به گزارش سرویس سیاسی پایگاه 598، شاید بتوان علی اکبر ولایتی را یکی از زیرکترین دیپلماتهای تاریخ معاصر ایران
نامید، او ثابت کرده که میتواند اطرافیانش را همچون مهرههای شطرنج به بازی بگیرد و
از هر موقعیتی به نفع خود استفاده کند.
با اینحال برخیها معتقدند ولایتی در عرصه دیپلماسی نه تنها موفق نبوده بلکه
بخاطر بیثباتی فکری، همیشه جمهوری اسلامی را در تنگناهای پرهزینه گرفتار کرده است،
چه در قطعنامه 598 که امام خمینی آنرا "جام زهر" عنوان کرد و چه در ماجرای برجام که طی چند سال گذشته موتور
پیشرفت کشور را متوقف نموده است.
ولایتی در انتخابات سال 92 علیرغم قرار و مدارهایی که با اصولگراها داشت از عرصه انتخابات
کنار نرفت، او در مناظرات تلویزیونی با اتهام زنی به سعید جلیلی موقعیت وی را تضعیف
کرد و حسن روحانی در کمال آرامش رئیس جمهور شد.
ولایتی معتقد بود جلیلی باید دربرابر غربیها کوتاه میآمد و با کاهش تعداد سانتریفیوژها
موافقت میکرد، او مدعی بود کوتاه آمدن در زمینه هستهای میتواند به رفع تحریمهای
بینالمللی بیانجامد.
ولایتی در مناظرات تلویزیونی جلیلی را مسبب مشکلات کشور خواند و خطاب به او گفت: غربیها
پذیرفته بودند که سانتریفیوژ کار کند فقط تعدادش محدود شود. هم غنیسازی داشته باشیم
و هم مشکلات بینالمللی پیدا نکنیم؛ پیشنهادهایی که در آخرین گفتگوهای هستهای مطرح
شد نیز همین را نشان می دهد؛ پیشنهادهایی در باره توقف و کاهش برخی فعالیتها مطرح
شد و به جای آن چند تا از تحریم ها برداشته شود اما اتقاق نیفتاد.
در ایام انتخابات این بحث مطرح بود که ولایتی برای حمایت از روحانی وارد انتخابات شده
است، در همین زمینه "احمد شریف" رئیس کمیته اطلاع رسانی خانه احزاب گفته
بود: «مواضع ولایتی بیشتر به روحانی نزدیک بود تا به اصولگرایان. به هر صورت کنار نرفتن
ولایتی از صحنه رقابت انتخابات ریاست جمهوری سال 92 عامل بسیار مهمی در پیروزی روحانی
به شمار میرود.»
از طرفی (به گفته مرتضی الویری) ولایتی در ایام انتخابات صراحتا به حمایت از روحانی
اذعان میکند و میگوید: «اگر بنده قرار است به سود یکی از کاندیداهای انتخاباتی کناره
گیری کنم به سود آقای جلیلی نخواهد بود و بلکه به سود آقای روحانی کناره گیری خواهم
کرد!»
با روی کار آمدن دولت یازدهم و طرح "مذاکره با کشورهای غربی" ولایتی به جمع طرفداران مذاکره
پیوست و به یکی از مهرههای مهم در پیشبرد برجام مبدل شد تا جاییکه محمدجواد ظریف ضمن
تشکر از خدمات وی میگوید: « من معمولا راجع به افراد نظر نمی دهم اما نقش ایشان (ولایتی)
طی مذاکرات بسیار مفید و موثر بود»
حمایت بیقیدوشرط ولایتی از توافق برجام گاها او را مجبور میکرد تا برای توجیه ضعفهای
این توافقنامه استدلالهای عجیب و غریبی را مطرح نماید، ولایتی (در آبان95 ) مذاکرات
هستهای را عاملی برای دور کردن سایه جنگ از سر کشور عنوان میکند و مدعی میشود:
«اگر مذاکره بین ایران و طرفهای غربی انجام نمیشد گزینه بعدی "جنگ" بود»
حال آنکه این اظهارنظر با بیانات رهبری در تضاد کامل قرار دارد.
مقام معظم رهبری در یکی از سخنرانیهای خود (دیدار با مردم آذربایجان شرقی) فرمودند: «عدهای میگويند اگر برجام نبود، حتماً جنگ میشد؛ دروغ محض! چرا میگویند جنگ؟ برای اینکه ذهن ما برود به جنگ [اما] جنگ واقعی چیز دیگر است؛ جنگ واقعی جنگ اقتصادی است، جنگ واقعی تحریم است، جنگ واقعی گرفتن عرصههای کار و فعالیت و فناوری در داخل کشور است؛ این جنگ واقعی است».
اختلاف دیدگاه ولایتی با مقام معظم رهبری فقط محدود به این یک مورد نمیشود، او در چندسال گذشته نظراتی را مطرح کرده که با مانیفست فکری رهبری هیچ تناسبی نداشته است، گذشته از آن؛ مواضع علیاکبر ولایتی حتی با سخنان خودش هم در تضاد است.
ولایتی روز گذشته (علیرغم
مواضع پیشین خود) در سخنانی پرخاشگرایانه به نقد برجام پرداخته و گفته است: در
ماجرای برجام مشخص است که مجلس کار خود را به خوبی انجام نداده است، آیا مجلس باید
چنین چیزی که این میزان مهم است را در عرض 20 دقیقه تصویب کند؟
وی ادامه میدهد: برخی می گویند که برجام در کمیسیون های مجلس به اندازه کافی بررسی
شده بود، اگر درست بررسی شده بود که ما این مصائب را امروز نداشتیم؛ این نشان
میدهد مجلس هم کار خود را درست انجام نداد.
ولایتی که تا پیش از این در جزییات توافق برجام دخیل بود و محمدجواد ظریف از او
بخاطر مشورتهای سازندهاش تقدیر کرده بود میگوید: یک اشکال جدی در برجام "نداشتن
متن فارسی" بود که احساس حقارت به انسان دست میداد. حتی عهدنامه های گلستان
و ترکمانچای هم با آن متن ذلت بار نسخه فارسی داشتند اما درباره برجام اینهم انجام
نشد.
عضو هیات عالی نظارت بر برجام علیرغم اینکه در سالهای گذشته و به طور خاص در
انتخابات سال 92 مذاکره با غرب را راهکاری برای رفع تحریم ها عنوان کرده بود، به
تازگی تغییر موضع داده و ادعا میکند: آمریکاییها و غربیها هدفشان از برجام این
بود ایران مقتدر نباشد، در واقع برجام یک دکمه بود که کت و شلوار و اصل قضیه منطقه
میشد تا ما در منطقه نباشیم.
وحید عزیزی