ذخایر کیک زرد ایران چقدر است؟

محموله‌ای که روز سه‌شنبه با حضور علی‌اکبر صالحی رئیس سازمان انرژی اتمی راهی اصفهان شد دومین محموله تولیدی این کارخانه است. ۲۰ فروردین ۱۳۹۷ نیز همزمان با روز ملی فناوری هسته‌ای ۱۰ تن کیک زرد تولیدی اردکان به کارخانه UCF اصفهان ارسال شد.

علی‌اکبر صالحی رئیس سازمان انرژی اتمی روز سه‌شنبه دهم بهمن ماه پیش از انتقال این ۳۰ تن در اظهاراتی گفت: بهره‌برداری صنعتی از کارخانه تولید کیک زرد اردکان با تقارن ایام دهه فجر شروع می‌شود. در چهار سال اخیر این کارخانه در حال تکمیل شدن بود و تست می‌شد و در دو سال اخیر در برهه‌ای که تست‌ها را انجام می‌دادیم توانستیم ۴۰ تن کیک زرد تولید کنیم که ۱۰ تن را ۲۰ فروردین ماه امسال (۱۳۹۷) به اصفهان منتقل کردیم و الان ۳۰ تن دیگر به اصفهان منتقل می‌شود.

وی افزود: این کارخانه ظرفیت پذیرای ۸۴ هزار تن سنگ معدنی اورانیوم را دارد. امروز این کارخانه به بهره‌برداری کامل صنعتی رسیده است و امیدوارم از امسال به بعد بتوانیم شاهد تولید مقدار قابل توجهی کیک زرد باشیم.
آنگونه که صالحی عنوان کرد بنای تاسیس این کارخانه از سال ۱۳۷۱ گذاشته شده ولی در سه چهار سال اخیر با سرمایه‌گذاری‌های انجام شده، کارخانه مذکور مجدد راه‌اندازی شده است.
کارخانه اردکان واقع در ۳۰ کیلومتری اردکان و ۱۸۰ کیلومتری شمال استان یزد قرار دارد که کیک زرد با غنای ۷ دهم درصد تولید می‌کند.

کیک زرد (U3O8) ماده اولیه اصلی مورد نیاز در چرخه سوخت هسته‌ای است که کنسانتره اورانیوم به دست آمده از کانسنگ معدنی آن است. در حقیقت کیک زرد یکی از معروف‌ترین محصولات میانی در چرخه سوخت است که علیرغم نامش، پودری تیره رنگ، متمایل به سبز بسیار تیره است و با توجه به اینکه به صورت طبیعی میزان اورانیوم در کانسنگ‌های آن از عیار نسبتاً پایینی برخوردار هستند، به جهت امکان پذیری مصرف آن در کارخانه‌های فرآوری اورانیوم (UCF) کانسنگ اورانیوم باید در ابتدا در کارخانه تولید کیک زرد، تغلیظ و پرعیار شود.

محصول کیک زرد در نهایت برای تولید گاز UF6 طبیعی که خوراک اولیه سایت‌های غنی‌سازی است، مورد استفاده قرار می‌گیرد. گاز UF6 ماده اولیه مجتمع‌های غنی‌سازی مثل نطنز است تا با استفاده از روش سانتریفیوژ گازی به غنای مورد نیاز برسد.

چرخه سوخت هسته‌ای شامل چند حلقه است که تامین مواد اولیه و تولید کیک زرد یکی از حلقه‌های اولیه و بنیادین آن به حساب می‌آید. معمولاً در دنیا کارخانه تولید کیک زرد در نزدیک معدن اورانیوم ساخته می‌شود و پس از استخراج سنگ معدن اورانیوم، این ماده معدنی که به طور طبیعی ناخالصی‌هایی داشته و عیار آن پایین است در کارخانه تغلیظ، به کیک زرد با غنای ۷ دهم درصد تبدیل می‌شود.

نخستین کارخانه تولید کیک زرد کشور تا سال‌های قبل در کارخانه گچین بندرعباس فعال بود که سنگ معدن حاصل از معدن گچین را به کیک زرد تبدیل می‌کرد، اما از ابتدای سال ۱۳۹۵ کارخانه بزرگتری به نام شهید «داریوش رضایی‌نژاد» از شهدای هسته‌ای در اردکان استان یزد به صورت آزمایشی راه‌اندازی شد که از کارخانه بندرعباس مجهزتر و مدرن‌تر است و می‌تواند سنگ معدن استخراجی از معدن ساغند یزد را با ظرفیت بالاتری به کیک زرد مورد نیاز در کارخانه UCF اصفهان تبدیل کند.

