قم سرآمد شهادت و سرافرازی/ شهدای «قریب»ی که «غریب» مانده‌اند/ رتبه نخست قم در تعداد شهدای مدافع حرم

سرویس اجتماعی پایگاه 598-علی شعبانی؛ قم یکی از شهرهای مشهور ایران است که در طول تاریخ شیعه، همواره از اهمیت ویژه‌ای برخوردار بوده است. از آن جا که در همان اوایل سلطۀ عرب‌ها بر این شهر، دوستان و محبان اهل بیت (علیهم‌السّلام) بدان‌جا مهاجرت کردند، سنگ نخستین اعتقاد مردمان آن، شیعی نهاده شد. این شهر رفته رفته یکی از پایگاه‌های شناخته شده ترویج فرهنگ شیعی در تاریخ ثبت شده است. به دنبال آن، با تاسیس حلقه‌ها و مراکز علمی، این شهر در جایگاه مرکز بسیار مهم نشر فرهنگ اهل بیت (علیهم‌السّلام) ایفای نقش کرده است.

در دوران پهلوی نیز، قم مرکز مبارزه علیه حکومت بود، به‌یقین قیام 15 خرداد 1342 مردم قم نقش انکارناپذیر و درخشانی را در پیروزی این نهضت اسلامی ایفا کرد.

علاوه بر این‌ها قم در باب مسئله فرهنگ ایثار و شهادت هم ویژگی های ممتازی دارد که این شهر را با دیگر شهرها متمایز می کند. مقام معظم رهبری در اینباره می فرمایند: قم در بسیاری از مسائل سرآمد است. در باب مسئله‌ی شهادت و شهیدان و خانواده‌های شهیدان هم، قم یک شهر سرآمد محسوب می‌شود. قم نزدیک به شش هزار شهید تقدیم اسلام و انقلاب کرده است؛ شهیدان نامداری که نه‌فقط برای قم، بلکه برای سراسر کشور مایه‌ی افتخارند.{1}

متأسفانه در سال‌های اخیر در سطح استان قم در بحث شهید و شهادت، کم کار شده است و با اینکه یادواره های زیادی در سطح استان برگزارشده است ولی چون به‌صورت محلی بوده نتوانسته آنجور که باید و شاید تمام شهدای قمی را به مردم معرفی کنند. ما احتیاج داریم زوایای زندگی همه شهدای قمی را با کتاب، داستان، فیلم و آثار ماندگاری از این قبیل به مردم کنیم تا فرهنگ ایثار و شهادت در جامعه ترویج شود.

شهدای قمی جایگاه ملی دارند

احمد حاجی‌زاده رئیس کنگره شهدای استان قم معرفی شهدای قمی را بسیار مهم میداند و می‌گوید: متأسفانه در دوران غربت واژه شهید و شهادت، پرداختن به موضوع شهید ضرورت دارد، بکارگیری ظرفیت‌های مختلف برای پرداختن به موضوع شهید و شهادت وترویج و نهادینه‌کردن این فرهنگ ارزشمند امری ضروری است مخصوصا در استان قم که جایگاه شهدا ملی می‌باشد و حتی می‌توان گفت بین‌المللی است.

وی تأکید می کند شهدا اصولاً هیچ تفاوتی باهم ندارند ولی اگر بخواهیم ویژگی شاخصی برای شهدای قمی قائل شویم می‌توان آن‌ها را به چند دسته تقسیم کرد که شاخص‌ترین آن شهدای روحانی هستند. روحانیون قمی با هزار شهیدی که داده‌اند به‌نوعی با کل کشور مرتبط می‌باشند. حوزه و‌ روحانیت از زمان انقلاب مشروطه تا هم اکنون در عرصه‌های مختلف اعم از دفاع مقدس و دفاع از حرم حضرت زینب (س) شهید داده است.

