت در یک کنفرانس خبری اعلام کرد: ما مشغول همکاری با قانونگذاران هستیم تا فاز یک، ۲ و ۳ آزمایش بالینی را سریع‌تر انجام دهیم. این شرکت تصمیم گرفته دو پژوهش بزرگ در آمریکا، اروپا و احتمالا کشورهایی مانند برزیل و آفریقای جنوبی انجام دهد. یکی از این مطالعات نیز با همکاری انستیتو ملی بهداشت آمریکا انجام می‌شود. اگر همه‌چیز طبق برنامه پیش برود، این شرکت می‌تواند از آغاز ۲۰۲۱ میلادی یک میلیارد دوز واکسن عرضه کند.دولت آمریکا بیش از ۴۵۰ میلیون دلار به تحقیقات جانسون و جانسون کمک کرده است.
واکسن روسی برای مقابله با ویروس کرونا
روسیه نیز از مسابقه تولید واکسن برای کوویدـ۱۹ عقب نمانده است. در حقیقت طرح آزمایش بالینی یک واکسن در این کشور از هفته گذشته آغاز شده است. طبق بیانیه وزارت بهداشت روسیه، در حال حاضر ۲ شکل از واکسن ویروس کرونا (به شکل مایع و پودر برای تزریق) در انستیتو تحقیقات Gamaleya توسعه یافته است.۲ شکل این واکسن روی ۲ گروه ۳۸ نفره آزمایش می‌شود. شرکت‌کنندگان به مدت ۲ هفته در بیمارستان‌های مسکو ایزوله می‌شوند. الکساندر گینزبورگ مدیر انستیتو Gamaleya ماه گذشته در بیانیه‌ای اعلام کرد قبل از آزمایش بالینی واکسن آن را روی خود و همکارانش آزمایش کرده است.او توضیح نداد چه تعداد افراد این واکسن را به خود تزریق کرده‌اند، اما گفت هیچ عوارضی در آنها مشاهده نشده است. وی همچنین افزود: امیدوارم این مطالعات موفقیت‌آمیز باشد و این امکان به وجود آید تا در اوایل پاییز تولید انبوه این دارو آغاز شود.
تلاش محققان ایرانی برای تولید واکسن کرونا
در این میان محققان ایرانی نیز مشغول تکاپو برای تولید واکسن ویروس کرونا بوده‌اند. به گفته مصطفی قانعی رئیس کمیته علمی مقابله با کرونا، در حال حاضر دو قرارداد در خصوص واکسن‌های ویروس کرونا امضا شده است. این واکسن ها با فناوری mRNA هستند. قانعی با اشاره به این‌که پروپوزال‌های پژوهشی متعددی به ستاد توسعه زیست فناوری ارسال شده است، گفت: این پروژه‌ها در حوزه تحقیق و توسعه دانش فنی واکسن کرونا هستند و در صورت نتیجه مثبت از آنها پشتیبانی می‌شود.سازمان جهانی بهداشت امیدوار است تا پایان سال جاری میلادی واکسن ویروس کرونا تولید و در وهله اول در اختیار اقشاری قرار گیرد در بیشتر در معرض خطر هستند. به گفته سمیه سوامینثان، محقق ارشد سازمان جهانی بهداشت، هم‌اکنون حدود ۲۰۰ واکسن بالقوه تحت بررسی هستند و ۱۰ واکسن نیز به مرحله آزمایش بالینی رسیده‌اند.
در این گزارش به برخی از مهم‌ترین تلاش‌های محققان و شرکت‌ها برای تولید واکسن ویروس کرونا و آخرین وضعیت پیشرفت‌های آنان می‌پردازیم:
واکسن دانشگاه آکسفورد در فاز دوم آزمایش‌های بالینی
یکی از واکسن‌های بالقوه ویروس کرونا که کارشناسان نسبت به آن بسیار امیدوارند AZD۱۲۲۲ نام دارد و توسط محققان دانشگاه آکسفورد ساخته شده است. این یک نسخه ضعیف‌شده از ویروس سرماخوردگی است که هم‌اکنون در فاز دوم/ سوم آزمایش‌های بالینی قرار دارد.
