تقابل آشکار برنامه‌های تلویزیونی «رسانه ملی» با بیانات مقام معظم رهبری

صدا و سیما که به دلایل مختلف سال ها است که با ریزش جدی و شدید مخاطب روبرو شده، امسال و در حرکت هایی انتحاری اقدام به تولید برخی برنامه ها نمود که به راستی با اهداف انقلاب اسلامی و همچنین منویات رهبر معظم انقلاب و راهکارهای ایشان در مخالفت و ضدیت جدی و مستقیم است.

1. مسابقه «برنده باش»!

رهبر معظم انقلاب در بیانات خردمندانه و دلسوزانه شان در دیدار با «مسئولان سازمان صدا و سیما‌‌» به تاریخ 1383/09/11 راجع به نحوه برگزاری و کیفیت برخی مسابقات و سرگرمی ها در آن سازمان چنین فرمودند:

«از جمله‌ سرگرمی ها، مسابقات است. مسابقات، خوب است؛ منتها باید مراقب بدآموزی های قولی و عملی در آن ها بود. گاهی در زبان، گاهی اصلاً در کیفیت رفتار، گاهی هم در خنده‌های بی خودی، سَبُکی دیده می شود؛ و البته گاهی اوقات هم این چیزها نیست. یکی از مسابقه‌ها، مسابقه‌ تلفنی است. شخصی تماس می گیرد و به‌خاطر هیچی، به او جایزه می دهند! یک روز من دیدم در یک برنامه‌ تلویزیونی پنج میلیون تومان به یک نفر جایزه دادند؛ برای این‌که به چند سؤال جواب داد! این سرگرمىِ خیلی جالبی نیست. پنج میلیون تومان، تقریباً حقوق دو، سه سال یک کارمند متوسط است. ممکن است بگویند این‌کار ترویج علم است. ترویج علم را از یک راهِ بهتر بکنید؛ این راه ضرر دارد. عده‌ای که این‌گونه مسابقات را نگاه می کنند، بی منطقی به ذهن‌شان می‌آید و از این بی منطقی سوءاستفاده می کنند. این کار منطقی ندارد که مثلاً بنده بدانم انجیل عربی است یا یونانی است یا لاتینی است؛ بعد بگویند حالا که شما دانستید، این پانصدهزار تومان یا فلان مبلغ مال شما! این کار معنی ندارد. بنابراین، مقوله‌ سرگرمی و تفریح، لزومش یک مسأله است؛ با برنامه‌ریزی بودن آن یک مسأله است؛ بامحتوا بودنش یک مسأله است؛ پرهیز از جهات منفی هم در آن یک مسأله است.»[1]

متاسفانه به رغم این بیانات صریح رهبر معظم انقلاب که در سال 1383 ایراد شده بود،صدا و سیما که اتفاقا رییس آن نیز منصوب از سوی شخصِ رهبر انقلاب است در سال 1397 یعنی چهارده سال بعد مسابقه ای افراطی تر و بی منطق تر به تعبیر رهبری در رسانه ملی به نمایش عموم گذاشت که ساختار آن پیشتر از دیدگاه رهبری ناپسند بر شمرده شده بود. مسابقه ای با جوایزی هنگفت تر از آن چه رهبری بدان تذکر داده بود و با سئوالاتی بی فایده تر آن هم با شعار «افزایش نرخ مطالعه و بالا بردن آگاهی و اطلاعات عمومی» در بین مخاطبان در شبکه سوم سیما با عنوان: «برنده باش!» که اکنون تولید و پخش می شود.

در این مسابقه گاهی برخی افراد تا مبلغ دویست میلیون تومان نیز به راحتی برنده می شوند و جالب آن که مسابقه ای که شعارِ«افزایش مطالعه و آگاهی» را یدک می کشد در برخی قسمت ها حالت «بنگاه خیریه» به خود می گیرد و هدف مجری هنر پیشه آن مانند فیلم های هندی یک دفعه حمایت از یک آدم ندار و فقیر می شود یا در یکی از برنامه های آن، شرکت کننده فقط آمده بود که خودروی خود را ارتقاء دهد و از اول هم میزان مشخصی از پول را مد نظر داشت و وقتی به آن دست یافت،طمع نکرد و از ادامه مسابقه سر باز زد.

ای کاش این بودجه ها درست و منطقی مدیریت می شد و در کنار ایجاد تفریح و سرگرمی برای مردم، این پول ها به دست افراد ارزشمند و اندیشمندی می رسید که کشور را رشد و از این نابسامانی های فرهنگی امروز نجات می دادند و با این نوع برنامه ها به سبک فیلم های هندی و بالیوودی که در آن افراد، ناباورانه و یک شبه از حضیض فقر به اوج ثروت می رسند به شعور مخاطب توهین نمی شد.

