امام خامنه ای: ائمه جمعه مسئولان انقلاب در سرتاسر کشور هستند. 6/3/69
انقلاب اسلامی ایران نقشه های پیچیده و بلندمدت نظام سلطه را نقش برآب کرد و خباثت ها و تلاش های طاغوتها را در قرن های متمادی بی ثمر گذاشت.
در موضوع عوامل انقلابات معاصر و بهخصوص انقلاب اسلامی ایران مطالب زیادی بیان یا نوشته شده است ، اما مهمترین عامل این حادثه عظیم را میتوان هدایتهای پیامبر گونه و الهی امام راحل بیان کرد.
یکی از این هدایتها و راهبردهای امام خمینی(ره) و به تبع خلف صالح ایشان، جلوگیری از فروکش کردن شعلههای انقلاب در بین مؤمنان و صالحان و حفظ روحیه و رویکرد و جهت گیری انقلابی در بین دلبستگان به انقلاب اسلامی بوده است.
برای تحقق این امر، اقدامات فراوانی از سوی امام راحل در دوران نهضت و انقلاب انجام شد، که بعد از تربیت انسانهای انقلابی؛پیش بینی، ایجاد و ارتقای جایگاهها و نهادهای انقلابی از جمله مهمترین آنها است. که رهبر فرزانه انقلاب هم همین مسیر نورانی را ادامه دادند.
از یک منظر مهمترین این جایگاهها، جایگاه امامت جمعه می باشد و تعبیر «مسئولان انقلاب» از سوی حضرتامام خامنهای برای ائمه جمعه، به صورت واضح نقش بی بدیل این بزرگواران را در حفظ و پیشبرد انقلاب اسلامی مشخص میسازد. این به معنای آن است که متولی و مسئول رسالت سنگین حرکت انقلابی مردم با ائمه جمعه است و در مهندسی ساختار سیاسی در کنار نهاد های جمهوریتی و غیر آن، برای انقلاب در سطح کشور این نهاد پیش بینی شده است.
فقاهت و امارت دوعنصر و شرط لازم برای صدق عنوان امامت جمعه
حال باید دید این جایگاه واجد چه ویژگی هایی است(یا باید باشد) که شایسته ی تفویض این رسالت بزرگ شده است، با نگاهی مجموعی به معارف و متون دینی و روایی و همچنین بیانات امام راحل و رهبر عزیز انقلاب، عمدتاً دو عنصر مهم در این رابطه، مورد توجه واقع شده است که برای بیان این مطلب، اذهان را متوجه روایتی از نبی مکرم اسلام صلی الله علیه و آله و سلم میکنیم:
دو گروه از امّت من هستند که اگر آنها درست و اصلاح شوند امّت نیز اصلاح می شود و اگر آنها فاسد شدند امّت هم به سمت فساد کشیدهمی شود. عرض شد: اى رسول خدا! آن دو گروه کدامند؟ فرمودند: فقیهان و زمام داران.
پس از انقلاب و استقرار نظام مقدس اسلامی، مسئولیتهایی در ساختار حکومت به وجود آمد که واجد هر دو عنوان مذکور در روایت نبوی هستند. امّا بدون تردید مصداق اتمّ تجمیع این دو عنصر مهم، یعنی فقاهت (فهم عمیق از دین) و امارت (کارگزاری و فرمانروایی) در ساختار سیاسی کشورما، ائمه جمعه هستند.
فقاهت (از منظر فلسفه سیاسی ، که ناظر به فضیلت هاست)
حال باید دید که واقع امر چیست؟یعنیاینکه در حال حاضر اهمیت عنوان فقاهت، به چه میزانی در این جایگاه لحاظ میشود؟ اجمالاً باید گفت که «امام جمعه» باید دارای نِصابی خاص از فقاهت باشد یعنیواجد جوهره فقاهت باشد. این عنصر جزو حداقل های امامت جمعه هست.
زیرا مهمترین و اصلی ترین نماینده حوزه( به عنوان تنها دستگاه و نهاد متولی امر دین)در ساختار حکومت اسلامی، ائمه جمعههستند و عملکرد این افراد در این جایگاه، میتواند کارآمدی روحانیت را در اداره امر دین و دنیا اثبات کند یا خدای ناکرده، در نقطه ی مقابل موجب ایجاد سوءظن عمومی نسبت به این کار آمدی شود.