هرچند هنوز آزمایش‌های بالینی این واکسن تکمیل نشده اما شرکت آسترازنکا اعلام کرده پیش از تایید کارآمدی، تولید آن را آغاز کرده است. این شرکت تصمیم دارد ۳۰۰ میلیون دوز از واکسن مذکور را بسازد. از سوی دیگر کشورهای اتحادیه اروپا نیز با شرکت آسترازنکا قراردادی برای تولید انبوه آن امضا کرده‌اند.
روند آغاز توزیع این واکسن وابسته به آزمایش‌های بالینی است که نتایج آن در ماه آگوست مشخص می‌شود.
شرکت چینی در انتظار نتایج فاز اولیه آزمایش بالینی
دیگر واکسنی را که امید می‌رود با ویروس کرونا مقابله کند شرکت داروسازی سینووک در چین ساخته است. طبق اطلاعات موجود آزمایش این واکسن روی میمون‌ها موفقیت‌آمیز بوده است. در حال حاضر نیز واکسن مذکور روی انسان‌ها آزمایش می‌شود. نتایج اولیه فاز یک و دو آزمایش‌های بالینی واکسن چینی در ماه جاری مشخص می‌شود.
این واکسن CoronaVec نام دارد و به گفته سخنگوی شرکت این واکسن هم‌اکنون روی افراد ۱۸تا ۵۹ ساله آزمایش می‌شود. به زودی آزمایش واکسن روی سالمندان آغاز می‌شود و پس از آن جمعیت جوان‌تر آزمایش می‌شوند.
فرایند آزمایش بالینی این واکسن نیز شامل ۳ مرحله است. واکسن در فاز یک روی ۱۴۴ نفر و در فاز ۲ روی ۶۰۰ نفر آزمایش شده است.
آزمایش واکسن مدرنا با حضور ۳۰ هزار شرکت‌کننده
نخستین واکسن کرونایی که وارد مرحله آزمایش بالینی شده بود به شرکت مدرنا تعلق داشت. این واکسن نخستین بار در ماه مارس به افراد تزریق شد. این واکسن با استفاده از فناوری mRNA ساخته شده است. البته این فناوری هنوز تایید نشده است، اما به کمک آن به سلول‌ها دستور داده می‌شود تا پروتئین‌های خاصی را بسازند. این واکسن طی سه ماه از طرحی در رایانه به آزمایش بالینی رسید و اطلاعات مرحله اول آزمایش بالینی در اواخر ماه می ارائه شد.
سومین مرحله آزمایش بالینی واکسن این شرکت در ماه جولای آغاز می‌شود. به گفته مدیران شرکت، این واکسن احتمالا در ۲۰۲۱ تولید انبوه می‌شود. استفانی بانسل، مدیر ارشد اجرایی مدرنا، در این باره گفت: به نظر می‌رسد ما می‌توانیم تا ماه نوامبر به اطلاعاتی درباره کارآمدی واکسن دست یابیم. این اطلاعات به مدرنا کمک می‌کند در اواخر سال جاری میلادی یا اوایل ۲۰۲۱ میلادی برای تایید واکسن در مراجع قانونی اقدام کند.این شرکت اخیرا اعلام کرد امیدوار است در فاز سوم آزمایش بالینی ۳۰ هزار نفر را استخدام کند.
تولید واکسن آلمانی ـ آمریکایی mRNA
شرکت آلمانی بیوانتک مشغول توسعه چند واکسن مبتنی بر mRNA برای ویروس کروناست. این شرکت داروسازی برای ساخت واکسن ویروس کرونا با شرکت فایزر همکاری می‌کند. این دو شرکت پیش از این برای ساخت یک واکسن آنفلوآنزا با یکدیگر همکاری کرده‌اند. اما با شیوع کوویدـ۱۹ هر دو شرکت از اواسط ماه مارس تصمیم گرفتند تلاش‌های خود را روی واکسن ویروس کرونا متمرکز کنند.این دو شرکت هم‌اکنون آزمایش‌های کلینیکی را در آلمان و آمریکا آغاز کرده‌اند اما برخلاف واکسن مدرنا و دیگر شرکت‌ها، آنها مشغول توسعه ۴ واکسن بالقوه هستند که هر کدام تفاوت‌های نامحسوسی با یکدیگر دارند.نتایج مرحله اول آزمایش بالینی در ماه جاری میلادی منتشر می‌شود و تست‌های بیشتری پس از آن انجام خواهد شد. به گفته مدیر ارشد اجرایی شرکت آلمانی اگر همه‌چیز طبق برنامه پیش برود تا پایان اکتبر واکسن آماده خواهد بود.
