شایعه دیدار ایلان ماسک با سفیر ایران:
چه کسانی از گرانی بنزین و قطعی اینترنت خبر داشتند؟
اعلام ناگهانی گرانی بنزین موجی از اعتراضات را در آبان ۹۸ با خود به همراه داشت. موضوعی که با واکنش حاکمیت رو به رو شد و در اقدامی ناگهانی و کم سابقه اینترنت نیز به طور سراسری و به مدت نزدیک به یک هفته قطع شد.
به گزارش پایگاه 598، اعلام ناگهانی گرانی بنزین موجی از اعتراضات را در آبان ۹۸ با خود به همراه
داشت. موضوعی که با واکنش حاکمیت رو به رو شد و در اقدامی ناگهانی و کم
سابقه اینترنت نیز به طور سراسری و به مدت نزدیک به یک هفته قطع شد. بعد از
این ماجرا ها اتفاق جالب تری نیز رخ داد. رئیس جمهور، آقای روحانی، نسبت
به زمان اجرای طرح اعلام بی خبری کرد! اما این بی خبری چقدر توجیه پذیر
است؟ آیا می توان در فضای مجازی کسانی را یافت که از گرانی بنزین و قطع اینترنت با خبر بوده اند یا حدس هایی درباره آن داشته اند…؟
با وجود محدودیت داده های مربوط به زمان اعتراضات، یک رصد اوسینتی روی این موضوع داشتیم.
با وجود محدودیت داده های مربوط به زمان اعتراضات، یک رصد اوسینتی روی این موضوع داشتیم.
این بررسی برای یافتن اطلاعات ممکن و تهیه‌ی بسته‌های داده برای چند سوال مرتبط با ماجرای تصمیم شبانه‌ی دولت برای افزایش قیمت بنزین انجام شده است.
سوالات این بررسی به شرح زیر است:
- آیا می‌توان اسنادی درباره این ماجرا پیش از وقوع آن در اینترنت پیدا کرد؟
آیا جریان این اعتراضات از پیش سازماندهی شده و آموزش دیده بود؟
چه کسانی (از مردم عادی) پیش از این ماجرا، از گرانی ناگهانی بنزین یا اعتراضات درباره آن اطلاع داشته‌اند؟
آیا کسانی بوده‌اند که از قبل قطع سراسری و ناگهانی اینترنت را می‌دانسته‌اند؟
- رصد خبرگزاری‌های رسمی و نیمه رسمی ایرانی و
خارجی به منظور جمع‌آوری و نگارش هر سخن، اظهار نظر و خبر رسمی درباره
اعتراضات ایران به ترتیب تاریخ (وقایع نگاری رسمی)
بررسی شبکه‌های اجتماعی و اظهارات کاربران.
بررسی شبکه های اجتماعی
ابزارهای اوسینتی بررسی و جستجو در شبکه های اجتماعی کم و بیش برای همه شبکه های اجتماعی – به صورت های رسمی و غیر رسمی – وجود دارد؛ اما باز با تکیه بر تجربه‌های قبلی، بررسی را در این زمینه معطوف به توییتر کردیم. جایی که به دلیل فضای نخبگانی تر آن، احتمالا بتوان ردپاهای بیشتری از افراد مطلع درباره گرانی بنزین یا حتی قطعی اینترنت پیدا کرد…بررسی توییتر در این زمینه با دو هدف عمده انجام شد:
- چه کسانی از تغییر قیمت بنزین و قطعی اینترنت بعد از آن اطلاع داشتند؟
چه کسانی در اعتراضات دست داشته و احیانا به دنبال هدایت یا کنترل جریان آن بودند؟
کلیدواژه‌های مورد بررسی
مسلماً اصلی‌ترین کلیدواژه در این بررسی، عبارت «بنزین» است. در سوی دیگر برای پوشش بهتر نتایج، این عبارت در ترکیب‌های مختلف با کلمات مرتبط از جمله «اعتراض» (/اعتراضات، اغتشاش/اغتشاشات، تظاهرات و …)، «قیمت» و «اینترنت» مورد جستجو و بررسی قرار گرفت. به این ترتیب هر اظهارنظری درباره اعتراضات، قیمت بنزین و ماجرای قطعی اینترنت در این جستجو لحاظ و بررسی شده است. ضمن آنکه بسیاری از توییت‌ها نیز در قالب رشتو یا مکالمات افراد بود که بسیاری از این موارد نیز دیده و رصد شده است.در مرحله بعد، علاوه بر کلمات، فیلتر تاریخ نیز به این بررسی اعمال شد. با توجه به صورت مسئله و پرسش‌های محوری این بررسی جهت یافتن افراد مطلع از گرانی بنزین یا قطعی اینترنت، عمده‌ی هدف در اینجا انجام جستجو تا پیش از جدی شدن ماجرا و قطع شدن اینترنت بوده است. لذا محدوده تاریخ مورد بررسی از ۱ نوامبر (۱۰ آبان) به عنوان حد پایین تا ۱۳ نوامبر (چهارشنبه ۲۲ آبان؛ یک روز قبل از اعلام و اجرای طرح) و ۱۵ نوامبر (جمعه ۲۴ آبان؛ روز نخست اجرای طرح و یک روز پیش از قطعی اینترنت) به عنوان حد بالا بوده است. به این ترتیب بسیاری از افراد که به نوعی قبل از اجرای طرح مدیریت مصرف سوخت از گرانی بنزین و یا قطعی اینترنت خبر داشتند یافت شدند.
