سرویس حوزه و مراجع 598/ حجتالاسلام و المسلمين حسن غفاریفر، عضو هيئت علمی مؤسسه عالی حوزوی امام رضا(ع) در گفتوگو با ايكنا، درباره تعامل فرهنگهای بومی با فرهنگهای اسلامی ابراز كرد: اگر بخواهيم به اين بحث به صورت عميق ولی مختصر نگاهی بياندازيم بايد گفت در اسلام تعبيراتی داريم با عناوينی چون عرف اجتماعی يا احكام دينی همچنين عنوانی ديگری داريم با عنوان موضوعات توقيفی اسلامی.
وی ادامه داد: احكام عمومی يا خمسه كه اعم از مكروه و مباح و واجب و حرام و مستحب میشود و گاهی هم از آن با عناوين حلال و حرام و مباح تفسير میشود. عناوين توقيفی نيز اين است كه مثلا شارع مقدس انگشت روی نجس بودن سگ يا خوك میگذارد و مصداقی را حرام میكند. بايد اين احكام را از موضوعات توقيفی جدا كنيم و وصل به موضوعاتی كنيم كه اسلام در قالب كلی در آنها نظر دارد به اين صورت كه هر گاه عرف معارض با احكام توقيفی يا احكام عمومی اسلام نباشد هيچ اشكالی ندارد و تمسك به آن عرف هم مناسب است.
غفاریفر اذعان كرد: ولی در موارد عرفی خاص مثل چهارشنبهسوری به اين معنی كه افراد بخواهند از روی آتش بپرند صحيح نيست، در فقه داريم كه فعل بايد عقلايی باشد به اين معنا كه بايد از آن منفعتی در راستای كمال انسان و منفعت حال مادی انسان بهره برده شود، اما در مقوله چهارشنبهسوری هيچ كدام از اين منافع وجود ندارد بلكه منتهی به ضرر میشود و با توجه به پيشرفت تكنولوژی در آتشافروزی منجر به قتل و جرح میشود پس از اين بابت اين مراسم قابل ترويج نيست.
وی گفت: اينكه مسئولين امنيتی چه تصميمی بگيرند در اين باره و يا شهرداری و برخی نهادها از باب دفع افسد به فاسد كارهايی در اين زمينه انجام دهند بحث ديگری است ولی فیالجمله اين كار از نظر دين اسلام كار مورد تاييدی نيست.
مدير گروه فقه و اصول مدرسه عالی معصوميه اظهار كرد: اما ديد و بازديد عيد و خانه تكانی عيد به راسه باطل نيست ولی اگر كه مخلوط به حرام باشد قطعا حرام است همچنين اگر ديد و بازديد منتهی به ديدهبوسی و نگاه به نامحرم باشد حرام است، اما اگر اين اتفاقات نيفتد و صلهرحم و ديد و بازديد دوستان و با خبر شدن از مومنان صورت گيرد نه تنها حرام نيست بلكه در بعضی حالات واجب است.
وی همچنين ابراز كرد: خانهتكانی اگر منتهی به چشم هم چشمی و دنياگرايی و تجمل شود از باب اين عنوان آلوده به حرام مشكل دارد اما اگر از باب نظافت و استفاده از نعمتهای الهی و شادیآفرينی باشد مانعی ندارد، با لباس تميز به زيارت مومن رفتن نه تنها مستحب است بلكه حالت وجوب میگيرد اگر شادی كسی به اين بستگی داشته باشد. در اين خصوص نمیشود حكم كلی مطرح كرد، عيد نوروز و خانهتكانی فیالجمله امر مورد تاييد و واجب و گاهی مستحب و گاه ممكن است مكروه و حرام باشد.
عضو هيئت علمی مؤسسه عالی حوزوی امام رضا(ع) گفت: اما به لحاظ تحليل اجتماعی فرهنگهای بومی میتوان گفت سنتهای عيد نوروز در راستای ايجاد همبستگی و باخبر شدن از ضعف و قوت افراد به وجود آمده و اگر بتوانيم بخش مثبت اين رفتارها را تقويت كنيم موجب همبستگی اجتماعی و ايجاد امنيت و سالمسازی اجتماعی میشويم كه مفيد هم خواهد بود.
غفاریفر در مورد ذكر برخی اعياد و سنن فرهنگی ايرانی در روايات ابراز كرد: برخی از اين روايات به لحاظ سند محكم نيست ولی میتوانيم از ادله روايات ديگر لزوم صله رحم را اخذ كنيم.مثلا روايت «خذوا زينتكم عند كل مسجد» دال بر اين است كه اگر زيارت مومن را عبادت بدانيم و زيارت مومن يك عمل عبادی باشد انسان با زينت خويش اين كار را انجام دهد قطعا كار خوبی است يا در رواياتی كه ما را دعوت به ديدار مومن با هديه و نشاط میكند. در خصوص عيد نوروز نيز رواياتی نداريم اما كلياتی داريم كه میتواند اين عيد را تحت پوشش قرار دهد.