کاپیتان شهبازی: هنوز می‌گویم هواپیما را با موشک نزده‌اند

به گزارش پایگاه 598 به نقل از فردا، در کنار موضع گیری‌های مقامات سیاسی و نظامی کشورمان مبنی بر نقص فنی، کاپیتان هوشنگ شهبازی خلیان مطرح ایرانی که در سال ۹۰ موفق شد هواپیمای مسافربری را بدون اینکه چرخ‌های جلوی آن باز شود سالم بر زمین بنشاند هم تحلیلی مبنی بر نقص فنی هوایپما ارائه کرد. تحلیلی که به دلیل ارائه از سوی یک فرد تخصصی و فنی در این زمینه بیشتر در رسانه‌ها به چشم آمد.

سقوط هواپیمای اوکراینی در بامداد روز چهارشنبه 18 دی اتفاق تلخی بود که از همان ابتدا منجر به گمانه زنی های رسانه ای و سیاسی فراوانی شد.

در مورد علل سقوط هواپیما با توجه به شواهد، تحلیل ها و گمانه زنی ها در داخل کشور معطوف به نقض فنی هواپیما بود با این حال طرف های غربی مسائلی در مورد برخورد موشک را با این هواپیما مطرح می کردند که با توجه به فضای تنش بین ایران و آمریکا بعد از شهادت سردار سلیمانی و حمله مقتدرانه سپاه به پایگاه عین الاسد چندان باور پذیر نبود.

در کنار موضع گیری‌های مقامات سیاسی و نظامی کشورمان مبنی بر نقص فنی، کاپیتان هوشنگ شهبازی خلیان مطرح ایرانی که در سال ۹۰ موفق شد هواپیمای مسافربری را بدون اینکه چرخ‌های جلوی آن باز شود سالم بر زمین بنشاند هم تحلیلی مبنی بر نقص فنی هوایپما ارائه کرد. تحلیلی که به دلیل ارائه از سوی یک فرد تخصصی و فنی در این زمینه بیشتر در رسانه‌ها به چشم آمد.

او در گفتگویی که یک روز بعد از حادثه سقوط هواپیما داشت امکان برخورد موشک با هواپیما را رد کرده و بیان داشته بود احتمالا هواپیما دچار نقص فنی شده است. با این خلبان مطرح ایرانی در مورد اظهار نظرش به گفت و گو نشسته ایم.

فردا: شما در ۱۹ دی گفتید بنده ۳۵ سال سابقه پرواز دارم و چنانچه به این هواپیما موشک می‌زدند همان بالا در آسمان پخش می‌شد و قطعات آن در زمین کیلومتر‌ها جدا می افتاد. این اظهار نظر شما در مقایسه با بقیه اظهار نظر‌ها خیلی دیده شد چون به عنوان کارشناس صحبت کرده بودید و بقیه جایگاه نظامی و یا سیاسی داشتند. چگونه به این تحلیل رسیدید؟

شهبازی: به خاطر ساقط شدن این هواپیما و شهادت عزیزان تسلیت عرض می کنم. عکس من را با نامردی تمام گذاشتند و زیر آن جمله خودشان را نوشتند. آن جمله من نبود. جمله ای که من بگویم محال است این هواپیما را با موشک ساقط کرده باشند جمله من نبود. این جمله در فضای مجازی به نام من پخش شد و مردم به خاطر اعتمادی که به من داشتند باور کردند. من تکذیب می‌کنم. جمله اینکه من با ۳۵ سال سابقه می گویم محال است به این هواپیما موشک برخورد کرده باشد جمله من نبود، جمله خبرنگار آن خبرگزاری بود.

فردا: شما در آن مصاحبه چه مطلبی را عنوان کرده بودید؟

شهبازی: عرض کردم باید منتظر باشیم تا جعبه سیاه هواپیما تحلیل و بازخوانی شود. در تمام مصاحبه‌های خودم این مطلب را گفتم. چون همین الان که معما حل و آسان شده و خبرگزاری‌های خارجی، آمریکا و اروپا به این مسئله اذعات کرده اند و ایران هم بیانیه داده است. هنوز هم نمی‌توانند با قطعیت اعلام کنند. تا زمانی که جعبه سیاه هواپیما بازخوانی نشود نمی‌شود گفت چه اتفاقی برای این هواپیما افتاده و چه زمانی به آن راکت خورده و چه زمانی سیستم ارتباطی و سیستم راداری آن قطع شده است.