در مورد سر منشاء این مسابقه باید گفت که آن در اصل کپی برداری صِرف از مسابقه ای تلویزیونی در کشور انگلستان با عنوان«Who Wants to Be a Millionaire?» (چه کسی می خواهد میلیونر شود؟) می باشد که براي اولین بار در سال 1998 میلادی(سال 1376 شمسی) برگزار شد و بعد از آن نیز برخی کشورها از آن تقلید کردند.

2- مسابقه« عصر جدید»

رهبر معظم انقلاب بارها از کلیدواژه های «غرب زدگی» یا «تهاجم فرهنگی» در بیاناتشان استفاده نموده اند و الگو برداری محض در جامعه اسلامی از فرهنگ غربی را به خصوص در «سبک زندگی» مورد نکوهش و تقبیح شدید قرار داده اند. برای نمونه ایشان در در «اجلاس جهانی علما و بیداری اسلامی» به تاریخ 09/02/1392 فرمودند:

«نهضت های بیداری اسلامی باید تجربه‌ تلخ و دهشتناک تبعیت از غرب در «سیاست» و «اخلاق» و «رفتار» و« سبک زندگی»، مورد توجه دائم باشد. کشورهای مسلمان در بیش از یک قرن تبعیت از فرهنگ و سیاست دولت های مستکبر، به آفات مهلکی همچون وابستگی و ذلت سیاسی، فلاکت و فقر اقتصادی، سقوط فضیلت و اخلاق، عقب‌‌ماندگی خجلت‌‌آور علمی، دچار شدند؛ و این در حالی بود که امت اسلامی از سابقه‌‌ای افتخارانگیز در همه‌‌ این عرصه‌‌ها برخوردار بود. این سخن را نباید به معنی دشمنی با غرب دانست.»[2]

«عزیزان من! امروز تهاجم فرهنگی با استفاده از ابزارها و فناوری های جدید ارتباطی خیلی جدی است»[3] «در تهاجم نظامی شما طرفتان را می شناسید، دشمنتان را می بینید؛ اما در تهاجم معنوی، تهاجم فرهنگی، تهاجم نرم، شما دشمن را در مقابل چشمتان نمی بینید.»[4] «یک روز صحبت تعرض نظامی است، یک روز صحبت جنگ نرم است، یک روز صحبت تهاجم فرهنگی و ناتوی فرهنگی است. دشمن از راه های مختلفی وارد می شود؛ باید هشیار بود.»[5]«این تهاجم فرهنگی که بنده چند سال قبل گفتم، این شبیخون فرهنگی که انسان در بخش های مختلف علائم آن را مشاهده می کرد و امروز هم انسان آن را در بخش های مختلفی می بیند، به این نیت است؛ با این قصد است؛ انقلاب را از محتوای خود، از مضمون اسلامی و دینی خود، از روح انقلابی خود تهی کنند و جدا کنند.»[6]

با عنایت به رویکرد ها و دیدگاه های رهبر معظم انقلاب به بحث غرب زدگی و همچنین تهاجم فرهنگی و تاثیرات سوء آن ها بر سبک زندگی مردم، بسیار بسیار جای تعجب دارد که برنامه ریزان و مدیران تلویزیون در شبکه 3 مسابقه ای به نام «عصر جدید» همین امسال یعنی در سال 1397 با شعار «استعدادیابی در حوزه‌های ورزشی، سرگرمی و هنری» تولید نمودند که کپی برداری صرف و ناشیانه از مسابقاتی است که در آمریکا به شناسایی و کشف رقاص ها، خواننده ها و این گونه افراد می پردازد و جالب آن که این الگو برداری تمام و کمال است تا آن جا که دکور این مسابقه هم تقلیدی صرف است و در این زمینه حتی نخواسته اند کوچک ترین تفاوت یا خلاقیتی در آن ایجاد نمایند.

اصل این ایده نیز، مانند ایده قبلی از کشور انگلستان سرچشمه گرفته و الگو برداری شده است. مسابقه ای تلویزیونی به نام «Pop Idol » در سال 2001 میلادی (1379 شمسی) در انگلستان جهت استعداد یابی تولید شد.

این برنامه در فاصله اندکی و به سرعت، حق پخش خود را به برنامه دیگری به نام «American Idol » در آمریکا فروخت و در سال 2002 میلادی (1380 شمسی) در آن جا پا گرفت که هدف آن جست و جو و کشف استعداد های خوانندگی در آن کشور است.

چند سال بعد یعنی از سال 2006 میلادی(1384 شمسی) مسابقه دیگری در آمریکا با نام «America's Got Talent » تولید شد که جایزه آن یک میلیون دلار بود و استعداد های مختلف صحنه ای را ارزیابی و داوری می کرد و از این مسابقه هم در برخی کشورها از جمله به تازگی در کشور ما تقلید شد.

