چه تعداد افغانستانی در ایران حضور دارند؟

معاون امنیتی و انتظامی وزارت کشور با بیان اینکه تقریباً سه میلیون نفر اتباع افغانستانی در ایران حضور دارند، می‌گوید هم اکنون بیش از ۴۶۰ هزار نفر دانش آموز افغانستانی در ایران داریم.

به گزارش پایگاه 598، قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران به عنوان «میثاق‌نامه» ملت ایران اسلامی در مقدمه خود - که متأسفانه آن‌طور که باید و شاید مورد توجه قرار نمی‌گیرد - از دیدگاه اسلام به حکومت اشاره می‌کند و آن را برخاسته از موضع طبقاتی و سلطه‌گری فردی یا گروهی نمی‌داند بلکه معتقد است تبلور آرمان سیاسی ملتی هم کیش و هم فکر است که به خود سازمان می‌دهد تا در روند تحول فکری و عقیدتی راه خود را به سوی هدف نهایی (حرکت به سوی الله) بگشاید.

اگر حکومت را لازمه نیل به سوی هدف نهایی بدانیم - که می‌دانیم - «امنیت»، ملزوم چنین امر مهمی است و طبق فرموده حضرت امیرالمومنین علی (ع) «شَرُّ الأوطانِ ما لَم یَأمَن فیهِ القُطّانُ… بدترین وطن، وطنی است که ساکنانش در آن ایمن نباشند». (غررالحکم و دررالکلم، ح ۵۷۱۲).

اما تامین امنیت منابعی دارد که این منبع در قاموس جمهوری اسلامی ایران، «مردم» هستند. به عبارتی، دکترین امنیتی جمهوری اسلامی ایران با رهیافت «امنیت مردم پایه» ریل‌گذاری شده است چه آنکه بنیانگذار انقلاب اسلامی و خلف صالح ایشان به دخالت مستقیم و غیرمستقیم مردم در امنیت اعتقاد داشته و دارند.

حال همزمان با چهلمین سال عمر پُربرکت انقلاب اسلامی ایران درباره واژه پرقدرت «امنیت مردم پایه» با دبیر شورای امنیت کشور به کنکاش نشستیم؛ البته نتیجه گفت‌وگوی حدود ۹۰ دقیقه‌ای خبرنگاران تحریریه سیاسی خبرگزاری میزان با حسین ذوالفقاری به حوزه‌های مرتبط دیگری هم کشیده شد، از این جهت ماحصل این گفتگو در سه بخش تقدیم می‌شود؛ اینک بخش دوم.

تقریباً سه میلیون نفر اتباع افغانستانی در ایران حضور دارند

در لابلای صحبت هایتان به اینکه میزبان مهاجران افغانستانی هستیم اشاره کردید؛ به عنوان مسئول اتباع و مهاجران خارجی، وضعیت کنونی حضور و اسکان آن‌ها در کشور چگونه است؟ اخیراً هم که

معاون سیاسی وزیر امورخارجه اظهارنظر قابل تاملی داشت که موجی از واکنش‌ها را به همراه داشت!