تردیدی نیست تا قبل از انقلاب اسلامی در هیچ زمانی روحانیت، مکنت و قدرت سیاسی موجود را نداشته است و هم اکنون ، این موضوع به صورت جدی در محک هوش جمعی و توجه عمومی جامعه ی اسلامی و حتی بشری قرار گرفته و به معیاری برای ارزیابی جهانی توانمندی دین در اداره جوامع تبدیل شده است و شاید همین موضوع، علّت اصلی حساسیت ها و دغدغه های رهبر فرزانه انقلاب نسبت به این مسئله باشد.
امام جمعه یا پیش نماز جمعه؟
امام جمعه باید دین شناس باشد و یا در این مسیر و جهت حرکت کند ، نه اینکه پرداختن به دیگر وظایف او را از این کار باز بدارد و تبدیل به مسئولی غیر حوزوی کند. بنابر آنچه از اسلام و بیان ولایت فهمیده می شود، امام جمعه باید خود بفهمد و خود تحلیل کند و بیان خطبههای نماز جمعه ناظر به "فهم دینی"باشد.
وجود انحرافات عدیده فرهنگی در بخشهای گوناگون به خصوص در حوزه عقاید، ضعف های موجود در حوزه های علمیه ی شهرستان ها ، ضعف دانشگاهها در موضوع علوم انسانی و عدم اغناء نخبگان و تشنگان معارف اسلامی در نقاط مختلف کشور، حاصل نبود این نگاه فقهی در بین تعدادی از ائمه جمعه است.چه بسا اگر گزینش ائمه جمعه با این معیار صورت بپذیرد و عنصر فقاهت یکی از شروط اصلی برای ورود معممین در این جایگاه باشد، درصد بالایی از نشاط ها ، توانها و اراده ها، به حرکت عظیم انقلاب اسلامی پیوند بخورد، در طرف مقابل اگر غیر ازاین اتفاق افتاد، یعنی امام جمعه فقیه نبود یا اینکه دارای تحلیل بر مبنای فقه نبود باید به جای امام جمعه، این عزیزان را "پیشنماز ان روز جمعه" نامید!
امارت (از منظر اندیشه سیاسی که ناظر به مقوله ی قدرت است )
مقدمترین بحث درباره هر قدرتی در جامعه مشروعیت است و مشروعیت منصب امامت جمعه از ولایت می باشد.
اصل جایگاه، تعیین فرد و شئوناتی که این منصب واجد آن است، مانند دیگر مناصب حکومت اسلامی، از وظایف امام معصوم در صورت حضور، در زمان ما امام عادل منصوب است.
در مواردی مانند موضوع امامت جمعه به دلیل گستردگی کار، این تعیین فرد و شئونات، وظیفه «مَنْ نَصَبهُ لذلک» (کسی که امام برای این کار گمارده باشد.) است، یعنی شورای سیاست گذاری ائمه جمعه که متکفل این موضوع شده است به دلیل نصب از طرف ولی فقیه باید در تعیین فرد و سیاست های خود در همان جهت ولایت حرکت کند و در این صورت است که شایستگی دوام بقاء این مشروعیت را پیدا میکند.
امام راحل در تعبیر مهمی حکومت را شعبه ای از ولایت مطلقه رسول الله بیان میفرمایند و امام خامنه ای در تعبیری لطیف میفرمایند: ولایت یعنی همان حکومت و این به آن معناست که امامت جمعه بالاترین نمود حکومت و ولایت در ساختار سیاسی نظام اسلامی است.
در توضیح این مطلب لازم است به یک نکته اشاره شود ؛ با وجود ورود و نصب مستقیم ولایت در برخی ساختارها و عینیت پیدا کردن اراده ولایت در آنها( که از آن به عنوان دستگاه ولایت تعبیر می شود)، رهبر معظم انقلاب، امامان جمعه را «مسئولان انقلاب» می نامند، یعنی معظم له، وظیفه ای شبیه به آنچه ولی امر مسلمین در سطح امت اسلامی و بالاتر از آن در مقیاس بشری دارد، را برای امام جمعه در محل خدمتش و در شعاعی محدود تر قائل هستند!
شدت ارتباط بین جایگاه امامت جمعه و ولایت در جامعه باید موجب حساسیت دلسوزان اسلام نسبت به این شبکه عظیم در کشور شود و آنچه مشخص است عدم اهتمام شورای سیاست گذاری در سالهای گذشته نسبت به شئونات این جایگاه حکومتی می باشد.
شورای سیاست گذاری
شورای سیاست گذاری ائمه جمعه یکی از ارکان و بخش های مهم دستگاه ولایت می باشد،دستگاه ولایت عبارت است ازمنصوبین ولی فقیه که بدون فرایند انتخابات وارد ساختار قدرت می شوند.
