به گزارش پایگاه 598، با نزدیک شدن به ماه مبارک رمضان سبد غذایی و مایحتاج ویژه این ماه،
نخستین دغدغه خانوارهای ایرانی در شرایط تورم اقتصادی محسوب میشود. از
یکسو قیمت انواع مواد غذایی با شیب تندی در حال افزایش است و از سوی دیگر
دولت هیچ برنامه مسنجم و مشخصی برای کنترل قیمتها در بازار ندارد؛ مضاف بر
اینکه حتی درصورت وجود برنامه مسنجمی از سوی دولت برای کنترل بازار،
ارادهای برای انجام آن دیده نمیشود.
بدیهی است در شرایط اقتصادی حال حاضر کشور و در آستانه نزدیکی به ماه مبارک
رمضان، بیشترین فشار اقتصادی متوجه اقشار متوسط و کمدرآمد جامعه میشود.
آمار به دست آمده از متوسط قیمت برخی خوارکیهای پرمصرف خانوارها در ماه
رمضان و مقایسه آن با فهرست قیمت انواع خوراکیها در ماه رمضان سال گذشته،
نشان میدهد امسال اغلب کالاهای اساسی و اقلام خوراکی مورد نیاز خانوارها
با افزایش قیمتی بین 60 تا بیش از 400 درصد روبهرو بوده است در حالی که
متوسط درآمد اقشار کمدرآمد جامعه هیچ تغییری نسبت به سال گذشته نداشته
است.
اهمیت پرداختن به موضوع قیمت کالاهای اساسی و بررسی روند رشد قیمتها در
آستانه ماه مبارک رمضان از آن جهت مورد توجه است که برای حفظ سلامتی
روزهداران و به تبع آن حفظ سلامت جامعه، سبد غذایی روزهداران در ماه
رمضان باید غنیتر و کاملتر از ماههای دیگر سال باشد. بهعبارت دیگر،
وجود اقلام و انواع مختلف مواد غذایی باید در برنامه غذایی روزهداران
قرار داشته باشد. این در حالی است که بررسی هزینه یک خانوار چهارنفره برای
تهیه اقلام مورد نیاز ماه مبارک رمضان نشان میدهد سفره غذایی بسیاری از
خانوارها بهویژه اقشار کمدرآمد امسال کوچکتر از سالهای گذشته است.
گرانی 60 تا 400 درصدی اقلام خوراکی
فرض کنید متوسط درآمد ماهانه یک خانوار چهارنفری حدود دومیلیون تومان است.
اگر این خانواده در طول یک ماه، هر هفته حداقل سه وعده برنج (هر وعده برنج
معادل 800 گرم، برای هر فرد یک پیمانه معادل 200 گرم) مصرف کنند، در نتیجه
برنج مصرفی این خانواده در یک هفته دوکیلو و 400 گرم و در طول یکماه 9
کیلو و 600 گرم برآورد میشود. در حال حاضر متوسط قیمت یککیلو برنج در
بازار 25 هزار تومان است. بنابراین برای تهیه 9 کیلو و 600 گرم برنج مصرفی
یک خانوار چهارنفره، باید مبلغ 240 هزار تومان پرداخته شود؛ رقمی معادل 12
درصد درآمد یک خانواده چهارنفره.
همچنین اگر فرض کنیم این خانواده چهارنفره در هفته یک وعده گوشت قرمز (هر
وعده حداقل 300 گرم گوشت قرمز گوسفندی) و دو وعده گوشت مرغ (هر وعده حداقل
یک کیلوگرم گوشت سفید) را در برنامه غذایی خود قرار دهند، در نتیجه این
خانواده باید در طول یکماه، یککیلو و 200 گرم گوشت قرمز و هشت کیلوگرم
گوشت مرغ را در برنامه غذایی خود قرار دهد. بر این اساس برای خرید یک
کیلوگرم گوشت قرمز باید 132 هزار تومان و برای خرید گوشت مرغ مورد نیاز در
ماه باید 96 هزار تومان و درمجموع 228 هزار تومان برای خرید مواد غذایی
پروتئینی پرداخته شود. این رقم 11 درصد درآمد این خانواده را تشکیل میدهد.
بر همین منوال اگر میزان مصرف پیاز این خانوار در یک ماه دو کیلوگرم،
گوجهفرنگی دو کیلوگرم، قند و شکر هرکدام یک کیلوگرم، روغن مایع یک لیتر،
تخممرغ یک شانه حدود دوکیلوگرم، رب گوجهفرنگی یک کیلوگرم، پنیر یک کیلو و
800گرم (هفتهای یک بسته 450 گرمی)، چای 500گرم، شیر هشت لیتر (هفتهای
دو لیتر) و خرما دو بسته 600 گرمی باشد درنهایت برای تهیه اقلام مذکور باید
مبلغی حدود 270هزار تومان پرداخته شود.
