انتقال آب ۴ سد به زادگاه رئيس‌جمهور

به گزارش پایگاه 598، درست در شرايطي که جامعه محلي و رسانه‌ها درگير اعتراض به طرح انتقال آب شيرين‌شده درياي خزر به سمنان هستند، چهار سد روي رودخانه‌هاي مازندران ساخته خواهد شد که بين 20 تا 30 درصد حجم آب مخزن پشت اين سدها قرار است به سمنان منتقل شود و اين يعني در مازندران سدهايي با هدف تأمين بخشي از نيازهاي آبي سمنان ساخته مي‌شود. وزير نيرو كه با شعار اصلي مديريت مصرف روي كار آمد، در پاسخ به اين پرسش كه آيا اجراي پروژه انتقال آب براي سمنان به مفهوم تأمين بيشتر آب نيست و منافاتي با سياست مديريت مصرف ندارد، عنوان كرد: ساختن سد يك فرايند صفر و يك نيست و هيچ طرحي اجرا نمي‌شود، مگر اينكه پشتوانه كارشناسي داشته باشد. البته وزير نيرو پاسخ نداد كه پشتوانه كارشناسي و مطالعات اجتماعي، اقتصادي و پيوست فرهنگي پروژه‌هاي يادشده، در كجا به معرض ديد عموم گذاشته شده است.

افكار عمومي اين روزها به‌شدت درگير پروژه انتقال آب شيرين‌شده درياي خزر به سمنان است. نمايندگان شمال كشور در قبال اين طرح موضع گرفته‌اند و مردم و كارشناسان نيز بر تبعات منفي اجراي چنين طرحي تكيه دارند. اما درست در همين روزها، چهار سد در استان مازندران به روي رودخانه‌هاي آب شيرين اين استان احداث خواهد شد و بين 20 تا 30 درصد آب مخزن پشت اين سدها به استان سمنان منتقل خواهد شد. سد كسیليان با ظرفيت مخزن 120 ميليون متر مكعب به روي رودخانه تلار قائم‌شهر، سد فينسك با ظرفيت مخزن 11.8 ميليون متر مكعب به روي رودخانه سفيدرود، سد چاشم با ظرفيت 5.88 ميليون متر مكعب به روي رودخانه خطيركوه (كبير) و سد گلوگاه مازندران بر روي رودخانه نكارود با ظرفيت 113 ميليون متر مكعب ساخته خواهد شد. اگرچه شعار اصلي رضا اردكانيان، وزير نيرو در زمان روي‌كارآمدن بر مديريت مصرف متمركز بود، اما در عمل به نظر مي‌رسد هنوز هم اين وزارتخانه به دنبال پروژه‌هاي تأمين آب آن هم از جنس انتقال است. وزير نيرو در نشستي خبري كه به مناسبت پيروزي انقلاب اسلامي ديروز در محل وزارت نيرو برگزار شد، در پاسخ به خبرنگار «شرق» درباره سدسازي‌ به روي رودخانه‌هاي مازندران و انتقال بخشي از آب آن به سمنان با وجود شعار مديريت مصرف، عنوان كرد: بر وعده‌اي که هم به دولت و هم رئيس‌جمهور، مجمع نمايندگان استان‌هاي مختلف و مجلس (به عنوان دستگاه نظارتي است) دادم، باقي خواهم ماند. وعده من اين بوده است که هيچ طرحي اجرا نمي‌شود، مگر اينکه پشتوانه کار کارشناسي داشته باشد. او ادامه داد: در حد توان هم اجراي هيچ کاري منتفي نخواهد شد مگر اينکه از اين پشتوانه کارشناسي برخوردار نباشد. اين خاطرجمعي را داشته باشيد و به خوانندگان منتقل کنيد که وزير نيرو بر اين مسئله کاملا پايبند است. بايد از فضاي صفر و يکي خارج شويم. علم هيدرولوژي علمی کاربردي است. تا مدت‌ها مجادله بين کارشناسان اين بود که هيدرولوژي را به دليل عدم قطعيت‌هايي که در ذات مسئله آب است، علم به حساب بياوريم يا نه.