در ضمن هنوز بر این عقیده هستم که راکت مجاورتی با موشک فرق می‌کند.

فردا: در همین اظهار نظر فرموده بودید اگر موشک به این هواپیما می‌خورد در آسمان پخش می‌شد

شهبازی: کاملا درست است. من گفتم احتمال برخورد موشک به این هواپیما کم است. البته این چند روز بعد از آن بود که فیلم‌هایی را در فضای مجازی پخش کردند ولی هواپیما مانند گلوله آتش در هوا در حال حرکت بود. در حالی که اگر به این هواپیما موشک می‌خورد همان بالا منفجر و منهدم می‌شد ودیگر همانند نوری در آن بالا نبود.

هواپیما را با راکت زده بودند و این مسئله را احدی اطلاع نداشت. ما از وجود راکت مجاورتی اطلاعی نداشتیم. بعدا این مشخص شد. آن بالا موشک به هواپیما نخورده بود. هنوز هم می‌گویم این هواپیما موشک نخورده بود. با راکت مجاورتی زده بودند و این چیزی بود که ایران برای سه چهار روز اعلام نکرده بود. من از کجا باید مطلع می‌شدم.

در ضمن هرکجا هم که صحبت کرده بودم پشت سر آن بلافاصله این را گفتم که برای فهمیدن قطعی قضیه حتما باید به هواپیمای کشوری، امور سوانح و جعبه سیاه هواپیما مراجعه کرد. روزهای اول بعد از سانحه بود و ساعت‌های بعد از گذشت سانحه بود و هنوز فیلمی در فضای مجازی پخش نشده بود و درواقع کارشناسی من این بود که اگر این هواپیما با موشک زده شده باشد آن بالا منهدم می شود.

خب تازه فهمیدیم که هواپیما را با راکت مجاورتی زده اند. مردم عزیز ما باید بدانند راکت مجاورتی با موشک فرق می‌کند. اگر موشک به هواپیما بخورد هواپیما پخش می‌شود ولی راکت مجاورتی خورده و احتمالا خلبان و کمک خلبان کشته شده اند. اینها احتمال است و هنوز اینکه با راکت مجاورتی کشته شده اند و یک یا سه راکت خورده و الان فیلمی درآمده که راکت عمود پرواز را نشان می‌دهد. هنوز این ها در ابهام است. چون بعد از گذشت هفت روز هنوز با اینکه این همه روشنگری شده هنوز هم می‌گویم جعبه سیاه هواپیما باید بررسی شود تا ابهامات به صورت کامل رفع شود. بعد از آن می توان نظر قطعی داد.

فردا: از فحوای صحبت شما با رسانه‌ها می‌شود دریافت که تاکید شما بیشتر روی نقص فنی بود.

شهبازی: در دنیا از این اتفاقات یکی دوتا بیشتر نیفتاده است. آمار و احتمالات نشان می‌دهد که از هزار اتفاق دو مورد آن با موشک بوده و بقیه موارد دچار نقص فنی شده است.

یک کارشناس هواپیمایی، آمار و احتمالات و سوابق سوانح هوایی را در نظر می گیرد و نظر می دهد. من روی آن سوابق و دانسته‌های خودم و تجربیاتم اعلام کردم که وقتی این هواپیما مانند گلوله آتش روی هواست و سقوط نمی‌کند و به مسیر پروازی اش ادامه می‌دهد بعید است به آن موشک برخورد کرده باشد.

بعدا مشخص شد که این هواپیما بعد از اینکه یک راکت‌ها به آن خورده داشت دور می‌زد تا به طرف فرودگاه حرکت کند. وقتی هواپیما به این صورت است و سقوط نکرده و منهدم نشده چطور می‌توانم بگویم به این هواپیما موشک اصابت کرده است.

