همدیگر را با لقب زشت صدا نزنید

به اعتقاد روانشناسان، لقب‌های زشت را بیشتر افرادى که حس خودکمی، عصبانیت، خودستایی و خشونت دارند استفاده می‌کنند؛ زیرا دارای انواع افکار تنگ‌نظرانه منفی و احساساتی هستند که به منظور خرد کردن و حقیر ساختن دیگران، از این الفاظ استفاده می‌کنند. همچنین این اقدام از جهت روانشناسانه سبب ایجاد آسیب‌های اجتماعی متعددی می‌شود. گذاشتن القاب سبب می‌شود که شخص احساس حقارت کند و یک نوع کینه در دلش نسبت به فرد لقب‌دهنده پیدا شود. در بسا موارد، حتی شخصیت او را به کلی تغییر می‌دهد و در جامعه نیز باعث ایجاد کشیدگی‌ها، کشمکش‌ها و گاهی سبب واکنش‌های فیزیکی نیز می‌شود.

این مسئله به قدری اهمیت دارد که خداوند در بخشی از آیه 11 سوره حجرات به آن اشاره دارد، آنجا که فرمود «یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا لَا یَسْخَرْ قَوْمٌ مِنْ قَوْمٍ عَسَىٰ أَنْ یَكُونُوا خَیْرًا مِنْهُمْ وَلَا نِسَاءٌ مِنْ نِسَاءٍ عَسَىٰ أَنْ یَكُنَّ خَیْرًا مِنْهُنَّ ۖ وَ لَا تَلْمِزُوا أَنْفُسَكُمْ وَ لَا تَنَابَزُوا بِالْأَلْقَابِ ۖ بِئْسَ الِاسْمُ الْفُسُوقُ بَعْدَ الْإِیمَانِ ۚ وَ مَنْ لَمْ یَتُبْ فَأُولَٰئِكَ هُمُ الظَّالِمُونَ؛‌ ای کسانی که ایمان آورده‌اید، نباید گروهی از مردان شما گروه دیگر را مسخره کنند، شاید آنها از اینها بهتر باشند؛ و نه زنانی زنان دیگر را، شاید آنان بهتر از اینان باشند؛ و یکدیگر را مورد طعن و عیب‌جویی قرار ندهید و با القاب زشت و ناپسند یکدیگر را یاد نکنید. بسیار بد است که بر کسی پس از ایمان نام کفرآمیز بگذارید؛ و آنها که توبه نکنند، ظالم و ستمگرند.»

در بخشی از این آیه می‌فرماید «وَ لَا تَلْمِزُوا أَنْفُسَكُمْ وَ لَا تَنَابَزُوا بِالْأَلْقَابِ؛ یکدیگر را مورد طعن و عیب‌جویی قرار ندهید و با القاب زشت و ناپسند یکدیگر را یاد نکنید.»

نکته اول اینکه در این آیه به سه اقدام منفی اجتماعی اشاره شده است: اول، عدم تمسخر یکدیگر، دوم، عدم عیب‌جویی و سوم، عدم استفاده از القاب زشت.
نکته دوم اینکه خطاب خداوند در این آیه به اهل ایمان است؛‌ یعنی این عمل بین مؤمنین هم رایج است همچنان که حتی در محافل دینی و مذهبی شاهد رواج چنین چالش‌هایی هستیم.
نکته سوم اینکه خداوند این اقدام منفی را به عنوان عملی بسیار بد و عدم توبه از این کار را ظلمی آشکار معرفی کرده و می‌فرماید وَ مَنْ لَمْ یَتُبْ فَأُولَٰئِكَ هُمُ الظَّالِمُونَ؛ و آنها که توبه نکنند، ظالم و ستمگرند.»

باید توجه داشت حفظ شأن و جایگاه افراد بسیار حائز اهمیت است؛ یعنی همچنان که خداوند انسان را مورد تکریم قرار داد و فرمود  وَ لَقَدْ كَرَّمْنَا بَنِی آدَمَ؛ ما بنی‌آدم را گرامی داشتیم»، این وظیفه را نیز بر عهده انسانها نهاد تا آنها نیز همنوعان خویش را مورد تکریم قرار دهند. پیامبر گرامی اسلام صلی‌الله علیه و آله و سلم در اهمیت حفظ آبروی مؤمن فرمود «اَیُّها الناس إنَّ دِماءَ كُم و اَعراضَكُم عَلَیكُم حرامٌ الی أَن تَلقَوا ربَّكُم؛ ای مردم، ریختن خون یکدیگر و لطمه زدن به حیثیت دیگران، تا وقت مردن و لقای پروردگارتان بر شما حرام است.» (تحف‌العقول، ص ٣١)

تسنیم