شورای سیاست گذاری از جمله مهمترین بخش های دستگاه ولایت می باشد که نزدیک ترین و شبیه ترین وظیفه و رسالت را به ولی فقیه دارد.
در رابطه با شورای سیاست گذاری به صورت مختصر به چند سر فصل مهم اشاره می شود:
اهتمام شورای سیاست گذاری به دیدگاه ها و مطالبات ولی فقیه
وظیفه سیاست گذاران نماز جمعه، ایجاد یک معاونت واقعی برای آشنا کردن ائمه جمعه با دیدگاه های مترقی امام خامنه ای و به خصوص پیگیری مطالبات رهبر معظم انقلاب از شورای سیاست گذاری و ائمه جمعه در رابطه با رسالتشان می باشد.
برخی از بایسته ها و شایسته های ائمه جمعه و سیاست گذاران این نهاد، از نگاه امام خامنهای:
حاکم بودن نگاه انقلابی بر مدیریت های این نهاد مهم، تکامل دائم و روز به روز این مجموعه انسانی،وجود نظارت واقعی بر عملکرد ها،جوان گرایی در گزینش ائمه جمعه، ایجاد ساختار توانمند مدیریتی، مبارزه با تحجّر و خرافات و انحرافات فکری، داشتن رویکرد تربیتی و ارتباط با مدارس و مقاطع تحصیلی، تلاش برای حفظ ایمان مردم به روحانیت، بسیجی بودن و ارتباط با نیروی مقدس بسیج، اعتلای محتوا و ایجاد جذابیت در خطبهها، حفظ وحدت و امید در جامعه، کسب محوریت در اجتماع مردمی، ساده زیستی، در دسترس مردم بودن، پاسخگویی به شبهات موجود و مقدر، داشتن روحیه انقلابی، جلوگیری از نفوذ عناصر ناباب در مراکز حساس، عدم وابستگی به جناح های سیاسی و بی اعتنایی به دسته بندی صهیونیستی اصلاح طلب و اصولگرا ، ملجأ مردم در گرفتاری ها، قلب و قرارگاه فرهنگی شهرها، ارتباط با حوزه و دانشگاه، عدالت خواهی و مبارزه با فساد و عدم دخالت در عزل و نصبها.
وجود سازمانی واقعی برای نظارت برشبکه عظیم امامت جمعه
امام خامنه ای :شبکهبندی منصب امامت جمعه و نگاه کردن به این مجموعه به عنوان حصار معنوی و ایمانی کشور و ملت، امر فوقالعاده مهمی است که مطلقاً نبایستی مورد غفلت قرار گیرد.12/4/1368
نبود یک سیستم نظارتی متناسب با شأن این نهاد، یکی از مشکلات همیشگی شورای سیاست گذاری بوده است،وجود یک دستگاه نظارت دقیق برای پایش مستمر این شبکه عظیم، موجب جلوگیری از انحراف و کمک به تکامل دائم و روز به روز این مجموعه است. با توجه به اینکه ائمه جمعه تربیت شده ونماینده حوزه علمیه هستند لذا باید این سیستم نظارتی، به استقلال حوزه شیعی خدشه وارد نکند و برای نیل به این هدفباید تعریف جدیدی از نظارت از سوی نظریه پردازان ارائه گردد( اگر چه این معنا، امری آرمانی است) ولی به عنوان یک راهکار ؛ استفاده وبهره گیری از ظرفیت عظیم جریانات حزب اللهی به عنوان چشم تیز بین نظام اسلامی امری واقع بینانه و در دسترس است.
انتقاد مردم سرمایه تمام ناشدنی...
امام خامنه ای: ما اگر آن ریشه تاریخی را نداشتیم مردم آن محبت و اعتماد را به ما نداشتند و به اشاره روحانیت حرکت نمی کردند ، به طوری که بیایند و جان و فرزندانشان را در راهی قربانی کنند مگر آسان است؟... ایمان مردم به روحانیت ناشی از سابقه طولانی روحانیت شیعه و نفوذ و تاثیر آنها در ذهن و ایمان مردم است. ما باید این ایمان را حفظ کنیم. 11/5/68
در طول تاریخ ، روحانیت اسلام در جوامع مسلمان و به خصوص جامعه شیعی همیشه مورد احترام بوده و هست و این احترام و تکریم ناشی از باورهای دینی و مشی علمای بزرگ بوده است و اگر خود جامعه روحانیت و ائمه محترم جمعه زمینه انتقاد ، نصیحت و اظهار نظر مخالف متناسب با شان ائمه جمعه را ترویج کنند نه تنها چارچوبه های متعارف احترامات شکسته نمی شوند بلکه مردم مومن خود جلودار احترام به روحانیت خواهند بود. مردم انقلابی ما ثابت کرده اند روحانیت آگاه ، دلسوز و انقلابی را از معممین بی تفاوت ، غافل و یا منحرف به خوبی تشخیص می دهند و شورای سیاست گذاری با تدبیر می تواند خود مقدمات انتقاد توآم با احترام را نسبت به ائمه محترم جمعه ایجاد کند. این اقدام ضمن استفاده از سرمایه تمام ناشدنی نظارت مومنین گامی در جهت حفظ حریم ائمه جمعه می باشد.
