ظریف بخاطر «مقاومت» تحریم شد یا «انفعال»؟

در روزهای اخیر اقدام دولت آمریکا در تحریم وزیر امور خارجه ایران واکنش‌های بسیاری در پی داشت. وزارت خزانه‌داری آمریکا بامداد پنج‌شنبه هفته گذشته، در اقدامی ‌خصمانه و خلاف عرف و قوانین بین‌المللی نام «محمد جواد ظریف» وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی ایران را در فهرست افراد تحریم‌شده قرار داد.

مقامات سیاسی و نظامی کشورمان این اقدام گستاخانه واشنگتن را محکوم کردند. منتقدین سیاست خارجی دولت نیز این اقدام بی‌شرمانه آمریکا را محکوم کردند. اقدام خصمانه آمریکا در تحریم مقام ارشد ایرانی، بیش از پیش چهره کریه شیطان بزرگ را نمایان کرد.

سرپوش گذاشتن بر مرگ برجام!
در این روزها، رسانه‌های زنجیره‌ای با هیاهوی فراوان، ظریف را قهرمان دیپلماسی ایران نامیده و مدعی شده‌اند که تحریم وی به دلیل پیروزی ایران در برجام و رویکرد صحیح دولت در سیاست خارجی است!  در همین رابطه مسعود پزشکیان، نائب رئیس مجلس در مصاحبه با روزنامه ایران گفت:«تحریم آقای ظریف دو پیام برای داخل و خارج کشور دارد؛ در سطح بین‌الملل این موضوع را روشن‌تر می‌کند که  در منازعات اخیر میان ایران و آمریکا کدام طرف منطق دیپلماسی را کنار گذاشته و متوسل به سیاست تنش‌زایی شده است.

 

در داخل هم این مسئله را روشن‌تر می‌کند که برخلاف بسیاری از تعابیر، برجام و سیاست خارجی دولت و عملکرد آقای ظریف آنچنان به نفع ایران و به ضرر آمریکا بوده که این کشور را مجبور به روی آوردن به بی‌سابقه‌ترین و غیرمعمول‌ترین واکنش‌ها کرده است».

علی مطهری، نماینده مجلس نیز در مصاحبه با روزنامه ایران گفت:«در داخل، امیدوارم کسانی که دم از انقلابی‌گری می‌زنند، قبول کرده باشند که آقای ظریف انقلابی‌تر از آنهاست و دست از حمله به ایشان بردارند».

همچنین روزنامه آرمان در مطلبی با عنوان «یک شرم به ظریف بدهکارید» نوشت:«جالب است که همین آقای ظریف که دنیا به احترامش از بابت تأمین منافع ملتش از جا بلند می‌شود و دشمنان کشورش را به چنان درجه‌ای از خشم نسبت به خود رسانده که بی‌سابقه‌ترین تحریم را علیه وزیر خارجه یک کشور به نام ظریف در تاریخ سند زدند، در داخل کشور تهمت و ناسزایی نمانده که از جهل مقدس عده‌ای نشنود...در چنین شرایطی واقعاً تکلیف اهانت‌های بی‌شمار و تهمت‌های ناجوانمردانه‌ای که در ۶ سال گذشته به برترین وزیر خارجه جمهوری اسلامی زده شد، چه می‌شود؟ آیا اهانت کنندگان لااقل یک شرم به ظریف بدهکار نیستند؟»

محمد علی وکیلی، نماینده عضو فراکسیون امید مجلس نیز در یادداشتی در روزنامه ابتکار نوشت:«هیچ مبارزِ چپی و هیچ انقلابیِ مهاجم علیه نظم جهانی، مانند سیاست‌های ظریف آمریکا را به چالش نکشید. ظریف الگوی نوینی از انقلابی‌گری قرن بیست و یکمی ‌ارائه کرد».

دیگر روزنامه‌های زنجیره‌ای نیز در مطالب مشابه، با تعریف و تمجید از برجام و حمله به منتقدان، تحریم ظریف را یک فتح‌الفتوح در دیپلماسی ایران نامیدند!

طیف مدعی اصلاحات در ماجرای تحریم ظریف، در اقدامی ‌مسبوق به سابقه توپ را در زمین داخلی انداخته و با به حاشیه بردن رفتار مستکبرانه آمریکا و همچنین با سرپوش گذاشتن بر مرگ برجام، این اقدام واشنگتن را چماقی بر سر منتقدان قرار داده و در پی آن است تا کارنامه غیرقابل دفاع دولت در سیاست خارجی را در حاشیه امن قرار دهد.