فردا: آن زمان شواهدی بود و کارشناسان مطرح می‌کردند که این هواپیما نقص فنی نداشته است. به عنوان مثال می‌گفتند خلبان اگر فرض بگیریم موتور هواپیما آتش بگیرد می‌توانست موتور را خاموش کند یا به برج مراقبت اعلام می‌کرد اتفاقی که نیافتاده است. چقدر این شواهد را بررسی کردید؟

شهبازی: من می دانم هواپیمای ۷۳۷ و ۸۰۰ یکی از ایمن ترین هواپیماها هستند. در همان صحبت‌هایم اگر دقت کنید گفته ام. پس بنابراین نمی‌توانیم ایرادی بگیریم. ولی اینکه خلبان چرا با برج مراقبت تماس گرفته، در حال حاضر که ابعاد قضیه روشن شده است می‌توان گفت چرا صحبت نکرده و چرا سیستم راداری و ارتباطی هواپیما خاموش شده و چرا هواپیما را نتوانسته اند در رادار مشخص کنند که نظامی است یا موشک کروز یا هواپیمای مسافربری است.

همان موقع با اینکه گفتم به این هواپیما موشک نخورده که الان هم می‌گویم راکت خورده ولی موکول کردم به بازخوانی جعبه سیاه. الان هم می‌گویم ابهاماتی که داریم تا زمانی که جعبه سیاه هواپیما تحلیل نشود باز هم با قطعیت نمی‌توانیم بگوییم چه بلایی سر آن آمده . چه زمانی راکت خورده و صحبت هواپیما قطع شده و این هواپیما مسیرش کجا بوده؟ چگونه ارتفاع کم یا زیاد می‌کرده. حدود صد پارامتر است که در جعبه سیاه وضعیت هواپیما را مشخص می‌کند و باید بررسی شود.

فردا: به عنوان کارشناس این امور، چه ابهاماتی هنوز در این قضیه وجود دارد؟

شهبازی: تقریبا 70 درصد قضیه مشخص شده است. در صحبت قبلی ام گفته ام این که چه بلایی سر هواپیما آمده نیازی به تحقیق ندارد. با خبرگزاری قبلی هم صحبت کردم که مشخص شده با اطلاعیه نیروهای مسلح و رئیس جمهور که اشتباها با راکت هواپیماساقط شده است. این مسئله مشخص است.

ولی برای تحلیل قطعی قضیه نیاز داریم که با همکاری احتمالا کشور فرانسه انجام شود – البته در ایران می‌توانند جعبه را بازخوانی کنند ولی چون هواپیما اینترنشنال بوده و کشورهای دیگر دخالت و همکاری و همراهی می‌کنند احتمالا در فرانسه بازخوانی شود و بقیه ابعاد قضیه روشن شود. الان هم من علم غیب ندارم که بگویم در جعبه سیاه چه چیزهایی موجود است. می‌گویم منبع ما به عنوان کارشناس یا سازمان هواپیمای کشوری است یا جعبه سیاه یا تجربه خودمان است. که در همان ابتدا زمانی که این فیلم‌ها در فضای مجازی پیچید به عنوان منبع رسمی که از طرف ایکائو و سازمان بین المللی هواپیمایی کشوری که تمام ایمنی پروازهای غیر نظامی مسئولیتش با سازمان هواپیمایی کشوری و تنها مرجع من بود به آنجا رفتم. بهترین کاری که می‌توانستم انجام دهم. با رئیس آنجا صحبت کردم. ایشان به من اطمینان دادند که هیچ پدافندی و موشکی به این هواپیما شلیک نکرده است.

با مدیر امور سوانح سازمان هواپیمایی کشوری صحبت کردم. ایشان هم همین را گفتند. حتی آثاری که روی سطوح هواپیما بود را گفتم که اینها چیز دیگری را مشخص می‌کند. ولی ایشان به من اطمینان دادند. حتی من قانع نشدم و با رئیس کمیته امنیتی فضای کشور صحبت کردم. نمی‌دانم مقامی بالاتر از این می‌شناسید که بتوانم به اطلاع عزیزان هموطنم برسانم؟ ایشان هم با وضوح و شفافیت کامل گفتند که هیچ موشکی و پدافندی به این هواپیما شلیک نکرده. شما جای من بودید چه می‌کردید؟