رویکرد تربیتی
رهبر انقلاب: برای ایجاد یک تمدّن اسلامی - مانند هر تمدّن دیگر - دو عنصر اساسی لازم است: یکی تولید فکر، یکی پرورش انسان.14 مهر79
بعثت در واقع دعوت مردم به عرصهی تربیت عقلانی و تربیت اخلاقی و تربیت قانونی بود... در درجهی اول، تربیت عقلانی است... اولین کار پیامبر مکرم اثارهی(تحریک کردن) عقل است، برشوراندن قدرت تفکر است؛ قدرت تفکر را در یک جامعه تقویت کردن.29 تیر 88
یکی از بایسته های ائمه ی جمعه داشتن رویکرد تربیتی در انجام وظیفه ی خود می باشد و مهم ترین مقدمه ی این امر ارتباط با حوزه های علمیه و داعیان الی الله، معلمان عزیز و اساتید محترم دانشگاه به عنوان مربیان جامعه می باشد.
برای توفق در امر تربیت و پرورش، بهترین و مهمترین مکان، مسجد است.
مسجد میتواند پایگاه همهی کارهای نیک باشد؛ پایگاه خودسازی، انسانسازی، تعمیر دل و تعمیر دنیا و مقابلهی با دشمن و زمینهسازی برای ایجاد تمدّن اسلامی و بصیرتافزاییِ افراد... مسجد پایگاه بزرگ بسیج فرهنگی و حرکت فرهنگی است؛[مسجد] هستهی مقاومت است، منتها مقاومت بِاَنواعه؛(۱۰) مقاومت فرهنگی، مقاومت سیاسی، و درجای خود هم مقاومت امنیّتی و نظامی؛31/۰۵/95
ارتباط با ائمه جماعات و نماز گزاران مساجد، یکی از مهم ترین اقدامات در زمینه تربیت اسلامی می باشد، هم چنین ارتباط با سیل عظیم دانش آموزان و تعامل قوی با انجمن اسلامی دانش آموزان در شهرها، از جمله الزامات تربیت اسلامی می باشد.
ایجاد بستر برای ترویج فرهنگ مطالبه گری
از طرفی شورای سیاست گذاری باید با جسارت و شجاعت دو سر فصل مهم مطالبه گری مردم و پاسخگویی مسئولین را ترویج و نهادینه کند.
در موضوع انتقاد جامعه و به ویژه روحانیت و مؤمنان از ائمه جمعه، عمدتاً و عملاً سه رویکرد وجود دارد:
رویکرد اول:کسانی که هر گونه طرح بحث انتقادی در مورد ائمه جمعه و موضوعات مربوط به ایشان را عبور کردن از خطوط قرمز انقلاب میدانند!
رویکرد دوم:کسانی که به بهانه انتقاد، به تخریب این جایگاه مهم میپردازند.
رویکرد سوم: رویکردی که مد نظر ولی امر مسلمین می باشد عبارت است از؛ ایجادگفتمانی بین نخبگان با موضوع امامت جمعه و رسالت این نهاد در پیشبرد انقلاب و تصحیح ذهنیّات و اصلاح عملکردهای این شبکه عظیم که جزء مهمی از دستگاه ولایت است.
باید توجه داشت که اصلاح دستگاه ولایت و جایگاه امامت جمعه در انقلاب اسلامی از مصادیق مهم تقویت انقلاب و ولایت است.
تبدیل امامت جمعه به جایگاهی دارای مصونیت فولادین نسبت به انتقاد، مخالف نظر رهبر معظم انقلاب مدظله العالی می باشد.