نتایج بررسی
با توجه به حجم نسبتا بالای اکانت های مطلع در این گزارش صرفا نمونه هایی از برخی توییت هایی که از پیش حدس ها یا آگاهی‌هایی درباره گرانی بنزین یا قطعی اینترنت زده داشتند، را عنوان می‌کنیم:وقتی رادیو اسرائیل میداند اما روحانی نه…!
یکی از نمونه های جالب، توییت کاربری بوده که به یک پست از یک کانال ظاهرا اسرائیلی اشاره داشته است. در این پست، کاربر مدنظر بعد از جستجوی بسیار، به کانال «رادیو پیام اسرائیل» در تلگرام رسیده بوده که با دقت ترسناکی همه چیز را راجع به این ماجرا بیان کرده بوده است…
تصویر ۱- توییت کاربری که پیام کانال رادیو اسرائیل درباره گرانی بنزین را یافته بود. (لینک توییت)
تصویر ۲- پست تلگرامی رادیو پیام اسرائیل (لینک پست در تلگرام)
همان طور که ملاحظه میکنید، با توجه به اینکه اعلام رسمی طرح سهمیه بندی بنزین و مدیریت مصرف سوخت ساعت ۲۴ پنجشنبه ۲۳ آبان (۱۴ نوامبر) بود، به نظر میرسد خبر گرانی بنزین، نزدیک به ۷ ساعت قبل از اجرا توسط رادیو پیام اسرائیل کار شده است! البته عبارت edited در کنار پست رادیو پیام اسرائیل در ابتدا تردیدبرانگیز بود اما بررسی پست مذکور نشان می دهد ویرایش آن در همان ۱۴ام نوامبر و کمتر از ۱ دقیقه پس از ارسال پست، انجام شده است. به این ترتیب امکان ایجاد فرضیه‌ای مبنی بر ویرایش پست پس از اعلام خبر نیز وجود ندارد و به نظر باید اطلاع عجیب و دقیق این رسانه اسرائیلی را پذیرفت!
تصویر ۳- زمان ایجاد و ویرایش پست رادیو پیام اسرائیل
اطلاع جالب توجه این کانال مارا وادار به بررسی سایر محتوای آن کرد اما نتیجه‌ای مبنی بر آگاهی بیشتر صاحبان آن دیده نشد. در سوی دیگر این کانال فعالیت ویژه ای در پوشش لحظه به لحظه اخبار اعتراضات ایران داشته ( انتشار ۵۶ ویدیو تا روز ۱۷ نوامبر) و حتی در زمان اوج قطعی اینترنت، فعالیت خود را بدون خلل ادامه داده است. با این حساب به نظر می رسد باید گفت خبر گرانی بنزین پیش از آنکه به اطلاع آقای روحانی برسد، تا مرز های فلسطین اشغالی رسیده بوده… :((((
تصویر ۴- ادامه فعالیت کانال تلگرامی رادیو پیام اسرائیل در زمان قطع اینترنت
پیش بینی قطع کامل اینترنت
اما در کنار گران شدن بنزین، آنچه عجیب به نظر می‌رسید، واکنش حاکمیت به اعتراضات و قطع غیرمنتظره و سراسری اینترنت بود. به گزارش Netblocks قطعی اینترنت به صورت گسترده حوالی عصر روز شنبه ۲۵ آبان (۱۶ نوامبر) رخ داد. جالب اینجاست که شمار زیادی از کاربران توییتر نه فقط به اختلال اینترنت (مثل سال ۹۶) که به قطع کامل اینترنت اعتقاد دارند و به نحوی از آن اطلاع داشته‌اند یا آنرا نزدیک به یک روز قبل حدس زده بودند!