فردا: برخی مردم می گفتند کاپیتان شاید پول گرفته یا نیت سیاسی داشته و شاید با مجموعه ای کار کرده است تا این تحلیل را ارائه دهد. کاپیتان بر اساس سوء قضد این را گفته و می‌دانسته مسئله چیست و عمدا برای اینکه یک نظریه در افکار عمومی تقویت شود این‌ها را گفته است. شما این صحبت ها را قبول دارید؟

شهبازی: این حرف‌ها به نظر من خیلی ارزشش پایین است. من نه پنهان کاری کرده ام و نه شریک پنهان کاری هستم. مسائل سیاسی به من ربطی ندارد. اگر در جمله‌های من، در کارشناسی ام جمله ای برداشته اند و به نفع خودشان اعلام کرده اند که مقصر من نیستم. صدا و سیما از مصاحبه هشت دقیقه من فقط یک و نیم دقیقه پخش کرد.

نه در پنهان کاری دست داشتم نه چیز دیگری. چون اینها مسائل پشت پرده سیاسی ایران است و به من ربطی ندارد. نه اظهار نظری درموردش می‌کنم و نه می‌گویم چرا پنهان کردید یا نه. اصلا این مسائل به من ربطی ندارد سردار حاجی زاده هم خودشان در تلویزیون گفتند که اشتباه از طرف ما ساقط شده و از همان روز اول فهمیدم و به مسئولین رده بالا اطلاع دادم. ولی من جزو آن مسئولین رده بالا نبودم که بدانم و پنهان کنم. یا تصمیم بگیرم به نظرم آنها تصمیم درستی گرفتند ولی متاسفانه دیر این تصمیم را اعلام کردند. من گله کردم که آقای رئیس جمهور یا آقای حاجی زاده بهتر بود دو ساعت بعد از این قضیه که می‌دانستند این هواپیما را ساقط کرده اند یا نه، اعلام می‌کردند. در مصاحبه قبلی گفتم این پرواز که با موشک یا راکت ساقط شده باشد قابل پنهان شدن نیست. ضمن اینکه این پرواز اینترنشنال بود و ملیت‌های دیگر در آن بودند. اصلا امکان کتمان نبود.

فردا: قبل از ۲۱ دی که ستاد کل نیروهای مسلح اطلاعیه داد، تحلیل خودتان چه بود؟ فارغ ار مصاحبه با رسانه‌ها ، چه فرضی داشتید ؟

شهبازی: دو سه روز اولیه نه؛ دو ساعت بعد از این جریان که اولین مصاحبه ام بود تحلیلم نقص فنی بود با اینکه می‌دانستم این هواپیما امن ترین هواپیما است.

بعدا جریان موشک زدن و بحث فیلم های فضای مجازی که مطرح شد. تردید کردم. وقتی فیلمی و مدرکی ندارید تحلیل سخت است. هواپیمایی طبق گفته‌های فرودگاه مهرآباد تیک آف کرده و شش دقیقه بعد گفتند موتورش آتش گرفته و در حال دور زدن به طرف هواپیما بوده، وقتی هواپیما نقص فنی دارد به طرف فرودگاه دور می‌زند چون قادر به ادامه مسیر نیست. این کار کارشناسی بسیار دقیق است. نکته‌های زیادی دارد. ولی بعد از پخش فیلم‌ها در فضای مجازی قضیه فرق کرد.

فردا: این را شاید مردم عادی ندانند، اصولا وقتی هواپیمای مسافربری وقتی تیک آف می‌کند و شروع به پرواز می‌کند نحوه ارتباطش با فرودگاه و کشور مبدا و نهادهای نظامی چطور است که اتفاقی می‌خواهد بیافتد. خلاصه توضیح می‌دهید؟