ذوالفقاری: در ارتباط با بحث مهاجران و اتباع خارجی، خصوصاً عزیزانی که از افغانستان در کشورمان هستند، باید ۴ موضوع را مدنظر قرار دهیم. از سال ۱۳۵۹ تاکنون، نزدیک به ۴ دهه است که میزبان خواهران و برادران افغانستانی هستیم. هم اکنون نیز با نسل سوم و چهارم اتباع افغانستانی در کشور زندگی می‌کنیم. در حال حاضر، بیش از ۸۵۰ هزارنفر اتباع افغانستانی دارای کارت آمایش و مجوز از ایران هستند و حدود ۴۵۰ هزار نفر نیز با پاسپورت، در اینجا زندگی می‌کنند. همانطور که می‌دانید کسی که پاسپورت دارد، باید بعد از سه ماه به کشور خود برگردد و مجدداً ویزا بگیرد. ما چند سال است که حضور مهاجران افعانستانی در ایران را، برای یکسال تمدید می‌کنیم و این نوع دوم از حضور این عزیزان در کشورمان است. قشر سومی هم داریم که حضورشان در ایران غیرمجاز است؛ البته آن‌ها را سرشماری کرده‌ایم. در حال حاضر ۱۲۸ هزار دانش آموز غیرمجاز (یعنی کسانی که مهاجرت غیرقانونی به ایران داشته اند) با اجرای دستور مقام معظم رهبری در ایران درس می‌خوانند. زنان ایرانی که با مردان افغانستانی ازدواج کرده اند، سرشماری شده اند و تعدادشان ۸۰۴ هزار نفر است. برآورد ما این است که نزدیک به ۸۰۰ هزار نفر دیگر هم به صورت غیرمجاز در کشورحضور دارند که در این صورت، تقریباً سه میلیون نفر اتباع افغانستانی در ایران حضور دارند.

حدود هزار و ۴۰۰ مدرسه ۱۰ کلاسه ایران در اختیار بیش از ۴۶۰ هزار دانش‌آموز افغانستانی است

هم اکنون بیش از ۴۶۰ هزار دانش آموز افغانستانی در ایران داریم، اگر یک مدرسه یک کلاسه با ۳۰ نفر هم در نظر بگیریم، یک هزار و ۴۰۰ مدرسه ۱۰ کلاسه در کشور، فقط در خدمت خواهران و برادران عزیز افغانستانی است. تاکنون جمعیتی بالغ بر چند ده هزار نفر افغانستانی در ایران، آموزش فنی و حرفه‌ای دیده اند. ۲۷ هزار نفر دانشجو نیز از دانشگاه‌های ما فارغ التحصیل شده اند و هم اکنون ۱۵ هزار نفر دانشجوی افغانستانی در ایران مشغول به‌تحصیل هستند.

نگاه مثبت مردم و مسئولان به برادران و خواهران افغانستانی

آیا پذیرش و همزیستی مناسب بین شهروندان ایران و مهاجران افغانستانی، در طول این سال‌ها ایجاد شده است؟

ذوالفقاری: بله، عمده مهاجران افغانستانی در ایران مانند شهروندان ایرانی زندگی می‌کنند. یعنی اساساً در زندگی شهری ما ادغام شده‌اند. مردم و مسئولان راجع به برادران و خواهران افغانستانی در ایران نگاه مثبتی دارند. اما موضوع مهم دیگری که باید به آن اشاره کنم، ورود غیرمجاز مهاجران از افغانستان است و علت آن هم ناامنی‌است. ما بارها در جلسات سازمان ملل اعلام کردیم که اگر کشورهای جهان بنا دارند، مشکل پناهندگان و مهاجران در جهان را حل کنند، باید در دیگر کشورها، فتنه انگیزی نکنند. مهاجرت دلایل مختلفی دارد و برخی از آن‌ها مانند جابجایی نیروی کار و متخصصان مثبت هستند. اما عمده مهاجرت‌های اجباری، ناشی از ناامنی و بی ثباتی کشورهاست که ریشه در خواسته‌های منافع جویانه قدرت‌های بزرگ در جهان دارد وگرنه هر فردی دوست دارد که در کشور خود زندگی کند.

۹۰ درصد مهاجران افغانستانی ابتدا وارد خاک پاکستان شده و از آنجا وارد ایران می‌شوند

با توجه به میزبانی چهل ساله ایران از مهاجران افغانستانی و ثبات نسبی این کشور در سال‌های اخیر، آیا دولت این کشور همکاری‌های لازم درباره اتباع افغانستانی ساکن در ایران را دارد؟