تصویر ۵- یکی از افراد که معتقد به قطع کامل اینترنت است. (انتشار توییت: بامداد روز جمعه)
توییت بالا مربوط به یکی از کاربران است که به نظر شدیدا نگران قطعی اینترنت است! هرچند مشکل این کاربر با قطعی اینترنت نه کسب و کارش، بلکه سرگرمی روزانه‌اش است… {این پست به دلیل محتوای غیر اخلاقی‌اش، سانسور شده است} به جز این کاربر، کاربران دیگری نیز نسبت به قطعی اینترنت هشدار داده بودند یا لااقل امیدوار بودند که این اتفاق نیفتد:
تصویر ۶- توییت یکی از کاربران با امید قطع نشدن اینترنت (انتشار توییت: بامداد روز جمعه) (لینک توییت)
تصویر ۷- توییت کاربر دیگری که علاوه بر اعلام احتمال قطعی اینترنت، مردم را به اعتراض و تجمع در پمپ‌های بنزین فرا می‌خواند. (لینک توییت)
تصویر ۸- توییتی که یکی از کاربران درباره عدم قطعی اینترنت! (لینک توییت)
تصویر ۹- توییت یکی از کاربران که او هم احتمال زیادی می‌دهد که اینترنت قطع شود (لینک توییت)
هشدارها و امیدهای کاربران توییتر نه تنها در توییت‌های شخصی خود، بلکه در گفتگو و پاسخ به سایر توییت‌ها نیز وجود داشت. برای مثال در توییتی که یکی از کاربران در پاسخ به اعتراض یک توییت داده بود، احتمال اعلام اینترنت ملی [و قطع اینترنت بین‌الملل] مشاهده می‌شود.
تصویر ۱۰- گفتگوی دو کاربر درباره پیش بینی احتمال قطعی اینترنت (لینک رشتو)
گفتگوی دو کاربر دیگر نیز جالب توجه است. جایی که یکی از آنها در بامداد روز جمعه ۲۴ آبان گمانه‌هایی با توجه به نوسان سرعت اینترنت میزند و ابراز امیدواری از شکل گیری اعتراضات گسترده می کند. پاسخ کاربر دیگری در زیر این توییت نیز جالب است. وی ادعا می کند چون پمپ بنزین ها بیمه هستند، بدون نگرانی آنها را آتش بزنید!
تصویر ۱۱- گفتگو و دعوت دو کاربر به اعتراض سراسری (لینک رشتو)
اما در انتهای این بررسی در این بخش به توییتی بسیار جذابی برخوردیم! این توییت مربوط به کاربری است که با قاطعیت و اطمینان ضمنی اعلام می‌کند اینترنت به زودی قطع خواهد شد:
تصویر ۱۲- پست یکی از کاربران مبنی بر اعلام قطعی قریب الوقوع اینترنت (لینک آرشیو)
پیش بینی گرانی بنزین
عمده توییت های مربوط به حدس قطع اینترنت در تاریخ ۱۵ نوامبر (جمعه) ارسال شده اند. اما اگر فرض کنیم حدس قطع اینترنت با توجه به احتمال گستردگی اعتراضات چندان هم عجیب نباشد، توییت برخی کاربران درباره پیش بینی و یا اعلام اطلاع از گرانی بنزین آن هم در روز ۱۳ نوامبر (یعنی بیش از ۲۴ ساعت قبل از اعلام رسمی) جالب توجه است. برای مثال به توییت زیر توجه کنید:
تصویر ۱۳- توییت یکی از کاربران روز قبل از اعلام خبر گرانی بنزین (این توییت پس از انتشار حذف شده اما ما از آن لینک آرشیو گرفتیم!)
