سابقه سوال از رئيس جمهور
سابقه سوال از رئيس جمهور به مجلس هفتم باز مي گردد اما در آن دوره محمود احمدي نژاد توانست دو بار از مرز سوال از رئيس جمهور به سلامت عبور كند. اگر در مجلس هفتم اکبر اعلمی و اسماعیل جبارزاده نمایندگان فراكسيون اقليت در پی تدوین طرح سوال از رئیسجمهور بودند اما تقدير در مجلس هشتم به گونه اي ديگر رقم خورد و علي مطهري نماينده اي كه از سوي حاميان رئيس جمهور در ليست اصولگرايان قرار گرفته بود اين بار محور پيگيري سوال از رئيس جمهور شده است.
مطهري در شهریورماه 87 براي اولين بار به علت اعلام دوستی مشایی با ملت اسرائیل و حمایت احمدی نژاد از سخنان معاونش، دست بهکار تهیه طرح سوال از رئیس جمهور شد.
سال 88 یعنی زمانی که احمدینژاد علیرغم نظر مخالف رهبری، مشایی را به عنوان معاون اول خود منصوب کرد و با وجود انتشار پیام مقام معظم رهبری، از اجرای آن ممانعت کرد، بار دیگر مطهری طرح سوال از رئیس جمهور را کلید زد.
موضعگیری شخص رئیسجمهور مبنی بر در راس امور نبودن مجلس، باز هم علی مطهری را در سال 89 بر آن داشت تا بار دیگر طرح سوال از رئيس جمهور را در دستور كار خود قرار دهد. اما تيرماه سال 90 تحويل نامه سؤال از رئیس جمهور با امضای صد تن از نمایندگان واپسين تلاش علي مطهري براي طرح سوال از رئيس جمهور بود كه بنا به گفته اعضاي هئيت رئيسه با پس گرفتن امضا از سوي برخي از نمايندگان اين بار نيز احمدي نژاد از طرح سوال نمايندگان جست.
اما اين بار ماجراي طرح سوال از رئيس جمهور نوعي ديگر رقم خورد علي مطهري كه پيگير ترين نماينده براي كشانده رئيس جمهور به مجلس بود در واكنش به عدم اعلام وصول سوال از رئيس جمهور از سوي هيئت رئيسه مجلس از نمايندگي استعفا كرد.
وي با اعلام اين خبر در جمع خبرنگاران گفت كه با افزوده شدن دو سه امضاي جديد به جمع امضاهاي طرح سوال از رييسجمهور، امكان به جريان افتادن سوال به وجود آمده است ولي گويا برخي از اعضاي هيات رييسه بنا ندارند طرح سوال از رييسجمهور عملي شود. نماينده مردم تهران گفت: به گفته هيات رييسه مجلس تعداد امضاهاي طرح سوال از رييسجمهور به 69 امضا كاهش يافته است، ولي ظاهرا تعداد امضاها به حدنصاب رسيده است.
وي مدعي شد: برخي مسوولان در حال پس گرفتن امضاها هستند؛ به نحوي كه حتي اگر پنج امضاي جديد نيز به جمع تعداد امضاهاي طرح سوال از رييسجمهور افزوده شود، همچنان به تلاش خود براي پس گرفتن امضاهاي بيشتر ادامه خواهند داد.
در آن برهه نماينده مردم شهرضا در مجلس نيز در اخطاري به رييس مجلس خواستار شد، اسامي نمايندگاني كه امضاي خود را از طرح سوال از رييسجمهور پس گرفتند، به صورت خصوصي به نمايندگان امضاءكننده اين طرح اعلام شود كه لاريجاني در پاسخ به وي گفت: نامه پس گيرندگان امضاي طرح سوال از رييسجمهور نزد هيات رييسه است و ميتوانيد با حضور در هيات رييسه آن را مشاهده كنيد.
عوض حيدرپور با استناد به اصل 88 قانون اساسي خطاب به لاريجاني گفت: نمايندگان حق طرح سوال دارند، 100 نفر طرح سوال از رييسجمهور را امضا كردند و نمايندگاني كه امضاي خود را پس گرفتند و سندش موجود است، 14 نفر بودند.
وي افزود: دو نفر از اعضاي هيات رييسه سوال از رييسجمهور را منتفي اعلام كردند، با پيگيريهاي بعدي متوجه شديم هنوز تعداد امضاها بيش از 74 امضاست و ميتوان آن را به جريان انداخت.
اما در نهايت 31 رای موافق در مقابل 167 رای ممتنع و مخالف به استعفاي علي مطهري ورق را به نفع نمايندگان سوال كننده از رئيس جمهور تغيير داد و فرايند عملياتي شدن اين طرح در صحن علني مجلس شدت پيدا كرد.
سرانجام طرح سوال
پس از كش و قوس هاي فراوان سرانجام طرح سؤال از رئیس جمهور پس از این که با 100 امضا در روز 5 تیرماه به هیئت رئیسه ارسال شده بود در نهايت 18 بهمن ماه از سوی هیئت رئیسه مجلس اعلام وصول شد. مطابق اعلام مجلس در هفته آينده رئیس جمهور بايد برای پاسخگویی به 10 سؤالی که نمایندگان از وی دارند در مجلس حاضر شود. زيرا مطابق ماده 196 آئین نامه داخلی مجلس، براساس اصل 88 قانون اساسی در صورتی که یک چهارم کل نمایندگان مجلس بخواهند درباره یکی از وظایف رئیس جمهور سوال کنند، باید سوال خود را به طور صریح، روشن و مختصر همگی امضا و به رئیس مجلس تسلیم کنند.