علی‌اکبر صالحی رئیس سازمان انرژی اتمی روز سه‌شنبه دهم بهمن ماه ۱۳۹۷ درباره کارخانه تولید کیک زرد در گچین بندرعباس گفت: معادنی که در گچین بود حدود ۱۲۰ تن را تمام کردیم و الان معدن گچین بسته شده و الان از معادنی که در استان یزد است ساغند یک و دو استفاده می‌کنیم و معادن دیگری هم هست که بعداً اعلام می‌کنیم.
معاون رئیس جمهور خاطرنشان کرد: در مجموع استان یزد عمده تولید کننده مواد اولیه (کیک زرد) را برعهده دارد و استان دیگری که در این حد غنی از ذخایر اورانیوم باشد نداریم.

وی با ذکر این نکته که کشورمان از لحاظ اورانیوم غنی نیست، ولی فقیر هم نیست گفت: الحمدالله با اکتشافات هوایی که انجام دادیم، توانستیم مقدار قابل توجهی اورانیوم کشف کنیم. اکتشاف هوایی را از سال ۱۳۸۹ آغاز و حدود ۸۰ درصد از سرزمین ایران را اکتشاف هوایی کردیم. ۲۲۵ هزار کیلومتر مربع را اکتشافات زمینی انجام می‌دهیم و حدود ۳۵۰ هزار حفاری‌هایی را انجام دادیم و این آمادگی را داریم در یک چشم انداز پنج شش سال آینده بتوانیم تولید خود را به بالای ۳۰۰ تن در سال برسانیم.

لازم به ذکر است خلوص اورانیوم حاصل از معدن ساغند یزد در حدود ۳۰۰ تا ۴۰۰ گرم در تن است که به عنوان یک سنگ معدن با عیاری متوسط در کشور به حساب می‌آید، اما با توجه به سطح برنامه غنی‌سازی صنعتی کشور لازم بوده که ذخایر راهبردی کیک زرد با خریدهای خارجی افزایش یابد. در همین خصوص قبل از انقلاب حدود ۵۰۰ تن کیک زرد از آفریقای جنوبی خریداری شد و علیرغم تلاش‌های انجام شده در سال‌های بعد از آن به خاطر تحریم‌های مختلف هیچ تولید کننده خارجی حاضر به فروش کیک زرد به ایران نشد. بعد از توافق ایران با گروه ۱+۵، جمهوری اسلامی ایران در ۱۰ دی ماه ۱۳۹۴ حدود ۱۱ تن اورانیوم غنی‌شده زیر ۵ درصد خود را با ۱۹۷ تن کیک زرد روسیه معاوضه کرد و پیش از آن هم در هفتم دی ماه محموله ۶۰ تنی کیک زرد از قزاقستان با همکاری نروژ وارد کشور شد.

بعد از اجرای برجام ۱۴۹ تن کیک زرد از روسیه خریداری و این محموله ۱۴۹ تنی در چهار مرحله از هفتم تا ۱۹ بهمن ماه ۱۳۹۵ در فرودگاه شهید بهشتی اصفهان به ایران تحویل داده و به مجتمع UCF اصفهان منتقل شد.
علاوه بر کیک زردهای خریداری شده، در ۲۰ فروردین ۱۳۹۷ نیز همزمان با روز ملی فناوری هسته‌ای ۱۰ تن کیک زرد تولیدی اردکان به کارخانه UCF اصفهان ارسال و دومین محموله هم روز سه‌شنبه دهم بهمن ماه به اصفهان ارسال شد.
در همین خصوص «بهروز کمالوندی» سخنگوی سازمان انرژی اتمی عنوان کرد که با توجه به کیک زرد تولیدی در داخل کشور و محصولات خریداری شده از خارج در حال حاضر علاوه بر ۴۰۰ تن ذخیره استراتژیک گاز UF6 طبیعی، کشورمان حدود ۵۰۰ تن کیک زرد نیز در اختیار دارد.

گفتنی است ذخایر گاز UF6 و کیک زرد که جمعاً در حدود ۹۰۰ تن می‌شود، به لحاظ میزان اورانیوم تفاوتی جزیی دارند. گاز UF6 به صورت گاز و کیک زرد به صورت جامد هستند و نکته مهم این است که گاز هگزافلوراید اورانیوم یک مرحله به غنی‌سازی نزدیک‌تر است.

علی‌اکبر صالحی پیش از این در خصوص ارزش کیک زرد گفته بود: «اگر کیک زرد نداشته باشیم مثل این است که بهترین خودرو را داشته باشیم، ولی بنزین نداشته باشیم.»

رئیس سازمان انرژی اتمی ایران همچنین هفتم اسفند ماه ۱۳۹۵ در گفت‌وگویی با خبرگزاری ایسنا از درخواست دیگر ایران برای خرید کیک زرد از قزاقستان به میزان ۹۵۰ تن و انعقاد قرارداد با این کشور خبر داد (+) که البته این توافق در پی کارشکنی انگلیس هنوز عملی نشده است، ولی آنگونه که «بهروز کمالوندی» سخنگوی سازمان انرژی اتمی گفت «این درخواست ایران هنوز روی میز قرار دارد و جزو برنامه‌های در دستور کار ایران است.»
 

منبع: فارس