واکسنی با استفاده از ویروس مهندسی‌شده
شرکت چینی کن سینو مانند مدرنا سریع‌تر از بقیه به واکسن توسعه‌یافته‌تری دست یافت. هر دو واکسن در بازه زمانی مشابه اما با فاصله ۶ هزار مایل (یکی در آمریکا و دیگری در چین) نخستین دوز واکسن را به داوطلبان تزریق و مرحله اول آزمایش بالینی را آغاز کردند.نتایج مرحله اول آزمایش واکسن کن سینو در یک ژورنال پزشکی منتشر و توسط محققان دیگر بررسی شده است. اطلاعات نشان می‌دهد تزریق واکسن در ۱۰۸ بیمار واکنش سیستم ایمنی را برانگیخته است. اما هنوز تاثیرگذاری دقیق واکسن در مقابل ویروس مشخص نیست. همچنین عوارض جانبی سبب شد محققان آزمایش دوز بالای واکسن را متوقف کند.واکسن کن سینو با استفاده از نوعی ادنو ویروس مهندسی ژنتیک شده ساخته شده است. به بیان ساده‌تر توالی دی‌ان‌ای برای پروتئین اسپایک ویروس کرونا به وسیله یک ادنوویروس ارائه می‌شود.
فاز ۲ و ۳ آزمایش بالینی واکسن اینویو در تابستان
شرکت اینوویو تا به حال ۲۹ میلیون دلار سرمایه خارجی جمع‌آوری کرده است و نخستین مرحله آزمایش بالینی آن با حضور ۴۰ نفر انجام شد. پیش‌بینی می‌شود اطلاعات اولیه ایمنی آن در اواخر ماه جاری میلادی منتشر شود. فاز ۲ و ۳ آزمایش بالینی نیز در تابستان امسال انجام می‌شود. این واکسن با استفاده از دی‌ان‌ای سلول‌ها را پوشش می‌دهد تا پروتئین ویروس کرونا را بسازد و به این ترتیب سیستم ایمنی بدن را وادار به واکنش کند. این واکسن مورد حمایت کمپانی بیل و ملیندا گیتس نیز هست.
نواواکس تازه‌وارد میان غول‌های واکسن‌سازی
این شرکت ۱۰ سال است که سعی دارد وارد کسب‌وکار تولید واکسن شود. نواواکس از اوایل ماه آوریل واکسن بالقوه خود برای مقابله با ویروس کرونا را توسعه داد. در پایان ماه می این شرکت توانست سرمایه‌ای ۳۸۸ میلیون دلاری از بنیاد غیرانتفاعی «ائتلاف برای نوآوری‌های آمادگی اپیدمی» (CEPI) دریافت کند. همچنین این واکسن یکی از چند واکسنی است که فاز یک آزمایش بالینی آن اجرا شده است. آن‌طور که ادعا شده قراداد همکاری این شرکت با چند شرکت دیگر کمک می‌کند تا یک میلیارد دوز واکسن در سال آینده تولید کند.
