راه های برون رفت از خطر فتنه در دوران غیبت امام زمان(عج)

با شهادت پدر بزرگوارش، امام حسن عسکری(ع) از سن 22 سالگی به مدت 6 سال امامت جامعه اسلامی را بر عهده گرفتند وعاقبت به دستور معتمد خلیفهٔ عباسی، مسموم و در سن 28 سالگی به شهادت رسیدند.

دوره کوتاه امامت ایشان، دوره ای بسیار سخت و پیچیده و با چهار تن از حکام جور بنی عباس به نام های (مستعین، معتز،مهتدی و معتمد) هم دوره بودند.

سختگیری ها و خفقان شدید علیه شیعیان،آغازشورشهای گوناگون علیه عباسیان همراه با کشتار وسیع مسلمین بویژه انقلابیون توسط حکام ، تلاش فراوان خلفای وقت برای یافتن و کشتن آخرین امام (عج)، ظهور مدعیان مثل جعفر کذاب و غالیان شیعه ، ضرورت آماده سازی جامعه برای دوران غیبت و...شرایطی بودند که امام(ع) با آنان مواجه بودند.

استراتژی امام حسن عسکری(ع) در این شرایط:

در این شرایط حساس و پیچیده، امام حسن عسکری (ع) در کنار اقدامات محرمانه و سرّی- که یکی از آنها، اقدام پارادوکسیکال ایشان در مخفی نگه داشتن وجود نازنین مهدی موعود و در عین حال معرفی به جامعه اسلامی بود- دو استراتژی مهم را سرلوحه کار خویش قراردادند:

1- مصون نگه داشتن اسلام و مذهب شیعه از انحراف و حفظ جان شیعیان

2- زمینه سازی و آماده سازی جامعه اسلامی برای دوران غیبت

برای تحقیق این دو راهبرد ، اقداماتی مثل:

* پرهیزدادن پیروان و شیعیان واقعی از ورود به فاز نظامی بی ثمر و عدم حمایت از شورشهای متفرقه با اهداف غیر مشروع از سوی دیگر؛

* تقویت و گسترش «شبکه وکالت» و کاهش ارتباط مستقیم با شیعیان و ارجاع آنان به وکلا و نواب خویش، در دستور کار قرار دادند،

تا کم کم مردم به جای مراجعه حضوری به امام (ع)، از نمایندگان، نواب خاص و نواب عام ایشان اطاعت نمایند و زمینه را برای دوران غیبت امام دوازدهم(عج) آماده شود.

چنان که در تاریخ آمده است، در موارد زیادی امام(ع) با مراجعین به منزلشان، از پشت پرده سخن می گفتند و یا پاسخ برخی سوالات یا شرح و تفصیل آن ها را به نمایندگان و شاگردان خویش ارجاع می دادند.

ناگفته نماند که اطاعت از نماینده و وکیل امام(ع)، منحصر به دوران امام یازدهم و دوازدهم (علیهما السلام) نیست، بلکه کم و بیش در گذشته نیز رایج بوده است. چنانکه «سازمان وکلا» از دوره امام باقر(ع) به شکل رسمی و تشکیلاتی در گستره ی جامعه اسلامی رواج پیدا کرد و حضرات معصومین علیهم السلام، معمولاً نمایندگانی را برای مردم ولایات و شهرهای مختلف تعیین می کردند.

«ولایت فقیه» در دوره حاضر نیز، شکل منسجم تر، مشروع ترو اطمینان بخشتری از پدیده نیابت و وکالت امام معصوم در دوره غیبت است و تشکیل حکومت بدست ولی فقیه، به مثابه یک مانور برای عملیات نظامی بزرگ یا بازی تدارکاتی برای یک مسابقه رسمی است که بازیگران در این مرحله، آزمون خود را پس می دهند تا میزان شایستگی و صلاحیت خود را برای انتخاب در صحنه کارزار اصلی به اثبات برسانند. قاعدتاً رفوزه شدگان در بازی تدارکاتی، هرگز توفیق حضور در ترکیب تیم اصلی نصیبشان نمی شود.

راه های برون رفت از خطر فتنه در دوران غیبت:

امام حسن عسکری(ع) اقدامات زیادی برای آمادگی جامعه اسلامی برای دوره غیبت انجام دادند. علاوه بر اقدامات مقدماتی و زمینه ای، از هر فرصتی برای بیان وقوع حتمی غیبت امام بعدی و مشکلات تهدید کننده جامعه اسلامی و راه برون رفت از این مهلکه و...استفاده می کردند. چنان که در این زمینه می فرمایند:

«به خدا سوگند (فرزندم) غیبتى می‌کند که کسى از مهلکه (فتنه) نجات نمى‏‌یابد مگر آنان که خداوند آنها را در عقیده به امامت ایشان ثابت قدم بدارد و به آنها توفیق دعا برای تعجیل در فرجش بدهد»؛

(وَ اللَّهِ لَیَغِیبَنَّ غَیْبَةً لَا یَنْجُو فِیهَا مِنَ‏ التَّهْلُکَةِ إِلَّا مَنْ یُثْبِتُهُ اللَّهُ عَلَى الْقَوْلِ بِإِمَامَتِهِ وَ وَفَّقَهُ لِلدُّعَاءِ بِتَعْجِیلِ فَرَجِه‏)

بر اساس این فرمایش، راه نجات از هلاکت و گمراهی، ثبات قدم در پیروی از امام زمان (عج) و دعا و زمینه سازی برای ظهور آن حضرت است.

در حدیثی ازامام کاظم(ع) علاوه بر تبعیت از امام (ع) ، بیزاری و برائت از دشمنان نیز شرط لازم برای نجات و هدایت قلمداد شده است. آنجا که می فرمایند:

«خوشا ( طوبی)  به شیعیانی که در زمان غیبت قائم ما به ریسمان (ولایت) ما تمسک کرده، بر دوستی با ما و بیزاری از دشمنانِ ما ثابت‌قدم باشند. آنها از ما و ما از آنها هستیم. آنها به امامت ما خشنود و ما از پیروی آنها راضی و خشنود هستیم. پس «طوبی» متعلق به آنهاست. قسم به خدا آنها در روز قیامت با ما و در درجات ما خواهند بود»

(طُوبی لِشیعَتِنَا المُتَمَسِکینَ بِحَبلِنا فی غَیبَهِ قائِمِنا الثابِتینَ عَلی مُوالاتِنا وَ البَراءَهِ مِن اَعدائِنا. اُولیکَ مِنّا وَ نَحنُ مِنهٌم قُدرَضُوا بِنا اَئِمَهً و رَضینا بِهِم شیعَهً فَطُوبی لَهُم ثُمَّ وَاللهِ مَعَنا فی دَرَجاتینا یَومَ القیامَة.)

قاعدتاً زمانی عامه مردم، مسئولین و جامعه اسلامی از مهلکه و بحرانهای فتنه گون در امان خواهند ماند که:

1-از امام(ع) و نایبش تبعیت کنند؛

2-برای ظهور حجت خدا دعا و زمینه چینی نمایند؛

3-از دشمنان دین خدا دوری و برائت بجویند؛