این مبلغ در کنار هزینه مورد نیاز برای خرید برنج و گوشت قرمز و سفید، 740
هزار تومان برآورد میشود. بهعبارت دیگر، یک خانواده چهارنفره با درآمد
متوسط دومیلیون تومان برای خرید حداقل مایحتاج مورد نیاز ماه رمضان باید
740 هزار تومان هزینه کند. این رقم 37 درصد از درآمد ماهانه این خانواده را
تشکیل میدهد.
برآورد این رقم در حالی انجام گرفته است که براساس مطالعات بینالمللی، هر
فرد در طول هفته باید حداقل 500 گرم گوشت قرمز مصرف کند، اما در محاسبات
انجامشده این میزان برای یک خانواده چهارنفره 300 گرم در نظر گرفته شده
است. درواقع اگر قرار باشد سبد غذایی یک خانوار چهارنفره با درآمد دومیلیون
تومانی براساس فرمول مصرف 500 گرم گوشت قرمز برای هر فرد در هفته تنظیم
شود، باید مبلغ 880 هزار تومان، معادل 44 درصد از درآمد این خانواده تنها
صرف خرید گوشت قرمز شود. شکی نیست که برای حفظ سلامت خانوارها و در نتیجه
حفظ سلامت عمومی جامعه بهویژه در ماه مبارک رمضان، استفاده متعادل از
تمامی مواد غذایی امری ضروری بهنظر میرسد.
انفعال دولت؛ انفجار قیمت
اگرچه براساس عرف هرساله، دولت و ستاد تنظیم بازار تمهیداتی را برای کنترل
قیمتها در بازار اتخاذ میکنند، اما همانطور که گفته شد این تمهیدات
معمولا تاثیر چندانی بر کاهش قیمت اقلام موجود در سبد غذایی خانوارها
ندارد. امسال نیز مانند سالهای گذشته ستاد تنظیم بازار اعلام کرده است
برای رفاه حال مردم در ماه مبارک رمضان و با هدف تامین مایحتاج ضروری
غذایی، قیمتها باید تعدیل شود و در مواردی که کسری اقلام ضروری وجود دارد،
عرضه این کالاها باید افزایش یابد. این در حالی است که تصمیم ستاد تنظیم
بازار با واقعیت موجود در بازار آزاد فاصله زیادی دارد.
همچنین هفته گذشته دبیر ستاد تنظیم بازار اعلام کرد اقلام پرمصرف مواد
غذایی در ماه مبارک رمضان ۱۰ درصد زیر قیمت مصوب بازار در نمایشگاههای طرح
ضیافت عرضه میشود. درواقع در دوره 37روزه (10 اردیبهشت تا 17 خرداد 98)
اقلام پرمصرف و ضروری مورد نیاز مردم مانند برنج، روغن، شکر و گوشت از محل
ذخایر مواد غذایی کشور بهصورت عرضه مستقیم در همه نمایشگاههای طرح ضیافت
با تخفیف 10 درصدی توزیع میشود. نمایشگاههای طرح ضیافت در میادین ترهبار
شهرداری تهران بدون دریافت وجه در نظر گرفته میشود و در شهرستانها یک
نمایشگاه بنابر ضرورت برپا میشود.
بر این اساس حدود 30 هزار تن برنج هندی با قیمت هفتهزار و 400 تومان، 120
هزار تن برای صنوف مصرفکننده شکر و 20 هزار تن شکر با قیمت سههزار و
400تومان برای مصرفکننده، 10 هزار تن روغن خام برای صنوف در بستههای 16
کیلویی و 20 هزار تن با 10 درصد زیر قیمت مصوب برای خانوارها در نظر گرفته
شده است. همچنین 25 هزار تن سهمیه گوشت مرغ با قیمت 11 هزار و 500 تومان،
پنجهزار تن گوشت قرمز برای مصرف خانوارها در تمام کشور از روز اول ماه
مبارک رمضان (16 اردیبهشت) در نمایشگاهها و فروشگاهها توزیع میشود.
صحبتهای رئیس ستاد تنظیم بازار در حالی مطرح شده است که تجربه خرید از
نمایشگاههای طرح ضیافت نشان میدهد کالاهای عرضهشده در این نمایشگاهها
معمولا از نازلترین کیفیتها برخوردار است. افرادی که در سالهای گذشته و
به مناسبتهای مختلف ازجمله ماه رمضان، مایحتاج مورد نیاز خود را از
نمایشگاههای عرضه کالاهای اساسی خریداری کردهاند، همواره از خرید خود
رضایت کامل نداشتهاند.
