استقبال از فیلم «قسم» در قم

قضات دادگاه‌ها هنگام رسیدگی به پرونده‌های جرم و جنایت، نیاز به ادله و مدارکی دارند که بتوانند گناهکاری یا بی‌گناهی متهم را اثبات کنند.

 از نظر قانون هر چیزی نمی‌تواند دلیل و مدرک محکمه‌پسند محسوب شود؛ از میان دلایل و راه‌های اثبات جنایت، آخرین راه سوگند است و «قسامه» نوع خاصی از سوگند است که در قانون مجازات اسلامی آمده است.

فیلم قسم تنابنده که در سی و هفتمین جشنواره فیلم فجر حضور دارد، موضوع محوری آن مراسم قسامه است که برای اقامه قسامه، سوگند خوردن ۵۰ نفر از بستگان پدری ذکور مدعی وقوع قتل لازم است.

فیلم در یک اتوبوس بنز ۳۰۲ قدیمی پیش می‌رود که سرنشینانش هر یک داستان و قصه‌ای جداگانه دارند و بیشترشان نابازیگر هستند و گاهی این آشفتگی و همهمه بازیگران، بیننده را کمی سردرگم می‌کند و البته همین دیالوگ‌های روزمره این جمع فامیلی در یک فضای جدی و چالشی در مواقعی لبخند بر لب بیننده هم می‌نشاند و مخاطب از آن استقبال می‌کند.

جمعی که در اتوبوس روانه مشهد شده‌اند قرار است در دادگاه حاضر شوند و برای اینکه به گمانشان بر قاتل بودن شخصی اطمینان دارند، علیه او شهادت دهند و قسم بخورند که به نظر می‌رسد کارگردان در روشن نمودن اذهان بیننده نسبت به این مسئله فقهی کار آسانی را پیش رو نداشته و به سختی توانسته در بخش ابتدایی فیلم، این موضوع حقوقی را جا بیندازد.

بازی کم نقص بازیگران قسم

بازی مهناز افشار، سعید آقاخانی، حسن پورشیرازی و مهران احمدی با کمترین نقصی در خدمت این فیلم درام اجتماعی است.

محسن تنابنده تلاش کرده تا مسیر رسیدن این اتوبوس به مشهد را با نشان دادن نماهای زیبایی از طبیعت و آن چه در مسیر قرار دارد همچون قبرستان، شیوه‌ای از تصویربرداری که در سریال‌های پایتخت زیاد دیده‌ایم را تکرار کند که برخی از این دست صحنه‌ها ریتم فیلم را کند می‌کند.

فیلم قسم به برخی از معضلات اجتماعی جامعه امروز همچون اعتیاد، رشوه، روحیه خشونت طلبی، دروغ، طلاق و خیانت هم اشاره دارد

فیلم قسم در لابه لای داستان اصلی خود به برخی از معضلات اجتماعی جامعه امروز همچون اعتیاد، رشوه، روحیه خشونت طلبی، دروغ، طلاق و خیانت هم اشاره دارد و البته به سرعت از کنارش عبور می‌کند و در حد یک تلنگر است.

فیلمبرداری قسم که بیشتر زمانش در داخل فضای محدود اتوبوس است سخت به نظر می‌رسد اما بیننده، دیالوگ چهره‌های حاضر در اتوبوس را از زوایای مختلفی که خسته کننده نیست می‌بینید هر چند که برخی از سکانس‌ها از جمله نشان دادن متن پیامک‌های رد و بدل شده بین دختر و پسری که در اتوبوس به هم علاقمند هستند واضح نیست.

انحراف و سقوط اتوبوس و اتفاقات ناگواری که بعد از آن می‌افتد داستان را به اوج می‌رساند و مخاطب دقایقی با اضطرابی که بازیگران را دچار خود کرده، صحنه‌ها را دنبال می‌کند.

ریتم و داستان قسم تا حدودی خوب و قابل تحمل است

حسین رضایی فعال فرهنگی و رسانه‌ای قم در گفتگو با خبرنگار مهر در خصوص این فیلم می‌گوید: محور قَسَم بر قتل یک زن می‌چرخد که پیش برنده داستان سماجت خواهر مقتول در پیگیری پرونده و گرفتن حکم قصاص قاتل است و اقوام مقتول برای ادای قسم اتفاقی که ندیده‌اند با انگیزه‌های مختلف بر سوار یک اتوبوس راهی دادگاهی در حرم امام رضا(ع) می‌شوند.