نتیجه انفعال
همان‌طور که پیش از این نیز‌ اشاره شد، رفتار خصمانه آمریکا در تحریم وزیر امور خارجه کشورمان، قطعا محکوم است؛ اما این رفتار خصمانه نمی‌تواند ما را از رویکرد منفعلانه دولت در سیاست خارجی غافل کند.

اگر دولت آن روزی که دولت اوباما از حضور نماینده ایران در سازمان ملل ممانعت ایجاد کرده و با گستاخی به وی اتهام‌تروریستی زد، قاطعانه و مقتدرانه واکنش نشان می‌داد، شاید کار به اینجا نمی‌رسید. اگر وزارت خارجه پس از بازداشت غیرقانونی دیپلمات کشورمان در اروپا-  «اسدالله اسدی»-  قاطعانه و از موضع عزتمندانه واکنش نشان می‌داد، امروز کار به تحریم ظریف نمی‌رسید.

اگر دستگاه دیپلماسی به رفتار گستاخانه طرف اروپایی در اخراج غیرقانونی دیپلمات‌های ایرانی از اروپا با اقتدار واکنش می‌داد، امروز آمریکا با گستاخی وزیر خارجه ایران را تحریم نمی‌کرد.

و اگر دولت در واکنش به اقدام گستاخانه اروپا در ممانعت از سوخت رسانی به هواپیمای حامل مقامات ارشد وزارت خارجه، از موضع عزتمندانه واکنش نشان می‌داد، کار به اینجا نمی‌رسید. تحریم امروز ظریف، نتیجه اقدامات منفعلانه دولت در 6 سال اخیر است. دشمن در پروژه «تست و تحقیر» به این نتیجه رسید که دولت روحانی در سیاست خارجی، از اقدام متقابل-  که تأمین‌کننده منافع ملی و عزت مردم ایران است-  خودداری می‌کند و نتیجه آن شد که می‌بینیم.

شش سال مذاکره با شیطان
در شهریور ۹۳ و در میانه مذاکرات هسته‌ای ایران و 1+5، ظریف در مصاحبه با رادیو «ان‌پی‌آر»‌ آمریکا در اظهارنظری تأمل‌برانگیز گفت:«رسیدن به هر نوع توافقی، بهتر از عدم توافق است»!

در سال ۹۴ نیز تیم مذاکره‌کننده به ریاست ظریف در اقدامی ‌عجیب و نامتعارف پذیرفت که ایران به‌صورت پیش دستانه تعهدات خود را اجرا کند و پس از پایان تعهدات ایران، طرف مقابل از جمله آمریکا اجرای تعهدات خود را آغاز کند!

بر همین اساس ویژگی‌های بدیهی یک توافق بین‌المللی از جمله توازن در اجرای تعهدات، همزمانی اجرای تعهدات، ضمانت اجرا و مکانیسم شکایت، پیش‌بینی عهدشکنی طرف مقابل و دریافت خسارت از طرف عهدشکن به هیچ عنوان در برجام رعایت نشد!

دولت آقای روحانی در مدت حدود ۲ ماه تمامی ‌تعهدات خود را به‌صورت شتابزده و یکطرفه انجام داد. شتابزدگی دولت حتی تعجب رسانه‌های خارجی را نیز در پی داشت.

پس از آن، روز اجرای تعهدات طرف مقابل رسید. آمریکا در همان آغاز اجرای تعهدات 1+5، برجام را نقض و تحریم‌های جدید ضدایرانی را تصویب کرد! پس از آن نیز برجام بارها و بارها توسط دولت اوباما و سپس دولت‌ترامپ به‌صورت فاحش نقض شد و آمریکا هیچگاه تعهدات خود را اجرا نکرد.

علی اکبر صالحی، رئیس سازمان انرژی اتمی-  شهریور ۹۵-  گفت:«در بعد تحریم و مسائل دیگر سیاسی، آمریکایی‌ها از شیوه نادرستی استفاده می‌کنند، اگر ما وقتی برجام را تنظیم می‌کردیم دقت بیشتری می‌کردیم این فرصت برای آمریکا پیش نمی‌آمد که از این قابلیت تفسیر بودن سوءاستفاده کند».