ذوالفقاری: مراودات و همکاری‌های دوجانبه بین ایران و افغانستان وجود دارد. اما در زمینه مهاجران، می‌توان گفت هزینه ضعف مسئولیت دولت افغانستان را می‌دهیم چراکه در خیلی از موارد، توافقاتی را هم که امضا و زمانبندی می‌کنیم، اجرا نمی‌کنند. به‌طور مثال، یک سال و نیم پیش با آن‌ها توافق کردیم که سفارت‌شان در ایران به اتباع غیرمجاز خود، گذرنامه دهد تا سالی یک بار به افغانستان برگردند، ولی تاکنون اقدامی در این زمینه انجام نداده‌اند. یا اینکه قراربود از نیروهای تحصیلکرده‌شان در ایران، برای پیشبرد امور افغانستان جذب کنند. دیگر اینکه قرار بود، مرزخود با پاکستان را کنترل کنند چرا که بیش از ۹۰ درصد از مهاجران افغانستانی ابتدا وارد خاک پاکستان شده و از آنجا وارد ایران می‌شوند. تقریباً هرساله، در حدود ۸۰۰ هزار نفر از اتباع غیر مجاز افغانستانی که داخل ایران می‌شوند را به داخل خاک این کشور بازمی گردانیم. در سال گذشته رکورد زده شد و در حدود ۸۰۰ هزار نفر را بازگرداندیم. در سنوات گذشته تعداد ۷۰۰- ۶۰۰ هزار مورد داشتیم؛ که بخشی هم خودمعرف هستند و این را قبول داریم.

هزینه‌ای که در مرزها و یا برای جمع کردن مهاجران غیرمجازصورت می‌دهیم، برای کشورهای اروپایی است

آیا کشورهای غربی و سازمان‌های بین المللی که معمولاً پرادعا و بی خاصیت - حداقل در مورد کشور عزیزمان ایران اسلامی - هستند، در زمینه مهاجران، کمک‌های لازم را به ایران انجام می‌دهند؟

ذوالفقاری: نکته مهم همین جاست؛ حرف مان این است، هزینه‌ای که در حال حاضر در مرزها و یا برای جمع کردن مهاجران غیرمجازصورت می‌دهیم، برای کشورهای اروپایی است، اما آن‌ها چه کمکی به ما کرده‌اند؟ هیچ. ما جلسه‌ای با حضور کمیسیاریای عالی پناهندگان برگزار کردیم، در این مراسم یک کشور اعلام کرد سالیانه، مبلغی را به این کمیساریا کمک می‌کنیم که من همانجا گفتم اگر کمک همین یک کشور را به ما بدهید، حداقل برای رسیدگی به امور خدماتی و بهداشتی پناهندگانی که در ایران هستند، استفاده می‌کنیم. آن ۸۵۰ هزار نفر مهاجر در ایران به هرحال کسانی هستند که باید دنیا برای بهبود وضعیت زندگی‌شان در ایران کمک کند و تنهاکمکی که به ایران می‌شود، مبلغ بسیار کمی است که از طریق کمیساریای عالی پناهندگان سالیانه تخصیص داده می‌شود.

ایران محور مبارزه با تروریسم، قاچاق موادمخدر و جلوگیری از مهاجرت‌های غیرقانونی در منطقه است