هرچند متاسفانه این توییت دیگر در دسترس نیست، اما پیش از حذف شدن ما از آن آرشیوی تهیه کرده بودیم برای ثبت در تاریخ! (لینک آرشیو توییت) البته همین حذف شدن توییت، یک چراغ قرمز برای منتشر کننده آن است. چرا وی توییت مذکور را حذف کرده است؟ اصلا آیا خودِ او توییت را حذف کرده یا …؟
موضوع جالب دیگر درباره این کاربر اطلاع او از ثبت نام قالیباف در انتخابات مجلس است. جایی که خبر حضور او را در ساعت ۱۶:۵۷ دقیقه اعلام می کند. (البته کاربران دیگری نیز اطلاع غیر رسمی مشابهی را پیش از ثبت نام رسمی آقای قالیباف داشته اند مثل این توییت) در حالی که عمده خبرگزاری های بزرگ نزدیک به بیست دقیقه بعد خبر احتمال حضور قالیباف در ستاد انتخابات وزارت کشور و ثبت نام برای مجلس یازدهم را منتشر کرده اند. حدس نسبتا دقیق گرانی بنزین و اطلاع از ثبت نام قالیباف نشان می دهد احتمالا این کاربر اطلاعات جالب توجهی به دستش می رسد…
تصویر ۱۴- توییت کاربر درباره حرکت قالیباف برای ثبت نام در انتخابات مجلس در ساعت ۱۶:۵۷ دقیقه روز ۱۶ آذر
تصویر ۱۵- سایت های خبرآنلاین و فارس، خبر حرکت قالیباف برای ثبت نام در انتخابات را حوالی ساعت ۱۷:۱۰ دقیقه منتشر کردند…
از اطلاع‌های جالب توجه این کاربر که بگذریم، توییت زیر یک نمونه دیگر از توییت هایی است که گرانی بنزین و البته قطعی اینترنت را یک روز قبل از اجرا و اعلام رسمی پیش بینی کرده:
تصویر ۱۶- یکی از توییت‌ها مبنی بر شایعه‌ی افزایش قیمت بنزین (لینک توییت)
بررسی اخبار و منابع خبری عمومی
اما در کنار بررسی شبکه های اجتماعی، که همان طور که حدس میزدیم پر بود از ردپای افراد مطلع یا نیمه مطلع، اخبار و و گزارش های خبرگزاری ها هم به جهت پیدا کردن خبر یا پیش بینی ای درباره اعتراضات در ایران بررسی کردیم.در این بررسی در مرحله اول تمام اخبار و اظهار نظرهای رسمی مقامات سیاسی دنیا که به نوعی مربوط به ایران و اعتراضات در آن بود و در بازه چند ماهه تا چند سال اخیر در دو خبرگزاری بزرگ فرانس ۲۴ و رویترز منتشر شده اند جمع آوری و رصد شد. علت انتخاب این دو خبرگزاری این است که اخبار مذکور خوراک خبری عمده رسانه‌های خبری جهان هستند. به این ترتیب می‌توان با تقریب بسیار خوبی ادعا کرد که هر رویداد مرتبط با ایران در آن بازه مورد پوشش قرار گرفته است. سپس این اخبار بر اساس افراد تفکیک و بررسی شد. تفکیک صورت گرفته بر اساس تنوع اظهار نظر افراد درباره اعتراضات احتمالی ایران به صورت زیر شد:
- مقامات آمریکایی:
رئیس جمهور آمریکا / معاون رئیس جمهور آمریکا /مشاور امنیت ملی معاون اول
رئیس جمهور آمریکا / مشاور امنیت ملی رئیس جمهور آمریکا / سفیر آمریکا در
اسرائیل / سخنگوی وزیر امورخارجه آمریکا / وزیر امورخارجه آمریکا
(secretary of state) / مسئول مخصوص میز ایران در کاخ سفید / رئیس سازمان
اطلاعات مرکزی آمریکا (CIA)
مقامات آلمانی: وزیر امور خارجه آلمان / رئیس سازمان اطلاعات فدرال آلمان (BND) / صدر اعظم آلمان / سخنگوی وزارت امور خارجه آلمان