به گفته اردكانيان، موضوع سدسازي يك موضوع صفر و يکی نيست. بايد با توجه به شرايط اقليم و اقتضائات هر منطقه تصميم درست را گرفت. در استان گيلان، سالانه صدها ميلي‌متر (که معادل ميلياردها متر مکعب بارش است) را روانه دريا مي‌کنيم؛ به نحوي که مناطق وسيعي در روستاهاي اين استان وجود دارد كه ممکن است، مشکل آب شرب داشته باشند. او با اشاره به محدوديت كشت برنج در استان‌هاي غيرشمالي و سياست‌گذاري در راستاي غيراقتصادي‌شدن كشت برنج در ساير استان‌ها، بر تأمين زيرساخت‌هاي مورد نياز براي كشت برنج در استان‌هاي شمالي تأكيد كرد. به اعتقاد وزير نيرو، بحث سدسازي و سدنساختن، بحثی صفر و يکی نيست. سدسازي مي‌تواند در جا و زمان خود، کار موجه و لازمی باشد و مي‌تواند در زمان‌ها و مکان‌هايي يک کار غيرموجه باشد. گريزي از اين نداريم که پايبند به مباني اين کار و الزامات آن باشيم. او در پاسخ به سؤال ديگر «شرق» درباره مواضعش در قبال انتقال آب به سمنان تأكيد كرد: اينکه گفتم هيچ پروژه‌اي بدون نظر كارشناسي اجرا نمي‌شود و بالعکس، اشاره به بحث انتقال بود.

‌اسناد مطالعات منتشر شود
اگرچه وزير نيرو بر انجام كارها بر اساس مطالعات كارشناسي تأكيد دارد، اما هيچ آدرس مشخصي در اختيار كارشناسان قرار ندارد كه پيوست‌هاي مختلف پروژه‌هاي سدسازي روي رودخانه‌هاي مازندران را مشاهده كنند. عباسقلي جهاني، عضو سابق شوراي جهاني آب، در گفت‌وگو با «شرق» بيان مي‌كند: من مطالعات سدهاي در دست ساخت مازندران را نديده‌ام، ولي تا جايي كه اطلاع دارم، در آنجا سلسله سدهايي در دست مطالعه است. اهداف همه آنها تقريبا بر اساس مطالبي كه در قراردادها آمده است، تا جايي كه مي‌دانم، استفاده از منابع آب اين سدها در داخل خود حوضه آبريز است. او اضافه مي‌كند: مگر اينكه در فرايند اين مسائل و مشكلاتي كه بين مسئله انتقال آب از خزر به سمنان پيش آمده است، اهداف اين پروژه‌ها مقداري دستخوش تغيير شده باشد و براي جبران اين مسئله، به موضوع انتقال آب شيرين رودخانه‌ها روي آورده باشند. عضو سابق شوراي جهاني آب، همان‌طور كه بارها تأكيد كرده است، انتقال آب براي تأمين نيازهاي شرب و نه صنعت را آ‌خرين راهكار در مجموعه مديريت اين منبع حياتي مي‌داند.

او افزود: انتقال آب به‌طور صد درصد ردشده نيست، اما بعد از اينكه يك‌سري ملزومات را فراهم كرديم. وقتي آبي را براي شرب جابه‌جا مي‌كنيم، تا 80 درصد آن امکان بازچرخاني مجدد دارد. بازچرخاني آب حتي در كشورهاي پرآب نیز در دستور كار دولت‌ها قرار دارد. او تأكيد كرد: براي تصميم‌گيري درباره انتقال آب، بايد مطالعات لازم در زمينه اينكه حداكثر بهره‌برداري از منابع موجود انجام شده است و آيا اصول مديريت تقاضا را رعايت كرده‌ايم يا نه، در حوضه گيرنده انجام شود. اگر اين مطالعات نشان داد اقدامات لازم انجام شده است، بايد روش محاسبه نيازهاي حوضه پذيرنده آب بررسي شود، مبنی بر اینكه اين محاسبات به چه ترتيبي بوده‌اند. به گفته جهاني، ما در سمنان اين كارها را انجام نداده‌ايم. اگر اين كارها انجام شده است، خوب است كه اين مطالعات ارائه شود؛ اين مسئله‌ای سرّي نيست كه بگوييم براي تأمين آب شرب يك شهر نمي‌توان مدارك و مستندات مطالعات آن را ارائه داد.

او افزود: گروه مستقلي نیز تعيين شود تا مطالعات را بررسي كنند. اگر به اين نتيجه رسيدند كه مسير طي‌شده درست بوده است، بالاخره مردم را بدون آب شرب نمي‌توان گذاشت. با‌این‌حال معتقدم هنوز به اين پيش‌نيازها توجه نشده است و هنوز نحوه مطالعات براي گروه‌هاي كارشناسي مستقل مشخص نيست.

منبع: شرق