دسته بعدی شهدای نهضت جهانی اسلام هستند که 1293 شهید از 9 کشور دنیا در قم مدفون هستند و تقریباً 25 درصد شهدای قم از شهدای بین‌الملل می‌باشند که شامل شهدای فاطمیون، زینبیون، بدریون و شهدایی از کشورهایی همچون فرانسه، الجزایر و غیره؛ که استانی در سطح کشور نداریم که چنین شهدایی در آنجا مدفون باشند و باید اقدامات فرهنگی برای معرفی آنان در کشور صورت گیرد به‌عنوان نمونه «تنها شهید اروپایی دفاع مقدس»، شهید «ژروم (کمال) کورسل» که در گلزار شهدای قم مدفون می‌باشد.

تنها شهید اروپایی دفاع مقدس

در معرفی این شهید آمده است: شهید ژروم کورسل تنها شهید اروپایی دفاع مقدس متولد فرانسه است که پس از تشرف به دین مبین اسلام در سن ۱۵ سالگی به «کمال کورسل» تغییر نام داد و بعد از پیروزی انقلاب اسلامی با افکار و اندیشه‌های انقلاب و امام به‌واسطه خواندن ترجمه سخنرانی‌های حضرت امام آشنا شد.

این شهید در سال ۶۳ از طریق سپاه بدر که متعلق به مجاهدان عراقی بود به مناطق عملیات اعزام می‌شود و در سال ۶۷ در منطقه عملیات مرصاد بر اثر اصابت گلوله آرپی‌جی به شهادت می‌رسد.{2}

حاجی‌زاده با اشاره به حضور لشکر علی بن ابیطالب (ع) در بیشتر عملیات‌ها ابراز داشت: لشکر علی بن ابیطالب (ع) طی این سال‌ها به‌عنوان لشکری خط‌شکن در جبهه‌ها معروف شده بود و زمانی که رزمندگان در عملیات‌ها به شهادت می‌رسیدند شهید زین‌الدین به پشت جبهه‌ها باز می‌گشت و به وضعیت خانواده‌های شهدا رسیدگی می‌کرد.

مظلومیت شهدای ارتشی استان قم

رئیس کنگره شهدای استان قم در ادامه با گلایه از برخی کم‌کاری‌ها می‌گوید: متأسفانه در سال‌های اخیر در سطح استان قم در بحث شهید و شهادت کم کار شده است و حتی موسسه‌هایی داریم که در بحث شهدا کار انجام می‌دهند ولی در بخش ملی و بین‌المللی هستند و متأسفانه برای شهدای قم خیلی کار نشده است، نسل امروز ما نیاز به کارهای حرفه‌ای دارد و اقدامات کلیشه‌ای نمی‌تواند تاثیری لازم را بر آنها بگذارد. بکارگیری ظرفیت‌های مختلف برای پرداختن به موضوع شهید و شهادت و معرفی شهدا و ترویج و نهادینه‌کردن این فرهنگ ارزشمند امری ضروری است.

قم 544 شهید ارتشی دارد؛ مظلومیت ارتش در استان قم موجب شده که شهدای ارتش نیز غریب باشند؛ امیر موسوی فرمانده قمی ارتش بار‌ها در جلسات مختلف تأکید داشتند که شهدای ارتش در قم باید معرفی شوند و به همین خاطر باید کار ویژه‌ای در راستای معرفی شهدای ارتشی قم صورت گیرد.

جالب است بدانید اولین شهید ارتشی استان قم شهید سرلشکر علی احمدلو از روستاهای بخش جعفریه، هنگامی‌که بر اثر اصابت ترکش لحظات آخر عمر خود را می‌گذراند، از نوشیدن آب امتناع کرد و با اشاره، درخواست نمود آب را به سرباز مجروحی که در کنارش افتاده بود برسانند. در این حال بود که هم آن سرباز و هم شهید احمدلو هر دو با لب‌تشنه به فیض عظیم شهادت نائل شدند و در آرامگاه امامزاده ابراهيم منطقه نیروگاه قم دفن شد. این خود نمونه‌ای است که هم می‌توان برای آن فیلم ساخت و هم کتاب و داستان که ما در سطح استان از این موارد کم نداریم. همین موارد باعث شده که قم سرآمد شهادت باشد که حضرت آقا هم به آن اشاره فرمودند.