مقامات انگلیسی: رئیس سازمان اطلاعات خارجی بریتانیا (MI6) / وزیر امور خارجه‌ی انگلیس / سخنگوی وزارت امورخارجه‌ی انگلیس / صدر اعظم انگلیس
مقامات ترکیه‌ای: رئیس جمهور ترکیه / وزیر امور خارجه ترکیه / رئیس سازمان اطلاعات ترکیه (mit)
هشدار اردوغان
ماجرا از این قرار است که کمی قبل از گران شدن بنزین، رجب طیب اردوغان هشداری درباره اعتراضات عراق و کشانده شدن آن به ایران داد. این موضوع در فضای مجازی هم ترند شد و آگاهی رئیس جمهور کشور همسایه‌مان از خطر جدی مقابل کشور را نشان داد. اصل این خبر از دید هر خبرگزاری و رسانه یک چیز است. اما اینکه هر خبرگزاری از کدام وجه به آن پرداخته است شاید نکات جالبی داشته باشد.همان طور که قبلا در پست «مهندسی افکار در خبر و رسانه» اشاره کرده بودیم، خبرگزاری ها عمده پیام خود را در تیتر خبر ها منتقل میکنند. چرا که می دانند اغلب مخاطبان صرفا به تیتر و نهایتا چند خط ابتدایی خبر اکتفا می کنند. بررسی همین موضوع نتایج جالب توجهی به دنبال دارد… برای این موضوع چند سایت خبری مطرح فارسی زبان خارجی (بی بی سی، دویچه وله، رادیو فردا، اسپوتنیک، یورو نیوز، صدای آمریکا، ایران اینترنشنال) را بررسی مختصری کردیم. در یک بررسی کوتاه به نظر آمد یورو نیوز، صدای آمریکا و ایران اینترنشنال تقریبا هیچ پرداختی به این خبر نداشتند. اما بی بی سی فارسی، دویچه وله، رادیو فردا و اسپوتنیک قسمت مربوط به ایران اردوغان و هشدار او به کشیده شدن اعتراضات به داخل ایران را برجسته کردند…
در اینجا سوالی پیش می‌آید: ایرانی‌ها چقدر به هشدارهای آقای اردوغان توجه کرده بودند؟ برای پاسخ به سوال چند جستجوی سریع در اینترنت انجام شد و برخی از سایت‌های خبری پر بازدید کشور مورد جستجو قرار گرفتند. این سایت‌ها بر اساس رده‌بندی الکسا انتخاب شده و شامل فارس، باشگاه خبرنگاران جوان، ایسنا، رکنا، جام نیوز، مهرنیوز، تسنیم، تابناک و فرارو هستند.
در عنوان خبر فارس، هیچ نشانی از ایران یا اعلام آقای اردوغان مبنی بر کشیده شدن ناآرامی در داخل ایران نیامده. در مورد باشگاه خبرنگران جوان هم نکته‌ی عجیب، تمرکز بر همان عنوانی است که فارس زده. انگار که خبر را از روی فارس کپی‌کرده باشد…
تصویر ۱۷- عنوان خبر فارس در مورد گفته‌های آقای اردوغان
تصویر ۱۸- عنوان خبر باشگاه خبرنگاران
جستجوی ایسنا، مستقیما نتیجه‌ای در بر نداشت [و ما هم حوصله‌ی اتلاف وقت و جستجوی آرشیو‌ها را نداشتیم!] تنها خبری که ایسنا در این مورد زده بود، خبر مربوط به دیدار آقای ظریف و وزیر امورخارجه‌ی ترکیه و تشکر او از گفته‌های روشنگرانه‌ی آقای اردوغان بوده است. در یک جستجوی سریع و مختصر تسنیم نیوز نیز مانند ایسنا نتیجه‌ی مفیدی در بر نداشت.
تصویر ۱۹- متن کامل خبر ایسنا (لینک خبر)
اولین خبرگزاری از لیست فوق که کشیده شدن اعتراضات به ایران را در عنوان خبر به کار برده بود، جام نیوز بود. عنوان خبر جام نیوز در تصویر بعد آورده شده است. رکنا و تابناک نیز مشابه جام نیوز کشیده شدن اخبار به داخل ایران را از همان ابتدا آورده است.
