گام چهارم کاهش تعهدات برجامی؛ میلی‌متری یا بازدارنده؟!

به گزارش پایگاه 598، فردا سومین فرصت ۶۰ روزه جمهوری اسلامی ایران به طرف‌های باقی‌مانده در برجام پایان می‌یابد. بر اساس آنچه متصدیان حوزه دیپلماسی و هسته‌ای کشور اعلام کرده‌اند قرار است به دلیل بدعهدی‌های طرف‌های برجامی، ایران گام چهارم کاهش تعهدات برجامی ‌را بردارد.

ایران تاکنون در سه گام (۱۸ اردیبهشت، ۱۶ تیرماه و ۱۵ شهریور) نسبت به کاهش تعهدات هسته‌ای خود اقدام کرده و موعد اجرای گام چهارم کاهش تعهدات فردا (۱۵ آبان ماه) است.

گام اول ایران در کاهش تعهدات، «ملزم نبودن به رعایت سقف ۳۰۰ کیلوگرمی ‌ذخایر اورانیوم غنی‌شده، ملزم نبودن به رعایت محدودیت غنی‌سازی اورانیوم تا سقف 3/67 درصد، خارج نکردن مازاد آب‌سنگین»، گام دوم «اجرایی شدن افزایش سطح غنی‌سازی از 3/67 درصد» و گام سوم هم «کاهش و توقف برخی تعهدات ذیل برجام مانند برداشتن محدودیت‌ها روی فعالیت‌های تحقیق و توسعه (R & D) ازجمله توسعه و راه‌اندازی نسل جدید سانتریفیوژها در تأسیسات غنی‌سازی اورانیوم» بود.

روحانی جزئیات گام چهارم را اعلام می‌کند
گفتنی است که بر اساس اعلام‌های منابع آگاه، این موضوع همچون گام‌های قبلی که برای کاهش تعهدات صورت گرفت، بعد از بررسی و تصمیم‌گیری در شورای عالی امنیت ملی انجام خواهد شد. البته علی ربیعی، سخنگوی دولت در نشست خبری روز گذشته خود با بیان اینکه درباره شروع گام چهارم تعهدات برجامی ‌پیش اعلامی ‌نخواهیم داشت، خاطرنشان کرد: «جزییات، روز و ساعت مقرر آن توسط رئیس‌جمهوری اعلام خواهد شد.»

صالحی در بازدید از نطنز خبر داد؛ فعال شدن زنجیره ۳۰ تایی IR- 6
معاون رئیس‌جمهور و رئیس سازمان انرژی اتمی ‌با حضور در نطنز از راه‌اندازی یک زنجیره ۳۰ تایی سانتریفیوژهای IR۶ در این مرکز خبر داد.

علی‌اکبر صالحی روز گذشته در سخنانی در بازدید از مجتمع غنی‌سازی نطنز گفت: امروز ما شاهد راه‌اندازی زنجیره 30 تایی ماشین‌های سانتریفیوژ IR6 هستیم، البته بنده بعداً درباره این موضوع شرح خواهم داد چون مسائل بیش از این حرف‌ها است.

وی در ادامه افزود: اینجا یک مجموعه‌ای است تحت عنوان S8 که سانتریفیوژهایی که تحت آزمایش قرار می‌گیرند اول به اینجا آورده شده و تست‌های گوناگون و تثبیت‌های مکانیکی و تست‌های فرایندی را روی آنها انجام می‌دهند و بعدازآن به گود که جای اصلی سانتریفیوژها است برده می‌شوند، پس اینجا یک محل تست و آزمایش است و در حقیقت محل تحقیق و توسعه است.