جوان گرایی
همچنانی که غالب فعالان اجتماعی می دانند، نظر امام خمینی و رهبر معظم انقلاب به صورت قاطع، استفاده از جوانان در در همه ی حلقه ها و لایه های مدیریتی نظام می باشد ، و تنها نهادی که به صورت نسبی در زمان جنگ 8 ساله و بعد از آن،به این راهبرد مدیریتی عمل کرده، سپاه پاسداران انقلاب اسلامی بوده است و در موضوع امامت جمعه،به خصوص استفاده از جوانان در جایگاه های حساس ساختار شورای سیاست گذاری و شهر های بزرگاز ضرورت ها و فوریت ها می باشد که البته نیاز به جسارت و شجاعت بالایی دارد.
لزوم توجه به مؤلفه سن و سال و تفکیک امکان انسانی، به بزرگان و جوانان و استفاده از معمرین و با تجربه های این عرصه به عنوان ظرفیتی مهم برای برنامهریزی و مشورت دهی و استفاده ازجوانان به عنوان کسانی که توان و نشاط حضور در میان اقشار مردم و آمادگی لازم را برای کارهای بزرگ دارند، از جمله کار های بر زمین مانده سیاست گذاران این امر می باشد.
ایجاد ساختارلازم مدیریتی
نکته ای دیگر در مورد شورای سیاست گذاری ائمه جمعه، نبود ساختار لازم برای مدیریت و هماهنگی بین اجزای این شبکه ی عظیم می باشد و متأسفانه بنا بر اطلاع، این نهاد به عنوان بخش مهمی از دستگاه ولایت فاقد ساختار و سازمان توانمندی برای انجام این رسالت مهم می باشد. در مقابل نظام استکبار و اردوگاه باطل، علاوه بر نهاد بین المللی سازمان ملل، برای پیشبرد اهداف جهانی خود به صورت مستمر به نو سازی ساختار های مختلف و باز سازی نهاد های موجود متناسب با تحولات جهانی به عنوان یک راهبرد حیاتی نظر دارد و غفلت از این امر مهم عملاً مقابله ی جبهه ی حق و باطل را در تاثیرگزاری بر جامعه جهانی، دشوار یا غیر ممکن کردهاست.
لزوم بازگشت به ارزشهای انقلاب و حزب الله به جای تحزب غربی
امام خامنه ای : بنده دعوای اصلاح طلب و اصولگرا را هم قبول ندارم؛ من این تقسیم بندی را غلط می دانم.19/2/1384
من بارها گفتهام که برای من این تقسیمات اصولگرا و اصلاحطلب و اصلاحطلب مدرن و سنّتی و از این حرفهایی که میزنند، مطرح نیست؛ من به این اسمها اصلاً اهمّیّتی نمیدهم و توجّه ندارم؛ به محتواها کار دارم؛ امّا روی مسئلهی فتنه حسّاسم. 12/04/95
یکی از راهبرد های نظام سلطه در جریان سازی و مهندسی قدرت در دولت ها و ذهنیات سیاسی ملت ها، القاء دو قطبی های سیاسی و سر گرم کردن خواص و تاثیر گذاران آن ملت، به برنامه های طراحی شده صهیونیسم می باشد. غلطیدن در این دام، علاوه بر اینکه فضای سیاسی را تحت مدیریت نظام سلطه قرار میدهد از ترویج ارزشها و تحلیل دار شدن مردم جلوگیری میکند و متاسفانه اظهار نظر ها، موضع گیری ها و قضاوت های بخش وسیعی از ائمه جمعه با این ملاک و معیار یعنی اصول گرایی و اصلاح طلبی انجام می شود، جریان چب و راست در ابتدای انقلاب ودو جریان اصولگرا و اصلاح طلب در این سالها، دوگانه ای صهیونیستی بوده که به اندازه کافی ضربات مهلکی را بر پیکره جامعه، وارد ساخته است و موجب شده بهجای ملاک قرار گرفتن ارزشهای انقلاب، مانیفست و قوائد این دو جریان قدرت طلب، موجبفساد های گوناگونی در جامعه ما گردد و بسیاری از ائمه جمعه ما در تایید یا رد یا اظهار نظر در مورد افراد و جریانها و اتفاقّات، صرفا با این معیار های ناقص قضاوتمی کنند وبرای اینکه قضاوت و موضعگیری ائمه جمعه مبتنی بر ارزشهای اسلامی انجام پذیرد، می بایست مبانی، اصول و ارزش های انقلاب( امام خامنه ای: وقتی که ما می گوییم انقلاب یعنی همان اسلام) مستفاد از بیانات امام راحل و امام خامنه ای تبدیل به گفتمانی در بین ائمه جمعه و نخبگان شود.
ائمه جمعه