شباهت‌های امام زمان(عج) به جوادالائمه

چه شباهت هایی از نظر سیره و سبک زندگی و نیز اثرگذاری بر عالم تشیع میان امام جواد(ع) و حضرت ولیعصر(عج) وجود دارد؟

امام رضا (ع) درباره امام جواد (ع) فرمودند: ایشان بابرکت ترین مولود در میان ما اهل بیت (ع) است، زیرا امام رضا (ع) تا ۴۰ سالگی اولاد دار نشدند و در سن ۴۰ سالگی خداوند جوادالائمه (ع) را به ایشان عطا کردند؛ این ولادت با توجه به آنکه دشمنان شیعه، شایعه کرده بودند نسل امام رضا (ع) ابتر است و اولاد ندارد، موجب روشنی چشم امام رضا (ع) و شیعیان شد.

اما درباره شباهت ها باید گفت: امام زمان (عج) در دوران غیبت صغری در مناطق مختلف شیعه نشین وکلایی را منصوب کرده بودند که پل ارتباطی میان حضرت(عج) و مردم بودند و نایبان خاص ایشان نیز در راس این شبکه ارتباطی حضور داشتند و امور را مدیریت می‌کردند، جمع آوری خمس، زکات و وجوهات شرعی بر عهده آنان بود و سوالات شرعی مردم را نیز به نیابت از امام(ع) پاسخ می دادند و به تقویت وحدت و انسجام شیعیان می پرداختند.

امام جواد (ع) نیز دارای چنین شبکه ارتباطی بودند که معروف به سازمان وکالت بود و در مناطق پرتراکم از نظر حضور شیعیان یک نفر از طرف امام(ع) سرپرست این سازمان وکالت بود. این سازمان ارتباط میان امام و مردم را در آن دوران خفقان برقرار می کرد، زیرا امام امکان ارتباط گیری مستقیم با مردم را نداشت. این سازمان به جمع آوری وجوهات، خمس و زکات مردم نیز می پرداخت و سوالات شرعی مردم را از طرف امام پاسخ می‌گفت که این اولین شباهت میان امام زمان (عج) و امام جواد (ع) است.

امام جواد (ع) در طفولیت به امامت رسیدند آیا از این نظر هم بین ایشان و امام زمان(عج) قرابت و شباهت هست؟

بله؛ دومین شباهت امام جواد (ع) و امام زمان (عج) آن است که هر دوی این بزرگواران، در سنین خردسالی به امامت رسیدند امام زمان (عج) بعد از شهادت امام حسن عسکری (ع) و در سن ۵ سالگی و امام جواد (ع) نیز بعد از شهادت امام رضا (ع) در هشت سالگی ردای امامت را بر تن کردند. بر این اساس می‌توان گفت که امام جواد (ع) نقش ارزنده‌ای در راستای زمینه سازی برای پذیرش امامت امام زمان (عج) در کودکی از سوی جامعه شیعه داشتند.

امامان پس از امام رضا (ع) برنامه ای ویژه در راستای غیبت امام مهدی (عج) داشتند و برای پذیرش حضرت حجت(عج) از سوی جامعه تلاش‌های بسیاری کردند. به امامت رسیدن امام جواد (ع) در سنین کودکی زمینه را برای به امامت رسیدن امام مهدی (عج) در سن پنج سالگی فراهم کرد.

آیا درباره مهدویت، انتظار، غیبت و ظهور امام زمان(عج) از امام جواد(ع) میراث روایی به یادگار مانده است؟

متاسفانه، به دلایل مختلفی همچون دشمنی دشمنان، بسیاری از روایات امامان معصوم(ع) به ویژه امام جواد(ع) به دست ما نرسیده و همچنین خفقان دوران ۱۷ ساله امامت امام جواد (ع) مانع شده تا روایات و فرمایشات حضرت(ع) ثبت شود.

اما بر اساس روایات موجود در منابع حدیثی شیعی مانند «کمال الدین» شیخ صدوق، «الغیبه» شیخ طوسی و «بحارالانوار» علامه مجلسی درخصوص تولد امام زمان (عج)، مخفی بودن تولد ایشان، غیبت طولانی حضرت(عج)، وظایف منتظران و انتظار فرج حضرت مهدی (عج) مطالب متعددی از سوی امام جواد(ع) مطرح شده است ایشان به صورت کلی تلاش کردند تا زمینه را برای غیبت امام زمان (عج) فراهم کنند.