موضوع قابل توجه دیگر اینکه طی مدت اخیر و پس از افزایش شدید قیمت گوشت
قرمز، ستاد تنظیم بازار گوشت قرمز گوسفندی را از طریق فروشگاههای
زنجیرهای با قیمت کمتر از بازار عرضه کرد، اما گزارشهای میدانی از چند
فروشگاه رفاه، شهروند، اتکا و... نشان میدهد گوشتهای تنظیم بازاری
هیچگاه به دست متقاضیان نرسیده است.
یکی از فروشندگان بخش فروش گوشت قرمز گوسفندی در یکی از فروشگاههای رفاه
میگوید: «گوشت قرمز در همان ساعتهای نخستین توزیع در فروشگاه تمام
میشود. معمولا مردم از ساعت هفت صبح منتظر بازگشایی فروشگاه و خرید گوشت
تنظیم بازاری هستند. از این رو ساعت هشت یا 9 صبح تمامی گوشتهای تنظیم
بازاری به پایان میرسد.»
صحبتهای این فروشنده در حالی مطرح میشود که یکی از خریداران میگوید: «با
وجود اینکه هر روز و راس ساعت 7 برای خرید گوشت تنظیم بازاری مراجعه
کردهام، اما هیچگاه موفق به خرید نشدهام چون گفته میشود گوشت تمام شده
است.» در حالی که گوشت قرمز گوسفندی تنظیم بازاری پس از عرضه در
فروشگاههای زنجیرهای، بلافاصله میان کارکنان فروشگاه توزیع میشود و در
نتیجه متقاضیانی که برای خرید گوشت قرمز بیرون از فروشگاه صف کشیدهاند،
معمولا بینصیب میمانند.
تحریم؛ بهانه خوبی برای گرانی
از زمان اعمال تحریمهای اقتصادی آمریکا علیه ایران، تحریم بهانه خوبی
برای گرانی بسیاری از کالاهای اساسی شده است. درواقع تحریم بهعنوان مجوزی
برای افزایش قیمتها محسوب میشود. این در حالی است که نهتنها دولت و
دولتمردان، بلکه همه اقشار جامعه نیز بهخوبی میدانند که تاثیر تحریمها
بر گرانی کالاهای اساسی بسیار ناچیز است. مصداق بارز این امر، گرانی پیاز
طی یکی دو ماه اخیر یا گرانی بیسابقه رب گوجهفرنگی در سال گذشته است.
قاچاق پیاز در شرایطی که تقاضا در بازار داخلی کشور برای این محصول وجود
دارد، در سایه عدم نظارت مسئولان بر قاچاق پیاز، موجب شد قیمت پیاز در بازه
زمانی کوتاهی افزایش قیمتی بیش از صد درصد را تجربه کند. این اتفاق سال
گذشته و در جریان قاچاق گوجهفرنگی و کمبود این محصول در بازار، تولید رب
گوجهفرنگی را با بحران مواجه کرد و بهدنبال کاهش گوجهفرنگی در بازار
داخلی، قیمت رب گوجهفرنگی بهشدت افزایش یافت.
بازار کالاهای اساسی در آستانه ماه رمضان برای اقشار مختلف درآمدی جامعه
بهویژه خانوارهای کمدرآمد، بیشتر شبیه نمایشگاهی است که برای بازدید عموم
برپا شده است. دولت و دستگاههای ناظر بر قیمتها نیز در سکوت کامل، روند
افزایشی قیمتها را نظاره میکنند و طبق روال همیشگی با انواع و اقسام
شعارهای کلیشهای، به مردم وعده تنظیم بازار و کاهش قیمتها را میدهند.
آنچه واقعیت جامعه نشان میدهد این است که براساس آمار مرکز آمار ایران در
فروردینماه سال 98، درصد تغییر شاخص کل نسبت به ماه مشابه سال قبل 51.4
درصد بوده است، یعنی خانوارهای کشور بهطور میانگین 51.4 درصد بیشتر از
فروردین 97 برای خرید یک مجموعه کالا و خدمات یکسان هزینه کردهاند. همچنین
نرخ تورم خانوار شهری در فروردینماه 98، 30.2 درصد بوده در حالی که در
فروردینماه سال 97، نرخ تورم خانوار شهری 26.6 درصد برآورد شده است.
منبع: فرهیختگان