نکته تاسف بار این است که در هر دو مسابقه تقلید شده ایرانی و شاید بتوان به جرات گفت که در بیشتر مسابقات صدا و سیما در تیتراژ هیچگاه ما اسمی از «طراح سرگرمی» یا «کارشناس سرگرمی» نمی بینیم. آیا این فقدان طراح، به آن معنی نیست که یا فکر می کنیم «سرگرمی» مبحث مهمی نیست! یا تهیه کننده و یکی، دو دستیارش کاملا مطمئن هستند که اطلاعات زیادی از «صنعت سرگرمی» دارند؟

واقعیت این است که صنعت سرگرمی پرمخاطب ترین صنعت دنیاست که ویژگی منحصر به فردش در بین دیگر صنایع این است که می تواند کاملا زیرپوستی و غیرمستقیم به تمام عرصه ها وارد شود و برای «اقتصاد»، «فرهنگ»، «دین» و حتی «سیاست»تعیین تکلیف کند. تعداد لایه های هر سرگرمی و از سوی دیگر هوشمندی طراح برای چینش هدف در بین لایه ها، در این بین بسیار تاثیرگذار است. اما سوال مهم، چرا ما بلد نیستیم برای خود و دیگران با کمک این صنعت برنامه بریزیم؟ و سوال مهم تر، چرا اقرار به «بلد نبودن» نمی کنیم و به جای کپی کاری درباره این صنعت پرمخاطب کمی تحقیق و دانش افزایی نمی کنیم؟ آیا بخشی از «تهاجم فرهنگی» حاصل همان عقب ماندگی ما در استفاده از ابزاری به نام «سرگرمی» نیست؟ «صنعت سرگرمی» چیز بدی نیست!این صنعت مثل چاقویی تیز است که می تواندگاهی ابزار «یک قتل ناجوانمردانه» یا ابزار «یک جراحی نجات بخش» شود .

با رعایت این نکات که در ادامه اشاره می کنیم ، به قطع و یقین در صنعت سرگرمی موفق خواهیم شد تا آن جا که دشمنان ما اسم حرکت ما را علیه خود «تهاجم فرهنگی» بگذارند:

1- مبدا(داشته هایمان) و مقصد(خواسته هایمان) را با دقت بشناسیم.

2- از «تحقیق» و «مطالعه» در این صنعت نترسیم.

3- از جایگاه «عقل کل بودن» پایین بیاییم و مطالعات جهان را در این صنعت بی ارزش نکنیم.

4- هدایت امور را از مبدا تا مقصد به دست افراد مجرب و کاردان بسپاریم.

5- عجله را کنار بگذاریم و صبر و هزینه کرد کافی را برای رسیدن به مقصد داشته باشیم.

6- قبول کنیم که کپی برداری کورکورانه در این صنعت(بدون دانش بررسی لایه های سرگرمی)، ما را به هدف نمی رساند بلکه باعث می شود تا کمک کنیم ، بخشی از اهداف طراح اصلی آن محقق شود.

و در پایان باید گفت با توجه به راهکارهای مشخص و معلوم رهبر معظم انقلاب در خصوص نحوه و کیفیت مسابقات در کشور و از سوی دیگر عدم توجه و باور مدیران و برنامه ریزان سازمان صدا و سیما به این بیانات و همچنین هجوم مشکلات فراوان فرهنگیِ پیش روی کشور، بهتر است که سازمان معظم صدا و سیما در جایگاه رسانه ملی، بیش از پیش در تحقق آرمان های انقلاب اسلامی تلاش و همت وافری نماید و از غوطه ور شدن در کپی برداری های محض از مسابقاتی که حتی ساختار و شاکله آن مد نظر رهبر معظم انقلاب نیست و مشکلی از مردم را در این موقعیت اضطراری حل نمی کند، توجه لازم و شایسته را مبذول نماید و به اسم یا شعارهای دهان پُر کن و پُر طمطراقی همچون: «افزایش مطالعه»یا« استعداد یابی» و نظایر این ها وقت و عمر مردم شریف و فهیم ایران را این چنین هدر ندهد.

پی نوشت

[1] http://farsi.khamenei.ir/speech-content?id=3262

[2] http://farsi.khamenei.ir/speech-content?id=22405

[3] بیانات در دیدار روحانیون استان سمنان به تاریخ 17/08/1385

http://farsi.khamenei.ir/speech-content?id=8841

[4] بیانات در دیدار خانواده‌های شهدا و ایثارگران کردستان‌ به تاریخ 22/02/1388

http://farsi.khamenei.ir/speech-content?id=6742

[5] بیانات در اجتماع مردم اسفراین‌ به تاریخ 22/07/1391

http://farsi.khamenei.ir/speech-content?id=21208

[6] بیانات در دیدار جمعی از مردم آذربایجان‌ شرقی به تاریخ 28/11/1387

http://farsi.khamenei.ir/speech-content?id=5744