معاون رئیس‌جمهور ادامه داد: تعداد سانتریفیوژهایی که در این فاصله 2 ماه عزیزانمان در اینجا نصب کردند حدود 15 سانتریفیوژ نسل جدید است، یک دستاورد بسیار عظیم است و ملت بزرگوار ایران به ‌این ‌ترتیب متوجه می‌شوند که عزیزانمان در سازمان انرژی اتمی‌ همواره فعال بوده‌اند و هیچ‌گاه فعالیت‌های سازمان با کُندی روبه‌رو نبوده است، ما متوقف نشده بودیم و اگر چنین بود ما نمی‌توانستیم در عرض 2 ماه طی عملیاتی بیش از 2660 سو به ظرفیت سویی که الان داریم اضافه کنیم، یعنی الان مقدار سوی ما رسیده به 8660 سو و تولید اورانیوم ما که قبل از گام سوم کاهش تعهدات برجامی‌حدود 450 گرم در روز بود الان به بیش از 5 هزار گرم رسیده است.

صالحی در ادامه تشریح کرد: ما امروز 3 افتتاحیه به‌صورت نمادین داریم، زنجیره میانی IR6 سی‌تایی را آماده می‌کنیم، قبلاًً هم یک زنجیره بیست‌تایی IR6 هم داشتیم که 20 فروردین ما نصب کرده بودیم و پیش از آن ‌هم یک زنجیره 10 تایی IR6 داشتیم، که مجموع ماشین‌های IR6 حدود 60 عدد است، که هرکدام 10 سو و به‌عبارتی 600 سو خودشان به‌تنهایی اضافه کرده‌اند.

رئیس سازمان انرژی اتمی ‌ایران همچنین گفت: ما قرار نبود زنجیره 30 تایی ماشین‌های IR6 را الان داشته باشیم، قرار بود این زنجیره را بعدازاینکه کارها را روی زنجیره 20 تایی به سرانجام می‌رساندیم و فرایند تست‌های لازم را انجام دادیم، سه یا چهار سال بعد زنجیره 30 تایی را انجام دهیم، اما ما در یک چالش سیاسی قرار گرفتیم و دستور مقامات ارشد کشور این بود که ما این چالش را حتماً به نمایش بگذاریم که توان بالقوه جمهوری اسلامی و اراده جمهوری اسلامی آن‌چنان است که اراده بکند به‌فوریت آنها را عملیاتی خواهد کرد.

گفتنی است که پیش‌ازاین حسن روحانی، رئیس‌جمهور در نشست خبری خود با اصحاب رسانه در ۲۲ مهرماه اعلام کرد: «به‌زودی سانتریفیوژهای IR۷ و IR۸ و IR۹ رونمایی و راه‌اندازی می‌شوند.»

واکنش گستاخانه اتحادیه اروپا
اتحادیه اروپا روز دوشنبه به راه‌اندازی زنجیره سانتریفیوژهای نسل ششم توسط سازمان انرژی اتمی‌جمهوری اسلامی ایران واکنش نشان داد و بار دیگر از تهران خواست از گام‌های تقابلی خود صرف‌نظر کند!

به نوشته پایگاه خبری شبکه «الجزیره»، در بخشی از بیانیه کمیسیون اروپا آمده است: «به ایران توصیه می‌کنیم در تصمیم خود برای راه‌اندازی سانتریفیوژها تجدیدنظر کرده و به محتوای توافق هسته‌ای پایبند باشد.»

اروپاییان که بعد از خروج آمریکا از برجام، به طراحی سازوکارهایی مانند اینستکس و دادن وعده‌های توخالی مبادرت کردند و به قول وزیر خارجه کشورمان، «هیچ اقدامی» نکرده‌اند، ماه گذشته (15 مهر 98) نیز با صدور بیانیه‌ای تهدیدآمیز و گستاخانه از ایران خواستند تا به محدودیت‌های برجام بازگردد و به اجرای یک‌جانبه این توافق ادامه دهد!

بر اساس گزارشی که روزنامه گاردین در اوایل ماه گذشته منتشر کرده بود، اتحادیه اروپا با ارسال پیامی‌خصوصی به تهران هشدار داده بود که در صورت تداوم روند کاهش تعهدات ایران ذیل برجام، این اتحادیه چاره‌ای جز خروج از برجام در ماه نوامبر (همزمان با گام چهارم برجامی‌ایران) نخواهد داشت.