سید جواد هاشمی مدیرکل اسبق بنیاد شهید و امور ایثارگران استان قم در این زمینه می‌گوید: استان قم در اعزام رزمندگان مدافع حرم سومین استانی است که مدافعین حرم را به سوریه اعزام کرده است. طبق آخرین امار منتشر شده تا شهریور 1397 بیش از 421 شهید مدافع حرم در استان قم داریم که بالاترین آمار در سطح کشور است و مزار این شهدا عمدتاً در بهشت معصومه (س) است، از جمع این شهدا، 165 شهید از تیپ زینبیون، 232 شهید از لشکر فاطمیون و 24 شهید هم ایرانی بودند.

مدیرکل بنیاد شهید و امور ایثارگران استان قم افزود: 2 گلزار شهدا و چهار هزار و 748 مزار شهید در استان داریم؛ بزرگ‌ترین گلزار شهدای استان قم گلزار شهدای علی بن جعفر (ع) است.{3}

هاشمی گفت: حرکت در مسیر شهدا و ادامه دادن راه آن‌ها امری ضروری است که باید موردتوجه قرار گیرد.

سنگ بنای نخستین کنگره ملی شهدای کشور در استان قم گذاشته شد

سردار سید محمدتقی شاهچراغی فرمانده سپاه امام علی بن ابیطالب(ع) ‌با تأکید بر جمع‌آوری آثار و سیره شهدای قم گفت: بعد از این همه‌ سال از دوران دفاع مقدس برخی از شهدای قم در بین مردم گمنام و بی‌نام نشان هستند. به گزارش باشگاه خبرنگاران، فرمانده سپاه قم ‌برگزاری یادواره‌های شهدا را سنت گران‌قدری دانست که در استان قم به‌صورت مستمر در حال برگزاری است مطرح کرد: سنگ بنای نخستین کنگره ملی شهدای کشور در استان قم گذاشته شد و بعدازاین کنگره‌های ملی به‌صورت سالانه در طول ۳ دهه گذشته در شهرهای مختلف کشور برگزارشده است. او با تأکید بر اینکه در کنگره ملی شهدای استان نسبت به معرفی تمام شهدای سپاه، ارتشی، بسیجی و مدافع حرم اقدام می‌شود افزود: باید از ظرفیت‌های علمی و معنوی حوزه‌های علمیه در برگزاری کنگره ملی شهدای استان بهره برد.{4}

در انتها اگر بخواهیم از شهدای شاخص قم در جنگ تحمیلی نام ببریم می‌توان به شهیدان زین‌الدین، اسماعیل صادقی، بنیادی، کلهری، دقایقی، کریمی، شفیعی، عابدی، قاسمی، خداکرم، فهمیده، آخوندی، دل آذر، امینی بیات، حمزه اکبری، میر قیصری و ... اشاره کرد و اگر بخواهیم از دیگر شهدای شاخص که در قم دفن هستند نام ببریم می‌توان به روحانی شهید آیت‌الله سید محمدرضا سعیدی، استاد مرتضی مطهری، شیخ فضل‌الله نوری، آیت‌الله محمد مفتح، آیت‌الله فضل‌الله مهدی زاده محلاتی، آیت‌الله علی قدوسی، حجت‌الاسلام‌والمسلمین شیخ محمد منتظری و غیره اشاره کرد.

البته به توصیه رهبر انقلاب در مورد شهیدان نباید برند سازی کنیم ایشان می‌فرمایند: بالاخره شهدا همه شهید‌ند در راه خدا؛ چه طلبه باشد، چه معمّم باشد، چه بی‌عمامه باشد، همه‌ی این‌ها در راه خدا شهید‌ند و در نزد خدای متعال زنده و «اَحیآءٌ عِندَ رَبِّهِم یُرزَقون‌» و شهدا «کُلُّهم نورٌ واحدٌ» هستند.