شهبازی: یکی از وظایف هواپیمایی کشوری ایمنی پروازهای غیر نظامی است. اینجا پرواز نظامی با غیر نظامی را باید جدا کنیم. سازمان هواپیمایی کشوری مسئولیت ایمنی هواپیماهای غیر نظامی و حفظ جان مسافر‌ها را دارد. در شرایط جنگی و شرایطی که احتمال می‌دهیم دشمن ممکن است حمله کند و بالاترین هشدار نظامی داریم، پرواز‌های غیر نظامی باید متوقف شوند. این را هواپیمای کشوری باید توضیح دهد. وقتی در شرایط جنگی هستیم و هواپیماهای غیر نظامی باید متوقف شوند چرا نشده اند؟

فردا: هشداری به خلبان می‌دهیم که سطح هشدار بالاست؟ یا معمول نیست ؟

شهبازی: همه این مسائل را قوانین هواپیمایی بین المللی مشخص کرده است. گاهی اوقات پرواز و غیر پرواز را در اختیار خلبان می‌گذارند که پرواز کند یا نه. هشدارهای خاصی است. ولی در شرایط نظامی و جنگی و بالاترین هشدار پدافندی نه. آن زمان سازمان هواپیمایی کشوری تصمیم می‌گیرد یا ارگان‌های بالاتر تصمیم می‌گیرند که هواپیماهای غیر نظامی نباید پرواز کند.

فردا: به نظرتان اینکه هواپیمای مسافرتی آن شب پرواز داشتند اشتباه بوده و این را باید متوقف می‌کردند؟

شهبازی: البته آن شب هیچ کدام نمی‌دانستیم ایران حمله می کند. بله اشتباه بود. باید هواپیماهای غیر نظامی و مسافری پروازشان متوقف می‌شد. حالا یک ساعت یا دو روز. تا وقتی شرایط جنگی در کشور حاکم است هواپیمای مسافربری حق پرواز ندارد و این یکی از اصلی وظایف سازمان هواپیمایی کشوری است

فردا: یک اصطلاحی که در این مواقع خیلی مطرح می‌شود بحث جعبه سیاه است. شاید مردم عادی در جریان نباشند که این جعبه سیاه چیست و چه کارکردی دارد و چه اطلاعاتی دارد.

شهبازی: جعبه سیاه دو جعبه است که سیاه نیستند و نارنجی هستند. یکی وویس و صدای خلبان با مهماندار و برج مراقبت و اینوایرمنت و اطرافیان را ضبط می‌کند. هر صدایی در کابین هواپیما باشد ضبط می‌کند. گفتم نارنجی است چون رنگ خاصی است و فسفری است و می‌توانند آن را پیدا کنند.

یکی هم فلایت دیتا ریکوردر است. یعنی پارامتر‌های پروازی هواپیما را ضبط می‌کند. یعنی موتورها و ارتفاع و سرعت و شتاب عمودی و افقی و خیلی شرایط مختلف هواپیما و حدود بیش از صد پارامتر پروازی را نسبت به زمان با ثانیه‌هایش ضبط می‌کند. طوری این جعبه‌ها ساخته می‌شوند که در مقابل سقوط و انفجار و ضربات محکم از بین نمی‌روند. هواپیما اگر متلاشی هم شود این دو جعبه طوری ساخته شده اند که از بین نمی‌روند و اطلاعات را داخل خودشان نگه می‌دارند که امور سوانح آن جعبه‌ها و نوارهایی را که روی آن هست را تحلیل می‌کند و تمام اتفاقاتی که سر این هواپیما آمده را متوجه می‌شوند. من چون این مسائل را در عرض 35 سال می‌دانم به خاطر همین گفتم باید منتظر جعبه سیاه هواپیما باشیم. دوست عزیز من برداشته از قول من نوشته محال است...دروغ گفته اند. از قول من خودشان جمله انتخاب کرده اند و این آبروی من را بردن است نه خبرنگاری.

فردا: در حال حاضر که که بخشی از اطلاعات را در این زمینه داریم، دوباره برای مخاطبان توضیح دهید جه اتفاقی افتاد. چون عده ای می‌گویند هواپیما از مسیر خود خارج شده یا موارد دیگر.