وی افزود: کل ماجرا و اتفاقات داستان در این اتوبوس می‌گذرد و ناگهان در دقایق پایانی فیلم با یک تماس تلفنی مسیر داستان تغییر پیدا کرده و قاتل اصلی که معمای فیلم است در یک سانحه مجازات می‌شود.

این فعال رسانه‌ای قم با بیان اینکه ریتم و داستان قسم تا حدودی خوب و قابل تحمل است ادامه داد: اما وجود مفاهیمی چون دروغ، پرخاش، خشونت و خیانت و نشانه گذاری‌هایی چون اعتیاد، حرمت شکنی و فحاشی موجب شده که دومین ساخته محسن تنابنده در تداوم مسیر سینمای روشنفکری تصویری سیاه، تلخ و غلط را از خانواده ایرانی به نمایش بگذارد.

جهت اصلی فیلم قسم، ضد قصاص نیست

رضایی معتقد است، هر چند به نظر جهت اصلی فیلم قسم، ضد قصاص نیست ولی یأس و ناامیدی تم اصلی قصه تنابنده است.

اتفاق جدیدی در این فیلم را نمی‌بینیم و به نظر می‌رسد تنابنده در بازیگری موفق‌تر است تا در کارگردانی

علی کریمی یکی دیگر از فعالان رسانه‌ای استان قم نیز در گفتگو با خبرنگار مهر گفت: فیلم دوم محسن تنابنده، به اسم قسم فیلمی که تنها وجه تشابهش به فیلم اول تنابنده که گینس بود، بازیگری با نشانگان داون است؛ فیلم با صحنه معرفی نسبت‌های کلی بازیگر خیس با شخصی در یک اتاق شروع شد، اما سکانس بعد داخل یک اتوبوس و اس ام اس بازی یک پسر و دختر در همان اتوبوسی که در آن برقص برپا بود ولی همه سیاه پوشیده بودند، پر از پارادوکس بود.

وی با بیان اینکه حضور تعداد زیاد بازیگر خبر از یک فیلم پر دیالوگ می‌داد که همین هم بود افزود: تنابنده با تصاویر طبیعت بکر خیلی جاها بعد یک سری تشنج‌ها در فیلم فرصت به بیننده می‌داد که تجزیه تحلیل کند و موسیقی فیلم نیز کمک کرده بود که تصاویر دلچسب تر باشد.

کریمی ادامه داد: بازی مهناز افشار و سعید آقاخانی به شدت به فیلم کمک کرده بود و دیالوگ‌ها هم بی عیب و نقص بودند و مشخص بود که برای تمام مسائل دینی، فقهی و حقوقی تحقیق شده و اشتباه فاحشی در این زمینه در فیلم دیده نمی‌شود.

این عکاس قمی گفت: هر چند یک‌بار فیلم از ریتم می‌افتاد ولی با یک سری دیالوگ فیلم به فرازهای خود باز می‌گشت و به نظرم پایان فیلم می‌توانست بهتر از این باشد و در کل باید گفت این فیلم احتمالاً در چند بخش کاندیدا خواهد بود و تشویق تماشاگران در سینما تربیت قم در پایان این فیلم؛ رضایتمندی آنها از تماشای قسم را نشان می‌داد.

فیلم قسم تماشاگر را از لحاظ داستان و محتوا اغنا نکرد

حامد نگارش از فعالان رسانه‌ای قم نیز در گفتگو با خبرنگار مهر گفت: به نظرم فیلم قسم تماشاگر را از لحاظ داستان و محتوا اغنا نکرد.

وی گفت: احساس می‌شد آقای تنابنده داستانی را شتاب زده نوشته و هیچ پرداختی روی داستان به منظور گیرایی بیشتر مخاطبان انجام نداده است.

نگارش، فیلمنامه را ضعیف توصیف کرد و افزود: داستان یک سو و بی پروبال و بدون اتفاقات جذاب است و تماشاگر یک روند ثابت را در طول فیلم می‌بیند و فقط بازی خانم افشار حرفی برای گفتن داشت.

وی با بیان اینکه با توجه به تجربه‌های کم کارگردانی آقای تنابنده، این فیلم نمره قبولی می‌گیرد، افزود: در مجموع کار نو و اتفاق جدیدی در این فیلم را نمی‌بینیم و به نظر می‌رسد تنابنده در بازیگری موفق‌تر است تا در کارگردانی.