مبلغی که کمیساریای عالی پاهندگان هرساله به ایران اختصاص می‌دهد، چقدر است؟

ذوالفقاری: عدد دقیق آن را به ذهن ندارم شاید در حدود ۲۵-۲۶ میلیون دلار است. هم اکنون ما حدود ۲۲ مهمانشهر داریم؛ یک بخشی از این مهمانشهرها عمدتاً با کمک کمیسیاریای عالی پناهندگان اداره می‌شود. ما برای جلوگیری از مهاجرت‌های غیرقانونی که حجم بسیار گسترده‌ای است، هیچگونه کمکی از سوی کشورهای غربی نداریم. ما در مبارزه با مواد مخدر و تروریست وجلوگیری از مهاجران غیر قانونی، هزینه مضاعفی را برای [بخاطر] کشورهای اروپایی پرداخت می‌کنیم. سوال ما از کشورهای اروپایی این است که شما که می‌دانید ایران محور مبارزه با تروریسم در منطقه و محور اصلی مبارزه با تروریسم، قاچاق موادمخدر و جلوگیری از مهاجرت‌های غیرقانونی در منطقه است، چه کمکی به جمهوری اسلامی کرده اید؟ پاسخ؛ هیچ است. ایران در این منطقه محور اصلی کنترل مهاجرت‌های غیرقانونی به سمت غرب است. کمکی که کمیساریای عالی پناهندگان سالیانه به ایران انجام می‌دهد، در حد یک هزارم هزینه‌هایی که ما برای پناهندگان می‌کنیم، نیست. آن هزینه، صرف پناهندگان قانونی که در ایران هستند، می‌شود. مثلاً ۲۰۰ هزار نفر از افراد قانونی افغانستانی که در ایران ساکن هستند، تحت عنوان گروه‌های آسیب پذیر با کمک کمیسیاریای عالی پناهندگان بیمه درمانی کردیم و یا اینکه مثلاً تعدادی از مدارس را با کمک کمیساریای عالی پناهندگان ساختیم. اما هزینه‌های ۴۶۰ هزار دانش آموز برای وزارت آموزش و پرورش ما چقدر است؟

سالانه بیش از هشت تا ۹ هزار تن مواد مخدر در افغانستان تولید می‌شود

به موضوع مبارزه با قاچاق مواد مخدر اشاره کردید، ایران سالانه چه میزان کشف مواد مخدر دارد؟

ذوالفقاری: طبق اطلاعاتی که داریم، سالانه بیش از هشت تا ۹ هزار تن مواد مخدر در افغانستان تولید می‌شود؛ خب با توجه به این حجم از تولید، کشورها توضیح دهند که کدام کشور بیشترین مبارزه را با قاچاق مواد مخدر دارد؟ سال گذشته، ایران ۸۳۰ تن مواد مخدر کشف کرده است.

در سازمان ملل از ایران به‌عنوان پیشانی مبارزه با موادمخدر تشکر می‌کنند

این کشفیات مواد مخدر از ورودی مرز افغانستان بوده است؟

ذوالفقاری: این کشفیات عمدتاً از مرز پاکستان بوده، ولی تولیدی کشور افغانستان است. در بحث پیش‌سازها، مسائل مختلف زیادی داریم. بخشی از این مواد مخدر که ذکر می‌کنم، هروئین و مورفین است. همه می‌دانند که در سازمان ملل از جمهوری اسلامی به عنوان، پیشانی مبارزه با موادمخدر تشکر می‌کنند؛ در سازمان ملل در جلسات اکسکام که خود من شرکت می‌کنم، مرتب از میزبانی و از تلاش ایران در ارتباط با خدمت رسانی به پناهندگان تشکر می‌کنند. همه می‌دانند گرچه برخی به زبان نمی‌آورند.

تقدیم ۴ هزار نفر شهید تنها در راه مبارزه با مواد مخدر

در زمینه مبارزه با تروریست هم اوضاع به همین صورت است؟

ذوالفقاری: بله، ایران در طول این چند سال محور اصلی مبارزه با تروریست در منطقه بوده است. تحرکاتی که در عراق و سوریه و یا بخش‌هایی از ترکیه و نیز در پاکستان و افغانستان وجود دارد را در نظر بگیرید، اگر تلاش جمهوری اسلامی ایران نبود، با پیوند بین این گروه‌های تروریستی از غرب تا شرق اتفاق می‌افتاد؟ آیا کشورهای تروریستی این امکان را داشتند که بتوانند با تروریست مبارزه کنند؟ پس نتیجه اینکه ایران محور اصلی مبارزه با تروریست در منطقه است آنهم به استناد تلاش‌ها و عملکردی که دارد. ایران محور اصلی مبارزه با مواد مخدر است آن هم به استناد ارقام و آمار. ایران تاکنون حدود ۴ هزار نفر شهید تنها در راه مبارزه با مواد مخدر داشته است