غربگرایی در کشورهای اسلامی به دلیل شیفتگی به غرب به وجود نیامد بلکه در نتیجه پى بردن مسلمین به ضعف خویش در برابر غرب رخ داد. در ایران نیز افراد غربگرا مانند تقیزاده، تدیّن، میرزایعقوب و . . . معتقد بودند که باید صددرصد با نسخه غربیها پیش برویم وپدیده روشنفکری را به معنای غربی و اروپاییشان وارد کشور کردند و سبب شد که مجال ابتکار، خلاقیت و نگاه بومی به مسائل از کشور سلب شود.
رهبر معظم انقلاب اسلامی در انتقاد از بزک کردن غرب و غرب زدگی تاکید میکنند: « در دورهی طاغوت، آدمی مثل تقیزاده، گفته است که ایران باید از فَرقِ سر تا ناخن پا غربی شود؛ درواقع سبک زندگی در ایران غربی شود. امروز هم تقیزادههای جدید از این حرفها میزنند؛ البتّه به این صراحت نمیگویند امّا مضمون حرفشان این است. آنهایی که افکار، سبک زندگی، روشهای غربی و لغات غربی را به طور پیوسته در داخل، در ادبیّات ما، در افکار ما، در دانشگاههای ما، در مدارس ما تزریق و پمپاژ میکنند، اینها همین تقیزادههای جدیدند.»
به دنبال چالش غربگرایی که مدتهاست گریبان گیر جوامع اسلامی شده و برخی رسانهها و افکار عمومی را با خود همسو کرده است سبب شد با مرضیه هاشمی، خبرنگار، مستندساز و مجری شبکه پرس تیوی که خود از نزدیک این چالش را مورد بررسی قرار داده گفتوگویی انجام دهیم که مشروح آن را در ادامه میخوانید:
تسنیم: وجود افکاری غربزده و متاثر از غرب که معتقدند باید با نسخه غربی پیش برویم، چه پیامدهایی را برای کشور به همراه خواهد داشت و چگونه میتوان با گسترش چنین افکاری در جامعه مقابله کرد؟
هاشمی: ما خودمان باید با برخورداری از اعتماد به نفس بالا، الگوی اصلی را از داخل تعریف و تبیین کنیم و مبنای اصلی حرکت و تفکر را از اسلام قرار دهیم. این شعار نیست و راه حل ما اسلامی شدن است. حتی امام خمینی(ره) نیز تاکید کردند که به فرهنگ اسلامی تکیه و بر روی پای خود بایستید و روشنفکران پیرو شرق و غرب را آگاه و هویت خویش را بازسازی کنید.
علاوه بر این، مشکل ما غرب و یا شرق نیست بلکه علاوه بر اعتماد به نفس کم، همچنان به این حقیقت پی نبردهایم که الگوی اسلامی راه حل اصلی است؛ یا خوب نمیدانیم و یا قبول نمیکنیم که مسیر اصلی از راه اسلام میگذرد.
متاسفانه جاهای مختلف و رسانهها با تبلیغ دیدگاههای مختلف در انحراف از مسیر اصلی بی تاثیر نیستند و برخی هم باور میکنند که آنها بهترین راهاند. هرکس در هر جایگاهی میتواند با حرکت مثبتی در این راه موثر باشد و تاکید میکنم که حرکت اصلی را باید از خودمان شروع کنیم.
تسنیم: تبیین این اصل برای نسل جوانی که تحت تاثیر غرب و سبک زندگی غربی قرار گرفته است، به چه صورتی باید باشد؟
هاشمی: در ابعاد مختلف، فعالیت و حرکتهای گوناگون و جذابی را میتوان برای جوانان انجام داد. درست است که غرب تبلیغات قوی و جذابی دارد، اما شکر خدا در کشور افرادی هستند که با تلاش در این زمینه و با کارهای متنوع، نخبهها را جذب کنند و نگذارند به خارج از کشور بروند.