تأکید رهبر انقلاب بر کاهش تعهدات برجامی
لازم به یادآوری است که رهبر معظم انقلاب در تاریخ 10 مهرماه سال جاری در دیدار با هزاران فرمانده سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، با‌ اشاره به موضوع هسته‌ای فرمودند: «کاهش تعهدات هسته‌ای که مسئولیت آن بر عهده سازمان انرژی اتمی‌است، باید همان‌گونه که دولت اعلام کرده با جدیت کامل و دقیق و جامع ادامه یابد تا به نتیجه مطلوب برسد و قطعاً هم به نتیجه خواهد رسید.»
حضرت آیت‌الله ‌العظمی‌ خامنه‌ای تأکید کردند: «آن‌ها [آمریکایی‌ها] اخیراً با کمک رفقای اروپایی‌شان برای ملاقات با رئیس‌جمهور کشورمان و ایجاد یک حالت نمایشی از شکست ایران، تلاشی بی‌نتیجه کردند، اما ایران با جدیت و قاطعیت و تا رسیدن به نتیجه مطلوب به کاهش تعهدات هسته‌ای ادامه خواهد داد.»

گام چهارم میلی‌متری یا بازدارنده؟
اردیبهشت‌ماه سال جاری بود که در سالگرد خروج آمریکا از برجام، ایران اعلام کرد که در واکنش به بدعهدی‌های اروپا در برجام و برای جبران آثار منفی تحریم‌های آمریکا، به‌صورت گام‌به‌گام تعهد خود به برجام را کاهش می‌دهد. جمهوری اسلامی ایران تاکنون 3 گام در این جهت برداشته و گام چهارم را نیز فردا اعلام خواهد کرد.

البته بر اساس آنچه کارشناسان و تحلیلگران می‌گویند، ایران در گام چهارم کاهش تعهدات برجامی‌اقداماتی چون رونمایی از زنجیره ۳۰ تایی IR۶، افزایش ظرفیت غنی‌سازی، راه‌اندازی قسمت ثانویه راکتور اراک و همچنین ماشین سوخت‌گذار آن و رونمایی از سانتریفیوژهای نسل جدید IR۷ و IR۸ و IR۹ را در دستور کار دارد.

اما نکته اساسی که بایستی به آن‌ اشاره شود این است که چرا سه گام اول کاهش تعهدات برجامی‌جواب نداد؟ و هنوز اروپایی‌ها نه‌تنها به تعهدات برجامی ‌خود بی‌توجه هستند بلکه در مواضع خود اعلام می‌کنند که با آمریکایی‌ها در قبال ایران، وحدت استراتژیک دارند؟ یا بیانیه‌های توهین‌آمیزی علیه جمهوری اسلامی و ملت ایران صادر می‌کنند؟

شایان ‌ذکر است که پاسخ این سؤال را باید در نوع مواجهه جمهوری اسلامی با برجام و عملکرد آن در کاهش تعهدات برجامی‌ جست‌وجو کرد چه آنکه به‌نظر می‌رسد همین کاهش تعهدات میلی‌متری در سه گام قبلی باعث ادامه‌دار شدن بی‌توجهی اروپاییان به تعهدات برجامی ‌و همچنین مواضع و بیانیه‌های تهدیدآمیز آنان شده است.

از این ‌رو ضروری است دستگاه دیپلماسی کشور فارغ از اینکه در گام چهارم کاهش تعهدات برجامی‌ چه اقداماتی را می‌خواهند در دستور کار قرار دهند، این حقیقت را از یاد نبرند که به قول رهبر معظم انقلاب «وقتی دشمن به شما زور می‌گوید، اگر شما یک قدم به عقب برداشتید، او جلو می‌آید.»

مقام معظم رهبری در مراسم سالگرد رحلت امام خمینی (رحمهًْ‌الله‌علیه) در 14 خرداد سال جاری «دکترین مقاومت امام خمینی(ره)» را مطرح و پس از تبیین مبانی مقاومت در اندیشه حضرت امام(ره) فرمودند: «ایستادگی و مقاومت کردن در مقابل زیاده‌خواهی دشمن و زورگیری دشمن و باج‌خواهی دشمن، راه جلوگیری از پیش آمدنِ او است؛ پس صرفه با مقاومت است.»