تصویر ۲۰- تیتر خبرگزاری مهر بدون اشاره به هشدار اردوغان درباره احتمال کشیده شدن اعتراضات عراق به ایران (لینک خبر)
تصویر ۲۱- عنوان خبر فرارو و متن زیر عکس اصلی خبر. متن خلاصه خبر نسبتا بی ربط به صحبت های اردوغان در زیر عکس نیز جای سوال بسیار دارد! (لینک خبر)
پس از بررسی چند سایت عمده‌ی فارسی زبان، می‌توان با جدیت گفت که اصلی‌ترین سایت‌های خبری فارسی، از همه دست عنوان برای خبر مربوط به گفته‌های آقای اردوغان استفاده کرده بودند. هرچند به نظر میرسد که عمده خبرگزاری‌های بزرگ (مثل فارس، مهر، ایسنا و …) توجه کمی به هشدار اردوغان درباره احتمال کشیده شدن اعتراضات عراق به داخل ایران داشته اند و در آن مقطع صلاح ندیده بودند آنرا در عنوان خبر خود بیاورند. اما آیا ممکن است که این کم توجهی به مقامات تصمیم‌گیر ایرانی نیز سرایت کرده باشد؟ شاید اخبار بعدی به این سوال پاسخ بدهند…
پیش بینی یک سایت سعودی از اعتراضات در اهواز
در روز ۱۲ نوامبر (سه روز پیش از آغاز اعتراضات به گرانی بنزین در ایران) خبر جالبی روی خروجی یک خبرگزاری عربستانی alriyadhdaily قرار گرفته است. این خبر اعلام می‌کند که برخی گروه‌ها در اهواز، برای یک قیام یا اعتراض علیه حاکمان در تهران آماده می‌شوند… حالا در این شرایط که حتی این پایگاه عربستانی زمزمه هایی از اعتراض را مطرح می کند، افزایش ناگهانی قیمت بنزین چقدر جای توجیه دارد؟؟
تصویر ۲۲- پیش بینی خبرگزاری عراقی از اعتراضات در ایران و اهواز (لینک خبر)
گزارشی از آمادگی ایران برای اعتراضات
در همان تاریخ ۱۲ نوامبر ۲۰۱۹، در گزارشی از سایت criticalthreat، عنوان شده است که ایران خود را برای ناآرامی‌های گسترده در جنوب غرب این کشور (استان خوزستان) آماده می‌کند. البته تحلیل این سایت صرفا با استنداد به دیدار سرداد غیب پرور (جانشین فرمانده سپاه در قرارگاه امام علی(ع)) با نماینده ولی فقیه در خوزستان صورت گرفته است.
تصویر ۲۳- دیدار سردار غیب پرور با نماینده ولی فقیه در خوزستان
هرچند موضوع آمادگی نیروهای امنیتی مثلا در ماجرای پتروشیمی بندر ماهشهر به خوبی مشاهده شد. اما سوالی که پیش می‌آید اینست که آیا این آمادگی برای سایر نقاط کشور (مثل تهران) نیز وجود داشت؟ اگر بله، چگونه این حجم از آسیب فیزیکی به شهرها قابل توجیه است…؟
تصویر ۲۴- برشی از متن گزارش سایت critical threat درباره اعتراضات پیش رو و آمادگی ایران برای آن (لینک گزارش)
جمع‌بندی؛ گل به خودی دولت
بررسی شبکه‌های اجتماعی داده های جذابی را در خود داشت که برخی از آنها را در این گزارش دیدید. البته مسئله بررسی و تحلیل افراد مطلع (People Check) به منظور یافتن سرنخ احتمالی اطلاعاتی در میان آنها نیز مطرح بود که به جهت حفظ حریم خصوصی ایشان، از انتشار آن خودداری کردیم. موضوع دیگری که نشد به آن بپردازیم پیدا کردن افرادی که سعی در هدایت و سازماندهی اعتراضات داشته اند بود. علت این موضوع هم محدودیت در داده های مربوط به ایام اعتراضات و قطعی اینترنت بود.اما آنچه در مجموع به نظر میرسد، ضعف دولت در زمینه واکنش به این اعتراضات بوده است. از بی اطلاعی عجیب رئیس جمهور آنهم زمانی که رادیو پیام اسرائیل از موضوع با خبر بوده بگیرید تا اصرار بر اجرای ناگهانی طرح گران کردن بنزین در شرایطی که اغلب تحلیل ها حاکی از التهاب وضعیت و مترصد فرصت بودن عده ای برای گسترش اعتراض به ایران بوده است. مارادونا را بیخیال…
اخبار ویژه
بررسی سندرم «خودتحقیری» در جریان سازش؛
مافیای واقعی فیلترشکنفروشی در ایران
بازنشر/ بازخوانی برخی مواضع مهم فقیه انقلابی؛
نظرات بینندگان
فیلم و عکس
جدیدترین اخبار پربازدید ها