ما باید کاری کنیم که آنها را در داخل کشور نگه داریم. چراکه دشمن کارهای مختلفی برای نابودی ما انجام میدهد، دیگر ما خودمان نباید خودمان را نابود کنیم و دودستی این نخبگان را به جامعههای دیگری تحویل دهیم. با در اختیار گذاشتن امکانات بیشتر و اعتماد به جوانان، از پتانسیل و توانایی آنها نهایت استفاده انجام گیرد و در حال حاضر نیز دست جوانان انقلابی را بگیرند و آنها را پرورش دهند.
تسنیم: البته اگر مسئولان به جوانان میدان بدهند. معتقدید این ظرفیت اکنون وجود دارد؟
هاشمی: جوانان باید میدان را بگیرند. مسئولان و دولتمردان تا کی می خواهند قدرت در دستشان باشد. البته ما به افرادی با سن بالا و با تجربه نیاز داریم، اما باید جوانان نیز در کنار آنها از تجربهشان استفاده کنند.
تسنیم: با توجه به اینکه نقش رسانهها در غربگرایی و غربزدگی غیر قابل انکار است و افکار عمومی متاثر از رسانههاهستند، برای مقابله با اینگونه افکار و تاثیرگذاری مثبت، رسانههای داخلی باید چگونه عمل کنند؟
هاشمی:رسانهها نباید رونویسی کنند. جاهای مختلفی را دیدم که به اصلاح به آنها (menacing media) گفته میشود و رسانهها بدون اطلاع از این موضوع فقط به جابجایی چند کلمه و یا متاسفانه ترجمه کلمه به کلمه بسنده میکنند. ما باید روی هر خبری که آنها منتشر میکنند، تحلیل و بررسی انجام دهیم و به تاثیر و عواقب آن که قبلا با فکر و هدف قبلی منتشر شده، به درستی فکر کنیم. اگر چنین اخباری را کپی کنیم، مشکل ساز خواهد شد.
بنابراین باید ظرفیت تحلیل رسانهها بالا برود و توجه داشته باشیم که هرخبری چه هدف و پیغامی را پشت پرده دارد. خودمان نیز باید این دیدگاه و دقت نظر را هنگام نوشتن و انتشار خبر داشته باشیم.
تسنیم: عملکرد رسانههای داخلی را در این خصوص چگونه ارزیابی میکنید؟
هاشمی: متاسفانه ظرفیت تحلیل اخبار در کشور بسیار کم است که باید از طریق مطالعه، افزایش آگاهی و مقایسه، در این خصوص بیشتر کار کرد و این سوال را همیشه از خودمان داشته باشیم که خبر منتشر شده، چرا برای کشور، دنیا و منطقه مهم است؟! طرف های مقابل یکدیگر بیشتر دنبال این هستند که کدام طرف سمت چه خط و یا جناحی قرار دارد؛ البته اصل این است که با قدرت تحلیل بالا به دنبال چرایی اهمیت اخبار و وقایع برای رسانههای غربی باشیم.
تسنیم: برای عملی شدن استقلال از تفکر غربی که یکی از راهحل های رهبر معظم انقلاب برای نقش و حضور موثر زنان نیز هست و به آن تاکید شده است؛ توصیه شما چیست؟
هاشمی:در حال حاضر زنان امروز از اصل مسئولیتهای زنانه فاصله گرفتهاند و یک پیچیدگی برای آنها رخ داده است. گاهی اوقات زنان سر دوراهی اینکه کدام راه بهتر است به دلیل سردرگمی یا اینکه چارهای ندارند، قرار میگیرند. برای یک خانم آنچه که در اولویت و اصل است، تشکیل خانواده، تربیت فرزند و تحویل او به جامعه است. این قدم اول است که نباید فراموش شود. اگر ما به دنبال تمدنسازی هستیم، دیگر «من» مهم نیست، « ما» مهم است و این اصل از همین خانواده ها شروع میشود.
گفتوگو از ریحانه شهبازی