شهبازی: با این اطلاعاتی که دارم می‌گویم اولا برای تحلیل قطعی هواپیما با تمام اطلاعاتی که داریم باید منتظر تحلیل جعبه سیاه باشیم ولی الان که ۷۰ درصد مسئله حل شده این هواپیما که یکی از ایمن ترین هواپیماهای بوئینگ بود و تقربیا هواپیمای نویی بود و سه سال کار کرده بود، از تهران تیک آف می‌کند. از فرودگاه امام حدود سه چهار دقیقه بعد از پروازش صحبت کردنش قطع می‌شود. بعد از ۴-۵ روز مشخص می‌شود که سیستم راداری این هواپیما قطع شده است.

سیستم راداری به چیزی می‌گویند که هواپیما از خودش امواجی صادر می‌کند که در رادار می‌توانند آن را شناسایی کنند که پرواز ۷۵۲ اکراینی است . آن هم قطع شده . کارشناسان احتمال می‌دهند و اواخر فیلم هم درآمده که یک موشک سومی هم پرتاب شده که به صورت عمود پرواز بوده. البته من کارشناس نظامی نیستم و درمورد موشک‌ها نظر نمی‌توانم بدهم ولی احتمال می‌دهم موشک اولی ارتباط تماسی خلبان و سیستم راداری را از بین برده. بعد از ان که محو شده اند، آن که پشت پدافند نشسته بوده نمی‌توانسته هواپیما را شناسایی کند. در هر حالتی موشک کروز با هواپیمای مسافربری قابل شناسایی است.

ولی به هر حال یک راکت مجاورتی به این هواپیما پرتاب شده که حدود ۱۵ متر عمودی می‌آید و بعد مسیرش را به طرف هدفش کج می‌کند. به طرف هواپیما رفته ولی به آن نخورده و وقتی از کنار هواپیما عبور می‌کند مخزن هواپیما می‌ترکد. فلزاتی را از خودش پرتاب می‌کند که در سطوح هواپیما فرو می‌روند. احتمالا تعدادی مسافر و خلبان و مهماندار در همان راکت اول کشته شده باشند ولی از قرائن پیداست که بعد از راکت اول هواپیما داشته به طرف فرودگاه امام دور می‌زده که بنشیند. که بعدا یک راکت مجاورت دوم شلیک می‌شود. این راکت از کنارش رد شده و چیزهایی را پخش کرده است.

فردا: یعنی مستقیم نخورده؟

شهبازی: خیر – اصولا راکت مجاورتی به هواپیما نمی‌خورد. برای همین هواپیما متلاشی نمی‌شود. البته آن زمان نمی‌دانستم موشک نخورده و حدس زدم و حرفم درست بود که موشک نخورده. این راکت مجاورتی دومی احتمالا خلبان کشته شده و کنترل هواپیما از دست خلبان خارج شده و برای همین ارتفاع کم شده و چقدر طول کشیده تا اینکه بیاید بخورد به زمین و موقعی که به زمین خورده دیده اید که هواپیما با سرعت بوده. عمودی هم نخورده زمین که حفره ایجاد کند. به صورت روی شکم مانند این بوده که نشسته بوده. ولی به در و دیوار و کوه و دشت خورده و پخش شده. به خاطر سرعت و حجم و وزن و ارتفاع و جای ناهمواری که خورده پخش شده است.

فردا:انفجار شدید به خاطر بنزین بوده؟

شهبازی: احتمالا به همان خاطر بوده. ولی همه اینها را جعبه سیاه می‌تواند مشخص کند.

فردا: بعد از اعلام رسمی ستاد کل نیروهای مسلح واکنش‌های مردم به صحبت‌های شما چه بود؟

شهبازی: متاسفانه چون مردم اطلاعات هواپیمایی ندارند فکر می‌کردند کارشناسی من اشتباه بوده. ولی هنوز هم از عزیزانم درخواست می‌کنم به صحبت‌های من توجه کنند که الان آنهایی که من مصاحبه کردم به خاطر پیش برد اهداف سیاسی خودشان صحبت‌های خودشان آنجایی که به نفعشان بود کات کردند ولی من از شما درخواست می‌کنم صحبت من را سلیقه ای پخش نکنید چون مردم شک می‌کنند و اعتمادشان را از دست می‌دهند. هنوز می‌گویم این هواپیما را با موشک نزده اند. 176 نفر را با راکت ساقط کرده ایم.