نقطه قوت يا ضعف نظام
طرح سؤال از رئیس جمهور برای اولین بار از عمر انقلاب اسلامي انجام می شود. تحليل ها و نگاه هاي متفاوتي به آن مي شود برخي از زاويه نگاه خود طرح سوال از رئيس جمهور را در شرايط حاضر به مصلحت نمي دانند و اين اقدام را عاملي براي ضعف نظام مي دانند اما از سوی دیگر برخي معتقدند كه در این برهه از زمان که هجمه های دشمن زیاد است، سؤال از رئيس جمهور مي تواند تبديل به نقطه قوتي برای کشور محسوب شود، زيرا که دشمن پی خواهد برد که در ایران اسلامی همه چیز سر جای خودش است و قوای سه گانه کشور وظایف خودشان را به صورت مستقل انجام می دهند و اساسا طرح سؤال نشان می دهد که تأکید مقام معظم رهبری مبنی بر این که قانون حرف آخر را می زند، در کشور ما یک شعار نیست، بلکه به آن عمل می شود.
زمان اعلام سوال |
نمایندگان پیگیر |
محور سوالات |
تعداد امضاها |
اردیبهشت ۸۶ |
اکبراعلمی نماینده تبریز در مجلس هفتم (اصلاحطلب) |
شکاف درآمدی بین فقیر و غنی، خودمحوری و خودشیفتگی از یک سو، غلبه احساس بر عقل و منطق از سویی دیگر و خارج شدن شیرازه امور اقتصادی، رهاشدگی و تورم فزاینده، اتخاذ تصمیمات و سیاست های پولی و مالی مغایر با قانون برنامه چهارم توسعه و گران شدن مسکن، اتخاذ دیپلماسی تنش زا و …. |
حدود ۵۰ امضا |
بهمن ۸۶ حین دفاع رئیسجمهور از لایحه بودجه ۸۷ |
اسماعیل جبارزاده نماینده تبریز در مجلس هفتم (اصلاح طلب) |
مجلس به دولت اجازه 8/3 میلیارد دلار واردات بنزین داده پس با چه مجوزی 5/6 میلیارد دلار واردات بنزین صورت گرفته است؟ چرا یارانه محصولات پتروشیمی هنوز حذف نشده است؟ |
این سوال شفاهی همزمان با حضور احمدینژاد در صحن پرسیده شد |
شهریور ۸۷ |
علی مطهری نماینده تهران (اصولگرا) |
اعتراض به سخنان رحیم مشایی مبنی بر اعلام دوستی با ملت اسرائیل و تایید مواضع وی از سوی رئیسجمهور |
۷۴ امضا |
شهریور ۸۸ |
علی مطهری نماینده تهران(اصولگرا) |
عدم عزل مشایی از معاون اولی دولت علیرغم اعلام مخالفت رهبری معظم انقلاب با این انتصاب |
اجرای با تاخیر فرمان رهبری، مانع از جمع آوری امضاهای لازم شد. |
آذر ۸۸ |
علیاکبر اولیاء و محمدرضا خباز نمایندگان یزد و کاشمر(اصلاح طلب) |
تاخیر در ارائه گزارش عملکرد از برنامه چهارم، عدم ارائه گزارش از اجرای سیاستهای کلی اصل ۴۴ |
نامشخص |
بهمن ۸۸ |
محمدمهدی شهریاری نماینده بجنورد(اصلاح طلب) |
تغییر رنگ پرچم در نشست خبری رئیس جمهور که نقض آشکار یکی از اصول قانون اساسی است |
پیگیری نشد |
فروردین ۸۹ |
غلامرضا مصباحی مقدم نماینده تهران(اصولگرا) |
علت متوقف کردن اجرای قانون هدفمند کردن یارانهها |
پس از رایزنیهای دولت و مجلس و اجرای این قانون، منتفی شد |
مرداد ۸۹ |
علی مطهری، حمیدرضا فولادگر و موسیالرضا ثروتی (اصولگرا) |
تردید دولت در نحوه اجرای طرح عفاف و حجاب، عدم اجرای صحیح اصل ۴۴ و پرداخت سهام عدالت، تخطئه جایگاه مجلس که به فرموده امام در راس امور است |
حدود ۷۰ امضا |
اسفند ۸۹ |
علی مطهری، مصطفی کواکبیان، موسیالرضا ثروتی و… |
اعلام ۵۰ تخلف قانونی دولت در هشت محور |
نامهای با ۱۲ امضا به هیات رئیسه تقدیم و سپس به کمیسیون اصل نود ارجاع شد |
فروردین ۹۰ |
حسن غفوریفرد نماینده تهران(اصولگرا) |
تشکیل نشدن وزارت ورزش و اجرای مصوبات مجلس |
پیگیری نشد |
اردیبهشت ۹۰ |
محمد جواد ابطحی نماینده خمینیشهر(اصولگرا) |
عزل وزیر اطلاعات و بیتوجهی به فرمان ولی فقیه در ابقای مصلحی |
۵۲ امضا |
خرداد ۹۰ |
علی مطهری نماینده تهران(اصولگرا) |
عدم پاسخگویی رئیس جمهور در مورد مقاومت 11 روزه خود در مقابل حکم حکومتی ابقای وزیر اطلاعات، بی توجهی به انتقادات علما و مراجع، عدم اجرای قوانین مصوب مجلس و اصرار غیرقانونی بر برداشت شخصی دولت از قانون، عدم اعلام برائت از لیبرالیسم فرهنگی و ترویج مکتب ایرانی و…. |
۹۰ امضا |