جانسون و جانسون در پی تسریع آزمایش‌های بالینی
این شرکت یکی از بزرگ‌ترین داروسازانی بود که تولید واکسن ویروس کرونا را آغاز کرده است. جانسون و جانسون در اواخر ژانویه ۲۰۲۰ طرح خود برای توسعه یک واکسن ویروس کرونا اعلام کرد.در بدو امر جانسون و جانسون پیش‌بینی نمی‌کرد آزمایش‌های بالینی واکسن قبل از سپتامبر شوع شود، اما در اوایل ماه ژوئن این شرکت طرح‌های خود را با سرعت بیشتری پیش برد و اکنون تصمیم دارد در نیمه دوم ماه جولای نخستین آزمایش بالینی خود را آغاز کند. این آزمایش در آمریکا و بلژیک انجام می‌شود.پل استفلز محقق ارشد این شرکت در یک کنفرانس خبری اعلام کرد: ما مشغول همکاری با قانونگذاران هستیم تا فاز یک، ۲ و ۳ آزمایش بالینی را سریع‌تر انجام دهیم. این شرکت تصمیم گرفته دو پژوهش بزرگ در آمریکا، اروپا و احتمالا کشورهایی مانند برزیل و آفریقای جنوبی انجام دهد. یکی از این مطالعات نیز با همکاری انستیتو ملی بهداشت آمریکا انجام می‌شود. اگر همه‌چیز طبق برنامه پیش برود، این شرکت می‌تواند از آغاز ۲۰۲۱ میلادی یک میلیارد دوز واکسن عرضه کند.دولت آمریکا بیش از ۴۵۰ میلیون دلار به تحقیقات جانسون و جانسون کمک کرده است.
واکسن روسی برای مقابله با ویروس کرونا
روسیه نیز از مسابقه تولید واکسن برای کوویدـ۱۹ عقب نمانده است. در حقیقت طرح آزمایش بالینی یک واکسن در این کشور از هفته گذشته آغاز شده است. طبق بیانیه وزارت بهداشت روسیه، در حال حاضر ۲ شکل از واکسن ویروس کرونا (به شکل مایع و پودر برای تزریق) در انستیتو تحقیقات Gamaleya توسعه یافته است.۲ شکل این واکسن روی ۲ گروه ۳۸ نفره آزمایش می‌شود. شرکت‌کنندگان به مدت ۲ هفته در بیمارستان‌های مسکو ایزوله می‌شوند. الکساندر گینزبورگ مدیر انستیتو Gamaleya ماه گذشته در بیانیه‌ای اعلام کرد قبل از آزمایش بالینی واکسن آن را روی خود و همکارانش آزمایش کرده است.او توضیح نداد چه تعداد افراد این واکسن را به خود تزریق کرده‌اند، اما گفت هیچ عوارضی در آنها مشاهده نشده است. وی همچنین افزود: امیدوارم این مطالعات موفقیت‌آمیز باشد و این امکان به وجود آید تا در اوایل پاییز تولید انبوه این دارو آغاز شود.
تلاش محققان ایرانی برای تولید واکسن کرونا
در این میان محققان ایرانی نیز مشغول تکاپو برای تولید واکسن ویروس کرونا بوده‌اند. به گفته مصطفی قانعی رئیس کمیته علمی مقابله با کرونا، در حال حاضر دو قرارداد در خصوص واکسن‌های ویروس کرونا امضا شده است. این واکسن ها با فناوری mRNA هستند. قانعی با اشاره به این‌که پروپوزال‌های پژوهشی متعددی به ستاد توسعه زیست فناوری ارسال شده است، گفت: این پروژه‌ها در حوزه تحقیق و توسعه دانش فنی واکسن کرونا هستند و در صورت نتیجه مثبت از آنها پشتیبانی می‌شود.سازمان جهانی بهداشت امیدوار است تا پایان سال جاری میلادی واکسن ویروس کرونا تولید و در وهله اول در اختیار اقشاری قرار گیرد در بیشتر در معرض خطر هستند. به گفته سمیه سوامینثان، محقق ارشد سازمان جهانی بهداشت، هم‌اکنون حدود ۲۰۰ واکسن بالقوه تحت بررسی هستند و ۱۰ واکسن نیز به مرحله آزمایش بالینی رسیده‌اند.
اخبار ویژه
شایعه دیدار ایلان ماسک با سفیر ایران:
بررسی سندرم «خودتحقیری» در جریان سازش؛
مافیای واقعی فیلترشکنفروشی در ایران
نظرات بینندگان
فیلم و عکس
جدیدترین اخبار پربازدید ها