روایات ایشان شامل چه مفاهیمی برای منتظران است؟

صقر بن ابی دلف می گوید: از امام جواد (ع) شنیدم که امام بعد از من فرزندم علی (ع) است، فرمان او فرمان من، و گفتار او و گفتار من است و اطاعت از او اطاعت از من است و اما بعد از او فرزندش حسن امام بعدی است.

راوی نقل می کند، من سوال کردم امام بعد از او چه کسی خواهد بود، حضرت(ع) سکوت کردند و سپس بشدت گریستند و فرمودند: امام بعد از او، قائم به حق و منتَظَر است. این فرد می‌گوید، سوال کردم چرا به ایشان قائم می گویند؟ و امام پاسخ دادند: زیرا بعد از اینکه نامش فراموش می شود و عده بسیاری از افرادی که به او اعتقاد داشتند، او را فراموش می کنند و منکر می شوند، قیام می کند. عرض کردم چرا به ایشان منتَظَر می گویند و امام پاسخ دادند: زیرا غیبتی طولانی دارد و در این غیبت بسیار طولانی، افراد مخلص منتظر خواهند ماند و شکاک ها او را انکار خواهند کرد و حتی منتظران را مورد تمسخر قرار می دهند. امام جواد (ع) در ادامه فرمودند: افرادی که در ظهور عجله کنند، هلاک خواهند شد.

در روایت دیگری آمده است که امام جواد (ع) در ملاقاتی که با حضرت عبدالعظیم حسنی (ع) داشتند، فرمودند: بر شیعیان واجب است که انتظار مهدی (عج) را بکشند و هنگام ظهور نیز باید از ایشان پیروی کنند. در ادامه حضرت(ع) فرمودند: اگر حتی یک روز از عمر دنیا باقی مانده باشد، خداوند آن روز را آن‌قدر طولانی خواهد کرد تا آن‌که موعود آخرالزمان قیام کند و دنیا را پر از عدالت کند، همان طوری که پر از ظلم شده است. امام جواد (ع) در پایان این روایت می فرمایند: « اَفضَلُ اَعمالِ شيعَتِنا اِنْتِـظارُ الْفَرَجِ؛ بالاترین و بهترین اعمال شیعیان و امت من انتظار فرج امام زمان (عج) است.»

آیا از ایشان درباره زمان ظهور و ملزومات آن نیز روایتی بر جای مانده است؟

امام جواد (ع) در روایت دیگری که در کتاب کمال الدین شیخ صدوق آمده است، می فرمایند: هر زمان ۳۱۳ نفر یار مخلص امام زمان (عج) جمع شوند، خداوند ظهور ایشان را می رساند. البته قطعاً در حکومت جهانی امام مهدی (عج) و در قیام عدالتخواهانه حضرت، این ۳۱۳ نفر که طبق روایات ۵۰ نفر از آنان زنان هستند، یاران خاص، فرماندهان و مدیران اصلی قیام و حکومت حضرت هستند و قطعاً ایشان میلیون‌ها یار دیگر نیز نیازمند دارند و هر فردی با انجام واجبات و ترک محرمات و توجه و توسل به حضرت ولی عصر (عج) و همچنین اطاعت از نایب عام و ولی فقیه در دوران غیبت، می‌تواند در زمره این یاران قرار گیرد.

در روایت دیگری که در کتاب کمال الدین شیخ صدوق که از قدیمی ترین منابع مهدوی شیعی محسوب می شود و نویسنده آن در اواخر غیبت صغری و اوایل غیبت کبری زندگی کرده است(برخی از نواب خاص حضرت(عج) را دیده)، درباره پیش بینی غیبت امام زمان(عج) از سوی امام جواد(ع)، که ایشان می فرمایند: قائم ما اهل بیت علیهم السلام کسی است که خداوند به وسیله او زمین را از کافران و منکران پاک و زمین را پر از عدالت خواهد کرد و او کسی است که ولادتش مخفیانه خواهد بود و شخص او از چشم مردمان غایب و مخفی خواهد بود.

در این روایت امام جواد (ع) به دو ویژگی منحصر به فرد امام زمان (عج) اشاره کردند زیرا بر خلاف دیگر امامان شیعه که ولادتشان علنی بود، تنها امامی که ولادتش مخفی بود، حضرت مهدی (عج) است و تنها امامی که از دیدگان مردم غایب است و با اراده پروردگار متعال، عمری طولانی دارد، امام زمان (عج) است و امام جواد (ع) در این روایت به این دو ویژگی منحصر به فرد حضرت بقیه الله الاعظم(عج) اشاره کرده اند.