مقامات ارشد دولت بدون توجه به خوی سلطه‌گری آمریکا و فریبکاری مقامات این کشور، مدعی شدند که باراک اوباما-  رئیس‌جمهور سابق این کشور-  فردی مؤدب و باهوش است!

دولتمردان و رسانه‌های اصلاح‌طلب همزمان با عهدشکنی واشنگتن در رویکردی تأمل‌برانگیز تأکید کردند که «امضای وزیر خارجه آمریکا تضمین است»!

«وندی شرمن» عضو سابق تیم مذاکره‌کننده هسته‌ای آمریکا-  فروردین ۹۶-  در اندیشکده وودرو ویلسون و در حضور «کاترین‌اشتون»-  مسئول سابق سیاست خارجی اتحادیه اروپا-  با تمسخر درباره توافق هسته‌ای گفته بود:«اعضای 5+1 و اتحادیه اروپا توافق کردند که (با پوزخند) تحریم‌های هسته‌ای را «موقتاً متوقف کنند»، «lift»  لغتی است که در زبان انگلیسی به معنی (معلق نگاه داشتن و یا موقتاً متوقف کردن) است اما طرف ایرانی «lift»  را به معنی «پایان دادن و خاتمه دادن‌ترجمه می‌کرد» و به همین دلیل هم ما از این لغت استفاده کردیم». 

مهرماه ۹۵، روحانی پس از بازگشت از سفر به نیویورک و در جمع خبرنگاران در اظهارنظری تأمل‌برانگیز گفت: «آمریکا قول داده است به تعهدات خود عمل کند»!

رئیس‌جمهور به این نکته هیچ‌ اشاره‌ای نکرد که آمریکا که به تعهدات مکتوب و وعده‌های امضا شده خود عمل نکرده است، بر اساس کدامین معیار و مبنا و الزامی‌ به قول شفاهی خود پایبند خواهد بود!

آقای ظریف در تابستان ۹۴ در نشست بررسی برجام در شورای راهبردی روابط خارجی تأکید کرد:«به شما اطمینان می‌دهم آمریکا نمی‌تواند از برجام خارج شود»! اما آمریکا در ۱۸ اردیبهشت ۹۷ بدون هیچ هزینه‌ای از برجام خارج شد.

مذاکرات هسته‌ای در دولت آقای روحانی درست از زمانی منحرف شد که برخی تصمیم‌گیران و تصمیم‌سازان با بی‌توجهی به خطوط قرمز، به نفس مذاکره و توافق موضوعیت بخشیدند و به‌جای اصالت دستاورد، اصالت مذاکره و توافق را برگزیدند و چون در رویکردی‌اشتباه و  خسارت‌آفرین، هر توافقی را بهتر از عدم توافق می‌دانستند، به دلیل عدم رعایت ۲۸ شرط ابلاغی، هیچ دستاوردی از برجام عاید مردم کشورمان نشد.

از لغو بالمره تحریم‌ها تا تحریم ظریف!
دولتمردان و رسانه‌های زنجیره‌ای در سال 94 مدعی بودند که با مذاکره با آمریکا، تمامی ‌تحریم‌ها یک‌ باره لغو شده و تحریم‌ها به تاریخ می‌پیوندد. مقامات ارشد دولت با تمسخر منتقدان، تأکید داشتند که مسلط به زبان مذاکره و دیپلماسی هستند و می‌دانند که چگونه با دنیا تعامل داشته باشند.

اما نتیجه اعتماد به شیطان بزرگ، آن شد که نه تنها تحریم‌ها لغو نشد بلکه بر دامنه آن نیز افزوده شده و در نهایت وزیر خارجه دولت تدبیر و امید نیز در فهرست تحریم‌ها قرار گرفت. به عبارت دیگر، تحریم امروز ظریف دستاورد 6 سال مذاکره با شیطان است.

دولت آقای روحانی بدون توجه به نقدهای منصفانه و دلسوزانه کارشناسان و صاحبنظران، تمامی تخم مرغهای خود را در سبد برجام چید و با غفلت از به‌کارگیری توان عظیم داخلی و همچنین با غفلت از اهتمام به اقتصاد مقاومتی، 6 سال فرصت‌های عظیم کشور را به پای اعتماد به آمریکا به هدر داد.

دولت اکنون باید به‌جای فتح‌الفتوح‌نمایی از برجام و حمله به منتقدان، بهتر است با عبرت‌گیری از این روند، از حجم خسارات وارد شده به کشور بکاهد و جلوی ضرر بیشتر را بگیرد.